Het is belangrijk dat je Windows en applicaties zoals webbrowsers up-to-date houdt. Dat hoeft je trouwens niet veel tijd te kosten, aangezien het volautomatisch kan gebeuren. Maar heb bij het updaten ook aan de pc zelf en aan andere apparaten in je netwerk gedacht, zoals je router of NAS? Die kunnen best aan een firmware update toe zijn.

“If it ain’t broke, don’t fix it” … Als iets goed werkt, blijf je er maar beter van af, luidt deze vaak gehoorde boodschap. Maar in hoeverre klopt dat ook? Wat firmware betreft – de software die in allerlei apparaten is voorgeprogrammeerd – zijn we daar niet helemaal van overtuigd. Immers, niet zelden werk je via een firmware-update allerlei bugs of veiligheidsproblemen weg of komen er functies bij waar je vóór zo’n update geen toegang toe had.

Natuurlijk, het updaten van firmware is nooit helemaal zonder risico. Daarom houd je het best twee vuistregels aan. Eén: je maakt, indien mogelijk, eerst een back-up van je huidige firmware en configuratie. Twee: je gaat op de website van de fabrikant na wat de update precies voor jou kan betekenen. Zijn de verbeteringen niet de moeite waard, dan kun je de update rustig overslaan. In dit artikel bekijken we firmware-updates voor pc, router en NAS.

BIOS

Back-uppen

Beginnen we met de pc, waarbij de firmware het BIOS (Basic Input Output System) wordt genoemd, of in moderne systemen ook wel de UEFI (Unified Extensible Firmware Interface). Deze firmware bevat de basisinstellingen van je systeem, zoals die voor het geheugen en de schijf. Voor je een update overweegt, maak je veiligheidshalve eerst een back-up. Dat doe je vanuit het set-upvenster van het BIOS. In de systeemhandleiding vind je vast terug hoe je dit venster opent. Meestal moet je meteen na het opstarten van je pc een paar keer op een bepaalde toets drukken, zoals F1, F2, F10, F12, Delete of Esc.

Je kunt het ook vanuit Windows 10 proberen. Open de Instellingen en selecteer Bijwerken en beveiliging / Systeemherstel / Nu opnieuw opstarten. Na de herstart kies je achtereenvolgens Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Instellingen voor UEFI-firmware.

Met wat geluk tref je in het BIOS-set-upvenster een back-upfunctie aan en vaak hoef je maar een paar knoppen in te drukken om een firmwareback-up te maken naar een bestand (of soms zelfs naar een aparte geheugenchip). Heeft de fabrikant geen back-upoptie voorzien, dan kun je met je smartphone nog altijd foto’s maken van alle BIOS-instellingen en -tabbladen.

©PXimport

Versie controleren

Is je back-up gelukt? Dan controleer je eerst nauwkeurig het model en de versie van het BIOS, zodat je niet de verkeerde update installeert. Die kan je immers met een onwerkbaar systeem opzadelen. Vind je deze informatie niet in de systeemhandleiding terug, dan probeer je het vanuit Windows. Druk op Windows-toets+R en voer je msinfo32 uit. Je vindt de nodige gegevens bij BIOS-versie / Datum.

Vervolgens bezoek je de website van de fabrikant van je pc of moederbord. Hier vind je ongetwijfeld een rubriek als Downloads of Support, waar je ook BIOS-updates kunt terugvinden. Controleer goed of het om het juiste BIOS gaat en ga na of de vernieuwingen van de update de moeite waard zijn. Het kan wel gebeuren dat je eerst één of meer tussenliggende BIOS-updates moet installeren voordat je de recentste updates kunt installeren.

©PXimport

Instellingen checken

Voor je de update daadwerkelijk uitvoert, check je het best nog enkele instellingen in het set-upvenster van het BIOS. Schakel eventueel een optie als BIOS write protection uit en stel de instellingen in op de standaardwaarden via een optie als Load BIOS default values. Gaat het om een laptop, dan kun je die het best aansluiten op het stroomnet.

Hoe je het BIOS precies bijwerkt, hangt af van het BIOS-model. Mogelijk kan dat rechtstreeks via een optie als Update BIOS, waarna je alleen nog naar het gedownloade updatebestand hoeft te verwijzen. Sommige BIOS’en kunnen de update zelfs voor jou ophalen.

Wat oudere BIOS-updates komen meestal in de vorm van een uitvoerbaar bestand dat je vanuit Windows kunt uitvoeren, of beter nog: vanuit een minimalistische omgeving als DOS. Met de gratis en portable tool Rufus creëer je snel een opstartbare usb-stick met DOS. Start de tool op en kies FreeDOS bij Opstartselectie, waarna je het Bestandssysteem instelt op FAT32. Uiteraard plaats je ook het updatebestand op deze stick. Boot je pc van de stick en start het update-programmabestand op. Het is wel belangrijk dat je een lopend updateproces nooit onderbreekt!

©PXimport

Router

Back-uppen

In je thuisnetwerk heb je natuurlijk ook een (draadloze) router staan en ook die kun je het best up-to-date houden. Veruit de meeste routers laten zich via een webinterface benaderen, maar dan moet je natuurlijk wel het ip-adres kennen.

Zorg er (bij voorkeur) voor dat je router via een ethernetkabel met je pc is verbonden, ga naar de Opdrachtprompt en voer het commando ipconfig uit. Je leest het adres af achter Default Gateway (bijvoorbeeld 192.168.0.1). Tik dit adres in je browser in en meld je bij je router aan met het administrator-account.

Voordat je de firmware updatet, maak je een configuratieback-up. Die vind je doorgaans in een rubriek als Beheer of Administration. Druk op de Back-up-knop en bewaar het bestand op je pc. Mocht het ooit nodig zijn, dan kun je via de Restore-knop de configuratie terugzetten. Kent je router geen back-upmogelijkheid, dan kun je foto’s of screenshots maken van alle configuratieschermen.

©PXimport

Updaten

In dezelfde rubriek van je router-set-up vind je wellicht ook een (sub)rubriek terug met een optie als Firmware-update. Noteer de huidige firmwareversie en controleer vervolgens op de site van de routerfabrikant of er een update beschikbaar is voor je routermodel en wat die update precies inhoudt. Ziet alles er goed uit, dan download je het updatebestand en pak je het, indien nodig, uit op je pc. Je vindt hier ook een knop waarmee je naar het updatebestand op je pc kunt navigeren, waarna je de update kunt starten.

Bij veel routers kun je zo’n updatebestand rechtstreeks vanuit de webinterface downloaden en soms verloopt het updateproces zelfs nagenoeg volledig geautomatiseerd. Ook hier geldt dat je het updateproces nooit mag onderbreken.

©PXimport

Alternatieve firmware

©PXimport

NAS

Ip-adres vinden

Beschik je over een NAS, dan doe je er goed aan ook op dit apparaat geregeld te zoeken naar updates. De meeste NAS-fabrikanten, waaronder Synology en QNAP, brengen namelijk regelmatig (veiligheids)updates uit. Je kunt een NAS meestal zodanig instellen dat die je via e-mail automatisch op de hoogte brengt van nieuwe updates.

Net als bij de router is het de bedoeling dat je, via een bekabelde verbinding, de webinterface van je NAS oproept in je browser. Er zijn verschillende manieren om dit adres te achterhalen. Normaliter vind je het in je router in een rubriek als Lijst met apparaten of bij Status / LAN. Of je gebruikt een specifieke zoektool van je NAS-fabrikant, zoals Synology Web Assistant of Qfinder Pro. Of je haalt er een snelle netwerkscanner zoals Angry IP Scanner. Hier vul je het ip-bereik van je netwerksegment in (bijvoorbeeld 192.168.1.1-192.168.1.254) en druk je op Start.

©PXimport

Updaten

Via de webinterface van je NAS kun je het apparaat updaten. We nemen een Synology-model als voorbeeld (DS220+ met DSM 7). Open het Configuratiescherm en kies in de rubriek Systeem de optie Bijwerken en herstellen. Open nu eerst het tabblad Configuratieback-up en kies Exporteren voor een back-up van de NAS-configuratie. Via de knop Herstellen laat deze configuratie zich eventueel terugzetten.

Open vervolgens het tabblad DSM bijwerken. Via Instellingen voor bijwerken kun je weliswaar aangeven dat automatisch updates moeten worden geïnstalleerd, maar wij doen dat liever handmatig. Klik dus op Handmatig DSM bijwerken en verwijs naar het updatebestand. Dit kun je voor je eigen NAS-model downloaden. Controleer of het om de juiste update gaat voor jouw model en DSM-versie. Onderbreek het updateproces niet en wacht tot je NAS volledig is herstart.

Voor QNAP vind je instructies hier. Ook voor andere NAS-fabrikanten vind je de nodige instructies op hun websites.

©PXimport

Andere apparaten

©PXimport

Het is september, en dat betekent dat de nazomer ten einde loopt. Het licht wordt zachter, de avonden koeler en veel planten maken zich klaar voor de herfst. Dit is de maand om nog nieuw groen te planten, vaste planten te verjongen en hagen bij te knippen. Ook het gazon, de moestuin en de vijver vragen nu aandacht. Met een paar gerichte klussen zorg je dat je tuin gezond de herfst en winter ingaat.

Lees ook: Van januari tot en met december: dit doe je elke maand in de tuin

Dit kun je zaaien en planten in september

In september kan er nog veel de grond in. Bosanemonen, herfst- en winterakonieten en cyclamen doen het goed wanneer je ze nu plant, net als groenblijvers die de tuin ook in de koude maanden kleur geven. Koop je een boom, let er dan op dat het blad nog stevig en fris oogt. Een boompje dat al kaal aan het worden is, kun je beter niet planten.
Wie volgend voorjaar een bloemenzee wil, zaait in deze periode korenbloemen, goudsbloemen en klaprozen. Ook vaste planten die al jaren op dezelfde plek staan, kun je nu delen om ze te verjongen. Wil je een groenblijver verplaatsen, dan is dit de juiste tijd: de grond is nog warm genoeg voor de wortels om zich goed te herstellen.

©Leika production

Haal de snoeischaar maar tevoorschijn

Veel planten kun je nu nog een knipbeurt geven. Begin bij kuipplanten die buiten staan, want snoeiwonden genezen beter in de buitenlucht. Ook hagen kun je in september mooi in vorm brengen. Werk van onder naar boven en knip ze licht taps toe, zodat ook de onderste takken voldoende licht krijgen. Geef daarna wat compost zodat de haag sterk de winter ingaat.
Lavendel kort je ongeveer tien centimeter in, de Japanse wijnbes die vrucht heeft gedragen knip je helemaal terug en hortensia's ontdoe je van de stugge bloemen. Bij bomen en struiken verwijder je aangetast blad. Daarnaast is het slim om wekelijks uitgebloeide bloemen van dahlia's, rozen en andere zomerbloeiers weg te knippen. Zo blijft de tuin verzorgd en verklein je de kans op ziektes.

©SKT Studio

Lees ook: Welke snoeischaar voor welke tuinklus?

Planten en gras in september

Sommige planten hebben juist nu extra zorg nodig. Camelia's en rododendrons vormen in september hun knoppen voor volgend jaar en hebben daarom voldoende water nodig. Tweejarige planten zoals vingerhoedskruid kun je verplaatsen naar een nieuwe plek in je tuin. Hoge bloeiers als zonnebloemen, dahlia's en herfstasters geef je steun, zodat ze niet bezwijken onder de eerste herfststormen.
Het gazon vraagt een andere aanpak dan in de zomer. Maai het gras wat hoger en zaai waar nodig bij. Verticuteer eerst om mos en dood gras te verwijderen. Kies een zaadmengsel dat past bij zon of schaduw, afhankelijk van de ligging van je tuin. Heb je in augustus niet bemest, dan is dit hét moment om dat alsnog te doen. Vul kuilen aan en houd je terras vrij van onkruid en mos.

Werk in de moestuin

Ook in de moestuin valt er nog genoeg te doen. Boontjes moeten tijdig worden geplukt om taaie peulen te voorkomen. Tomaten die nog groen zijn leg je op een zonnige plek zodat ze verder kunnen rijpen. September is ook de maand van de appel- en perenoogst. Maak er compote, sap of een taart van, of bewaar ze op een koele plek. Verder kun je winterpostelein en raapstelen zaaien, zodat je later in het seizoen nog kunt oogsten.

Wil je wat orde brengen in je verzameling bookmarks? Het zelf te hosten Hoarder is hiervoor een mooie optie. Bookmarks, maar ook notities, afbeeldingen en ideeën kun je in overzichtelijke lijsten opslaan, die je van labels kunt voorzien en doorzoeken. Zelfs grotere verzamelingen zijn geen probleem, dankzij de optionele AI-functies. Deze benutten de API van OpenAI. In dit artikel lees je hoe je alles opzet!

Lees ook: Bladwijzers onder controle: de beste bookmarkmanagers op een rij

Voor het bewaren van bookmarks bestaan diverse handige toepassingen, waaronder Pocket (https://www.getpocket.com) en het minder bekende Raindrop.io (https://www.raindrop.io). Het relatief jonge Hoarder mag in het lijstje naar onze mening niet ontbreken. Hierin kun je onder meer bookmarks, notities en afbeeldingen bewaren, waarna je de volledige inhoud kunt doorzoeken. Ook kun je items organiseren door labels toe te voegen of lijsten te maken. Dankzij de optionele koppeling met OpenAI kun je materiaal automatisch van labels voorzien, maar ook bijvoorbeeld vragen om een artikel samen te vatten. Je kunt Hoarder volledig zelf hosten. Dit geeft je meer controle en maakt het privacyvriendelijk. Voor de installatie kun je onder meer Docker Compose gebruiken, wat we ook in dit artikel doen. Er zijn browserextensies voor Chrome en Firefox, wat het toevoegen van artikelen op internet met de gewenste labels veel makkelijker maakt. Verder zijn er mobiele apps voor Android en iOS, zodat je ook onderweg je bookmarks kunt raadplegen. 

1 Installatie

Er zijn meerdere installatiemethoden, die in de documentatie uitgebreid aan bod komen (https://docs.hoarder.app). De aanbevolen installatiemethode is via Docker Compose, waar we ook hier voor kiezen. De installatie van Docker Compose is vaker behandeld en ook online vind je diverse handleidingen, zoals voor Ubuntu 24.04 (https://www.kwikr.nl/ubntdock).

In de volgende stappen gaan we de bestanden docker-compose.yml en .env maken. We raden een systeem met ongeveer 2 GB werkgeheugen aan. Ook als je Hoarder binnen een container in Proxmox VE gaat installeren, moet je zoveel toewijzen, want 1 GB is net te weinig. Log in via SSH, maak een mapje voor Hoarder en navigeer naar deze map. Hierin gaan we de bestanden voor Docker plaatsen.

2 Docker

De snelste manier om te starten, is het downloaden van het YAML-bestand voor Docker Compose. Geef daarvoor de onderstaande opdracht vanaf de Opdrachtprompt:

Het bestand voor Docker Compose hoef je niet aan te passen. Wel is een bestand met omgevingsvariabelen nodig. Dit bestand kun je maken en bewerken met de opdracht nano .env. Zet hierin om te beginnen de volgende regels:

Bij NEXTAUTH_URL kun je localhost vervangen door het ip-adres van het systeem waarop Hoarder draait. De twee willekeurige strings kun je zelf bedenken of genereren met deze opdracht:

Start ten slotte de container met:

Je kunt Hoarder nu openen via http://ipadres:3000, waarbij je ipadres dan vervangt door het echte ip-adres van het systeem. Bij toekomstige updates kun je Hoarder stoppen met:

Daarna kun je met deze opdracht de images vernieuwen:

Om vervolgens met deze laatste opdracht alles weer in de lucht te brengen:

3 Toegang OpenAI

Het is niet verplicht om de AI-functies te gebruiken, maar het is wel een leuke en nuttige toevoeging, zeker als je veel bookmarks gaat toevoegen. De kosten zijn bovendien zeer laag. Voor de meeste mensen is OpenAI de beste keuze, hoewel Ollama ook een optie is (zie kader 'Keuze tussen OpenAI of Ollama'). Om OpenAI te gebruiken, moet je toegang tot de API regelen. Hiervoor ga je naar https://platform.openai.com. Log in met een bestaand account, zoals het account dat je voor ChatGPT gebruikt, of maak een nieuw account. Ga dan naar https://www.kwikr.nl/oakey en kies Create new secret key. Vul bij Name een beschrijvende naam in, zoals Hoarder. Dit maakt de sleutel beter herkenbaar, mocht je deze in de toekomst willen verwijderen. Kies bij Project de optie Default project. Klik dan op Create secret key. De sleutel wordt nu gemaakt en slechts eenmalig getoond; bewaar deze dus goed! Open dan het bestand .env en voeg de volgende regel toe:

Herstart nu Hoarder zodat de nieuwe configuratie actief wordt. Blijf nog even in de omgeving van OpenAI, want we moeten wat credits aanschaffen.

4 Credits aanschaffen

Je hebt credits nodig om met de OpenAI-API te werken. Dit gebruik staat los van een eventueel abonnement op ChatGPT. Ga hiervoor naar Billing of rechtstreeks via https://www.kwikr.nl/oabill. De eerste keer moet je een betaalmethode toevoegen via Add payment details. Vul hier je creditcardgegevens in. Klik daarna op Continue. Begin met een klein bedrag, bijvoorbeeld 10 dollar. Dit is waarschijnlijk meer dan je ooit nodig zult hebben voor Hoarder. De optie voor automatisch opwaarderen, kun je daarom het best uitzetten, om risico's te beperken. Bevestig ten slotte de betaling.

Desgewenst kun je limieten configureren. Naast Hoarder zijn er overigens ook steeds meer andere toepassingen die de API van OpenAI kunnen gebruiken. Dat maakt de inzetbaarheid dus een stuk breder! Denk aan chatbots, schrijfhulpjes en automatiseringstools. Het is handig om voor elk project een aparte API-sleutel te maken, om het beheersbaar te houden.

5 Registratie

We beginnen met het maken van een beheeraccount. Open daarvoor Hoarder door in je browser naar http://ipadres:3000 te gaan. Ga op het inlogscherm naar Sign up om een eerste account te maken. Dit eerste account krijgt altijd beheerrechten (administrator). Wil je Hoarder in het Nederlands gebruiken, klik dan op je profielicoontje rechtsboven, ga naar User Settings en kies achter Options bij Interface Language voor Dutch. Alles is nu in het Nederlands. In het vervolg gaan we Hoarder in deze taal gebruiken.

 6 Gebruikers beheren

Je krijgt als beheerder speciale functies die je ziet als je via je profielicoontje naar Admin Instellingen gaat. Zo kun je onder Gebruikerslijst nieuwe gebruikers toevoegen met de gewenste rol. Als beheerder kun je bovendien het wachtwoord voor gebruikers opnieuw instellen. Als je echter als beheerder je wachtwoord kwijtraakt, is dat ingewikkelder omdat je dit via de database moet doen. Bewaar het wachtwoord dus goed!

Gebruikers kunnen zich bij de standaardinstellingen overigens ook aanmelden via het inlogscherm. Wil je dat voorkomen, voeg dan de volgende regel aan het bestand .env toe:

Herstart Hoarder met deze opdracht, zodat de nieuwe configuratie actief wordt:

7 Instellingen

We zullen kort enkele instellingen doornemen. Klik daarvoor op je profielicoontje en ga naar Gebruikersinstellingen. Onder AI Instellingen zie je een preview van de prompts die worden gebruikt voor de verschillende AI-mogelijkheden, zoals het genereren van labels en maken van samenvattingen.

Je kunt hier extra regels aan toevoegen, zodat de prompts worden aangepast. Zo kun je bijvoorbeeld voor Nederlandstalige labels en samenvattingen zorgen (zie kader 'Nederlandse labels en samenvattingen').

Onder RSS Abonnementen kun je RSS-feeds toevoegen. Verder kun je bookmarks exporteren als JSON-bestand of importeren vanuit diverse andere toepassingen, waaronder Pocket, Linkwarden (waar we eerder in Computer!Totaal over schreven) of je browser (zoals Chrome en Firefox). Ook alle links die je al in je browser hebt bewaard, kun je dus gemakkelijk overzetten naar Hoarder. Verder kun je sleutels maken voor de API van Hoarder, defecte links bekijken en webhooks aanmaken.

8 Bookmarks toevoegen

Op de openingspagina van Hoarder zie je de laatste toegevoegde bookmarks. Je kunt nieuwe items toevoegen via het vak. Je kunt hier ook afbeeldingen naartoe slepen, waarvan de tekst via OCR wordt omgezet, zodat dit (ook) doorzoekbaar wordt. Verder krijgen afbeeldingen en ook teksten die je toevoegt automatisch labels door AI.

In het menu (met de drie puntjes) zie je extra opties. Zo kun je een bookmark markeren als favoriet of deze toevoegen aan een of meerdere lijsten, die je via het menu aan de linkerkant kunt aanmaken en beheren. Om de inhoud en details voor een bookmark te bekijken, klik je op het icoontje met twee pijltjes voor een grotere weergave.

9 Details bekijken

Als je de details voor een bookmark opent, zie je links een voorbeeld met de content uit de cache en een optie om de gemaakte schermopname te bekijken. Rechts kun je via Samenvatten met AI een samenvatting laten maken door AI. Ook zie je hier de labels die door jouzelf of AI zijn toegevoegd. Verder zie je een vak om een notitie te schrijven en enkele extra opties. Onderaan kun je de bookmark opslaan als favoriet, archiveren of verwijderen.

10 Hoogtepunten

Een handige extra mogelijkheid is de zogenoemde hoogtepunten. Hierbij open je eerst de grotere weergave voor de bookmark. In het voorbeeld links kun je nu een stuk tekst selecteren. Vervolgens kies je een passende kleur (geel, rood, groen of blauw). Hierna wordt automatisch een zogenoemd hoogtepunt opgeslagen. Je ziet deze rechts bij de details. Als je via het menu van Hoarder naar Hoogtepunten gaat, zie je alle gemaakte hoogtepunten. Via Source kun je ook het gerelateerde artikel opvragen. Hoogtepunten zijn een handige manier om belangrijke details van artikelen te bewaren.

11 Zoeken

Wat Hoarder zo krachtig maakt, is dat je de volledige tekst van alle opgeslagen inhoud kunt doorzoeken via de balk aan de bovenkant. Dat gaat niet alleen om titels of beschrijvingen, maar ook om de volledige inhoud van de opgeslagen links en notities.

Je kunt in je zoekopdracht ook filters gebruiken. Met is:fav zoek je bijvoorbeeld alleen binnen je favorieten, het filter is:tagged zoekt naar items die een of meer labels hebben en is:inlist zoekt naar items die in een of meerdere lijsten zijn opgenomen.

Met #label kun je naar een bepaald label zoeken. Merk op dat labels hoofdlettergevoelig zijn. De labels Technologie en technologie worden daardoor als afzonderlijke labels beschouwd. Dit vraagt dus enige zorgvuldigheid bij het invoeren van labels. Dit kun je wel afvangen door de prompts voor AI aan te passen, zoals we hebben uitgelegd.

Behalve via de zoekfunctie kun je uiteraard ook via de toegekende labels bepaalde items terugvinden. Hiervoor ga je naar Labels. Je kunt hier de labels die op elkaar lijken desgewenst samenvoegen. Daarvoor klik je eerst op Drag & Drop Samenvoegen. Daarna sleep je een label naar een ander label.