Zo haal je de perfecte tv in huis

Een van de eerste keuzes bij je zoektocht naar een nieuwe televisie is vermoedelijk het schermformaat. Deze maat wordt aangegeven door de beelddiagonaal in inch of cm. Groter is beter horen we dan vaak, maar dat is niet altijd juist. Grotere schermen vullen een groter deel van je blikveld, en zorgen zo voor een meer uitgesproken bioscoopervaring. Maar in een slaapkamer, kantoor of keuken is dat niet gewenst en zelfs in de woonkamer hoef je niet steevast voor de grootst mogelijke maat te kiezen.

Hoe vind je de ideale maat voor jouw situatie? Meet eerst de kijkafstand, dat is de afstand tussen de belangrijkste kijkpositie en het scherm. Deel deze afstand (uitgedrukt in cm) door 2. Het resultaat is de gewenste schermdiagonaal (in cm, deel nog eens door 2,54 voor inches). Wil je een meer ontspannen kijkervaring, deel de kijkafstand dan door 2,5. Of zoek je meer een filmervaring, deel de kijkafstand dan door 1,5.

Full hd of 4K uhd?

Hoe meer pixels op het scherm, hoe scherper en gedetailleerder het beeld kan zijn, al zijn er natuurlijk limieten aan wat nog zinvol is in een typische woonkameromgeving. Lange tijd is full hd (1920 × 1080) de meest gebruikte resolutie geweest, maar zo goed als alle recente modellen gebruiken 4K ultra hd (3840 × 2160). Alleen de goedkopere modellen en kleinere formaten zijn nog verkrijgbaar in full-hd-versie. Helaas laat je dan ook vaak features zoals hdr, goede bewegingsscherpte en een degelijk smart-tv-besturingssysteem liggen. Maak het jezelf eenvoudig en kies dus een 4K uhd-model, tenzij je op zoek bent naar een tv van 32 inch of kleiner.

En wat met 8K?

Maar wacht, ondertussen bieden verschillende fabrikanten zoals Samsung, Sony en LG ook al toestellen aan met de resolutie ultra hd 8K. Meer pixels is altijd beter, of niet? De pixels zijn bijvoorbeeld zo klein dat 8K de typische artefacten van een digitaal beeld, zoals gekartelde lijnen, erg goed verbergt. Maar helaas, veel van dat voordeel hangt af van het gebruik van 8K-content. En die hoef je de komende jaren absoluut niet in overvloed te verwachten. Gamers zouden met de volgende generatie consoles misschien de eersten zijn om een redelijke hoeveelheid 8K-content te krijgen. Met upscaling van goede 4K-content kom je ook een heel eind, maar ook 4K-content is nog niet algemeen in gebruik. De meerwaarde van 8K komt dan ook vooral op zijn recht op grote schermen, denk dan aan 75 inch en groter. Tot slot, wie nu een 8K-toestel koopt moet weten dat hij bij de ‘early adopters’ hoort en dat heeft een prijs. Aangezien het om de eerste generatie toestellen gaat, ligt de aankoopprijs redelijk hoog. Een doorbraak van 8K-content hangt vrijwel zeker ook vast aan het gebruik van een nieuwe, efficiëntere videocodec. En de kans dat de huidige toestellen die codec kunnen ondersteunen is zo goed als nul.

Lcd

Een andere belangrijke keuze die je moet maken, is die tussen oled of lcd als beeldtechnologie. Beide hebben belangrijke voor- en nadelen.

Lcd-tv’s zijn beschikbaar in een ruim assortiment maten en prijzen, zodat iedereen – ongeacht z’n budget – een model kan vinden dat aan zijn/haar specifieke eisen voldoet. Lcd-televisies leveren de helderste beelden, wat belangrijk kan zijn voor hdr (zie verder), maar dan moet je wel bij de topmodellen aankloppen. Het belangrijkste zwakke punt van lcd is het beperkte contrast. Door technieken als Local Dimming kan dat echter aanzienlijk verbeterd worden, maar ook dat vind je enkel in topmodellen. Tot slot is de kijkhoek van lcd-tv’s vaak beperkt. Wie niet recht voor het scherm zit, ziet mogelijk een nog slechter contrast en verwaterde kleuren.

Oled

Oled-technologie is ondertussen al ruim vijf jaar op de markt, en de prijs is aanzienlijk gedaald, maar het blijft voorbehouden voor het ‘premium’ prijssegment. Oled-televisies zijn bovendien enkel beschikbaar in 55 inch en groter (65 en 77 inch). Dankzij hun werkingsprincipe leveren ze zo goed als perfect zwart, een enorm hoog contrast en een zeer ruime kijkhoek. De schermen zijn vaak ook flinterdun. Het belangrijkste nadeel van oled is dat het gevoelig is voor inbranden, al is dat enkel in relatief uitzonderlijke gevallen een probleem.

Qled

En qled? Dit zijn in essentie gewoon lcd-tv’s, maar ze maken gebruik van een laagje quantum dots om een groter kleurbereik te creëren. Verder delen ze alle voor-en nadelen van een andere lcd-tv.

Oled, qled of lcd?

Hoe maak je de juiste keuze? Als je budget oled toelaat, dan is het een absolute aanrader voor filmfans, zeker als je bij verduistering of matig licht kijkt. Neig je meer naar sport en gaming en/of kijk je vaak bij veel omgevingslicht dan is een top lcd-model vermoedelijk de beste keuze. Is je budget beperkt of wil je iets kleiner dan 55 inch dan is lcd sowieso de enige optie.

High Dynamic Range

Vonken van vuurwerk, de weerspiegeling van de zon op de oceaan of op een chromen bumper, maar zelfs een zonovergoten stadstafereel … Vind je dat die dingen er op een televisie maar erg flauw uitzien? De redenen zijn beperkingen van de televisietechnologie én hoe we beeldinformatie opslaan. High Dynamic Range brengt voor beide problemen een oplossing. Deze nieuwe technologie laat toe om beelden op te slaan met een veel hoger contrast, intensere lichtaccenten, een rijkere kleurweergave en verbeterd schaduwdetail.

Uiteraard moet ook je televisie die nieuwe beelden kunnen weergeven, dat vereist een hogere piekhelderheid, ruimer kleurbereik en sterk contrast. En daar zit afhankelijk van het gekozen model vaak groot verschil in. Topmodellen pakken uit met helderheden van 1.000 cd/m² en meer (tegenover typisch 250 cd/m² op een klassieke sdr-tv), maar middenklassers halen vaak maar 400 cd/m². Iets gelijkaardig zien we bij het kleurbereik en contrast, waar middenklassers soms maar nipt beter zijn dan oudere sdr-televisies. Wil je echt ervaren wat hdr kan betekenen, dan moet je dus uitwijken naar duurdere modellen.

Hdr-beelden maken gebruik van bepaalde standaarden. HDR10 is de belangrijkste en wordt gebruikt voor streaming, ultra hd blu-ray en gaming. HLG zal vooral belangrijk worden in live tv. Alle toestellen ondersteunen deze twee standaarden. Daarnaast zijn er HDR10+ en Dolby Vision, twee standaarden die gebruikmaken van dynamische metadata en die rekening houden met de specificaties van het scherm om nog betere beelden te creëren. Wil je meer weten over hdr? Op onze website vind je hier meer informatie.

Dolby Vision of HDR10+?

Bewegingsscherpte

Het is je vermoedelijk al opgevallen dat voorwerpen die snel door het beeld bewegen, vaak een vage of dubbele rand hebben. Of dat snelle actiescènes er helemaal wat vaag uitzien. Afgezien van artistieke intentie wordt dit veroorzaakt door een te trage verversingssnelheid (refresh rate). Gamers zijn bekend met het fenomeen, op duurdere monitoren met hogere verversingssnelheid is het beeld scherper. Dat is ook het geval bij televisies. Televisies komen met 50 Hz en 100 Hz verversingssnelheid. Verschillende ‘motion interpolation’-technieken zetten het binnenkomend beeldsignaal om van 24 fps naar 50 of 100 fps bij films, of van 50 naar 100 fps bij tv-beelden. Zo zie je niet alleen meer detail in het beeld, maar vermijd je ook schokken tijdens panbeelden. Motion interpolation kan wel bepaalde beeldfouten veroorzaken, zoals halo’s rond een bewegend object. Bovendien houdt niet iedereen van het effect op de beeldkwaliteit.

Houd er tijdens je aankoop rekening mee dat bewegingsscherpte gelijk opgaat met de prijs. Duurdere modellen leveren duidelijk betere resultaten, iets waar vooral gamers en sportliefhebbers rekening mee moeten houden.

Smart-tv

Zo’n beetje elke televisie is tegenwoordig ‘smart’. Dat betekent dat hij uitgerust is met een besturingssysteem zoals Android, Tizen of WebOS. Zo kan de tv allerlei toepassingen draaien. De meest gebruikte zijn streamingdiensten zoals Netflix, Amazon Prime Video, en YouTube en lokale diensten voor uitgesteld kijken zoals NPO, NLZiet, Kijk TV, en RTL XL. Muziekdiensten zoals Deezer en Spotify zijn ook populair. Alle platforms bieden ook games, al mag je daar niet te veel van verwachten.

Niet elk systeem biedt dezelfde app-selectie. Dat aanbod kan bovendien veranderen, dus als bepaalde apps erg belangrijk voor je zijn, kijk dat dan eerst na. De verschillende systemen bieden ook uiteenlopend gebruiksgemak, dat kun je het best in de winkel even testen. We zien ook steeds meer ondersteuning opduiken voor stemassistenten zoals Google Assistent en Amazon Alexa. Alhoewel dat handig is voor zoekopdrachten blijft de klassieke afstandsbediening de belangrijkste manier om je tv te bedienen.

Heb je hdmi 2.1 nodig?

Hdmi heeft er alweer een nieuwe versie bijgekregen, v2.1. Maar heel wat modellen die in 2019 op de markt kwamen, gebruiken nog steeds hdmi 2.0. Is dat een probleem? Hdmi 2.1 bevat vier belangrijke zaken: ondersteuning voor meer bandbreedte, en drie nieuwe features: ALLM, VRR en earc. Die nieuwe features kunnen overigens ook op hdmi 2.0-aansluitingen zitten. Kijk dus bij je aankoop niet zomaar naar een versienummers, maar zoek welke features expliciet ondersteund zijn. Goed, maar welke eigenschappen zijn echt belangrijk?

De hogere bandbreedte is nodig voor het aanvoeren van 8K-content, maar ook voor HFR-content (High Frame Rate) in 4K of full hd. Beide types content zullen echter zeldzaam blijven in de komende jaren, tenzij je een volgende generatie spelconsole op het oog hebt. Ook ALLM en VRR zijn features die uitsluitend op gamers mikken en voor andere kijkers geen toegevoegde waarde hebben.

Dan rest er nog earc. Deze nieuwe versie van arc biedt een hogere bandbreedte, waardoor het formaten zoals Dolby True HD en DTS HD Master Audio kan doorgeven. Maar aangezien die lossless codecs enkel op schijf gebruikt worden en in elk geval voorlopig niet in streaming-apps, sluit je een (ultra hd-)blu-ray-speler gewoon aan op je audio-systeem en niet op je tv. Earc is dus enkel van belang als je een schijfspeler om welke reden dan ook op je tv moet aansluiten, en de tv de audio in de beste kwaliteit naar een extern audio-systeem moet sturen.

Audiokwaliteit en Dolby Atmos

Een televisie levert niet alleen beeld, maar ook geluid … al mag je van de meeste modellen niet meer verwachten dan heldere dialogen en matige muziekprestaties. Wie echt wil shoppen voor geluidskwaliteit die voldoende is om ook muziek of indrukwekkende filmsoundtracks te produceren. moet meestal in de duurdere (of zelfs zeer dure) modellen zoeken. Een externe audio-oplossing zoals een soundbar of een av-receiver blijven vaak aangewezen als je de geluidskwaliteit naar een hoger niveau wilt tillen.

Dolby Atmos is een nieuw surround-geluidsformaat met hoogte-informatie. Dat formaat is te vinden op (ultra hd-)blu-ray-schijven en op streamingdiensten. Heel wat nieuwe tv-modellen ondersteunen het. Maar met de beperkte geluidskwaliteit van een tv in het achterhoofd mag je er zeker geen wonderen van verwachten. Wil je effectief van Dolby Atmos genieten, dan moet je een behoorlijke checklist doorlopen. Heb je bronnen met Dolby Atmos? Kan je speler de Atmos-stream aan? Kan je tv de Atmos-stream afspelen? Voor het beste resultaat ben je hier zeker op externe audio-oplossingen aangewezen. Die moet dan natuurlijk ook Dolby Atmos ondersteunen. En je tv moet de Atmos-stream kunnen doorgeven, vaak dien je daarvoor in het menu een instelling aan te passen.

Extra’s

Sommige eigenschappen zijn uniek voor bepaalde fabrikanten. Philips biedt bijvoorbeeld Ambilight, waarbij kleine leds aan de achterzijde van de televisie licht op de achterwand schijnen dat overeenstemt met het beeld. Sony’s oled-modellen zijn uitgerust met Acoustic Surface. Het scherm doet dan dienst als luidsprekermembraan, waardoor het geluid werkelijk uit het beeld lijkt te komen. Samsung heeft zijn beste qled-tv’s uitgerust met een One Connect Box. Die bevat alle aansluitingen en verbind je met de tv via een dunne, bijna onzichtbare kabel die bovendien ook de tv van stroom voorziet.

Of je dergelijke features leuk of handig vindt is een persoonlijke beslissing, maar het kan je keuze wel degelijk in een bepaalde richting duwen.

Jargon