Wil je met Linux-distributies experimenteren, dan kun je bijvoorbeeld op je pc installeren in een multiboot-configuratie. Een andere mogelijkheid is om die als live-besturingssysteem vanaf een opstartbare usb-stick op te starten. Weet je nog niet welke Linux-versie? We leggen uit hoe je een multiboot-usb-stick met Linux-distributies(dus meerdere) kunt maken.

Er bestaan heel wat tools (ook gratis) waarmee je een live-besturingssysteem op een usb-stick zet, maar veruit de meeste beperken zich tot één besturingssysteem. Er is bijvoorbeeld het gebruiksvriendelijke WinUSB, maar dat is vooral bedoeld voor Windows en enkele uitgeklede WinPE-omgevingen. Daarnaast ondersteunt WinUSB standaard alleen nog Ubuntu, evenals een paar antivirustools. Of je kiest voor YUMI, dat je uit zo’n 130 distributies laat kiezen, zowel Windows, WinPE als Linux.

Het toevoegen van een live-besturingssysteem verloopt in beide tools helaas niet zo soepel. Dat gaat merkbaar vlotter met het relatief nieuwe Ventoy. De tool biedt bovendien ondersteuning voor talrijke Linux-distributies, hoofdzakelijk in het iso-formaat, maar ook met formaten als img, vhd(x), efi en wim. Je vindt een volledig overzicht op ventoy.net/isolist.

Ventoy weet tevens raad met de soms nukkige eisen van uefi-systemen en met de zogenoemde secure-bootfunctie op die uefi-systemen, waarover verderop meer.

Ventoy installeren via Windows

Alles begint met de installatie van Ventoy op een usb-stick. Gebruik bij voorkeur een snelle usb-stick met usb 3.0 of sneller, met voldoende capaciteit om de image-bestanden van de beoogde besturingssystemen op te slaan. Zorg er tevens voor dat de usb-stick geen belangrijke gegevens bevat. Tijdens de installatie wordt de usb-stick immers opnieuw gepartitioneerd en geformatteerd.

De snelste manier om Ventoy op Windows te installeren is met het exe-bestand dat je downloadt via de eerdergenoemde website. Pak het gedownloade zip-bestand uit, stop de usb-stick in je pc en start het bestand Ventoy2Disk.exe op. Klik voor het gemak eerst op Language en kies Dutch (Nederlands).

De usb-stick hoort nu in het Apparaat-veld te verschijnen en bij Status zie je GEREED staan. Bevestig met Installeren en met Ja (2x). Even later is de installatie klaar en zie je bij Ventoy op apparaat het Ventoy-versienummer verschijnen. Overigens kun je met de knop Bijwerken altijd een nieuwere versie op de ubsb-stick installeren, met behoud van eventuele image-bestanden of andere data.

©PXimport

Heel sporadisch kan het gebeuren dat je Windows-systeem de Ventoy-installatie via het exe-bestand koppig weigert, bijvoorbeeld omdat beveiligingsfuncties niet toelaten dat de tool zogenoemde low-level-operaties op je usb-stick uitvoert. Dan kun je alsnog een poging doen met de alternatieve download ventoy-1.0.21-livecd.iso (waarbij het versienummer mogelijk nieuwer kan zijn). Dit is een Linux-distributie genaamd TinyCore inclusief de Ventoy Linux-installpackage: Linux doet namelijk minder moeilijk over een Ventoy-installatie.

Deze procedure gaat als volgt: formatteer je usb-stick met het bestandssysteem fat32. Is die groter dan 32 GB, dan lukt dit helaas niet zomaar vanuit Windows, maar je kunt dan eventueel zelf een kleinere fat32-partitie creëren met het Opdrachtprompt-commando diskpart. Vervolgens open je het bestand ventoy-1.0.21-livecd.iso in een virtueel dvd-station (klik met rechts op het bestand en kies Koppelen) en kopieer je de EFI-map naar de rootmap van je usb-stick (of partitie). Vervolgens start je je pc in uefi-modus op vanaf deze usb-stick.

Heb je alleen legacy-bios, dan kun je het iso-bestand ook via de gratis tool Rufus op de usb-stick zetten. Je moet hier dan wel de optie Schrijven in DD-image-modus selecteren.

Als het goed is, verschijnt nu een bootmenu waar je de optie Ventoy 1.0.xx LiveCD kiest. Selecteer als disk je usb-stick (vergis je niet) en kies <1> Install Ventoy to <sdx>. Bevestig met y (2x). Even later is je Ventoy-stick klaar. 

©PXimport

Ventoy installeren via Linux

Werk je met Linux, dan download je vanaf de in de vorige tip genoemde webpagina de Linux-versie van Ventoy (ventoy-1.0.21-linux.tar.gz of nieuwer). Hier pak je eerst het tar.gz-archiefbestand uit en vervolgens het tar-bestand. In de submap ventoy-<versienummer> tref je vervolgens het shellscript Ventoy2Disk.sh aan. Dat start je vanuit de console als root op met de volgende syntax:

De parameter /dev/XXX vervang je uiteraard door het juiste usb-apparaat, bijvoorbeeld /dev/sdc. De nodige informatie hiervoor achterhaal je met het commando sudo fdisk -i. 

Met de parameter -i (in het commando dat het bestand Ventoy2Disk.sh start) installeer je Ventoy op je usb-apparaat. Blijkt dat je Ventoy al eerder op deze stick had geïnstalleerd, dan verschijnt er een foutmelding. In dat geval forceer je de installatie eventueel met de parameter -I (hoofdletter i). Heb je een update van Ventoy op het oog, dan gebruik je de parameter -u. 

Live-besturingssysteem

Het voorbereidingswerk heb je nu achter de rug. Nu hoef je alleen nog maar de gewenste image-bestanden van de live-omgevingen op de usb-stick te zetten. Dat is eenvoudig: download het schijfkopiebestand (image) van zo’n live-besturingssysteem en plaats het in de Ventoy-partitie. Overigens mag je gerust ook submappen in deze partitie maken (bijvoorbeeld \Linux-algemeen, \Troubleshooting en \Windows) en een of meer image-bestanden in de juiste submap onderbrengen.

Immers, zodra je een systeem opstart van je Ventoy-stick via het speciale bootselectie-menu of desnoods vanuit het bios (raadpleeg daarvoor je systeemhandleiding), zal Ventoy deze image-bestanden detecteren en ze als selecteerbare items in een opstartmenu tonen. Je hoeft dan alleen nog maar het gewenste besturingssysteem te selecteren. Zie je liever de mappenstructuur binnen je Ventoy-partitie in de vorm van een boomstructuur, druk dan op de F3-toets (TreeView).

©PXimport

Secure boot

Het moet gezegd worden: de usb-stick zoals Ventoy hem standaard samenstelde, bleek wel op ons ene testtoestel te werken, maar met het andere lukte dat niet. De oorzaak bleek een beveiligingsfunctie van het uefi-systeem, de zogenoemde secure boot. Deze functie blijkt wel vaker een struikelblok voor live-media en dat is bij Ventoy niet anders.

In Windows kom je snel te weten of die functie is ingeschakeld. Druk op Windows-toets+R en voer msinfo32 uit. Als je Ingeschakeld ziet staan bij Systeemoverzicht / Status beveiligd opstarten, dan is secure boot actief.

Nou kun je deze functie tijdelijk uitschakelen in je uefi-bios (mogelijk moet je hier dan wel eerst een Supervisor Password instellen), maar dan start je reguliere besturingssysteem wellicht niet meer op tot je die functie weer uitschakelt. Je kunt het ook proberen door in het venster van Ventoy2Disk het menu Opties te openen en bij Secure boot een vinkje te plaatsen, voor je Ventoy op de stick installeert. In Linux doe je dit door de parameter -s mee te geven.

De allereerste keer dat je een bepaald secure-bootsysteem met deze usb-stick opstart, moet je dan wel enkele eenvoudige instructies uitvoeren. Het komt erop neer dat de vereiste sleutel dan in de MOK-database (Machine Owner Key) van je systeem wordt geïnjecteerd. Deze procedure loste het startprobleem op ons testsysteem inderdaad op, maar je voert de operatie wel op eigen risico uit.

©PXimport

Ventoy gebruikt bij het prepareren van een usb-stick standaard de partitiestijl mbr (Master Boot Record). Dat is in veruit de meeste gevallen prima, maar het kan gebeuren dat een uefi-systeem toch de partitiestijl gpt (GUID Partition Table) verwacht. In dat geval open je in Ventoy2Disk het menu Opties en kies je bij Partitietabel de optie GPT (in plaats van MBR). In Linux regel je dit met de parameter -g. Doe dit alleen als het met mbr niet blijkt te lukken.

Tot slot, je kunt gerust eigen databestanden op de Ventoy-partitie op je usb-stick zetten, maar je kunt ook extra schijfruimte reserveren voor een derde (of vierde) partitie. Dat gaat als volgt: in Ventoy2Disk open je weer Opties en kies je voor Partitieconfiguratie, waar je een vinkje plaatst bij Ruimte aan het einde van de schijf reserveren en de gewenste capaciteit invult. In Linux gebruik je hiervoor de paramater -r <MB>, bijvoorbeeld -r 4096. Je moet die partitie dan wel zelf nog formatteren. Dat kan met Windows Schijfbeheer of met een andere partitietool.

Of je nu moet studeren, werken of tot rust wilt komen: de iPhone heeft functies die je helpen de juiste stemming te vinden. Met achtergrondgeluiden, muziek en klanktherapie zet je eenvoudig de toon.

Achtergrondgeluiden

De achtergrondgeluiden op de iPhone, iPad en Mac zijn bedoeld om je beter te laten concentreren en je te laten ontspannen. De oceaan, regen, donkere ruis, stromend water en andere constante achtergrondgeluiden verdringen andere omgevingsgeluiden, zodat je je beter kunt focussen. Sinds iOS 18 en macOS Sequoia zijn er de achtergrondgeluiden van een knisperend haardvuur en nachtgeluiden bijgekomen. Om deze geluiden te activeren ga je naar de Instellingen en selecteer je Toegankelijkheid. Daar open je Audio en visueel. Activeer de Achtergrondgeluiden en daarna kun je een klank selecteren en het volume regelen. Op de Mac doe je dat via Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Audio / Achtergrondgeluiden.

Achtergrondmuziek

Vanaf iOS 18.4 kun je genieten van Ambient Music. Dat zijn muzikale soundscapes, atmosferische klanken of rustige pianomuziek die speciaal zijn ontworpen om de juiste sfeer te creëren. Ze helpen je te ontspannen na een vermoeiende dag, of stimuleren je om te studeren en te focussen. Dit zijn dus geen achtergrondgeluiden, maar melodische composities waar je geen Apple Music-abonnement voor nodig hebt. Zet de koptelefoon op en geniet. Het gemakkelijkste bereik je ze via het Bedieningspaneel. Open dit paneel en tik op het plusteken om een regelaar toe te voegen. Typ in de zoekbalk Achtergrondmuziek en dan kun je de regelaars Slaap, Relaxed, Productiviteit en Welzijn plaatsen.

Klanktherapie

De derde optie is gloednieuw: Apple klanktherapie. Deze maakt wel degelijk deel uit van Apple Music. Je mag een abonnement twee maanden gratis proberen. Deze nummers staan in specifieke afspeellijsten die je vindt met de zoekopdracht 'Klanktherapie'. Dit gloednieuwe genre combineert populaire hits met speciale geluidsgolven om je beter te concentreren, te ontspannen of te slapen. Het gaat dus om instrumentale interpretaties van een aantal populaire nummers. Het aanbod is verdeeld in drie categorieën: Slaap, Focus en Ontspan. Volgens Apple kun je de extra toegevoegde geluidsgolven met natuurlijke geluiden die in de muziek zijn verwerkt niet horen, maar draagt het wel bij aan een prettige luisterervaring.

De goedkoopste uitvoering van de Samsung Galaxy Tab S11 kost 899 euro en biedt 128 GB opslagruimte. Wie meer ruimte wil, kan kiezen voor varianten met 256 of 512 GB opslag. Ongeacht de versie krijg je altijd 12 GB werkgeheugen en dezelfde chipset, die opnieuw van Chinese makelij is. Tijd voor een praktijktest.

De Galaxy Tab S11 is Samsungs meest luxe tablet, bedoeld als concurrent voor de iPad Pro. Het apparaat voelt lekker stevig aan dankzij een metalen frame. Het scherm voorop is bovendien goed beschermd dankzij Gorilla Glass 5. Een belangrijk voordeel is dat zowel de tablet als de meegeleverde S Pen water- en stofbestendig zijn (IP68). Het ontwerp is echter nauwelijks veranderd ten opzichte van zijn voorgangers. De S Pen klikt verder gelukkig magnetisch vast aan de bovenrand en de vingerafdrukscanner zit onder het scherm.

Het 11 inch amoled-scherm is de ster van de show. Dankzij de hoge resolutie (1.600 bij 2.560 pixels) en een vloeiende 120Hz-verversingssnelheid ziet alles er haarscherp en soepel uit. De voornaamste verbetering is de hoog instelbare helderheid, waardoor je het scherm ook buiten in de zon goed kunt aflezen. Een nadeel is dat de antireflectiecoating, die wel op de duurdere modellen zit, bij dit model ontbreekt. De tablet beschikt verder over vier speakers die voor een goed en ruimtelijk geluid zorgen, waardoor games en media nog best aardig klinken.

©Wesley Akkerman

Houdt het lang vol

Onder de motorkap wordt de Tab S11 aangedreven door een Chinese MediaTek 9400+-processor, die over het algemeen goede prestaties levert. Je speelt moeiteloos allerlei zware games, maar moet er dan ook rekening mee houden dat de chipset snel warm wordt (dat gebeurt al bij het instellen). Voor dagelijks gebruik is de Samsung Galaxy Tab S11 meer dan geschikt, waardoor je de processors van Qualcomm waarschijnlijk niet zult missen. De Snapdragon-cpu's van dit merk zijn de populairste en vaak best beoordeelde mobiele chipsets van dit moment.

De batterijduur is eveneens een sterk punt van deze premium tablet. De 8.400mAh-batterij is ruim voldoende voor een complete dag intensief gebruik of zelfs een week bij lichter gebruik (zoals browsen en video's kijken). Mocht de batterij toch leeg zijn, dan is hij dankzij de 45W-snellaadfunctie redelijk snel opgeladen: in een half uur is hij voor de helft vol. Net zoals bij veel andere apparaten die werken met oplaadbare energiebronnen moet je de oplader zelf aanschaffen; die zit niet in de doos. Dit is geheel volgens Europese regels.

©Wesley Akkerman

Nuttige camera's en software

De camera's van de Tab S11 – 13 megapixel achter en 12 megapixel voor – voldoen prima voor dagelijks gebruik, zoals videobellen of het scannen van documenten. Voor serieuze fotografie is je smartphone een betere keuze, maar dat geldt voor vrijwel alle tablets. Door hun formaat zijn ze nu eenmaal minder geschikt om mee te fotograferen. Toch is het prettig dat de beelden bruikbaar zijn in situaties waarin het vooral om gemak draait, zoals snel iets vastleggen of een document inscannen.

Veelzijdig én lang updates

De software, Android 16 met Samsungs One UI, blinkt uit in multitasking en productiviteit. Met functies als DeX tover je de tablet bijvoorbeeld om tot een laptopalternatief. Ook deze tablet profiteert van Samsungs belofte van zeven jaar software- en beveiligingsupdates, waardoor de tablet zeer toekomstbestendig is. Galaxy AI speelt daarnaast een rol met slimme tools die notities ordenen of simpele schetsen omzetten in gedetailleerde afbeeldingen. Niet alles werkt zonder Samsung-account of in het Nederlands, dus zie dit vooral als een extraatje.

©Wesley Akkerman

Samsung Galaxy Tab S11 kopen?

De Samsung Galaxy Tab S11 is gevoelsmatig duur, maar ook een uitstekende, complete allround tablet met snelle prestaties, een prachtig scherm en een lange accuduur. De waterbestendigheid en de gegarandeerde zeven jaar aan updates geven hem een duidelijke meerwaarde ten opzichte van concurrentie. Als je een premium tablet zoekt die zowel voor entertainment als productiviteit geschikt is, en je wil een alternatief voor de iPad Pro, dan is dit een uitstekende keuze. De meegeleverde S Pen is bovendien een fijne extra.