Wil je meer inzicht en controle over het energieverbruik van je huis? Met de juiste set aan hardware en software kun je energie besparen en apparaten beter onder controle houden. Wil je nog een stap verder, dan maak je je apparaten slim zodat ze met elkaar kunnen communiceren. We nemen je mee door de verschillende mogelijkheden.

Tip 01: Altijd inzicht

Heb je een slimme elektriciteitsmeter in de meterkast, dan hoef je niet per se aanvullende apparatuur aan te schaffen om inzicht te krijgen in je energieverbruik. De gegevens van een slimme meter zijn voor consumenten (of eindgebruikers in het algemeen) namelijk deels openbaar. De netbeheerder en energieleverancier krijgen meer te zien, maar voor ons blijft er genoeg bruikbaars over. Via www.slimmemeterportal.nl kun je deze gegevens opvragen. Klik op de knop Inschrijven en geef je gegevens op. Je geeft hiermee toestemming aan de makers om de database met informatie van je slimme meter te raadplegen. Eenmaal aangemeld, vind je de gegevens terug in het dashboard. Boven in het venster zie je een knoppenbalk waarmee je schakelt tussen het overzicht per dag, maand en jaar. Direct ernaast kun je het verbruik tonen in kilowattuur of in kosten. Standaard tonen de grafieken ook het sluimerverbruik: het verbruik van alle apparaten die continu zijn ingeschakeld of op stand-by staan, zoals televisies en koelkasten. Hoef je het sluimerverbruik niet te zien, klik dan op het pictogram van het sluimerverbruik om de weergave uit te schakelen. Je vindt deze knop, Sluimerverbruik verbergen, boven aan de eerste grafiek. De tweede grafiek in het scherm toont het gasverbruik.

©PXimport

Onder de motorkap

Tip 02: Andere informatie

Onder elke grafiek vind je een knop waarmee je de gegevens kunt exporteren als Excel-bestand. Rechts vind je de gedetailleerde informatie van het elektriciteits- en gasverbruik. Heb je een dubbele meter, dan worden de gesplitste gegevens getoond. De kostenindicatie is overigens gebaseerd op de prijs die je zelf kunt instellen. Klik op je naam en kies voor Aansluitingen en tarieven, waarna je de gegevens invoert. In het geval van een dubbeltarief vul je beide waarden in. Maak je gebruik van zonnepanelen of andere onderdelen waarmee je energie teruglevert, dan kies je bij Teruglevering voor Ja en geef je de bijbehorende gegevens op in het vak Zonnepanelen. Geef de aanvullende informatie ook op bij Woonsituatie, zoals het type woning en bouwjaar. Bij de sectie SlimmemeterPortal instellingen kun je bovendien doelstellingen opgeven, zoals het aantal procent energie dat je wilt besparen op basis van het huidige jaarverbruik. Interessant is de tab Vergelijken, waarop je het verbruik kunt vergelijken met de omgeving of het huistype (dat je eerder hebt opgegeven bij Woonsituatie).

©PXimport

Tip 03: Handmatig bijhouden

Heb je nog geen slimme meter, maar wil je wel de meterstanden bijhouden? Dan kun je gebruikmaken van een apparaat dat de meter uitleest (zie tip 6), maar verplicht is dat niet. Je kunt ook de meterstanden handmatig bijhouden in een Excel-overzicht. Zelf maken is niet nodig: op www.tiny.cc/excelenergie vind je een sjabloon waarin je de meterstanden kunt bijhouden.

©PXimport

Tip 04: Verbruik monitoren

Met een verbruiksmanager kun je het energieverbruik in het oog houden. Hoewel de eerder besproken SlimmemeterPortal zonder aanvullende apparatuur informatie geeft over je energieverbruik, kent de opzet als nadeel dat de informatie niet realtime is. Lijkt het je wel wat om live-informatie over je energieverbruik in te kunnen zien, dan kun je een meetset aanschaffen, zoals Huisbaasje (www.huisbaasje.nl). Zo’n set bestaat uit een meetstekker, een aantal kabels en een app. De set werkt op zowel slimme meters als traditionele meters. Je sluit een sensor aan op de elektriciteits- en gasmeter of verbindt een kabel met de slimme meter. In dat laatste geval verbind je de P1-poort van de slimme meter met de meetstekker van Huisbaasje.

Heb je een traditionele meter? Dan plak je de meegeleverde plaksensoren op de glaasjes van de meter. Op basis van een visuele indicatie – bijvoorbeeld de draaiende schijf van de elektriciteitsmeter of een knipperende led – berekent de meetstekker het verbruik. In de app vind je instructies om de kabels aan te sluiten en om de kenmerken van de meter aan de app door te geven. De meetstekker maakt verbinding met internet en stuurt de gegevens door naar een externe server voor opslag. De gegevens vraag je op via de app. Op basis van het actuele verbruik vertelt de app je ook of je hoger of juist lager uitkomt aan het einde van het jaar, zodat je je verbruik hier eventueel op kunt aanpassen.

©PXimport

Tip 05: Aanbieders

Naast Huisbaasje zijn er nog vele andere aanbieders op deze markt actief. Een handig overzicht van de meeste aanbieders vind je op www.energieverbruiksmanagers.nl. Op deze website kun je sorteren op het type meter dat je hebt, welke energiecontracten zijn afgesloten en of je bijvoorbeeld gebruikmaakt van zonnepanelen. Handig zijn de klantwaarderingen: zo lees je eerlijke meningen over de ervaringen met de verschillende meetsets.

Ben je een knutselaar, dan kun je in plaats van een kant-en-klare meter ook een eigen meter maken. Lees hiervoor tip 7 en verder.

©PXimport

Tip 06: Energie inzichtelijk

De bijbehorende app van zo’n meetset geeft je een flinke hoeveelheid informatie. Zo zien we in de app van Huisbaasje verschillende tegels met data. Elke tegel vertegenwoordigt een energiegebied, zoals Elektriciteit, Gas en Zon. Klik op een tegel voor uitgebreidere informatie over het verbruik. Zo kun je het verbruik zien per uur, maar ook overzichten van een dag, week of maand opvragen. Met een tik op Voorgaande (bijvoorbeeld Voorgaande weken) kun je perioden met elkaar vergelijken. Op het hoofdscherm vind je ook de tegel Jaarnota. Open je deze tegel, dan zie je bij Verwachte jaarnota wat het geschatte eindverbruik is, op basis van het huidige verbruik. Deze informatie wordt alleen getoond als je de gegevens en contracten hebt ingevoerd. Tik daarvoor op het tandwiel rechtsboven om het instellingenvenster te openen. Geef de juiste gegevens op bij Woonsituatie, Jaarnota en Energiecontract. Ook interessant is het rustverbruik te bekijken en dit te vergelijken met vergelijkbare huishoudens. Tik op de tegel Rustverbruik en lees het rustverbruik af op de gelijknamige tab. Klik op de tab Kosten om een vergelijking met vergelijkbare huishoudens op te vragen.

©PXimport

Overstappen

Tip 07: Zelf maken

Een kant-en-klare meetset biedt behoorlijk wat gemak, maar leuker is het om een eigen meetset te maken. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld met de Raspberry Pi. Prettig is dat de Raspberry Pi relatief weinig stroom verbruikt en over voldoende rekenkracht bezit om het energieverbruik te meten. Je kunt een starterkit aanschaffen, zodat je in één keer over alle benodigde onderdelen beschikt. Een goed voorbeeld hiervan is de Slimme Meter Domoticz Starter Kit met Raspberry Pi 3B, die je voor circa 80 euro aanschaft bij SOS Solutions (www.sossolutions.nl). Zoek even online naar de beste deal. Een kit bestaat meestal uit de Raspberry Pi met behuizing en voeding, een geheugenkaart, netwerkkabel en slimmemeter-kabel. Voor het uitlezen van de slimme meter op de eerdergenoemde P1-poort (tip 4) maak je gebruik van een slimmemeter-kabel. Je betaalt voor de kabel los zo’n 20 euro. Controleer wel altijd nog bij de leverancier of de kabel geschikt is voor het type meter dat je gebruikt.

©PXimport

Tip 08 Installeren

Beschik je over de benodigde componenten, dan kun je aan de slag met de software. Met P1 Monitor kun je het stroomverbruik van je slimme meter in de gaten houden. Op de website www.ztatz.nl/p1-monitor vind je meer informatie, inclusief een link naar de nieuwste versie van de software om deze te downloaden. Zodra je de nieuwste versie hebt gedownload, pak je de inhoud van het zip-bestand uit en plaats je de bestanden in een aparte map. Ga vervolgens naar www.alexpage.de/usb-image-tool/download en haal de USB Image Tool binnen. Met dit programma kun je P1 Monitor naar de geheugenkaart kopiëren. Plaats hierna de geheugenkaart in de Raspberry Pi, koppel het apparaat via de netwerkkabel aan je thuisnetwerk en verbind de P1-kabel via een usb-poort van de Raspberry Pi met de slimme meter. Sluit op het laatst de voeding op de Raspberry Pi aan, zodat deze wordt ingeschakeld. Achterhaal het ip-adres dat aan de Raspberry Pi is toegekend (vaak vind je dit terug via het dashboard van de netwerkrouter). Open nu je browser en geef het ip-adres op in de adresbalk zodat het dashboard van P1 Monitor verschijnt.

©PXimport

Tip 09: If This Then That

Met If This Then That (kortweg IFTTT) kun je nog meer controle uitoefenen op de apparaten in huis en daarmee dus ook op het energieverbruik. Met IFTTT kun je gebeurtenissen maken die een bepaalde actie tot gevolg hebben. Bijvoorbeeld: je verlaat je huis en de slimme verlichting schakelt hierdoor automatisch uit. Of je komt thuis en de thermostaat schakelt automatisch een aantal graden bij. Prettig is dat IFTTT met een groot aantal verschillende apparaten en diensten werkt. Het fungeert hierbij als koppelaar: je kunt door middel van ‘recepten’ verbindingen leggen tussen apparaten en diensten van verschillende leveranciers. Ga eerst naar www.ifttt.com en maak een account. Klik op Sign up. Ben je aangemeld, klik dan eerst op Explore om een overzicht van mogelijke recepten te bekijken.

©PXimport

Tip 10: Automatisch aan

We kiezen ervoor om IFTTT te gebruiken om een van onze energieverbruikers, de Hue-lampen, automatisch in te schakelen wanneer we thuiskomen. Gebruik de zoekbalk bovenin en zoek op Hue. In het overzicht van alle beschikbare recepten voor Hue zoeken we naar het recept dat de verlichting inschakelt zodra wij thuiskomen: Turn your lights on automatically as you arrive home. Klik vervolgens op Connect en geef de locatie van je woning zo nauwkeurig mogelijk aan op de kaart. Voor sommige recepten – waaronder dit voorbeeld – heb je de app van IFTTT nodig. In dit geval geeft de app op de telefoon een signaal aan IFTTT zodra je in de buurt van de woning komt. In het scherm erna zie je de koppeling waarmee je de app op je telefoon plaatst. Klik op Save. Je kunt IFTTT ook gebruiken om de lampen op automatisch uit te schakelen, bijvoorbeeld wanneer je het huis verlaat of wanneer de zon opkomt.

©PXimport

Tip 11: Slimme stopcontacten

Slimme stekkers zijn een goede manier om meer controle uit te oefenen op het energieverbruik binnen je woning. Je kunt hiermee namelijk een grote hoeveelheid apparaten ‘slim’ maken en ze op afstand in- en uitschakelen. Steek de slimme stekker in het stopcontact en sluit hier een apparaat op aan. De stekker wordt via een draadloze verbinding aangestuurd, bijvoorbeeld via je draadloze netwerk. Het gebruikte protocol is afhankelijk van de fabrikant. Het voordeel van wifi-stekkers is dat je gebruik kunt maken van je bestaande netwerk en geen extra hubs hoeft te installeren. Wil je gebruikmaken van meerdere stekkers in je huis, gebruik dan het liefst stekkers van dezelfde fabrikant. Neem bijvoorbeeld de Kasa Wi-Fi Smart Plug van TP-Link. De stekker werkt via wifi en wordt geleverd met de Kasa-app waarmee je de plug bedient. Deze is beschikbaar via Google Play en Apple App Store. Klik op het plusteken (+) om een apparaat toe te voegen en kies voor Device. Vervolgens kun je het type apparaat toevoegen, in ons geval Smart Plug. Plaats de slimme stekker in het stopcontact en volg de instructies van de wizard om hem toe te voegen. Vervolgens kun je schema’s maken. Open de detailpagina van de stekker en tik op Schedule. Je bepaalt hier de actie (aan of uit), op welk moment (een bepaald uur of zonsopkomst of -ondergang) en op welke dagen (bijvoorbeeld doordeweeks).

©PXimport

Tip 12: In de smiezen

Steeds meer huishoudelijke apparaten worden als slimme uitvoering uitgebracht, wat betekent dat ze in het draadloze thuisnetwerk kunnen worden opgenomen. Dit geeft je de mogelijkheid om het gebruik hiervan onder controle te houden. Maak bijvoorbeeld schema’s om apparaten op gezette tijden in- en uit te schakelen en zo minder last te hebben van sluipverbruik. Of krijg meer inzicht in het verbruik, bijvoorbeeld door in een Excel-sheet automatisch te laten bijhouden op welke momenten het apparaat wordt ingeschakeld en voor hoe lang. Vaak kun je hiervoor gebruikmaken van het in tip 9 en 10 besproken If This Then That. Zo bieden een aantal fabrikanten van wasmachines, waaronder Bosch, Siemens en Gaggenau, het slimme programma Home Connect (www.home-connect.com/nl/nl), dat ondersteuning biedt voor IFTTT. Bij elke wasbeurt wordt er dan een nieuwe regel weggeschreven naar het Excel-sheet. Een vergelijkbare functionaliteit is ook beschikbaar voor airconditioningsystemen, bijvoorbeeld van Daikin.

©PXimport

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.