Illegaal downloaden is niet te stoppen

Allerlei auteursrechtorganisaties voeren namens de entertainmentindustrie al jarenlang een vruchteloze oorlog tegen illegale aanbieders van films, series, muziek en digitale boeken. Er wordt ontzettend veel geld gestoken om torrentsites, nieuwsgroepenfora en omstreden streamingdiensten een halt toe te roepen. Daarnaast bemoeit ook de overheid zich in toenemende mate met de downloadproblematiek. Maar wij vragen ons af: zijn alle ingrijpende maatregelen van de entertainmentindustrie en de autoriteiten wel de moeite waard?

Piratenoorlog

Het volgende is slechts één van de voorbeelden waaruit we zien hoe moeilijk het voor instanties is om illegale downloads te bestrijden. Afgelopen december nam de Zweedse politie tijdens een inval in een datacentrum een aantal servers van The Pirate Bay en enkele verwante websites in beslag, waarna de torrentsite enkele weken op zwart ging. De politie deed de inval vanwege vermeende schending van het auteursrecht. Verschillende rechthebbenden hadden in Zweden aangifte gedaan tegen de torrentsite. Inmiddels is The Pirate Bay weer opgestart. Tevens circuleren er op internet allerlei kopieën met het archief van de tijdelijk gevallen torrentsite, zoals www.oldpiratebay.org en www.thepiratebay.ee. Gebruikers kunnen via deze websites ook torrentbestanden

downloaden.

Naast The Pirate Bay zijn de afgelopen jaren onder meer usenetforum FTD, uitwisselingsdienst Megaupload en nzb-website NZBMatrix offline gegaan na ingrijpen van auteursrechtorganisaties en de lokale autoriteiten. Daarentegen zijn er allerlei verse alternatieven opgestaan, waardoor film- en muziekmaatschappijen nog een lange weg moeten afleggen om het illegale downloadaanbod uit te roeien. Gaat dat überhaupt ooit wel gebeuren? En kan de entertainmentindustrie niet beter lering trekken uit de illegale downloadnetwerken en zijn energie vervolgens steken in een fatsoenlijk legaal alternatief? We onderzoeken beide kwesties in dit artikel en laten diverse deskundigen aan het woord. We blikken eerst terug op de lange downloadtraditie, waarbij we laten zien welke strijd de entertainmentindustrie al jarenlang voert. Vervolgens bespreken we de huidige stand van zaken.

Het archief van The Pirate Bay is eenvoudig bereikbaar via allerlei mirrorsites.

Downloadverbod

Jarenlang was het in Nederland toegestaan om muziek en films voor eigen gebruik te downloaden, ook al was de bron onrechtmatig. De thuiskopieheffing op onder andere harde schijven, lege dvd's en mp3-spelers compenseerde de rechthebbenden. In april 2014 bepaalde het Europese Hof dat de thuiskopieregeling onvoldoende is om de geleden schade te compenseren. Sindsdien mag de Nederlandse overheid downloaden uit illegale bron niet meer toestaan. Het is dus wettelijk verboden om beschermde werken via onder andere usenet, bittorrent en Popcorn Time te downloaden.

Na iedere tegenslag sterker terug

Downloadpioniers

Het op grote schaal illegaal uitwisselen van auteursrechtelijk beschermde bestanden, begon allemaal in 1999 met Napster. Dit was het eerste wereldwijde peer-to-peernetwerk om gratis muziekbestanden mee uit te wisselen. Miljoenen muziekliefhebbers wisten de weg naar Napster te vinden. Niet vreemd, want het aanbod telde maar liefst tachtig miljoen liedjes. De rechthebbenden zagen hun omzet dalen en kwamen in verweer. De Amerikaanse band Metallica sleepte in 1999 Napster voor de rechter. Enkele platenmaatschappijen en artiesten volgden het voorbeeld van Metallica, waarna de rechter oordeelde dat Napster alle auteursrechtelijk beschermde bestanden moest verwijderen.

In 2001 trok Napster de stekker uit zijn illegale peer-to-peernetwerk. Tegenwoordig wordt deze bekende naam gebruikt voor een legale streamingdienst.

Muziekliefhebbers hoefden na de val van Napster niet lang te wachten op een alternatief. Al snel kwamen Kazaa en LimeWire namelijk om de hoek kijken. Een groot verschil met Napster was dat gebruikers van deze downloadnetwerken nu ook video's onderling deelden. Deze programma's maakten in tegenstellig tot Napster geen gebruik van een centrale server. Het netwerk was zelfvoorzienend en daardoor zeer moeilijk te bestrijden voor rechthebbenden. Na allerlei rechtszaken verschenen er op het web diverse alternatieve versies van beide programma's. Tegenwoordig maken nog maar heel weinig mensen gebruik van deze verouderde downloadnetwerken.

Onder de naam WireShare circuleert er op internet nog altijd een fork van LimeWire.

Usenet

Na Napster, Kazaa en LimeWire stapten film- en muziekliefhebbers massaal over naar andere downloadnetwerken. Hoewel bittorrent en vooral usenet al langer bestaan, gebruiken filmfanaten beide technieken sinds de opkomst van breedbandverbindingen veelvuldig om vlot kopieën van dvd's en blu-rays binnen te halen. Usenet bestaat feitelijk al sinds de jaren 80, maar de afgelopen tien jaar heeft het gebruik ervan een enorme vlucht genomen. Aangezien gebruikers via usenet op grote schaal auteursrechtelijk beschermde bestanden uitwisselen, doen auteursrechtwaakhonden er alles aan om het gebruik ervan te beperken.

Vooral FTD was met ongeveer vierhonderdduizend leden lange tijd een belangrijk doelwit voor Stichting Brein. Vier jaar geleden bepaalde de rechter dat FTD alle verwijzingen naar beschermde werken moest verwijderen. Hierop sloot de populaire community zijn deuren. Stichting Brein stuurde vervolgens dreigmails rond om ook de overige usenetforums offline te krijgen. Onder meer FTN, FTAclub, Dutch Binaries Program en TwilightNZB gingen overstag. Opvallend is dat de forums technisch gezien zelf geen deel uitmaken van het downloadnetwerk, waardoor gebruikers nog altijd probleemloos bestanden met elkaar uitwisselen.

Ook vanuit de Verenigde Staten ligt usenet al jarenlang onder vuur. Rechthebbenden doen hiervoor een beroep op de DMCA-regelgeving (DMCA staat voor Digital Millennium Copyright Act). Dit beleid geeft auteursrechtorganisaties de mogelijkheid om aanbieders van nieuwsservers (usenetproviders) te dwingen om bestanden die vallen onder het auteursrecht te verwijderen. Dit maakt het tegenwoordig iets lastiger om nieuwe series en bepaalde speelfilms te downloaden.

FTD was zelf geen onderdeel van usenet, want de database bevatte alleen maar verwijzingen naar mediabestanden.

The Pirate Bay

Naast usenet is het populaire downloadnetwerk bittorrent sinds 2001 een doorn in het oog voor de entertainmentindustrie. Vooral websites die illegale torrents indexeren, moeten het ontgelden. Zoals we in het begin van dit artikel al vertelden, proberen diverse instanties toegang tot The Pirate Bay te blokkeren. The Pirate Bay was ruim tien jaar lang één van de populairste torrentsites. Zelfs na talloze verloren rechtszaken in verschillende landen weigerde het platform offline te gaan. De oorspronkelijke eigenaren werden onder meer in Nederland veroordeeld.

Een groot probleem voor de entertainmentindustrie is dat The Pirate Bay zich bij geen enkele gerechtelijke uitspraak neerlegt. Verder hebben de oorspronkelijke eigenaren naar eigen zeggen niets meer met het platform te maken en duikt de website telkens op onder een andere domeinnaam. Daarnaast heeft The Pirate Bay zijn eigen tracker geschrapt, waardoor er geen torrents meer op eigen servers aanwezig zijn. Vanwege deze maatregelen was The Pirate Bay lange tijd ongrijpbaar, maar daar leek met de politie-inval van afgelopen december een einde aan gekomen. Vooralsnog geen ramp voor bittorrent-gebruikers, want er bestaan nog genoeg andere websites die torrents van muziek, series en films indexeren. Ten tijde van schrijven is The Pirate Bay weer online.

Overige bestrijdingsmiddelen

Napster, Kazaa, LimeWire, The Pirate Bay en bekende usenetforums hebben in het verleden allemaal te maken gehad met rechtszaken waarin schending van het auteursrecht centraal stond. Muziek- en filmmaatschappijen zitten echter niet stil en nemen ook andere maatregelen om hun rechten te beschermen. Zo dienen auteursrechtenorganisaties massaal verwijderverzoeken in bij YouTube en overige videowebsites. Omdat Google iedere maand miljoenen verzoeken ontvangt, vindt de verwerking vermoedelijk voor een groot deel automatisch plaats. Er wordt dus niet per geval gekeken of er daadwerkelijk schending van het auteursrecht plaatsvindt.

De Amerikaanse belangenbehartiger MPAA zou zelfs overwegen om via het DNS-systeem illegale downloadsites te blokkeren door internetproviders hiertoe te dwingen. Sommige landen nemen vanuit de overheid maatregelen om muziek- en filmmaatschappijen een handje te helpen tegen piraterij. Zo voerde Frankrijk vier jaar lang het zogeheten three-strikes-beleid. Na drie waarschuwingen werden downloadpiraten afgesloten door hun internetprovider. In 2013 is deze regel afgeschaft, aangezien er in de praktijk nauwelijks overtreders werden aangepakt.

YouTube heeft een speciale webpagina ingericht waarop rechthebbenden een verwijderverzoek kunnen indienen.

Rol van de internetproviders

Ongewild betrokken

Auteursrechtorganisaties en overheden uit binnen- en buitenland proberen aanbieders van illegale content rechtstreeks aan te pakken. Daarnaast is er ook een onafhankelijke partij die ongewild met deze problematiek te maken krijgt, namelijk de internetprovider. Wanneer het niet lukt om sluiting van een bepaalde dienst of website af te dwingen, proberen rechthebbenden dat soms via de internetprovider voor elkaar te krijgen. Auteursrechtwaakhonden hebben in het verleden met wisselend succes via de rechter internetcensuur afgedwongen.

In Nederland hebben we daar een bekend voorbeeld van. Stichting Brein spande namelijk tegen verschillende internetproviders rechtszaken aan met de eis om The Pirate Bay niet meer aan de abonnees door te geven. Stichting Brein had aan het begin nog succes, want de rechter bepaalde dat de providers alle domeinnamen en IP-adressen van The Pirate Bay dienen te blokkeren. In hoger beroep verloor Stichting Brein de rechtszaak van XS4ALL en Ziggo, waarna de blokkade direct werd opgeheven. Het Gerechtshof in Den Haag vond dat de blokkade weinig effect had, omdat er allerlei andere torrentsites beschikbaar zijn. Bovendien is het vrij eenvoudig om een geblokkeerd domein vanaf een buitenlands IP-adres te bezoeken, bijvoorbeeld via een proxyserver of VPN-dienst. De auteursrechtorganisatie is overigens in cassatie gegaan tegen de uitspraak. De uitspraak hiervan wordt dit jaar verwacht.

Tijdens de blokkade kwamen bezoekers van The Pirate Bay op een speciale webpagina terecht.

Legale alternatieven

Netflix

Een belangrijke reden waarom veel internetgebruikers illegaal downloaden, is omdat het legale aanbod onvoldoende voorziet in de behoefte van film- en serieliefhebbers. Natuurlijk is Netflix met ruim 53 miljoen leden wereldwijd een groot succes, maar helaas bestaat het aanbod van deze streamingdienst grotendeels uit titels die enkele jaren geleden zijn uitgebracht. Alleen de eerste drie seizoenen van advocatenserie Suits zijn bijvoorbeeld op dit platform beschikbaar, terwijl Amerikaanse televisie-abonnees momenteel bezig zijn met seizoen 5. Wie de nieuwste aflevering wil bekijken, kan hiervoor alleen terecht bij usenet, bittorrent en Popcorn Time. En zo is dat eigenlijk bij iedere Amerikaanse serie het geval, behalve dan de titels die Netflix zelf produceert. Ook het filmaanbod loopt een paar jaar achter. Filmmaatschappijen proberen eerst geld te verdienen met bioscoopbezoek en mogelijk ook blu-ray-verkoop, waarna de inmiddels verouderde titels pas op streamingdiensten terechtkomen.

Veel mensen zoeken hun heil 'noodgedwongen' in het illegale circuit, omdat legale diensten niet actueel genoeg zijn. Vice President van Netflix, Joris Evers, wil niet uitgebreid ingaan op vragen over de verhouding tussen legale streamingdiensten en piraterij. Wel laat hij het volgende aan ons weten: "Consumenten zullen kiezen voor een legaal aanbod, mits dat betaalbaar is, makkelijk te gebruiken is en toegang geeft tot de titels die ze willen kijken." Kortom, ook Netflix is van mening dat een goed legaal alternatief dé oplossing is om piraterij te bestrijden. Op de vraag of de streamingdienst in de toekomst een actuelere catalogus ambieert, zegt Evers: "Onze strategie is steeds meer exclusieve en originele producties aan te bieden, zoals series, films, documentaires, kinderprogramma's en stand-up comedy. Daarnaast verschijnen de nieuwste Disney-producties meteen op Netflix nadat deze films in de bioscoop zijn geweest."

De series op Netflix lopen vaak één of meerdere seizoenen achter.

Pathé Thuis

Naast Netflix zijn er in Nederland ook nog andere streamingdiensten die een legaal aanbod bieden, zoals Pathé Thuis. Vanaf vijf euro per film kunnen geïnteresseerden een vrij recente titel huren. Inmiddels hebben in Nederland al zo'n zeshonderdduizend mensen hun weg naar dit platform weten te vinden. Volgens marketingmanager Judith Hordijk stelt de streamingdienst alles in het werk om nieuwe titels vlot te introduceren: "Pathé Thuis streeft ernaar om de nieuwste films zo snel mogelijk digitaal aan te bieden. Nu wordt het overgrote merendeel van de films door distributeurs nog eerst in de bioscopen uitgebracht en is de film binnen enkele maanden op ons platform beschikbaar.

Abonnementsdiensten als Netflix bieden dezelfde films minimaal een jaar later aan. We verwachten dat er nieuwe ontwikkelingen zullen ontstaan in deze nu nog traditionele markt. Wij werken continu aan verdere optimalisatie van onze dienst en zullen dan ook een voortrekkersrol innemen met betrekking tot online releases van films." Op de vraag of Pathé Thuis in de toekomst een alles-in-één-abonnement overweegt met alle recente titels, antwoordt Judith Hordijk: "Vooralsnog is het onmogelijk om een betaalbaar abonnement aan te bieden waarmee onze klanten onbeperkt de nieuwste films kunnen kijken. Huidige alles-in-één-diensten bieden een abonnement aan met oudere films. Wij vinden een abonnement alleen interessant als we ook nieuwe titels kunnen aanbieden. We blijven anticiperen op mogelijkheden daarvoor."

Pathé Thuis heeft een actueel aanbod waarbij je vanaf vijf euro een film kunt huren.

Cijfers en feiten

Hoewel de entertainmentindustrie middels piraterijbestrijding en legale alternatieven probeert toegang tot het illegale aanbod te beperken, liegen de cijfers er niet om. Marktonderzoeker GfK nam onlangs een steekproef onder ruim duizend gebruikers van online video en muziek. Een kwart downloadt weleens illegaal muziek. Voor films en series ligt het percentage nog hoger, want 35 procent van de ondervraagden downloadt zijn videobestanden illegaal. Dit verschil van tien procent tussen illegaal gebruik van films en muziek is eenvoudig te verklaren. Voor online muziek bestaan er allerlei gebruiksvriendelijke streamingdiensten die tegen betaling een complete én recente catalogus aanbieden, zoals Spotify, Deezer en TIDAL. Voor films en series is dat nog niet het geval, omdat nieuwe releases eerst in een ander land of de bioscoop uitkomen. Maar liefst 65 procent van de groep die illegaal downloadt, gebruikt hiervoor diverse torrentsites. Ook Popcorn Time heeft met 22 procent een behoorlijk marktaandeel. Overigens ziet marktonderzoeker GfK wel een trend, want het aantal mensen dat illegaal downloadt neemt langzamerhand af. Desalniettemin gaat het nog altijd om miljoenen gebruikers.

Veranderingen te traag

Huidig illegaal aanbod

Ondanks alle inspanningen van de entertainmentindustrie, kiezen veel muziek- en filmliefhebbers nog altijd voor het gebruik van illegale diensten. Logisch, want voor het kijken van de allernieuwste films en series heb je geen andere keus! Spotnet is al enkele jaren een zeer populair hulpmiddel om leuke bestanden uit de nieuwsgroepen te plukken. Het is lastig om dit programma offline te halen, omdat er geen eigenaar en vaste thuisbasis bekend is. De database met spots van muziek en films bevindt zich bovendien op allerlei gesynchroniseerde nieuwsservers in binnen- en buitenland. Dat maakt het juridisch zeer ingewikkeld om op te treden tegen Spotnet.

Ook voor bittorrent is de toekomst rooskleurig. Dit peer-to-peernetwerk is tegenwoordig volledig decentraal opgezet, waarbij downloadprogramma's de bestanden rechtstreeks ophalen van particuliere servers. Verder zijn er nog genoeg websites online die torrents indexeren, zoals www.kickass.to en www.extratorrent.cc. Het afgelopen jaar is het gebruik van de illegale streamingdienst Popcorn Time in Nederland explosief gestegen, waarbij dagelijks honderdduizend Nederlanders het programma gebruiken om naar films en series te kijken. De makers beweren dat het programma nooit zal worden neergehaald. In de software zit een VPN-dienst verwerkt, zodat leden in staat zijn om anoniem films te streamen. Ook al mag het niet, dankzij deze bescherming zullen veel mensen de filmdienst het toch stiekem gebruiken.

Dankzij een VPN-functie ziet niemand dat je gratis naar auteursrechtelijk beschermde films en series kijkt.

Hoe verder?

Dat illegaal downloaden in de nabije toekomst ooit stopt, lijkt ons uitgesloten. Het lijkt zelfs bijna onwenselijk, omdat de illegale alternatieven ervoor zorgen dat de industrie gedwongen wordt goede legale alternatieven te ontwikkelen.

Alleen al om technische redenen zal het altijd mogelijk blijven om via internet gratis muziek- en videobestanden onderling uit te wisselen. De contentindustrie kan zich de moeite en kosten die bestrijding met zich meebrengt, dan ook beter besparen. Steek de hand liever in eigen boezem en kom met legale alternatieven die op verschillende platformen een actueel aanbod presenteren. Dat is namelijk waar liefhebbers van series en films met smart op zitten te wachten.

Een partij als Pathé Thuis is bijvoorbeeld bereid om een alles-in-één-abonnement met toegang tot redelijk recente titels te introduceren, maar het bedrijf loopt tegen de peperdure rechten van filmmaatschappijen aan. Op die manier blijft illegaal downloaden voor veel mensen interessant. Uiteraard zal lang niet iedereen bereid zijn om voor legaal aanbod te betalen, maar een heel groot deel waarschijnlijk wel. De recente ledengroei van diensten als Spotify en Netflix bewijzen dat het vrije internet juist volop kansen biedt om een succesvol verdienmodel te introduceren. Kortom, leer van illegale downloadnetwerken en bouw een fatsoenlijk legaal alternatief waar niemand meer omheen kan!

Een legaal alternatief voor Popcorn Time dat vlekkeloos werkt op verschillende platformen, is waar film- en serieliefhebbers op zitten te wachten.

Meer te weten komen?

In de documentaire TPB AFK wordt er ingezoomd op het leven van de drie oprichters van The Pirate Bay. Hoewel ze nu niet meer betrokken zijn bij The Pirate Bay, wordt hun leven nog steeds behoorlijk bepaald door de site. Ze worden vervolgd vanwege hun betrokkenheid en dubieuze trucs worden door tegenstanders ingezet om ze achter de tralies te krijgen. Ook krijg je te zien hoe de nieuwe beheerders de servers van The Pirate Bay in een oude atoomkelder uit handen van justitie probeert te houden. De documentaire is (natuurlijk) gratis online te zien. Legaal!