Je hoeft geen lichtschuwe computerverslaafde te zijn om last te hebben van hoofdpijn en vermoeide ogen als je urenlang achter je pc zit. Een blauwlichtfilter zorgt dat je ogen minder worden belast. Soms slaap je er ook beter door. Voor het blauw licht filteren bestaan verschillende handige programmaatjes, die we hier... belichten!

Steeds meer mensen spenderen na hun dagtaak ook nog eens in de avond en in de nachtelijke uren voor een beeldscherm dat in de fabriek is ingesteld op daglicht. Alleen ons lichaam is niet gemaakt om in de nacht naar een daglichtscherm te kijken, met alle gevolgen van dien. 

Daarom regelen notebooks en ook sommige desktop-pc's de helderheid via een sensor die de schermweergave aanpast aan het omgevingslicht. Er bestaan ook software-oplossingen die blauw licht filteren. Daardoor wordt je bioritme minder in de war geschopt. Ook je natuurlijke slaapcyclus wordt niet verstoord. 

De reden dat je ogen pijn gaan doen nadat je te lang naar het scherm hebt gestaard, is het blauwe licht. Die lichtkleur maakt deel uit van het zichtbare kleurspectrum en reikt dieper in het oog. Behalve van het computerscherm komt het blauw-violette licht ook van tablets, televisie, smartphones en led.

Tijdens kantooruren is blauw licht niet nadelig voor de gezondheid. Maar wanneer je ‘s avonds lang aan blauw licht wordt blootgesteld, onderdrukt dit de aanmaak van melatonine, een slaapopwekkend hormoon. Dit wil je vermoedelijk voorkomen!

Laten we eerst eens kijken naar de opties die al in je besturingssysteem zelf aanwezig zijn.

Nachtlamp in Windows 10

©PXimport

In Windows 10 zit eigenlijk al een blauwlichtfilter, die officieel Nachtlamp heet. Ga naar Instellingen en Systeem,daarna het submenu Beeldscherm. Rechtsboven in de categorie Kleur zie je de optie Nachtlamp. Als die optie nog niet is ingeschakeld, kun je dat hier doen.

Onder deze knop kun je de filter verder aanpassen. Met de schuifregelaar bepaal je de kleurtemperatuur. Door het schuifje meer naar rechts te zetten, wordt de weergave van het scherm in Nachtlamp-modus warmer.

Verder vind je bij Schema de mogelijkheid om op basis van de locatievoorzieningen de Nachtlamp in te schakelen bij zonsondergang. Of je kunt ook gewoon de uren instellen wanneer dit filter actief moet zijn.

Een gevaar van deze automatische nachtinstelling is dat je kunt vergeten dat hij actief is, terwijl je foto’s of ander grafisch materiaal bewerkt. In dat geval krijg je natuurlijk kleurafwijkingen.

Night Shift op macOS

©PXimport

Heb je een Mac? Dan heb je in principe ook geen blauwlichtfilter van derden nodig. In de Syteemvoorkeuren die je via het Apple-pictogram linksboven bereikt, zit in het onderdeel Beeldschermen het tabblad Night Shift. Daar staat de optie om de filter van zonsondergang tot zonsopgang op je locatie toe te passen en een aangepast schema samen te stellen.

Je bepaalt de gewenste kleurtemperatuur van het scherm handmatig door de schakelaar naar Kouder of Warmer te verschuiven. Let op, want als je Night Shift samen met een product van derden gebruikt, wordt het effect verdubbeld als beide programma’s actief zijn.

Iris mini

Een piepkleine app voor Windows, macOS en Linux is Iris mini. De tool werkt ontzettend eenvoudig. Je stelt hem in op Automatisch, Handmatig of Gepauzeerd. Iris mini zorgt voor een warme kleurtemperatuur, daarmee wordt het scherm dus iets meer oranje.

Kies je voor de automatische modus dan gaat de kleurtemperatuur overdag naar 5000 k(elvin) en wordt de helderheid op 100 procent ingesteld. In de nacht verandert de weergave in 3400 k en zakt de helderheid tot 80 procent. Kies je door de handmatige optie, dan wijzig je de kleurtemperatuur met één klik in nachtmodus. 

Er is ook een Pro-versie, daarmee kun je Hidden features openen om de kleurtemperatuur nog fijner te regelen of om slechts een deel van het scherm aan te passen. Op die manier blijven mensen die met grafische software werken, in het centrale werkvlak toch de juiste kleuren zien.

©PXimport

De k-waarden of kelvin slaan op de kleurtemperatuur. Een lagere k betekent minder blauw licht; dus hoe lager, hoe warmer. 5600 k is de standaardwaarde voor daglicht en 1200 k is bijvoorbeeld kaarslicht. Bij kunstlicht zijn de kleuren anders dan bij daglicht, maar het oog corrigeert de schijnkleur. De procentuele waarden zijn de luminantiewaarden of helderheid.

SunsetScreen

©PXimport

Helemaal gratis is Sunsetscreen voor Windows niet. Je begint met de proefversie die je een week mag gebruiken, daarna kost de tool 5 dollar. Je kunt wel verder gaan met de gratis versie, maar dan sta je toe dat Brightdata.com de rekenkracht van jouw machine af en toe gebruikt voor derden en dat wil je natuurlijk niet.

Je stelt de zonsopgang- en zonsondergangstijden in en je kiest een dag en nachtinstelling. Hier kun je de schermweergave nauwkeuriger regelen dan in de standaard Windows-settings. 

Bij de presets voor daglicht zit bijvoorbeeld 6500 K Sunlight, 7500 K Cloudy Sky en 10000 K Partly cloudy sky of 20.000 Deep blue clear sky. Je kunt ook je een eigen voorinstelling vastleggen met het gewenste helderheidsniveau en kleurtemperatuur.

CareUEyes Lite

©PXimport

De freeware CareUEyes voor Windows regelt vanuit het systeemvak de helderheid in stappen van 20, 40, 60 en 80 procent. Er is dus geen manier om de temperatuur aan te passen of om rekening te houden met het tijdstip van de dag. In feite kun dit je net zo goed via de gewone systeeminstellingen regelen.

Een veel betere oogbescherming is de betaalde versie van deze titel die de temperatuur en helderheid wel soepel en fijngeregeld aanpast. Je kunt ook profielen aanspreken om van een film te genieten, om in Office te werken of om bijvoorbeeld te lezen. 

Dit is trouwens de enige tool met een concentratiefunctie om bij tekst of rekenbladen de achtergrond te dimmen, zodat de essentie van het document beter in beeld komt. Je mag de Pro-editie zeven dagen testen, maar daarna kost deze versie 14,90 dollar per jaar.

F.lux

©CIDimport

F.lux voor Windows, macOS, Linux en zelfs Android en iOS, werkt op de achtergrond en past de kleurtemperatuur van het scherm aan het tijdstip van de dag aan. Het gratis programma vraagt eerst of het jouw locatie mag bepalen. Als je computer of mobiele toestel locatievoorziening ondersteunt, komt je werkplek vanzelf op het kaartje. Anders kun je de locatie gewoon in het zoekvak invoeren.

F.lux werkt subtiel, zo kun je bijvoorbeeld de snelheid van de overgang regelen. Waar de andere tools botweg van de ene modus naar de andere modus overstappen, volgt F.lux de natuurlijke lichttransitie. Bovendien heeft F.lux een aantal speciale kleureffecten om bijvoorbeeld film te kijken of om je computer in een donker kamer te kunnen gebruiken. 

De tool gaat al lang mee en heeft zich aangepast aan de biologische klok gedurende de dag, het zogenaamde circadiaans ritme.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!