Je hoeft geen lichtschuwe computerverslaafde te zijn om last te hebben van hoofdpijn en vermoeide ogen als je urenlang achter je pc zit. Een blauwlichtfilter zorgt dat je ogen minder worden belast. Soms slaap je er ook beter door. Voor het blauw licht filteren bestaan verschillende handige programmaatjes, die we hier... belichten!

Steeds meer mensen spenderen na hun dagtaak ook nog eens in de avond en in de nachtelijke uren voor een beeldscherm dat in de fabriek is ingesteld op daglicht. Alleen ons lichaam is niet gemaakt om in de nacht naar een daglichtscherm te kijken, met alle gevolgen van dien. 

Daarom regelen notebooks en ook sommige desktop-pc's de helderheid via een sensor die de schermweergave aanpast aan het omgevingslicht. Er bestaan ook software-oplossingen die blauw licht filteren. Daardoor wordt je bioritme minder in de war geschopt. Ook je natuurlijke slaapcyclus wordt niet verstoord. 

De reden dat je ogen pijn gaan doen nadat je te lang naar het scherm hebt gestaard, is het blauwe licht. Die lichtkleur maakt deel uit van het zichtbare kleurspectrum en reikt dieper in het oog. Behalve van het computerscherm komt het blauw-violette licht ook van tablets, televisie, smartphones en led.

Tijdens kantooruren is blauw licht niet nadelig voor de gezondheid. Maar wanneer je ‘s avonds lang aan blauw licht wordt blootgesteld, onderdrukt dit de aanmaak van melatonine, een slaapopwekkend hormoon. Dit wil je vermoedelijk voorkomen!

Laten we eerst eens kijken naar de opties die al in je besturingssysteem zelf aanwezig zijn.

Nachtlamp in Windows 10

©PXimport

In Windows 10 zit eigenlijk al een blauwlichtfilter, die officieel Nachtlamp heet. Ga naar Instellingen en Systeem,daarna het submenu Beeldscherm. Rechtsboven in de categorie Kleur zie je de optie Nachtlamp. Als die optie nog niet is ingeschakeld, kun je dat hier doen.

Onder deze knop kun je de filter verder aanpassen. Met de schuifregelaar bepaal je de kleurtemperatuur. Door het schuifje meer naar rechts te zetten, wordt de weergave van het scherm in Nachtlamp-modus warmer.

Verder vind je bij Schema de mogelijkheid om op basis van de locatievoorzieningen de Nachtlamp in te schakelen bij zonsondergang. Of je kunt ook gewoon de uren instellen wanneer dit filter actief moet zijn.

Een gevaar van deze automatische nachtinstelling is dat je kunt vergeten dat hij actief is, terwijl je foto’s of ander grafisch materiaal bewerkt. In dat geval krijg je natuurlijk kleurafwijkingen.

Night Shift op macOS

©PXimport

Heb je een Mac? Dan heb je in principe ook geen blauwlichtfilter van derden nodig. In de Syteemvoorkeuren die je via het Apple-pictogram linksboven bereikt, zit in het onderdeel Beeldschermen het tabblad Night Shift. Daar staat de optie om de filter van zonsondergang tot zonsopgang op je locatie toe te passen en een aangepast schema samen te stellen.

Je bepaalt de gewenste kleurtemperatuur van het scherm handmatig door de schakelaar naar Kouder of Warmer te verschuiven. Let op, want als je Night Shift samen met een product van derden gebruikt, wordt het effect verdubbeld als beide programma’s actief zijn.

Iris mini

Een piepkleine app voor Windows, macOS en Linux is Iris mini. De tool werkt ontzettend eenvoudig. Je stelt hem in op Automatisch, Handmatig of Gepauzeerd. Iris mini zorgt voor een warme kleurtemperatuur, daarmee wordt het scherm dus iets meer oranje.

Kies je voor de automatische modus dan gaat de kleurtemperatuur overdag naar 5000 k(elvin) en wordt de helderheid op 100 procent ingesteld. In de nacht verandert de weergave in 3400 k en zakt de helderheid tot 80 procent. Kies je door de handmatige optie, dan wijzig je de kleurtemperatuur met één klik in nachtmodus. 

Er is ook een Pro-versie, daarmee kun je Hidden features openen om de kleurtemperatuur nog fijner te regelen of om slechts een deel van het scherm aan te passen. Op die manier blijven mensen die met grafische software werken, in het centrale werkvlak toch de juiste kleuren zien.

©PXimport

De k-waarden of kelvin slaan op de kleurtemperatuur. Een lagere k betekent minder blauw licht; dus hoe lager, hoe warmer. 5600 k is de standaardwaarde voor daglicht en 1200 k is bijvoorbeeld kaarslicht. Bij kunstlicht zijn de kleuren anders dan bij daglicht, maar het oog corrigeert de schijnkleur. De procentuele waarden zijn de luminantiewaarden of helderheid.

SunsetScreen

©PXimport

Helemaal gratis is Sunsetscreen voor Windows niet. Je begint met de proefversie die je een week mag gebruiken, daarna kost de tool 5 dollar. Je kunt wel verder gaan met de gratis versie, maar dan sta je toe dat Brightdata.com de rekenkracht van jouw machine af en toe gebruikt voor derden en dat wil je natuurlijk niet.

Je stelt de zonsopgang- en zonsondergangstijden in en je kiest een dag en nachtinstelling. Hier kun je de schermweergave nauwkeuriger regelen dan in de standaard Windows-settings. 

Bij de presets voor daglicht zit bijvoorbeeld 6500 K Sunlight, 7500 K Cloudy Sky en 10000 K Partly cloudy sky of 20.000 Deep blue clear sky. Je kunt ook je een eigen voorinstelling vastleggen met het gewenste helderheidsniveau en kleurtemperatuur.

CareUEyes Lite

©PXimport

De freeware CareUEyes voor Windows regelt vanuit het systeemvak de helderheid in stappen van 20, 40, 60 en 80 procent. Er is dus geen manier om de temperatuur aan te passen of om rekening te houden met het tijdstip van de dag. In feite kun dit je net zo goed via de gewone systeeminstellingen regelen.

Een veel betere oogbescherming is de betaalde versie van deze titel die de temperatuur en helderheid wel soepel en fijngeregeld aanpast. Je kunt ook profielen aanspreken om van een film te genieten, om in Office te werken of om bijvoorbeeld te lezen. 

Dit is trouwens de enige tool met een concentratiefunctie om bij tekst of rekenbladen de achtergrond te dimmen, zodat de essentie van het document beter in beeld komt. Je mag de Pro-editie zeven dagen testen, maar daarna kost deze versie 14,90 dollar per jaar.

F.lux

©CIDimport

F.lux voor Windows, macOS, Linux en zelfs Android en iOS, werkt op de achtergrond en past de kleurtemperatuur van het scherm aan het tijdstip van de dag aan. Het gratis programma vraagt eerst of het jouw locatie mag bepalen. Als je computer of mobiele toestel locatievoorziening ondersteunt, komt je werkplek vanzelf op het kaartje. Anders kun je de locatie gewoon in het zoekvak invoeren.

F.lux werkt subtiel, zo kun je bijvoorbeeld de snelheid van de overgang regelen. Waar de andere tools botweg van de ene modus naar de andere modus overstappen, volgt F.lux de natuurlijke lichttransitie. Bovendien heeft F.lux een aantal speciale kleureffecten om bijvoorbeeld film te kijken of om je computer in een donker kamer te kunnen gebruiken. 

De tool gaat al lang mee en heeft zich aangepast aan de biologische klok gedurende de dag, het zogenaamde circadiaans ritme.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.