ID.nl logo
Waar moet je op letten bij de aankoop van een Windows 11-pc?
© Reshift Digital
Huis

Waar moet je op letten bij de aankoop van een Windows 11-pc?

De introductie van een nieuwe besturingssysteem is vaak een mooi moment om een nieuwe pc aan te schaffen. In het geval van Windows 11 geldt dat nog sterker, want voor het eerst in jaren stelt Microsofts nieuwe besturingssysteem duidelijk strengere eisen aan je hardware. Waar moet je op letten als je een pc wilt aanschaffen voor Windows 11 en in hoeverre is je huidige pc geschikt?

Waar je een oudere, ooit voor Windows 7 geschikte of aangeschafte, pc tot nu toe meestal probleemloos met Windows 10 kon gebruiken, is een overstap naar Windows 11 niet meer zo evident. Met Windows 11 richt Microsoft zich niet alleen op het toevoegen van nieuwe mogelijkheden, maar juist ook op meer veiligheid. Het zijn daarom niet zozeer zaken als processorkracht, geheugenhoeveelheid of opslagcapaciteit die bepalen of je bestaande pc geschikt is voor Windows 11.

Heb je een nieuwe pc nodig, dan sta je wel voor een uitdaging als je zelf een systeem wilt samenstellen. Helaas zijn op het moment van schrijven diverse componenten nog steeds lastig verkrijgbaar en vooral losse videokaarten zijn erg schaars en prijzig. Als je een pc nodig hebt omdat je huidige systeem niet geschikt is voor Windows 11, dan heb je natuurlijk geen keuze. Gelukkig zijn laptops wel goed verkrijgbaar.

De systemen en laptops die we verderop presenteren op basis van de informatie in het artikel moet je zien als een leidraad. Je hebt waarschijnlijk zelf een voorkeur voor wat je bijvoorbeeld een mooie behuizing vindt en wellicht heb je ook een favoriete moederbordfabrikant. Bij laptops wisselen de configuraties, dus kijk goed wat er verkrijgbaar is. Verder verschijnen er natuurlijk ook kant-en-klare desktop-pc’s met Windows 11 op de markt. Het voordeel van een kant-en-klaar-systeem (en laptop) is dat je de benodigde Windows-licentie meegeleverd krijgt. Of je een licentie van je bestaande systeem kunt meenemen naar een nieuw zelfbouwsysteem hangt af van het type licentie dat op je huidige systeem draait. Als je een losse retail-licentie hebt, dan kun je deze overzetten. Anders zul je een nieuwe Windows-licentie moeten kopen voor je zelfbouw-pc.

Windows 11: tips, nieuws, systeemeisen en meer

©PXimport

Hogere systeemeisen?

Op zichzelf is Windows 11 een doorontwikkeling van Windows 10 en niet veel zwaarder voor je systeem dan Windows 10. Vergelijkbaar met wat we eerder zagen bij de overstap van Windows 8.1 naar Windows 10. Heb je nu dus een pc die Windows 10 draait en voldoet deze aan de vereisten om Windows 11 te installeren, dan kun je grofweg vergelijkbare prestaties verwachten. Dat Windows 11 niet heel zwaar is, zie je terug in de minimale systeemeisen. Die zijn wel wat hoger dan die voor Windows 10, maar een dualcore-processor met een kloksnelheid van 1 GHz in combinatie met 4 GB RAM en een opslagcapaciteit van 64 GB zijn al jaren geen wereldschokkende systeemeisen. Vermoedelijk voldoet de pc die je momenteel gebruik ruimschoots aan de minimaal gestelde eisen. Het zijn daarom juist de secundaire eigenschappen die zorgen voor een betere beveiliging, zoals UEFI Secure Boot, TPM en ondersteuning voor virtualisatie, die echt zorgen voor strengere systeemeisen ten opzichte van Windows 10.

TPM 2.0 is op zichzelf niets nieuws, voor kant-en-klare Windows 10-pc’s en laptops is zo’n module in beginsel al sinds 2016 verplicht. Ook als je een niet al te oude zelfbouw-pc hebt, is de kans groot dat je systeem voorzien is van TPM 2.0. Recente platformen van zowel Intel als AMD, waar de door Microsoft vereiste processors onder vallen, bieden namelijk ingebouwde TPM-functionaliteit vanuit de firmware. Intel noemt dit Platform Trust Technology (PTT), terwijl AMD het Firmware Trusted Platform Module (fTPM) noemt. In de biosinstellingen van je systeem kom je die termen tegen of gewoon iets als TPM 2.0. Je vindt de instellingen doorgaans onder de geavanceerde instellingen of beveiligingsinstellingen.

©PXimport

Is je pc geschikt?

Bij de aankondiging van Windows 11 bood Microsoft in de vorm van de PC Health Check-app een tooltje aan waarmee je kon controleren of je pc aan de gestelde systeemvereisten voldoet. Dit tooltje bleek niet heel goed te werken, waarna het weer werd ingetrokken. Als je dit leest, zou een verbeterde versie weer beschikbaar moeten zijn via www.tiny.cc/pccheck. Daarnaast is er als alternatief het tooltje WhyNotWin11, dat je vindt via www.bit.ly/wnwin11. Dit tooltje laat je per eis duidelijk zien of je systeem eraan voldoet. Twijfel je of je pc geschikt is voor Windows 11, dan kun je natuurlijk afwachten totdat de gratis upgrade beschikbaar komt en dan kijken of je systeem kan worden bijgewerkt naar Windows 11.

©PXimport

Processor

Hoewel de doorsnee-processor al jarenlang snel genoeg is voor de meest voorkomende werkzaamheden, is het nog altijd het belangrijkste component bij het kiezen van een nieuw systeem. Als je een nieuwe pc koopt, dan kies je uiteraard voor een van de platformen op de officieel ondersteunde lijst (zie elders in dit nummer). Een dualcore raden we je in 2021 met voor multicore ontworpen software niet meer aan, zorg dat je nieuwe pc minimaal een quadcore-processor heeft. Alleen op instaplaptops kun je soms nog niet om een dualcore-processor heen. Quadcore-processors beginnen zeker voor desktop-pc’s tot de onderkant van de markt te horen, want processors met zes of acht cores zijn inmiddels behoorlijk betaalbaar. Stel je zelf een systeem samen, let dan ook op de processorkoeler. Bij boxed processors wordt vaak een koeler meegeleverd. Zo’n meegeleverde koeler voldoet uiteraard om de processor te gebruiken, maar daar is vaak alles mee gezegd. Meegeleverde koelers maken relatief veel geluid, waardoor het al snel interessant is om zelf een losse processorkoeler te kopen. Met die kanttekening dat de koelers die AMD meelevert nog best aardig zijn, dus je kunt dat altijd proberen voordat je een los exemplaar aanschaft.

Dit artikel is geschreven op basis van de beschikbaarheid van Intels elfde generatie Core-processors en AMD’s Ryzen 5000-generatie. Intel lanceert naar verwachting de twaalfde generatie Core-processors eind dit jaar op basis van een hybride architectuur met langzamere en snellere cores. Waarschijnlijk is er meer bekend over de lancering van de nieuwe Intel-generatie op het moment dat je dit leest.

©PXimport

Werkgeheugen

Windows 11 vereist minimaal 4 GB geheugen, maar dat raden we je alleen aan als je een heel krap budget of heel weinig eisen hebt. Al jarenlang is 8 GB te beschouwen als de standaardhoeveelheid geheugen en voor normaal licht (kantoor)gebruik raden we je dan ook minimaal 8 GB RAM aan. Gebruik je je pc voor zwaardere taken als foto- en videobewerking of gaming, dan kun je het best voor minimaal 16 GB kiezen. Een desktop-pc kun je in de toekomst upgraden als de hoeveelheid RAM niet afdoende blijkt te zijn, bij de meeste laptops kan dat niet en zit je vast aan de keuze die je bij aanschaf maakt. Hou daar dus rekening mee als je twijfelt tussen 8 of 16 GB RAM. Zorg er bij een desktop-pc voor dat je voor een setje geheugen van twee modules kiest. Zo maak je gebruik van dualchannel, wat de prestaties ten goede komt. Voor ieder moederbord vind je op de pagina van de fabrikant lijsten met geheugenmodules die zeker werken in combinatie met het moederbord.

Opslag

In de systeemeisen raadt Microsoft je minimaal 64 GB opslag. Een ssd is niet per se noodzakelijk, maar Microsoft raadt dit wel ten zeerste aan en Windows 11 is uiteraard ontworpen met een ssd in het achterhoofd. Een exemplaar van 64 GB is wel heel erg minimaal, want het besturingssysteem zelf neemt al zo’n 20 GB in bij een schone installatie en je wilt natuurlijk ook wat programma’s installeren. Net als bij Windows raden we je een ssd van zo’n 256 GB aan als absoluut minimum. Als je nu een nieuwe pc koopt, dan is het verstandiger om te kiezen voor een ssd met een capaciteit van 500 GB of 1 TB. Zo weet je zeker dat je, ook als je een aantal programma’s of spellen installeert, genoeg opslagruimte hebt. Uiteraard kun je de opslagcapaciteit van een desktopsysteem eenvoudig vervangen of uitbreiden. Vervangen kan gelukkig bij de meeste laptops ook, want over het algemeen wordt tegenwoordig gebruikgemaakt van een M.2-ssd.

Grafische kaart

De grafische kaart moet voor gebruik met Windows 11 compatibel zijn met DirectX 12 en stuurprogramma’s hebben die voldoen aan WDDM 2.x. Dat zou in de praktijk niet zo’n probleem moeten zijn, want grafische kaarten voldoen hier al jaren aan. De geïntegreerde gpu’s in de ondersteunde processorgeneraties voldoen hier sowieso aan en op het gebied van losse grafische kaarten is ondersteuning voor DirectX 12 al jarenlang aanwezig. Toch werken mogelijk niet alle grafische kaarten met DirectX12-ondersteuning, want AMD en Nvidia ondersteunen op het moment van schrijven alleen kaarten vanaf respectievelijk de RX 400-reeks (uit 2016) en GeForce GTX 600-reeks (uit 2012) met nieuwe stuurprogramma’s. Of je een losse grafische kaart nodig hebt, hangt af van waar je de pc voor gebruikt. Vrijwel alle werkzaamheden kun je prima doen met de geïntegreerde gpu’s in zowel processors van Intel als AMD. Behalve laptopprocessors zijn ook veel desktopprocessors voorzien van een gpu. Prettig, want losse grafische kaarten zijn op het moment van schrijven door schaarste in de markt erg prijzig. Alleen als je wilt gamen of vooral echt zwaardere grafische programma’s als Adobe Premiere wilt gebruiken, raden we je een losse grafische kaart aan.

©PXimport

Laptop: beeldscherm

Bij een laptop is het scherm uiteraard een belangrijke eigenschap. Bij duurdere laptops zit het met de beeldkwaliteit doorgaans wel goed en wordt er over het algemeen een ips-paneel gebruikt. Uiteraard is niet ieder ips-paneel kwalitatief even goed en geschikt voor fotobewerking, maar voor normaal gebruik voldoet het vrijwel altijd. Bij goedkopere laptops worden er nog tn-panelen gebruikt. Hoewel het ook met deze schermtechnologie op zich prima mogelijk is om gewoon een goed scherm te maken, worden er in goedkopere laptops vaak ook goedkopere tn-panelen gebruikt met een matige kleurweergave en inkijkhoek. Met zo’n scherm doe je jezelf geen plezier. Kies daarom als het even kan voor een ips-scherm, dan heb je meer zekerheid dat je een goed scherm in handen krijgt. Een andere overweging die je kunt maken is of je een aanraakscherm wilt. Net als zijn voorganger is Windows 11 ontworpen voor aanraakschermen. Zo zijn Microsofts eigen laptops voorzien van een aanraakscherm.

Desktop: moederbord, voeding en behuizing

Bij een moederbord heb je uiteraard de juiste socket voor de gekozen processor nodig. Moderne Intel-processors gebruiken LGA 1200, terwijl AMD AM4 gebruikt. Intel-moederborden voor de laatste generatie processors gebruiken de H510-, B560-, H570- of Z590-chipset. Bij AMD is de A520-chipset het eenvoudigere model, terwijl luxere borden van de B550- of X570-chipset voorzien zijn. Borden op basis van de goedkoopste chipsets zijn vaak wel erg basaal, waardoor je bij Intel al snel op minimaal een B560 komt en bij AMD op een B550. Uiteraard controleer je of de gekozen processor in combinatie met het moederbord werkt. Let daarnaast vooral op het aantal aansluitingen. Biedt het bord bijvoorbeeld genoeg usb-aansluitingen en zijn deze van het juiste type. Luxere moederborden bieden ten opzichte van goedkopere exemplaren snellere usb-aansluitingen en zaken als wifi 6 en een multigigabit-netwerkaansluiting.

Desktop-pc

Instapsysteem

Op het moment dat je op zoek bent naar een goedkoper systeem, kom je al snel uit bij een op Intel gebaseerd systeem, omdat goedkopere AMD-processors slecht leverbaar zijn. Intels Core i3-10105 is een quadcore-processor. Omdat het een processor van de tiende generatie is, kun je veilig kiezen voor een moederbord van de voorgaande generatie, dat wellicht wat goedkoper is. We combineren de processor met 8 GB RAM en een M.2-ssd van 500 GB. Als je echt niet veel meer doet dan wat surfen of een briefje tikken, dan kun je geld besparen door te kiezen voor een dualcore Pentium-processor of een kleinere ssd.

©PXimport

Algemeen gebruik

De desktop-pc voor algemeen gebruik is geschikt om allerlei taken zonder problemen uit te voeren. We willen een processor die geschikt is voor multicore-gebruik met zes cores, die ook voorzien is van een geïntegreerde gpu, zodat je niet per se een videokaart nodig hebt. Intel biedt met de Core i5-11400 een interessante processor, die voorzien is van zes cores en hiermee een prima basis vormt voor een modern systeem. Let erop dat er ook een i5-11400F zonder ingebouwde gpu is. In combinatie met 8 of 16 GB RAM en een fraaie ssd heb je hiermee een fijn systeem.

Luxe systeem

Wil je een wat snellere pc, dan kom je al snel uit bij de processors van AMD. We houden in onze adviezen (helaas) rekening met de schaarste van grafische kaarten. AMD heeft met respectievelijk de Ryzen 5 5600G en de Ryzen 7 5700G processors met een geïntegreerde gpu in het assortiment. Combineer die met 16 GB RAM en een vlotte ssd en je hebt een erg fijn systeem in handen. Wil je liever een losse grafische kaart, zoals een NVIDIA GeForce RTX 3060, omdat je bijvoorbeeld wilt gamen, dan kun je beter voor de snellere Ryzen 5 5600X of Ryzen 7 5800X zonder geïntegreerde gpu kiezen. Let er dan wel op dat je een iets krachtigere voeding nodig hebt, want een losse grafische kaart gebruikt behoorlijk wat energie. Vraag eventueel advies aan de winkel waar je de componenten koopt.

©PXimport

Laptop

Instaplaptop

Een instaplaptop heb je voor circa 500 euro in huis. Bij nog goedkopere laptops ga je echt duidelijke concessies doen op het gebied van afwerking of specificaties. In deze prijsklasse kun een laptop kopen voorzien van een recente Core i3-processor of een AMD Ryzen 3, 4 GB RAM en een ssd van zo’n 256 GB. Met wat zoeken vind je mogelijk ook modellen met 8 GB RAM of een krachtigere processor. Een nadeel van de Core i3-processor voor laptops is dat het dualcores zijn die wel vier threads ondersteunen. Qua scherm is Full HD tegenwoordig gelukkig standaard in deze prijsklasse. Wel heb je in deze prijsklasse een relatief hoge kans op een tn-paneel. Dat kan een overweging zijn als de rest van de specificaties aansluit bij je wensen. Let er verder op dat je nieuwe laptop usb-c heeft.

©PXimport

Laptop voor algemeen gebruik

In deze prijsklasse vind je prima laptops die alles in huis hebben om comfortabel op te werken. Zo zijn er zelfs laptops te koop met processors voorzien van zes of zelfs acht cores in de vorm van de AMD Ryzen 5 5500U of AMD Ryzen 7 5700U in combinatie met 16 GB RAM. Qua opslag maakt deze prijsklasse ook een mooie stap en is een ssd van 512 GB mogelijk. Qua scherm mag je in deze prijsklasse een Full-HD-scherm op basis van ips-technologie verwachten.

Je vind in deze prijsklasse ook convertible laptops met een aanraakscherm. Een concessie die je dan soms wel moet doen, is dat deze vooral verkrijgbaar zijn op basis van Intel Core i5 quadcore-processors. Laptops die nog een paar honderd euro duurder zijn, zijn doorgaans wat dunner en steviger gebouwd.

Krachtige (gaming)laptop

Als derde categorie willen we vanwege de marktsituatie de gaminglaptop onder de aandacht brengen. Gaminglaptops zijn relatief goed verkrijgbaar en doen qua kracht nauwelijks onder voor hun desktoptegenhangers. Je haalt dus bijzonder krachtige hardware in huis waar je uiteraard op kunt gamen, maar die ook prima inzetbaar is voor geavanceerdere foto- en videobewerking. AMD biedt snelle processors met 6 of 8 cores met respectievelijk de Ryzen 5 5600H en Ryzen 7 5800H, terwijl Intel daar de Core i5-11400H en Core i7-11800H tegenover zet. Gecombineerd met 16 GB RAM en een Nvidia RTX 3060 heb je een systeem in huis waar je eigenlijk alles mee kunt. Behalve gaminglaptops komen er dit jaar ook steeds meer creatorlaptops op de markt, die zijn voorzien van vergelijkbare krachtige hardware.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Bescherm je data: voorkom digitale beveiligingslekken
© The 2R Artificiality - stock.ado
Huis

Bescherm je data: voorkom digitale beveiligingslekken

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

In dit artikel leer je:
  • Hoe je je digitale voetafdruk opspoort en verkleint.

  • Waarom een wachtwoordmanager en tweestapsverificatie essentieel zijn.

  • Welke rechten je hebt onder de AVG en hoe je die gebruikt.

  • Hoe je veilig bestanden deelt met versleutelde diensten.

  • Wat een VPN doet en hoe je dat inzet tegen datadieven.

  • Hoe je met monitoring en alerts nieuwe datalekken snel opvangt.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Controleer goed welke apps en programma’s toegang hebben tot welke gegevens.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

De wachtwoordmanager is een onmisbare tool om al je online-accounts veilig te houden.

Jouw wettelijke rechten

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) geeft je meer macht dan je misschien denkt. Artikel 15 garandeert het recht op inzage: elk bedrijf moet je op aanvraag een overzicht leveren van alle gegevens die het over jou bewaart, inclusief de herkomst en de bewaartermijn. Artikel 16 geeft recht op rectificatie, bijvoorbeeld wanneer je adres verkeerd gespeld staat.

Het bekendste is artikel 17: het recht op gegevens verwijderen. Daarmee mag je laten wissen wat voor de oorspronkelijke dienst niet langer noodzakelijk is. Artikel 20, tot slot, verplicht bedrijven tot dataportabiliteit: je krijgt je gegevens in een leesbaar formaat zodat je soepel kunt overstappen naar een concurrent. Zodra je zo’n verzoek indient, moet de organisatie binnen een maand reageren of gemotiveerd uitstel vragen. Houd de correspondentie goed bij, want de bewijslast ligt bij het bedrijf. Door deze rechten actief te gebruiken, dwing je organisaties tot zorgvuldige omgang met jouw data en verklein je zo structureel het lekkagerisico op zowel de korte als de lange termijn. 

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Met tweestapsverificatie leg je een extra beveiligingslaag over je inloggegevens.

Profiel opschonen met dataverzoek

Bedrijven zijn verplicht je gegevens te verwijderen zodra je daarom vraagt, maar ze doen het meestal niet uit zichzelf. Log in op ieder oud account dat je in het begin van dit artikel vond, open de privacy-instellingen en zoek naar Account verwijderen, of iets soortgelijks.

Staat de knop er niet, stuur dan via het contactformulier of het e-mailadres een AVG-verzoek: vraag om inzage, correctie of verwijdering van je persoonsgegevens. Vermeld je gebruikersnaam en mailadres, en als onderwerp iets als Verzoek op grond van artikel 17 AVG.

Licht kort toe wat je precies wilt en schrijf dat je binnen een maand een bevestiging verwacht en dat je anders de Autoriteit Persoonsgegevens inschakelt. Bewaar een pdf van het verzoek. Ontvang je na dertig dagen geen reactie, stuur dan een herinnering met de oorspronkelijke mail als bijlage.

Bij hardnekkige weigering vul je online een klachtenformulier in bij de toezichthouder. Door deze juridische drietrapsaanpak verminder je je digitale voetafdruk drastisch en leg je tegelijk druk op organisaties om hun beveiliging te verbeteren. Voeg tot slot een herinnering in je agenda zodat je de opvolging niet vergeet. 

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Er zijn online heel veel diensten voor het veilig versturen van bestanden. Wormhole is er eentje van.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Met een killswitch laat je automatisch de verbinding met internet of een bepaalde app verbreken om je gegevens veilig te houden.

Welke wachtwoordmanager past bij jou?

Niet elke wachtwoordkluis werkt hetzelfde. Bitwarden is opensource, draait in de cloud en laat je onbeperkt wachtwoorden synchroniseren tussen alle apparaten. De broncode is publiek, waardoor beveiligingsonderzoekers snel fouten kunnen melden.

  • LastPass was populair, maar lekte in 2022 versleutelde kluizen, waarna criminelen brute-forceaanvallen begonnen.

  • 1Password combineert cloudopslag met een extra geheime sleutel die uitsluitend lokaal wordt bewaard.

  • KeePass slaat je kluis alleen lokaal op en vereist handmatig kopiëren naar andere systemen, ideaal voor mensen die maximale controle willen.

  • Tot slot is NordPass interessant door de optie om wachtwoorden te delen via een versleuteld kanaal, handig binnen gezinnen.

Kijk bij je keuze naar prijs, opensource-status, exportmogelijkheden en ondersteuning voor hardware-sleutels. Installeer een proefversie, importeer twintig willekeurige log-ins en test de auto-invulfunctie op je belangrijkste websites. Voelt de workflow soepel en krijg je geen valse waarschuwingen? Dan heb je jouw ideale match gevonden zonder concessies aan veiligheid te doen.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Voorkomen is beter dan genezen: stel notificaties in wanneer je e-mailadres in een hack voorkomt.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.

▼ Volgende artikel
🎃 Angstaanjagend lekker:  Halloween-hapjes uit de airfryer
© ID.nl
Huis

🎃 Angstaanjagend lekker: Halloween-hapjes uit de airfryer

Wil je dit jaar met Halloween echt indruk maken? Met de airfryer maak je in een mum van tijd griezelig lekkere hapjes die niet alleen heerlijk smaken, maar er ook angstaanjagend (leuk) uitzien. Van knakworst-mummies en spinnenpizza's tot spookachtige cupcakes en pittige Halloweenpompoentjes: 4x luguber lekkers uit de airfryer.

Dit gaan we doen

We laten je stap voor stap zien hoe je vier verschillende Halloweenhapjes maakt in de airfryer.

🤕 Knakworst-mummies: klassiekers die altijd scoren bij jong en oud
🕷️ Spinnenpizza's:
mini-pizza’s met olijfspinnen, knapperig en pittig
👻 Spoken-cupcakes:
luchtige cakejes met een romige topping in spookvorm
🎃 Pitige Halloweenpompoentjes:
halve jalapeño-pepers met een romige kaasvulling en uitgesneden gezichtjes.

Lees ook: Ken je deze verborgen talenten van je airfryer al?

Knakworst-mummies

Ingrediënten (voor 6 stuks)

☐ 6 knakworsten of hotdogworsten
☐ 1 blik croissantdeeg
☐ 1 ei
Suikeroogjes of mosterd of ketchup

Bereiding

• Verwarm de airfryer voor op 180 graden Celsius.
• Rol het croissantdeeg uit. Snijd het deeg met een scherp mesje in repen van ongeveer 1 centimeter dik.
• Tel hoeveel reepjes deeg je hebt en deel dit aantal door 6, zodat al je mummies evenveel windsel krijgen.
• Leg de deegreepjes op een bord en leg de knakworst of hotdogworst erop.
• Sla elk reepje kruislings over de worst heen; je pakt hem dus als het ware in. Zorg wel dat je bovenaan wat ruimte overlaat, voor zijn gezichtje.
• Kwast de knakworstmummies in met losgeklopt ei en leg ze in de airfryer.
• Bak de mummies in 10-12 minuten goudbruin en krokant.
• Laat iets afkoelen en snijd eventueel nog wat extra 'windsel' in met een scherp mesje.
• Decoreer met twee snoepoogjes. Heb je die niet, maak dan ogen met een klein drupje mosterd of ketchup.

©ID.nl

Spinnenpizza's

Ingrediënten (voor 6 tot 8 stuks)

☐ Pak of rol kant-en-klaar pizzadeeg
☐ 200 ml tomatensaus
☐ 200 gram geraspte kaas
☐ Zwarte olijven zonder pit
☐ Eventueel: oregano

Bereidingswijze

• Verwarm de airfryer voor op 180 graden Celsius.
• Rol het pizzadeeg uit en steek er cirkels uit met een diameter van 10 tot 15 centimeter.
• Verdeel de tomatensaus erover met een lepel. Gebruik ongeveer 1 eetlepel saus per pizza.
• Strooi de geraspte kaas erover, ongeveer 25 gram per pizza.
• Voeg eventueel voor wat extra smaak een klein beetje oregano toe.
• Leg de pizzabodems in de mand van de airfryer.
• Bak de pizzaatjes in 8-10 minuten gaar en bruin.
• Haal de pizza's uit de airfryer en versier ze. Daarvoor snijd je per pizza 1 olijf door de lengte doormidden; dit wordt het lijfje.
• Snijd voor het hoofd 1 olijf door de breedte doormidden.
• Voor de pootjes snijd je 1 olijf over de korte kant in 4 stukken, zodat je 4 ringetje hebt. Snijd die doormidden, zodat je 8 pootjes hebt.

©ID.nl

Spoken-cupcakes

Ingrediënten (voor 6 stuks)

☐ 150 gram zelfrijzend bakmeel
☐ 100 gram bruine basterdsuiker
☐ 2 eieren
☐ 100 ml plantaardige olie
☐ 75 ml karnemelk
☐ 1 el speculaaskruiden
☐ 1 tl kaneel
☐ 1 el geraspte appel
☐ Kant-en-klare topping (wit)
☐ Wat gesmolten chocolade of chocoladedecoratiestift

Bereiding

• Verwarm de airfryer voor op 160 graden.
• Meng in een kom de eieren, olie en karnemelk.
• Voeg de droge ingrediënten toe: bakmeel, basterdsuiker, speculaaskruiden, kaneel. Mix tot een glad beslag. Schep er tot slot de geraspte appel door.
• Schep het beslag in maximaal 6 cupcakevormpjes en zet ze in de mand van de airfryer.
• Bak de cupcakes in 15-18 minuten gaar en bruin. Prik met een satéprikker, als deze er schoon uitkomt zijn ze klaar.
• Laat ze afkoelen.
• Maak er met de topping met behulp van een spuitzakje en spuitmondje een toef op in de vorm van een spookje.
• Voeg met de gesmolten chocolade of de decoratiepen per spook twee oogjes en een opengesperd mondje toe.

©ID.nl

Pittige Halloweenpompoentjes

Ingrediënten (voor 16 stuks)

☐ 8 jalapeño-pepers
☐ 100 gram roomkaas (naturel)
☐ 50 gram geraspte cheddar
☐ 1 teentje knoflook (fijngehakt)
☐ 1 lente-ui (fijn gesneden)
☐ Zout en peper
☐ Olijfolie
☐ Optioneel: paprikapoeder of chilivlokken voor extra pit

Bereiding

• Snijd de jalapeñopepers in de lengte doormidden en verwijder de zaadlijsten en pitjes. Laat de steeltjes eraan zitten.
• Meng in een kom de roomkaas, cheddar, knoflook, lente-ui, zout, peper en eventueel wat paprikapoeder of chilivlokken.
• Vul elke peperhelft met dit kaasmengsel en strijk het oppervlak glad met de achterkant van een lepel.
• Snijd met een klein mesje, satéprikker of tandenstoker voorzichtig gezichtjes in de bovenkant van de nog koude vulling: twee ogen, een neusje en een grijns.
• Zet de pepers daarna 5 tot 10 minuten in de koelkast, zodat de vulling wat opstijft en de uitgesneden gezichtjes beter zichtbaar blijven tijdens het bakken.
• Verwarm de airfryer voor op 180 graden Celsius.
• Bestrijk de buitenkant van de pepers licht met olijfolie en leg ze in de mand van de airfryer.
• Bak ze in 8 tot 10 minuten, tot de kaas gesmolten en lichtbruin is.
• Laat de Halloweenpompoentjes een paar minuten afkoelen voordat je ze serveert.