Het slimmer maken van je huis met software als Home Assistant of Domoticz is leuk, maar ook veel gedoe. Soms blijft het zelfs bij ‘werk in uitvoering’. Door het vele knutselen en updaten van systemen werkt het vaker niet dan wel. Een smarthome-gateway is eenvoudiger te beheren en kan alle basistaken vervullen. De belangrijkste zetten we in dit artikel op een rijtje.

Wil je je huis slimmer maken, dan kun je gaan knutselen met bijvoorbeeld een Raspberry Pi en wat accessoires om koppelingen met andere systemen te maken. Een dongel voor Z-Wave of ZigBee bijvoorbeeld, of een Philips Hue Bridge. Qua software kom je dan snel uit bij Home Assistant of Domoticz. Op deze manier houd je het heel flexibel, mede gelet op de enorme community van techneuten en knutselaars die allerlei systemen bestuurbaar maken via componenten. Zelf kun je vervolgens flexibel automatiseringen creëren om je huis echt slim te maken.

Maar dit alles vraagt ook veel van je tijd. Denk aan het installeren en up-to-date houden van de software, het knutselwerk dat soms nodig is voor bepaalde componenten en het risico dat een update iets ‘stuk’ kan maken. Andere problemen zijn een herstart, het uitvallen van de stroom of een crash van het systeem. Vaak moet je dan op zijn minst de instellingen handmatig nalopen of wat herstelwerkzaamheden uitvoeren.

Daarnaast is ook nog de software zelf aan veranderingen onderhevig. Vaak genoeg verschijnen updates waarin alles opeens helemaal anders moet, waardoor je dus weer in de instellingen mag duiken. Dat moet makkelijker kunnen!

Waarom een gateway?

Een smarthome-gateway, ook wel basisstation of controller genoemd, kan het middelpunt van je slimme huis zijn. Je kunt er bijvoorbeeld slimme verlichting, bewegingssensors en slimme stekkers op aansluiten, die je vervolgens met een app, browser of je stem bestuurt.

Ze zijn meestal flexibeler dan bijvoorbeeld een Philips Hue Bridge. Die kan prima overweg met de meeste ZigBee-lampen, maar niet of heel moeizaam met accessoires van andere merken, zoals Ikea of Lidl. En met slimme wifi-lampen kun je binnen het ecosysteem van Hue ook helemaal niets.

We richten ons daarom op gateways die wat universeler zijn en bij voorkeur ook meerdere smarthomeprotocollen ondersteunen. Hoewel je zulke gateways soms (maar niet altijd!) als uitbreiding kunt gebruiken in combinatie met Home Assistant, is dat niet de insteek. We gaan uit van een gateway als one-stop-oplossing!

©PXimport

Voordelen van gateways

Smarthome-gateways bieden de nodige voordelen. Zo zijn ze over het algemeen een stuk gebruiksvriendelijker en ook vaak goedkoper dan zelfbouwoplossingen, al zijn er (prijzige) uitzonderingen. Veel gateways bieden spraakbesturing, wat bij een zelfbouwsysteem soms lastiger voor elkaar te krijgen is. De mogelijkheden voor het automatiseren zijn beperkter, maar het programmeren zelf is meestal wel eenvoudiger, via een toegankelijke app.

De Homey (Pro) en SmartThings zijn goede voorbeelden en beide kun je tegenwoordig zonder gateway proberen met ‘cloud-connected’ apparaten. Zo weet je dus al voordat je de gateway koopt hoe alles in elkaar steekt. Een kleine gateway is uiteindelijk ook praktischer en makkelijker te onderhouden dan een Raspberry Pi met geknutselde software waar ook nog een berg hardware aan hangt.

Nadelen van gateways

Het grootste nadeel van smarthome-gateways is dat ze niet zomaar alle accessoires ondersteunen. Evenmin kun je achteraf communicatieprotocollen toevoegen zoals bij een zelfbouwoplossing wél kan.

Een product als de Fibaro Home Center 3 is bijvoorbeeld vooral leuk voor Fibaro-spul met Z-Wave, want ZigBee en 433 MHz worden niet (of heel beperkt) ondersteund. Daarmee is het een beetje de Apple van de thuisautomatisering. SmartThings en Homey zijn veel opener, maar evengoed blijft het opletten wat er wel of niet op werkt.

Bij een zelfbouwoplossing zoals Home Assistant merk je dat een grote groep enthousiaste gebruikers meewerkt bij de ontwikkeling en verbetering van componenten. Daar kunnen fabrikanten met vaak veel beperktere ontwikkelcapaciteit nooit aan tippen.

Als je net begint met het slimmer maken van je huis, is het allemaal niet zo’n probleem. Je kunt gewoon beginnen met een bepaalde gateway en selectief de juiste lampen toevoegen. Al is het wel aantrekkelijk als de goedkope ZigBee-producten van de Lidl, Xiaomi of Ikea ook gewoon allemaal werken.

Bij IKEA’s verbindingshub Trädfri en de Philips Hue Bridge loop je snel tegen beperkingen aan als je iets anders dan een lamp wilt toevoegen. En met de Hue-app kun je natuurlijk alleen de producten op de bewuste bridge bedienen, niet je slimme lamp met wifi. Voordat je het weet, heb je zes verschillende apps nodig om een beetje sfeer te maken.

Wat is goedkoper?

Athom Homey Bridge

Je kent wellicht de Homey (Pro), een alles-in-één-product dat de features van bijvoorbeeld Home Assistant zo goed mogelijk probeert te benaderen. Deze gateway ondersteunt meer dan 50.000 apparaten van meer dan 1000 merken. Naast wifi is er ondersteuning voor bluetooth, ZigBee, Z-Wave Plus, infrarood en de 433MHz- en 868MHz-banden. Ga je shoppen voor slimme producten, dan is het wel raadzaam vooraf te controleren wat er zoal wordt ondersteund, zodat je niet misgrijpt.

Er is ook een nadeel: de prijs! De ‘gewone’ Homey (299 euro) is wat goedkoper dan de Pro (399 euro), maar ook minder krachtig. Daardoor kunnen er minder apps op draaien: de Homey komt niet verder dan zo’n twintig apps, terwijl de Pro het dubbele aankan.

Onlangs lanceerde het bedrijf ook de Homey Bridge (69 euro). Daarmee slaat het een nieuwe weg in, al blijven de bestaande gateways beschikbaar. De bridge ondersteunt dezelfde protocollen als de Homey (Pro), maar werkt niet online. De Homey-cloud is nodig om te verwerken wat er gebeurt als je bijvoorbeeld op een knop drukt. Je begrijpt al dat je slimme huis nu volledig afhankelijk is van je internetverbinding.

De app speelt ook nu weer een centrale rol. Hiermee neem je het systeem in gebruik, voeg je apparaten toe en kun je automatiseren middels Flows, maar niet, zoals bij de uitgebreidere Homey (Pro), met HomeyScript. De app is gratis en kun je desgewenst ook zonder de bridge gebruiken met apparaten met een cloudverbinding, zoals Philips Hue, Spotify of je Sonos-speakers.

De bridge is pas een noodzakelijke toevoeging als je wilt verbinden met bijvoorbeeld Z-Wave en ZigBee-accessoires. Nadeel is dat je, zelfs als je de bridge koopt, wel een Premium-abonnement van 2,99 euro per maand nodig hebt om meer dan vijf apparaten toe te kunnen voegen. De bridge kun je op het moment van schrijven al wel kopen, maar je hebt een uitnodiging voor de bèta nodig om deze te activeren.

©PXimport

Athom Homey Bridge

Prijs
€ 399,- (Homey Pro)
€ 299,- (Homey)
€ 69,- (Homey Bridge)

Websitewww.homey.app

Innr Bridge

In het brede assortiment van het Nederlandse Innr vind je onder andere slimme lampen voor de populairste fittingen met ZigBee of wifi, buitenverlichting, verschillende lichtstrips en ook nog de nodige sensoren en slimme stekkers voor het schakelen van gewone apparaten.

Het merk lanceerde in de herfst van 2020 bovendien een eigen ZigBee-bridge, die tot dertig lampen tegelijk kan aansturen. Niet alleen de eigen lampen, maar alle voor ZigBee 3.0 gecertificeerde lampen en accessoires, inclusief die van Philips Hue of Smart+. 

Je kunt deze bridge alleen aansluiten via wifi, niet via een vaste netwerkkabel, maar een draadloze verbinding maakt je natuurlijk wel heel flexibel bij het plaatsen van de bridge. Dat is soms nodig om ZigBee-lampen die wat verder weg staan te kunnen schakelen, bijvoorbeeld in de tuin. Het helpt wel dat bij ZigBee elke lamp het signaal doorgeeft en daarmee als een soort repeater werkt.

Het bedrijf heeft zijn app ook vernieuwd. Je kunt via dezelfde gebruiksvriendelijke app niet alleen de lampen met wifi toevoegen en aansturen, maar ook de lampen die via ZigBee op de bridge zijn aangesloten. Daardoor kan de bridge een centrale rol spelen in je slimme huis, zonder dat je per se andere systemen nodig hebt. Voor het in gebruik nemen van de bridge en toevoegen van andere apparaten zoals lampen en sensoren gebruik je (ook) de app. Je kunt alles eenvoudig toevoegen door het scannen van de QR-code.

Afhankelijk van de features van een lamp kun je die niet alleen schakelen, maar ook dimmen of van kleur laten veranderen. Bovendien kun je lampen niet alleen individueel, maar ook per kamer bedienen. Je kunt vooringestelde routines kiezen of deze zelf maken met je favoriete instellingen. Zo kies je bijvoorbeeld wat er gebeurt bij zonsopgang of -ondergang, of tijdens je vakantie, waarbij een schema zorgt dat de lampen op flexibele tijden aan- en uitgezet worden. Ook kun je een dag- of weekprogramma maken met allerlei timers.

Ten slotte is ook spraakbesturing met Alexa, Google en Siri mogelijk. De programmeermogelijkheden gaan misschien niet zo ver als bij andere systemen, zeker wat integratie betreft, maar voor een slim lichtplan is het een behoorlijk compleet systeem.

©PXimport

Innr Bridge

Prijs
€ 39,99
Websitewww.innr.com

Aeotec SmartThings Hub

De SmartThings Hub van Samsung wordt nu door Aeotec geproduceerd. Het apparaat biedt ondersteuning voor ZigBee, Z-Wave (Plus) en wifi. Voor bediening en automatisering gebruik je de SmartThings-app.

Het toevoegen van de hub gaat net als bij Innr Bridge door het scannen van de QR-code. Accessoires voeg je toe door merk en type op te zoeken. De ondersteuning is breed, waardoor je bijvoorbeeld wat ZigBee betreft niet beperkt bent tot lampen. Accessoires met het logo ‘works with SmartThings’ zijn in theorie in ieder geval geen probleem, al blijf je afhankelijk van de kwaliteit van de integraties van de ontwikkelaars van de software, en die lopen vaak wat achter.

Met de app kun je apparaten bijvoorbeeld laten reageren op omstandigheden zoals het inschakelen van een lamp of openen van een deur. Tevens werkt het systeem via stembediening met Google Assistent of Alexa. Je kunt de hub prima zonder de app gebruiken of proberen, voor producten die bijvoorbeeld via het netwerk zijn te koppelen.

©PXimport

Aeotec SmartThings Hub

Prijs
€ 109,99
Websitewww.aeotec.com

Fibaro Home Center 3

Dit krachtige, maar prijzige en wat groot uitgevallen systeem is in tegenstelling tot zijn voorganger – de Home Center 2 – niet meer volledig toegespitst op Z-Wave, maar ondersteunt ook 433 MHz en is voorbereid op ZigBee en 868 MHz.

Daarbij moeten we wel opmerken dat 433 MHz vooral toegevoegd lijkt te zijn voor de producten van Nice, dat sinds enkele jaren eigenaar is van Fibaro. Met bijvoorbeeld KlikAanKlikUit of Somfy RTS kan het niet overweg. En ZigBee-ondersteuning staat (nog steeds) in de wachtkamer. Dat beperkt de mogelijkheden grotendeels tot Z-Wave, waarvoor Fibaro natuurlijk een flink aanbod heeft. Maar het maakt dit een vrij gesloten ecosysteem. Al kun je nog wel via het netwerk ip-camera’s toevoegen.

De gebruiksvriendelijkheid ligt op een hoog niveau. Programmeren kan bijvoorbeeld heel toegankelijk via blokken, met tijdschema’s of, als je wat verder bent, door het maken van lua-scripts. Er is een voordeligere Lite-variant (129,99 euro) met een minder krachtige processor, die bovendien alleen Z-Wave ondersteunt.

©PXimport

Fibaro Home Center 3

Prijs
€ 539,-
Websitewww.fibaro.com

Aanbevelingen

Zoek je een eenvoudige en voordelige oplossing om slimme lampen te bedienen, eventueel aangevuld met wat sensoren, dan kom je al snel uit bij de protocollen ZigBee en wifi. De Innr Bridge ondersteunt ze allebei en geeft je dankzij de gebruiksvriendelijke app ook voldoende mogelijkheden om hier automatiseringen voor te maken.

Met de Athom Homey Bridge en Aeotec SmartThings Hub kun je het allemaal wat groter aanpakken. Ze voegen nuttige communicatieprotocollen toe en je kunt veel verder gaan in je automatiseringen. Niet alleen dankzij de veel bredere ondersteuning van communicatieprotocollen en daarmee accessoires, maar ook door een uitgebreidere en completere app.

De Homey Bridge is voordeliger en de 433MHz-ondersteuning zorgt dat je ook bijvoorbeeld KlikAanKlikUit en Somfy RTS kunt bedienen. Maar je hebt wel al snel een aanvullend abonnement nodig. De Fibaro Home Center 3 vinden we een te duur én te gesloten systeem, en het steeds breder geïmplementeerde ZigBee wordt gemist.

©PXimport

Recente back-ups zijn je beste wapen tegen verlies van data. Vroeg of laat crasht je systeem of krijg je te maken met malware, en dan kun je alleen nog vertrouwen op je back-ups. In dit artikel gebruiken we degelijke, gratis tools waarmee je probleemloos back-ups maakt van je volledige systeem en van losse datamappen. Terugzetten hoort er natuurlijk ook bij.

⭐ Mappen en bestanden back-uppen met Duplicati

Er bestaan veel programma's waarmee je zelf bestanden en mappen automatisch kunt back-uppen. Je doet dit het bij voorkeur niet naar een andere map op dezelfde schijf, want bij een schijfcrash verlies je ook deze back-ups. Back-uppen naar een andere lokale of externe schijf en/of via een lokale synchronisatiemap naar je cloudopslag is evenmin altijd veilig. Immers, als deze locaties zonder extra inloggegevens toegankelijk zijn, kan malware zoals ransomware ook daar je bestanden en back-ups vernietigen. Met de gratis opensource-tool Duplicati kun je dit vermijden door meerdere back-ups in te plannen, ook naar een afgeschermde gedeelde map op je netwerk (of nas) of rechtstreeks naar de cloud.

Duplicati: installeren

Om Duplicati te installeren, ga je naar www.duplicati.com/download. Klik op Download for Windows (al is er ook een macOS-versie) en download het msi-bestand. Dubbelklik daarop, klik driemaal op Next en op Install. Bevestig met Ja en Finish. Bij het opstarten verschijnt het programma-icoon in het systeemvak rechts op de Windows-taakbalk. Klik daar met rechts op en kies Open om de webinterface in je browser te starten. Klik desgevraagd bij First Run Setup op Yes en stel een wachtwoord in. Dit wachtwoord heb je nodig als je de app vanaf een andere locatie wilt openen.

Je kunt Duplicati nu lokaal starten in je browser met de url http://localhost:8200. Wil je de webomgeving ook openen vanaf een andere netwerk-pc, ga dan naar Instellingen in Duplicati en vink Remote toegang toestaan aan. Hier kun je ook altijd je serverwachtwoord aanpassen. Bevestig met OK en herstart Duplicati. De app is nu ook bereikbaar via het interne ip-adres van je pc. Om achter dit adres te komen, open je de Opdrachtprompt en voer je het commando ipconfig uit. Kijk bij IPv4 Address van je actieve netwerkadapter (meestal Ethernet of Wi-Fi). Het adres wordt dan bijvoorbeeld: http://192.168.0.182:8200. Het is nog even aankijken of je firewall niet in de weg zit.

Duplicati: eerste back-up

We gaan ervan uit dat je de webinterface op je pc hebt geopend. Klik op +Back-up toevoegen en laat Een nieuwe back-up instellen geselecteerd. Klik op Volgende en geef een back-upnaam op. Kies bij Versleuteling voor Geen versleuteling als je de back-up enkel binnen je eigen thuisnetwerk bewaart. Gebruik je straks cloudopslag, kies dan AES-256 encryption, built in en vul twee keer een wachtwoordzin in, en bewaar die wachtwoordzin goed.

Klik op Volgende om de doellocatie in te stellen. Veiligheidshalve stel je bij voorkeur meerdere back-uplocaties in: één of twee lokale (zoals een tweede schijf of gedeelde netwerkmap) en een cloudprovider.

Laten we beginnen met een lokale schijf. Kies Local folder or drive en selecteer het pad of klik op Voer pad handmatig in. Klik op Volgende en duid alle bronmappen aan die je wilt back-uppen. Of vul het pad handmatig in en klik op Voeg pad toe. Bij Filters en Uitsluiten kun je bepaalde mappen of bestandstypes weglaten, zoals systeembestanden of bestanden die groter zijn dan een bepaalde omvang. Druk opnieuw op Volgende. Laat Automatisch back-up uitvoeren aangevinkt en geef aan wanneer en hoe vaak de back-up moet draaien. Klik nogmaals op Volgende. Bij Back-up retentie kies je hoeveel oude back-ups je wilt bewaren, bijvoorbeeld met de optie Verwijder back-ups die ouder zijn dan <…> of Behoud een specifiek aantal back-ups <…>. Voltooi met Opslaan.

Duplicati maakt standaard incrementele back-ups. Dat betekent dat na een eerste volledige back-up in principe alleen de gewijzigde data worden opgeslagen, wat zorgt voor veel kleinere back-upvolumes.

 Duplicati: extra back-ups

Je kunt je back-up ook opslaan op een gedeelde netwerkschijf of NAS. Voor extra veiligheid is die locatie alleen bereikbaar via aparte inloggegevens, dus niet met het Windows-account waarmee je nu bent aangemeld. Kies bij Opslagtype de optie Local folder ordrive en klik op Voer pad handmatig in. Vul bij Map-pad het zogenoemde UNC-pad naar je gedeelde map in, bijvoorbeeld \\nas\back-ups. Geef bij Gebruikersnaam en Wachtwoord de bijbehorende inloggegevens op. Klik op Test verbinding om te controleren of Duplicati toegang heeft. De rest van de stappen ken je al.

Je kunt ook rechtstreeks back-uppen naar je cloudopslag. Kies bij Back-updoel in het keuzemenu bij Opslagtype het gewenste netwerkprotocol (zoals (S)FTP of WebDAV) of een cloudprovider (zoals Google Drive, MicrosoftOneDrive v2 of Dropbox).

Vul bij Pad op server de naam in van de doelmap van je back-up (deze hoeft nog niet te bestaan). Je laat deze map het best buiten de lokale synchronisatietool van je cloudopslag, zodat malware je back-ups niet via die weg kan aantasten. Klik op AuthID en volg de instructies om Duplicati toegang te geven tot je cloud. Meestal krijg je dan een ID die je kopieert en plakt in het AuthID-veld met Ctrl+C en Ctrl+V. Klik op Test verbinding en werk de verdere configuratie af als alles correct werkt.

Duplicati: back-upbeheer

De toegevoegde back-uptaken verschijnen in het startvenster van Duplicati. Klik op Nu uitvoeren als je zo'n taak direct handmatig wilt starten. Of klik op het pijltje bij een taak en kies Bewerken om de configuratie aan te passen. Je kunt hier ook de taak verwijderen of via Log weergeven de uitvoering controleren. Bovenaan vind je knoppen om de back-up te pauzeren of (definitief) stop te zetten.

Duplicati: back-upherstel

Back-ups maak je natuurlijk niet voor je plezier, maar om er in noodsituaties op terug te vallen. Terugzetten doe je in Duplicati via het onderdeel Herstellen. Selecteer de gewenste back-up die je eerder hebt ingesteld. Weet je niet zeker welke back-up je nodig hebt (of heb je Duplicati opnieuw geïnstalleerd), kies dan Direct herstellen vanuit back-upbestanden. In dit geval navigeer je zelf naar de juiste locatie (bij cloudopslag vul je zo nodig ook de optie AuthID in). Klik op Volgende en geef indien nodig je wachtwoordzin in. Bevestig met Verbind.

Je ziet nu de inhoud van je back-up. In het keuzemenu bij Herstellen vanaf geef je aan vanaf welke back-updatum je bestanden wilt terugzetten. Wil je bijvoorbeeld een bestand terughalen dat je op 1 mei 2025 hebt overschreven, kies dan een datum vóór 1 mei. Vink alle mappen en bestanden aan die je wilt herstellen of gebruik de zoekfunctie. Klik op Volgende en kies of je deze terugplaatst naar de originele locatie of een andere doelmap via Kies locatie. Je bepaalt ook of gelijknamige bestanden worden overschreven en of de lees/schrijfrechten van de back-up moeten gelden. Bevestig met Herstellen.

⭐ Systeem en schijven back-uppen met EASEUS ToDo Backup

Met Duplicati kun je prima losse bestanden en mappen back-uppen, maar geen volledig systeem of schijf(partitie). Dat kan erg handig zijn als je systeem of een schijf crasht en je alles snel wilt herstellen. Voor zo'n volledige systeem- of schijfback-up kun je beter het gebruiksvriendelijke programma EASEUS ToDo Backup Free gebruiken. Deze (Engelstalige) tool kan overigens ook losse data back-uppen (en die selectief terugzetten via een virtueel station), maar wij vinden Duplicati hiervoor iets handiger en flexibeler.

ToDo Backup: installeren

Download de gratis versie van ToDo Backup via www.kwikr.nl/todob en dubbelklik op het gedownloade exe-bestand. Klik rechtsonder op Custom Install als je het installatiepad wilt wijzigen en bevestig met Install Now. Na de installatie klik je op Start Now. Je krijgt af en toe meldingen voor een (betaalde) upgrade, maar die kun je gewoon negeren. Klik in het startvenster maar meteen op Create Backup.

ToDo Backup: back-upselectie

Je kunt nu kiezen uit vier back-uptypes: File, Disk, OS en Apps data. Hier focussen we op Disk en OS. Het verschil tussen beide is vooral technisch. Kies je Disk, dan bepaal je zelf welke schijf of partities je wilt back-uppen. Je kunt bijvoorbeeld een volledige schijf selecteren, handig als je meerdere besturingssystemen en al je data wilt veiligstellen. Kies je OS (Operating System), dan selecteert de tool enkel de partities die nodig zijn om Windows te herstellen en op te starten. Meestal gaat het om het C:-station en doorgaans ook de bootloader- of EFI-partitie. Die keuze is vooral nuttig voor een snelle systeemherstel-back-up bij een Windows-crash.

De werkwijze is in beide gevallen vrijwel gelijk, alleen kies je bij Disk zelf de gewenste schijf of partities. Je plaatst simpelweg een vinkje bij Hard disk [n] of bij specifieke partities als je niet alles wilt back-uppen. Bevestig je keuze met OK.

ToDo Backup: bestemmingslocatie

In beide gevallen kom je nu in een venster terecht waar je de doelmap voor je back-up kiest. Klik op de voorgestelde locatie en kies uit vier types: Local Drive, EaseUS Cloud, Network en Security Zone. EaseUS Cloud is opslag op de EASEUS-servers en vereist een account. In de gratis versie is dit beperkt in tijd en opslagruimte. Met Security Zone maak je een verborgen partitie aan die enkel voor de back-upsoftware toegankelijk is, zodat malware er in principe geen toegang toe heeft. Je kiest zelf de grootte en schijf, maar deze functie is helaas enkel beschikbaar in de betaalde versies.

Dan blijven Network en Local Drive over. Network is een optie, maar bij een schijfcrash is die locatie vaak moeilijker bereikbaar en zo'n schijfkopie kan erg groot zijn. Wil je dit toch gebruiken, open dan de optie Network voor bestaande netwerkshares of klik op CloudStorage, NAS of FTP en maak verbinding via New […] Connection, eventueel met inloggegevens of autorisatie (zoals bij Google Drive, OneDrive of Dropbox). Wij houden het hier bij Local Drive. Ga via Computer naar de gewenste locatie, bijvoorbeeld een externe schijf die je na de back-up kunt loskoppelen zodat ransomware er zeker geen toegang toe heeft.

ToDo Backup: back-upopties

Zodra je een bestemmingslocatie hebt gekozen, kun je de back-up meteen starten met BackupNow, waarna je de voortgang kunt volgen. Toch is het beter om eerst op de knop Options te klikken. Je komt dan in een venster met allerlei instellingen. We lopen kort door de belangrijkste opties op het tabblad Options. Bij Encryption kun je Enable backup encryption inschakelen en een twee keer een wachtwoord invullen, maar als je de back-up enkel lokaal bewaart, is dat wellicht overbodig.

In het onderdeel Backup Splitting kun je de back-up opsplitsen. Kies je bijvoorbeeld FAT32-4096, dan wordt elk back-uponderdeel maximaal 4 GB groot, zodat het ook op een (oudere) FAT32-schijf past.

Ga verder naar Disk/Volume Settings. Plaats hier enkel een vinkje bij Sector by sector backup als je echt elke bit van de schijf of partitie wilt kopiëren, ook van reeds verwijderde data. Dit is in principe enkel nuttig voor diepgaand dataherstel. Via Reset to Initial herstel je alle instellingen naar de standaardwaarden van de tool. Bevestig je wijzigingen met OK.

ToDo Backup: back-upplan

In het Options-venster vind je ook het tabblad Scheme. Hier stel je in of en wanneer de back-up automatisch moet starten. Dit is vooral handig bij bestandsback-ups, maar ook nuttig als je je schijf- of systeemback-up regelmatig wilt bijwerken. Je kunt kiezen uit onder meer One-time, Daily en Weekly.

Neem bijvoorbeeld Weekly. Geef bij Execute backup at het gewenste tijdstip op en selecteer de dagen waarop de back-up moet plaatsvinden. Bij Backup method kies je het liefst voor Incremental of Differential (zie kader 'Back-upmethode') en vink je Create a full backup every [n] backup(s) aan. Vul hier bijvoorbeeld 10 in, afhankelijk van hoe vaak je back-upt.

Vink ook de optie Run missed backup at system startup if computer is shutdown aan, zodat gemiste back-ups alsnog worden uitgevoerd. Voor retentie vink je Enable image reserve strategy aan. Daarmee geef je aan hoeveel oudere back-ups je wilt bewaren, bijvoorbeeld met de opties no more than 7 Days of the last 3 backups. Bevestig je instellingen met OK.

ToDo Backup: back-upherstel

Stel dat je een volledige datapartitie hebt geback-upt en deze is nu corrupt. Je kunt de back-up in één keer terugzetten. Start ToDo Backup en selecteer de juiste back-up. Klik linksonder op Recover en druk op Disk/Partition mode. Kies bij History Version de datum van de gewenste back-upversie. Duid eventueel de schijf of partities aan die je wilt herstellen. Klik op Next en geef de bestemmingslocatie aan. Dit zal meestal de oorspronkelijke schijf of partitie zijn. Via Advanced options kun je eventueel Optimize for SSD aanvinken (voor herstel naar ssd) en Sector by sector recovery (voor geavanceerd dataherstel). Klik opnieuw op Next en bevestig met Yes.

Wil je slechts enkele databestanden of mappen terughalen, dan kan dat ook via dezelfde schijfkopie. Klik bij Recovery op File mode. Je kunt dan door het virtuele station van de back-up bladeren en op bestandsnaam zoeken. Vink alle gewenste bestanden of mappen aan en kies Recover to original location of geef een andere locatie op via Recover to. Vink eventueel Replace existing files aan om bestaande bestanden te vervangen. Bevestig met Proceed. De data worden teruggeplaatst met behoud van het oorspronkelijke pad.

ToDo Backup: bootmedium

Stel: Windows of je systeemschijf is gecrasht … dan kun je de systeem- of schijfkopie niet zomaar terugzetten, want opstarten via Windows lukt niet meer. In dat geval kun een speciaal bootmedium gebruiken, áls je dat vooraf hebt aangemaakt.

Klik rechtsboven op Tools en kies Create Emergency Disk. Steek een lege usb-stick in je pc, klik op het usb-stick-icoon en selecteer de juiste usb-stick. Druk op Create en bevestig met Create Now. Voor het bootgedeelte zijn de Microsoft WinPE-tools nodig. Laat de optie Download from Microsoft geselecteerd staan en klik op OK. Dit proces kan enkele minuten duren. Als gevraagd wordt om de stick te (her)formatteren, bevestig je met Yes.

Na afloop klik je op Finish. Test het bootmedium daadwerkelijk op je systeem. Meestal doe je dit via een speciaal bootmenu (via een sneltoets bij het opstarten) of je stelt de bootvolgorde in via het UEFI/BIOS-menu. Raadpleeg indien nodig de systeemhandleiding.

Als de bootstick goed werkt, verschijnt na een tijdje de vertrouwde grafische omgeving van EASEUS ToDo Backup en kun je via Recover (of handmatig via Browse to Recover) de gewenste back-up terugzetten.

⭐ Netwerkback-ups met UrBackup

Als extraatje voor de meer gevorderde gebruiker die centraal back-ups van meerdere netwerk-pc's wil beheren, vertellen we ook nog iets over de gratis opensource-tool UrBackup. Die bestaat uit een server, en een of meerdere clients. De clients melden zich aan bij de server via je thuisnetwerk (of via internet), waarna de server opdrachten stuurt om volgens schema te back-uppen. Een client kan zowel bestandsback-ups als volledige schijfimages naar de server sturen, waarbij slim gebruik gemaakt wordt van incrementele back-ups.

UrBackup: installeren

Installeer de server op de pc waarop je de back-ups centraal wilt bewaren. Deze moet uiteraard bereikbaar zijn op de momenten dat de back-ups gepland zijn. Ga naar www.urbackup.org en klik op Download UrBackup Server (wij gaan uit van de Windows-versie, maar er zijn ook versies voor Linux, FreeNAS en Docker). Dubbelklik op het exe-bestand: na enkele klikken is de server klaar voor gebruik. Je opent deze in je browser via http://localhost:55414.

UrBackup: servermeldingen

Waarschijnlijk verschijnt nu een foutmelding over de back-upmap. Open daarvoor het tabblad Instellingen en geef een bestaande, lege map op bij Back-up opslaglocatie. Bevestig met Opslaan en ververs de webpagina.

Mogelijk krijg je nu de melding dat je het back-uppad omwille van prestaties beter buiten de antiviruscontrole houdt. In Windows Defender stel je dit zo in: ga naar het venster Instellingen (Windows-toets+I) en kies Privacy en beveiliging / Windows-beveiliging / Virus- en bedreigingsbeveiliging. Klik op Instellingen beheren en dan op Uitsluitingen toevoegen of verwijderen. Klik op +Een uitsluiting toevoegen / Map en verwijs naar de back-upmap van UrBackup. Ververs opnieuw je webpagina.

Als er nog een melding over korte DOS-namen verschijnt, open dan de Opdrachtprompt als administrator en voer dit commando uit:

Vervang <stationsletter:> door de letter van het volume met je back-upmap.

UrBackup: client

De server is klaar, tijd voor de clientmodule. Die installeer je op een andere netwerk-pc met via een apart exe-bestand. Meteen na het opstarten verschijnt een venster waarin je opgeeft wat je op bestands- en volumeniveau wilt back-uppen, waarbij je in beide gevallen zelf aanduidt wat je wilt opnemen. Voor volumes geef je de letters in (bijvoorbeeld C;D) en voor bestanden voeg je paden toe via de knop Locatie toevoegen.

Als alles goed is, herkent de server de client automatisch en kan de back-up starten. Lukt dat niet, dan voeg je de client handmatig toe (bijvoorbeeld via het ip-adres) via +Nieuwe client toevoegen op de server.

Je opent de client op elk moment met een dubbelklik op het icoon in het Windows-systeemvak. Klik er met rechts op en kies Instellingen om alle opties zoals back-upfrequentie en retentie in te stellen, op diverse tabbladen. Vanuit dit contextmenu kun je ook direct volledige of incrementele bestands- en imageback-ups starten, al kan dit net zo goed via de webinterface van de server.

UrBackup: herstellen

Om geback-upte data terug te zetten, open je het tabblad Back-ups in de webinterface van de server. Klik op de client en daarna op de juiste bestands- of imageback-up. Bij een bestandsback-up kun je de data als zip-bestand downloaden of rechtstreeks op de client herstellen. Na bevestiging aan clientzijde worden de bestanden teruggezet.

Bij een imageback-up klik je op Image mounten. De schijfkopie (in vhdz-formaat) verschijnt als een virtueel station en je kunt selectief bestanden downloaden.

Wil je de imageback-up volledig terugzetten op systeemniveau, download dan eerst het iso-bestand via Download UrBackup Restore Stick op de UrBackup-website.

Start daarna een tool als Rufus en stop een usb-stick in je computer. Kies bij Apparaat de juiste usb-stick en verwijs bij Opstartselectie naar het iso-bestand. Klik op Starten, kies Schrijven in ISO-image-modus en bevestig met OK (2x). Even later is de bootstick klaar.

Start de client-pc op met de bootstick. Schakel indien nodig secure boot uit via het UEFI/BIOS-menu. Start vervolgens de grafische desktopomgeving, waarna UrBackup Image Restore opstart. De tool zoekt zelf de UrBackup-server in je thuisnetwerk en je kunt daarna alles correct instellen voor het herstel.

De Rowenta X-Clean 10 is een draadloze stofzuiger en dweil in één. Hij wordt geleverd met een basisstation waarin je hem oplaadt. Aan de hand van vier reinigingsfuncties neem je je (harde) vloeren onder handen. Hij dweilt met een draaiend rol en zit daarmee qua concurrentie in de hoek van Dyson, alleen beduidend voordeliger. Is het echt handig om tegelijkertijd te zuigen en dweilen? ID.nl test het uit.

Eerste indruk

De Rowenta X-Clean 10 is een draadloze stofzuiger en dweil in één. Hij wordt geleverd met een basisstation waarin je hem oplaadt. Aan de hand van vier reinigingsfuncties neem je je (harde) vloeren onder handen. Hij dweilt met een draaiend rol en zit daarmee qua concurrentie in de hoek van Dyson, alleen beduidend voordeliger. Is het echt handig om tegelijkertijd te zuigen en dweilen? ID.nl test het uit.

©Saskia van Weert

Levering en handleidingen

De stofzuiger wordt geleverd in een grote doos, met daarin uiteraard het apparaat en basisstation, maar ook een rager voor het reinigen (daarover verderop meer), een extra dweilrol, garantieboekjes en twee handleidingen: een snelstartgids en een wat uitgebreider boekje. Om daarmee te beginnen: duidelijk is anders. De handleidingen bestaan uit zwart-witte tekeningen met blauwe accenten, die voor de beginnende gebruiker amper te begrijpen zijn. Wat video's op de site van Rowenta brengen uitkomst, maar dit kan duidelijk beter.

Opbouw en reservoirs

Na enig vooronderzoek is de globale werking min of meer duidelijk. De stofzuiger heeft verschillende afneembare onderdelen. In de voet zit het reservoir waarin je het schone water met eventueel een schoonmaakmiddel doet. Dat vullen gaat gewoon onder de kraan, met een hersluitbaar tuitje. In het steelgedeelte zit het reservoir waarin het opgezogen vuil en vieze dweilwater terechtkomen, met erboven een filter dat bijvoorbeeld haren deels tegenhoudt. Het geheel haal je er in één beweging uit. De dweilrol is ook uitneembaar, om hem periodiek schoon te maken en te verwisselen als de rol versleten is. Bij normaal gebruik zou dat elke zes maanden zijn, tegen net geen 20 euro per stuk. Je zet het apparaat aan met een knop op het bedieningspaneel, en in de steel zit een knop om de reinigingscyclus te starten. Die voer je uit elke keer na het stofzuigen. Daar gaan we verderop dieper op in.

De eerste keer

De eerste keer aanzetten was niet direct een doorslaand succes. De stofzuiger praat tegen de gebruiker, in gebiedende wijs. Bijvoorbeeld om aan te kondigen dat het reinigingsprogramma van start gaat. Via de tiptoetsen op het bedieningspaneel is de taal aan te passen, maar dit lukte in eerste instantie niet en later ineens wel bij toeval tijdens het gebruik. Dat is dus niet erg intuïtief. De vrouwenstem van de X-clean is ook erg hard; tijdens de testperiode is het ook niet gelukt het volume lager te zetten ondanks het nadoen van de tekeningen in de handleiding: de stofzuiger ging gewoon aan en verder gebeurde er niks.

Bediening en modi

Eenmaal aangezet wijst de bediening zichzelf. Je hebt de keuze uit vier standen: AI, Turbo, Stil en Alleen zuigen. En nog een Max-optie voor sterk vervuilde oppervlakken. Je schakelt met de Mode-knop tussen de vier standen en als je de Mode-knop ingedrukt houdt, wordt de Max actief. De X-clean 10 heeft een zelfaangedreven roller, wat betekent dat hij heel licht over de vloer glijdt. Afhankelijk van de gekozen optie wordt er meer of minder zuigkracht en dweilwater gebruikt. In de testperiode voldeed de AI-opties voor de dagelijkse reiniging en de Turbo-modus voor intensiever schoonmaken. Hij werkt verder als een gewone stofzuiger: je haalt hem van voor naar achter over de grond. Omdat er gedweild wordt, is het wel handig je kamers van achter naar voor schoon te maken.

©Rowenta

Slimme vuilsensor

Op het led-paneel zit een gekleurde halve cirkel die aangeeft hoeveel vervuiling de machine waarneemt. Geel en oranje geven vuil en meer vuil aan. Dat kan opgevat worden als aansporing om nog wat langer over de vloer heen te gaan.

©Rowenta

Accuduur

De accuduur is ruim voldoende voor een gemiddeld tot groot huis. Na een half uur schoonmaken is het wel tijd om weer op te laden, maar zoveel tijd zul je in de praktijk niet nodig hebben.

Grindvloeren: onverwacht goed resultaat

In de testwoning ligt laminaat en een open grindvloer, kleine decoratieve korreltjes helaas zonder toplaag. Zo'n vloer kan eigenlijk niet goed gedweild worden op de normale manier (dus met een mop en een plens water). De X-clean liet zich echter van zijn beste kan zien en blijkt optimaal te presteren op dit type vloer. Hoe dat werd ontdekt? ⤵️

Reiniging na gebruik

Na elke keer stofzuigen moet je het reservoir uit de machine halen, het opgezogen en inmiddels natte vuil (drab) weggooien in de vuilnisbak en het vieze water door de gootsteen spoelen. Je ziet dus meteen wat er allemaal is opgezogen en dat is best confronterend, maar ook bevredigend omdat je vloer daar nu van verlost is. De geleegde unit plaats je weer in de stofzuiger, en deze gaat dan terug naar de basis om op te laden.

©Saskia van Weert

Met een druk op de knop op de steel start je het reinigingsproces. Dat bestaat uit een (keihard) commando en een hoop lawaai. In zekere zin doen het aan de concurrent denken, want de handendrogers van Dyson maken een vrijwel identiek blazend geluid. Na een paar minuten vraagt de stem je om de unit wederom schoon te maken en terug te plaatsen. Hierin zit dan restvuil en water waarmee de rol gereinigd is. Na wederom een terugplaatsing komt er weer een hard commando dat aangeeft dat het filter wordt drooggeblazen. Daarna schakelt de stofzuiger terug tot een beschaafd geluidsniveau om gedurende 30 tot 60 minuten zichzelf schoon te maken.

Tijdsbesparing en motivatie

Het lijkt een heel gedoe, en in zekere zin is dat het ook. Na enkele keren stofzuigen en dweilen weet je het allemaal wel. Daar staat tegenover dat de kamers razendsnel schoon zijn. Een grote huiskamer met de genoemde moeilijke vloer is onder de 10 minuten klaar. Dat motiveert tot vaker stofzuigen en dweilen en kan daardoor leiden tot een structureel schoner huis. Wie heeft immers tijd en zin om meerdere keren per week eens uitgebreid te dweilen?

©Rowenta

Resultaten op andere vloertypen

De resultaten op laminaat en tegels (badkamer en wc-vloer) zijn ook prima, de zuigmond komt goed bij randjes en hoeken. Hij is 15 centimeter hoog dus kan ook onder niet al te lage kasten komen, waarbij de stem mededeelt dat er een speciale modus voor onder meubels actief wordt.

©Rowenta

Eindoordeel

Als je de plussen en de minnen tegen elkaar afweegt, slaat de balans toch uit naar het positieve. De minpuntjes zijn duidelijk: handleiding kan beter en het is even een gedoe met meerdere keren het reservoir uitspoelen, de stem is vrij hard en zou wat mij betreft ook uitgeschakeld moeten kunnen worden. Het reinigen duurt vrij lang en is lawaaierig. Maar hij reinigt en zuigt goed, maakt de vloer lekker schoon in zeer korte tijd en is vergeleken met de concurrentie een heel stuk goedkoper.