Onze laatste grote ssd-test is al weer bijna een jaar geleden en in die tijd is er veel gebeurd. De eerste 5e generatie-modellen hebben de markt inmiddels betreden en ssd's zijn ook een stuk goedkoper geworden. Maar welke moet je nu precies hebben? Om dat voor je uit te zoeken hebben we maar liefst 31 exemplaren getest.

Het staat niet ter discussie dat de komst van de ssd enorme impact heeft gehad op het snelheidsgevoel van onze pc of laptop; een ssd is belangrijker dan een processor met nóg meer cores. Met een ssd start de pc veel sneller op en reageert veel sneller op letterlijk alles wat je van hem vraagt.

Dankzij de steeds lagere prijzen kun je vandaag de dag praktisch geen kant en klare pc meer kopen zonder ssd. En die daling zet ook nog lekker door: vorig jaar kostte de goedkoopste 1TB-ssd’s zo’n 100 euro, inmiddels zijn de prijzen gehalveerd. Alleen gebruikers die vele terabytes aan data willen opslaan, zorgen nog voor enig bestaansrecht van mechanische harde schijven.

Soorten ssd’s

Ssd’s zijn er in allerlei soorten en maten. Allereerst kijken we naar de manier waarop je een ssd fysiek aansluit. Een ssd sluit je normaliter aan op een SATA- of M.2-aansluiting op je moederbord. Tegenwoordig bestaat het gros van de ssd’s uit M.2-PCIe-ssd’s. Deze steek je in een slot op het moederbord van je pc of laptop, en ze zijn naast veel sneller ook lekker praktisch; je hebt geen kabels of een extra stroomaansluiting nodig.

In voorgaande jaren betaalde je iets meer voor deze M.2-ssd’s, tegenwoordig zijn ze goedkoper dan de langzamere SATA-alternatieven. Een moderne desktop-pc heeft één of twee van die sloten, in het hogere segment is drie à vier sloten gebruikelijker. Bij laptops geldt hetzelfde: sommige laptops hebben ruimte voor twee of zelfs drie M.2-ssd’s, maar vooral kleine laptops kunnen niet zomaar worden uitgebreid. Vaak is je enige optie de bestaande ssd te vervangen.

©Maksym Yemelyanov - stock.adobe.com

Gen4- en gen5-ssd’s

Omdat de ontwikkelingen op gebied van ssd’s hard gaan, duurde het niet lang voordat ook de snelle PCIe-aansluiting zelf een bottleneck werd. Hoewel gen3 met een limiet van circa 3500 megabyte per seconde in staat is om een hele dvd in iets meer dan een seconde weg te schrijven, waren de ssd’s zelf al tot meer in staat. Met gen4 werd de grens in 2019 verdubbeld naar 7000 megabyte per seconde en afgelopen jaar kwamen moederborden op de markt met een gen5-aansluiting met een theoretische doorvoersnelheid van circa 14.000 MB/s!

PCIe is backwards compatible, maar het traagste onderdeel bepaalt de maximale snelheid. Een dure gen5-ssd kopen voor je oude gen3-moederbord is daarom weinig zinvol. Het zijn dan ook gen4-ssd’s die momenteel het best in de markt liggen. Gen5 is pas net uit en extreem duur, gen4-ssd’s kosten tegenwoordig net zoveel of zelfs minder dan oudere gen3-ssd’s waar weinig fabrikanten nog naar omkijken.

Hoe beoordelen we een ssd?

Bij het testen en beoordelen van een ssd is het vooral belangrijk om na te denken over het gebruiksdoel. Zo is de ene ssd beter geschikt voor licht gebruik of als extra ssd om bijvoorbeeld games van te laden, terwijl andere beter zijn als primaire drive voor je besturingssysteem of voor zware scenario’s, zoals foto- of videobewerking.

We hebben onze test dan ook bewust gericht op duidelijke praktijksituaties, die het best worden gesimuleerd door de benchmarks PC Mark 10 en 3D Mark. Hoe gaat de ssd om met kort intensief gebruik (Quick Test), hoe gaat de ssd om met actief gebruik als OS-schijf (Full Test), hoe gaat de ssd om met een extreem intensief scenario (Consistency test)?

Die praktische scenario’s geven niet dezelfde extreme getallen van sequentiële tests die fabrikanten graag gebruiken in hun marketing, maar geven wel een beter beeld van welke ssd nu echt beter is in de praktijk. Ter controle nemen we de sequentiële test (ATTO Benchmark 2M Test) wel mee. De ssd-gamescore in de tabel is een eigen berekening die we maken op basis van wat wij belangrijk vinden voor games: laadtijd in drie games plus de tijd die nodig is voor installeren en updaten. De rangorde bij de scores wijkt iets af van die in 3D Mark omdat die ook naar extra zaken kijkt, zoals recording en streaming.

Meerwaarde van een snelle ssd

Wanneer heb je nu écht zo’n rappe ssd nodig? Dat is de cruciale vraag waarop we het antwoord in drie groepen verdelen.

Welke capaciteit?

Een bekend fenomeen is dat grotere ssd’s sneller zijn dan kleinere varianten. Althans, in de benchmarks, want vlot je pc starten kan elke ssd wel. Vanaf 1 terabyte is dat effect praktisch verwaarloosbaar, zo bleek uit onze recente test met verschillende capaciteiten van dezelfde ssd.

De 1TB-ssd’s zijn inmiddels zo goedkoop geworden, dat het prijsverschil met kleinere ssd’s heel klein is. Het is niet zinnig om veel opslag te kopen als je die niet nodig hebt, maar het loont absoluut om niet té zuinig te zijn. Een grotere ssd geeft je immers iets betere prestaties, een hogere betrouwbaarheid (minder slijtage per geheugencel), plus extra capaciteit voor de toekomst.

Koopadviezen

We hebben voor dit artikel 31 verschillende ssd’s getest. We kiezen er daarom voor om de beste ssd’s voor verschillende doeleinden uit te lichten. In de meeste categorieën is de concurrentie echter stevig en zijn de onderlinge verschillen tussen de beste en bijna-beste soms erg klein. Daarbij wisselen de prijzen van dag tot dag. We zetten bij elke categorie dan ook enkele alternatieven. Zie je dat een van die alternatieven veel goedkoper is, dan kun je daar in de praktijk je voordeel mee doen.

Voor (semi)professioneel gebruik

In zware applicaties maakt een rappe ssd een wezenlijk verschil. Denk daarbij aan foto- of videobewerking, of andere taken waarbij je actief werkt met grote bestanden. Dit zijn vaak (semi)professionele doeleinden, waarbij zaken als prestaties, stabiliteit en ondersteuning zwaarder wegen dan de prijs.

De Samsung 990 Pro maakte een valse start door fouten in de firmware, maar dankzij firmware-updates is het een ssd waar elke (semi)pro lastig omheen kan. Hij presteert consequent in de top en is vooral in extreme scenario’s met ruime marge onverslaanbaar, zelfs de gen5-ssd’s blijven hier achter. Samsung heeft ook met marge de best uitgevoerde software met vlot uit te voeren software- en firmware-updates. Het is de consistentie van prestaties, de zekerheid en de software waardoor de Samsung 990 Pro onze keuze is voor deze doelgroep.

Andere goede ssd’s voor professionele gebruikers zijn de WD Black SN850x, Kingston Fury Renegade, Kingston KC3000, Transcend MTE250H/S, Corsair MP600 Pro LPX/XT en de Seagate Firecuda 530.

Voor gamers

Gebruik je je pc vooral voor gamen, dan is de gen5 Corsair MP700 de snelste ssd in deze test. Deze is opvallend genoeg flink rapper dan de eveneens gen5 Gigabyte Aorus 10000. Torenhoge prijzen weerhouden ons er echter van om gen5-ssd’s nu al aan te raden. Ons advies gaat dan ook uit naar de WD Black SN850x, met aardige marge de snelste gen4-ssd in deze test, sneller nog dan de Aorus 10000. Dit geldt ook voor PS5-bezitters, een PlayStation is van binnen namelijk niet zo heel veel anders dan een pc.

Een goed alternatief is de significant goedkopere WD Black SN770. Het gebrek aan een DRAM-cache maakt de SN770 wel minder geschikt voor PlayStation-gebruik. De SN850X is een veel veiligere aanrader als je gewoon een goede allrounder wilt hebben.

Andere interessante ssd’s voor gamers zijn de Corsair MP700, Samsung 990 Pro, Kingston KC3000, Kingston Fury Renegade, Corsair MP600 PRO LPX/XT en de MSI M480.

Voor non-stop gebruik

Om goed tot zijn recht te komen in een scenario bij non-stop gebruik, moet een ssd daar eigenlijk specifiek voor ontwikkeld zijn. In de consistency-test worden ssd’s vele uren aan het werk gezet, terwijl de meeste ssd’s de rustmomenten juist hard nodig hebben om wat zaken op orde te brengen.

In dit segment is de Samsung 990 Pro niet te verslaan, gevolgd door de Corsair MP600 Pro LPX (of XT) en de Kingston Fury Renegade. Aan de scores kunnen we zien dat het verschil met de rest in deze test opvallend groot is.

De beste budget-ssd

Ga je vooral voor een lage prijs, dan zien we twee ssd’s de hand opsteken. De Kingston NV2 en de WD Black SN770. De Kingston NV2 is in principe de allergoedkoopste ssd die je kunt kopen. Het is zeker geen hoogvlieger, maar voor simpel thuisgebruik is het meer dan prima.

Toch kunnen we de WD Black SN770 lastig negeren, want die scoort veel beter voor een redelijk bescheiden meerprijs. En dan krijg je ook een theoretisch duurzamere TLC-SS-ssd voor je geld. Dus mocht je toch íéts ruimte in je budget hebben, dan adviseren we om net wat hoger te gaan zitten, maar als dat echt niet kan, hoef je je met een NV2 ook niet te schamen. Andere interessante budget-ssd’s zijn de Crucial P3 Plus en Kingston KC3000.

De beste prijs-prestatie

Voor de beste prijs-prestatieverhouding, en eigenlijk een soort allround advies, stellen we een aantal eisen. Zo willen we naast dat deze ssd goed presteert en niet te duur moet zijn, ook dat het een 3bit-TLC-model is met een DRAM-cache, oftewel een mooi compleet pakket voor een eerlijke prijs.

Gezien de sterke concurrentie is dit een zwaar bevochten titel, en een die vanwege de wisselende prijzen zo naar een van de verderop genoemde alternatieven zou kunnen gaan. Toch is het op dit moment de Kingston KC3000 die er als beste uitkomt: consistent top- of subtop-prestaties, maar dan voor net wat minder geld dan zijn directe concurrenten. Maar verlies die concurrentie dus niet uit het oog, want de WD Black SN850X, Kingston Fury Renegade, Transcend 250H/S, Crucial P5 Plus en de Corsair MP600 Pro LPX/XT zijn eveneens zeer interessante ssd’s.

De beste 4TB-ssd

Lang niet alle modellen zijn in capaciteiten groter dan 2 TB leverbaar. Minder concurrentie leidt tot hogere prijzen per gigabyte en grotere verschillen onderling.

Gaat het je puur om goedkoop volume, dan is de Kingston NV2 verreweg het goedkoopst, maar dan geef je alsnog 230 euro uit aan een ‘budget-ssd’.

We gaan er gemakshalve vanuit dat iemand die veel wil opslaan ook actief met de data bezig is. De Transcend 250S is dan weliswaar met 319 euro een stukje duurder, maar alsnog verreweg de goedkoopste ssd die zowel technisch als qua prestaties tot de subtop behoort. Andere 4TB-ssd’s zijn een stuk duurder voor in de praktijk te kleine verschillen.

Bij de juiste prijs kun je echter ook kijken naar de Kingston KC3000, WD SN850X of de Kingston Fury Renegade.

Resultaten

In onderstaande afbeeldingen vind je de testresultaten van de geteste ssd's.

Conclusie

Inmiddels mogen we de markt van gen4-ssd’s volwassen noemen. Het resultaat is een ruime collectie aan ssd’s die zichzelf toppers of subtoppers mogen noemen, en ook de budget-ssd’s van afgelopen jaar doen het nog uitstekend. Dat alles zorgt voor alsmaar dalende prijzen en daarmee worden snellere ssd’s toegankelijker en aantrekkelijker.

Het enige ‘nadeel’: we hebben weliswaar heel wat ssd’s genoemd, maar er zijn alternatieven die er nauwelijks voor onderdoen en die met een kleine prijsdaling interessanter zouden kunnen zijn. Met andere woorden: onze aanraders zijn uitstekende uitgangspunten, maar blijf altijd scherp op de prijzen letten voordat je een ssd koopt.

Een wasmachine verhuizen doe je niet zomaar. Het apparaat is zwaar en kwetsbaar, en bij verkeerd transport kan er snel iets stukgaan. Met een goede voorbereiding en door het volgen van de juiste stappen voorkom je problemen en staat je wasmachine straks veilig in het nieuwe huis. Een kind kan de ...uhm was doen!

Stap 1: Stroom eraf, water laten weglopen

Open deur, maar: begin met het uitschakelen van de wasmachine. Trek de stekker uit het stopcontact en draai de kraan dicht. Wacht daarna even zodat de druk in de slang afneemt. Koppel de toevoerslang los en vang eventueel lekwater op in een emmer of teiltje. Haal ook de afvoerslang uit de afvoer en laat het restwater eruit lopen. In sommige machines blijft er nog water achter in de pomp of het filter. Open daarom het klepje aan de voorkant en draai het filter los. Laat het water rustig weglopen in een teiltje. Zorg dat je een dweil bij de hand houdt.

Stap 2: Transportbouten terugplaatsen

Bij de levering van een nieuwe wasmachine worden de transportbouten vaak meegeleverd, bijvoorbeeld in een apart zakje of bevestigd aan de achterkant. Zoek ze op voordat je gaat verhuizen. Deze bouten zorgen ervoor dat de trommel tijdens het vervoer niet kan bewegen. Door ze terug te plaatsen voorkom je schade aan de lagers en vering. Steek de bouten in de aangegeven openingen aan de achterkant en draai ze stevig vast.

©Kabardins photo - stock.adobe.com

Stap 3: Wasmachine goed verpakken

Wikkel de wasmachine in dekens of bubbeltjesplastic. Daarmee voorkom je krassen op de behuizing en schade aan muren of deuropeningen tijdens het tillen. Plak snoeren en slangen vast met tape of bind ze op een andere manier aan de achterkant vast, zodat ze niet gaan bungelen of ergens achter blijven haken. Het deurtje hoeft niet op slot, maar zorg dat het niet opengaat tijdens het tillen of rijden. Afplakken met een stukje ducttape is vaak al genoeg.

Stap 4: Wasmachine veilig tillen en verplaatsen

Een wasmachine kan makkelijk 60 tot 80 kilo wegen. Ga je 'm tillen, doe dat dan met z'n tweeën. Gebruik bij voorkeur een steekwagen of meubelroller. Zorg dat je je rug recht houdt, til vanuit je benen en stem goed af met degene die meehelpt. Zet de machine niet scheef op een trap of helling, want dan kan de trommel alsnog verschuiven. Lukt tillen met twee personen niet, dan kun je vaak een steekwagen of transportkar huren bij een bouwmarkt of verhuurbedrijf.

Stap 5: Wasmachine stabiel vervoeren

Zet de wasmachine rechtop in de bus of aanhanger, bij voorkeur tegen een wand. Leg er geen zware dozen of meubels bovenop. Zet de machine goed vast met spanbanden, zodat hij onderweg niet gaat schuiven of kantelen. Rijd rustig over drempels, neem bochten niet te scherp en rem niet te abrupt.

Stap 6: Wasmachine aansluiten op het nieuwe adres

Op de nieuwe plek pak je de wasmachine voorzichtig uit. Laat de machine een paar uur tot een dag rusten voordat je hem aansluit, vooral als hij gekanteld heeft gelegen. Haal de transportbouten eruit en bewaar ze voor een volgende keer. Sluit de watertoevoer en -afvoer weer aan, controleer op lekkage en steek de stekker in het stopcontact. Start eventueel eerst een spoelprogramma zonder was om te controleren of alles naar behoren werkt.

©Leonid Iastremskyi

De L40 Ultra AE richt zich op gebruikers die goede prestaties willen, zonder overbodige extra's. Voor een adviesprijs van 699 euro haal je een model met krachtige zuigkracht en slimme dweiltechniek in huis. Niet alles zit erin wat de 'duurdere broer' wel biedt, vooral qua zijborstel en bereik, maar in veel praktijksituaties is dat geen dealbreaker.

In vergelijking met de voorganger, de Dreame L40 Ultra, kost de Dreame L40 Ultra AE 400 euro minder bij de introductie. Dat betekent niet dat er heel veel dingen op achteruit gegaan zijn. Sterker nog: sommige aspecten zijn juist verbeterd. Zo is de zuigkracht – wat ons betreft de belangrijkste eigenschap – sterk verbeterd. Daar waar de L40 Ultra 11.000 PA heeft, beschikt de AE-variant over 19.000 PA.  Bovendien wordt ook dit nieuwe model weer geleverd met twee borstels: de optilbare rubberen varianten en de zogenaamde TriCut Brush 3.0. Ook zit er wederom een borsteltje bij waarmee je snel haren verwijdert uit de robot.

Wanneer je de specificaties van beide modellen naast elkaar legt, is het goed kijken om de verschillen te zien. We noteren een iets grotere stofbak bij de AE (395 vs. 300 ml), maar het belangrijkste verschil zit hem echter de zijborstel. De L40 Ultra heeft een variant die naar buiten kan bewegen en daardoor veel beter hoeken en plinten meeneemt. De L40 Ultra AE moet het doen met een normale zijborstel, zonder uitschuifbare arm. Mogelijk missen er daardoor ook nog wat sensoren die hoeken 'zien'. Dit zou het prijsverschil tussen beide modellen kunnen verklaren.

©Wesley Akkerman

Een groot gemis?

Of zo'n uitschuifbare zijborstel echt een groot gemis is, hangt af van je situatie. Heb je veel hoeken in huis, wil je dat de plinten altijd schoon zijn of staat er weinig langs de muren? Dan kunnen we het ons voorstellen dat je het liefst voor de L40 Ultra of zelfs de X50 Ultra gaat (die nog een tweede zijborstel heeft). Maar als je huis vol staat met meubels en de robot toch al niet echt bij de muren of hoeken kan komen, dan zit daar geen meerwaarde in. In dat geval kun je dus gemakkelijk honderden euro's besparen.

In ons huis verschilt het: op sommige plekken staan wat meer meubels, maar op andere plekken rijdt de Dreame L40 Ultra AE soepel langs de muren, hoeken en plinten. Langs de muren gaat het allemaal prima; na het stofzuigen komen we geen viezigheid meer tegen. In de hoeken is dat nu een ander verhaal, omdat de robot gewoonweg die reikwijdte niet heeft. Dat is jammer, maar niet onoverkomelijk. Gezien de prijs en de overige functionaliteit tillen we hier minder zwaar aan. Want de rest gaat gewoon heel goed.

Capabele robotstofzuiger

Dat kan haast ook niet anders, omdat je in de basis nog steeds een zeer goed presterende robotstofzuiger in huis haalt. Als het op dweilen aankomt, regelt de Dreame L40 Ultra AE eigenlijk alles zelf. Het basisstation is voorzien van aparte tanks voor schoon en vuil water en een reservoir voor zeep. De robot bepaalt zelf de ideale mix van water en schoonmaakmiddel en navigeert dankzij de LiDAR-camera feilloos door de kamer. Het systeem houdt rekening met tapijt door de twee roterende dweilpads tijdig op te tillen. Stel je in de app in dat hij tegelijk moet stofzuigen en dweilen, dan tilt hij de pads onderweg op. Kies je ervoor dat hij eerst stofzuigt en daarna dweilt, dan laat hij de pads op de basis staan en blijft je vloerkleed gegarandeerd droog. Verder kun je ook niet-dweilen-zones aanmaken, waardoor de dweilpads dus nooit in aanraking hoeven te komen met het kleed. De L40 Ultra AE heeft gelukkig tapijtdetectie, waardoor je niet hoeft te gissen waar het kleed zich bevindt op de digitale kaart.

De kracht van de dweilprestaties zit hem in de details. Zo kan één van de twee roterende dweilpads naar buiten bewegen en strak langs plinten poetsen. Ondanks deze slimme functies is het resultaat niet altijd vlekkeloos. Een bekend nadeel zijn de dweilstrepen die soms zichtbaar blijven op de vloer. Ook vraagt het geautomatiseerde basisstation om regelmatig onderhoud om fris te blijven en moet je er rekening mee houden dat er geen reserveset dweilpads in de doos zit. Dit zijn kritiekpunten waar de voorgangers van dit model ook 'last' van hebben.

©Wesley Akkerman

Dreame L40 Ultra AE kopen?

De Dreame L40 Ultra AE is een slimme keuze, vooral voor huishoudens waar de vloer vol staat met meubels. Het grootste verschil met zijn duurdere broer is het ontbreken van de uitschuifbare zijborstel, waardoor hij minder goed in open hoeken en strak langs plinten schoonmaakt. Staan er op die plekken bij jou vooral meubels, dan merk je daar in de praktijk nauwelijks iets van. Je bespaart zo 200 tot 400 euro op een functie die je in jouw situatie toch nauwelijks zou gebruiken.

Voor de adviesprijs van 699 euro haal je nog steeds een zeer krachtige hulp in huis. De zuigkracht is namelijk verhoogd naar 19.000 PA en samen met de TriCut-borstel zorgt dat ervoor dat er bijna geen stof en haren meer op de grond liggen. Gecombineerd met de nog steeds uitstekende en zelfstandige dweilfunctie, levert de L40 AE derhalve betrouwbare prestaties af. Met dit product brengt Dreame een behoorlijk scherp geprijsde en capabele robotstofzuiger op de markt die waarschijnlijk zal aansluiten bij de behoeften van een grote doelgroep.