Windows is uitgerust met een ingebouwde firewall. In principe hebt u hier geen omkijken naar: de firewall is standaard ingeschakeld en maakt gebruik van standaardinstellingen. Maar welke mogelijkheden hebt u als u de firewall meer naar uw hand wilt zetten en instellingen wilt aanpassen? In deze cursus gaan we dieper in op deze opties.

In de tijden voor Service Pack 2 van Windows XP, leverde een firewall op de pc u nog flinke kopzorgen op. Windows had deze toen nog niet zelf ingebouwd. Een firewall is als het ware een soort portier van het netwerk- en internetverkeer van uw pc, deze poort stond standaard wagenwijd open voor dubieus in- en uitgaand verkeer. Het installeren van een firewall was daarom essentieel voordat u zich op internet kon begeven. Gelukkig is er sinds Windows XP SP2 een vrij basale firewall ingebouwd. We bespreken in dit artikel het instellen van de firewall voor Windows Vista en 7. Standaard is de firewall in Windows Vista en Windows 7 ingeschakeld. U opent de instellingen van de firewall via het Configuratiescherm. Hebt u Windows 7? Open het menu Start en klik op Configuratiescherm. Kies Systeem en beveiliging / Windows Firewall. Hebt u Windows Vista? Open het menu Start en kies Configuratiescherm. Klik op Beveiliging / Windows Firewall.

©PXimport

De ingebouwde firewall van Windows 7.

1. Instellingen aanpassen

Normaal gesproken ziet u weinig van Windows Firewall, hij is immers op de achtergrond actief. Soms is de beveiliging wel zichtbaar. Zo toont de firewall een melding bij een geblokkeerd programma. U kunt invloed uitoefenen op de meldingen. In Windows 7 klikt u in het hoofdvenster van Windows Firewall op Instellingen voor meldingen wijzigen. U vindt deze optie links in het venster. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee netwerklocaties: Thuis- of bedrijfsnetwerken (particulier), en Openbare netwerken. Wilt u niet dat een melding wordt getoond als de firewall een programma tegenhoudt, dan haalt u het vinkje weg bij de optie Melding weergeven als Windows Firewall een nieuw programma blokkeert. Klik op OK.

In Windows Vista klikt u in het hoofdvenster van Windows Firewall op Windows Firewall in- of uitschakelen. Kies het tabblad Uitzonderingen en haal het vinkje weg bij de optie Melding weergeven als Windows Firewall een nieuw programma blokkeert.

©PXimport

Bepaal of Windows Firewall een melding moet tonen bij een geblokkeerd programma.

2. Toegang van programma's regelen

U kunt handmatig programma's en Windows-onderdelen toegang geven tot internet. Hebt u Windows 7? In het hoofdvenster van Windows Firewall kiest u links voor Een programma of onderdeel toegang geven via Windows Firewall. Er wordt een lijst getoond met zowel programma's als onderdelen van Windows. Daarnaast vindt u twee kolommen: Thuis/werk (Particulier) en Openbaar. Zodoende kunt u per netwerklocatie bepalen of er mag worden gecommuniceerd. Waarschijnlijk kunt u nog niet direct aanpassingen maken, hiervoor moet u eerst klikken op Instellingen wijzigen. Plaats een vinkje bij de onderdelen die u toegang tot internet wilt geven. Als het u niet direct duidelijk is om welk programma of welk onderdeel het gaat, selecteert u de regel en klikt u op Details. U kunt ook een eerder toegevoegd programma uit de lijst halen. Selecteer het en klik op de knop Verwijderen.

Staat een programma niet in de getoonde lijst, dan kunt u het alsnog toestaan om contact te leggen met de buitenwereld. Klik in hetzelfde venster op de knop Een ander programma toestaan. Selecteer vervolgens het programma, en bevestig met een klik op Toevoegen. Staat het niet in deze lijst? Klik op de knop Bladeren en wijs het programmabestand aan. Selecteer het programma of onderdeel dat u wilt bewerken en klik links op de knop Netwerklocatietypen. Plaats een vinkje bij de locatie waarop de instelling van toepassing is. Klik op OK om de instelling op te slaan.

In Windows Vista klikt u op Een programma via Windows Firewall toestaan (links in het venster). Klik op de tab Uitzonderingen. In de lijst vindt u standaardprogramma's en -onderdelen waarvoor u de toegang kunt beheren. Selecteer een vermelding en klik op Eigenschappen om de details te bekijken. U kunt ook zelf programma's en poorten toevoegen. Klik op de knop Programma toevoegen, of op Poort toevoegen. Een nieuw venster wordt geopend, waarin u de instellingen kunt opgeven.

©PXimport

Geef een programma of onderdeel toegang tot de verbinding.

3. Firewall selectief uitschakelen

U kunt de Windows Firewall selectief inzetten. Zo stelt u bijvoorbeeld in dat de firewall in geval van een openbare netwerklocatie, alle binnenkomende netwerkverbindingen moet blokkeren (inclusief de verbindingen in de lijst met toegestane programma's). En u kunt de firewall volledig uitschakelen als u van een privénetwerk of bedrijfsnetwerk gebruikmaakt. In het hoofdvenster van Windows Firewall klikt u links op Windows Firewall in- of uitschakelen. U vindt hier wederom de twee netwerklocaties Thuis/bedrijf en Openbaar. Om de firewall af te sluiten, kiest u voor Windows Firewall uitschakelen. Het netwerkverkeer wordt nu niet meer gecontroleerd. Wilt u dat alle binnenkomende verbindingen voor een bepaalde netwerklocatie worden geblokkeerd, dan plaatst u een vinkje bij Alle binnenkomende verbindingen blokkeren, inclusief verbindingen in de lijst met toegestane programma's.

©PXimport

U kunt de ingebouwde firewall van Windows per netwerklocatie uitschakelen.

Netwerklocatie aanpassen

Als u voor het eerst verbinding maakt met een netwerk, vraagt Windows om wat voor netwerklocatie het gaat. U kiest hierbij tussen Thuisnetwerk, Bedrijfsnetwerk of Openbaar netwerk. Op basis van deze keuze worden de juiste netwerkinstellingen (waaronder de instellingen van de firewall) toegepast. Hebt u zich bedacht, en wilt u het netwerktype na afloop alsnog aanpassen? Open het Configuratiescherm en kies Netwerk en internet / Netwerkcentrum. In het vak De actieve netwerken weergeven klikt u op de huidige netwerklocatie (bijvoorbeeld Bedrijfsnetwerk) en selecteer u het gewenste type: Thuisnetwerk, Bedrijfsnetwerk of Openbaar netwerk. Onder in het venster vindt u nog een optie: Alle netwerken waarmee de computer in het vervolg verbinding maakt als openbaar netwerk instellen en deze vraag niet meer stellen. Gebruik deze optie als u niet telkens gevraagd wilt worden wat voor locatie het is, maar alle nieuwe verbindingen als openbaar wilt instellen.

©PXimport

4. Geavanceerde instellingen

De standaardinstellingen van Windows Firewall zijn al vlot uitgeput. Toch kent de ingebouwde firewall meer opties, deze worden echter standaard niet getoond. In Windows 7 opent u het hoofdvenster van Windows Firewall (via Configuratiescherm / Systeem en beveiliging). Klik vervolgens links op de optie Geavanceerde instellingen. In Vista zoekt u in het zoekvak van Start naar Firewall en kiest u Windows Firewall met geavanceerde beveiliging.

Er wordt een nieuw venster geopend. Hier leest u over de status van de firewall, en ziet u voor welke profielen (lees: netwerklocaties) de beveiliging actief is. Via hetzelfde venster hebt u toegang tot het uitgebreide eigenschappenvenster van de firewall. Klik onder Overzicht op Eigenschappen van Windows Firewall. Een nieuw venster met vier tabbladen wordt geopend. De eerste drie tabbladen geven de instellingen van de firewall weer per netwerklocatie. Zo geeft het eerste tabblad de instellingen de instellingen bij verbinding met een bedrijfsnetwerk, de tweede tab voor de instelling van een privénetwerk en de laatste tab van een openbaar netwerk. In het groepsvak Status bepaalt u of de firewall moet worden ingeschakeld. Daarnaast geeft u aan of binnenkomende verbindingen moeten worden geblokkeerd of toegestaan. Dezelfde instellingen zijn mogelijk voor uitgaande verbindingen. Naast Instellingen klikt u op Aanpassen om aan te geven of Windows Firewall een melding moet geven bij het blokkeren van een programma.

©PXimport

Windows Firewall kent een uitgebreide modus, waarin u geavanceerde instellingen vindt.

5. Beveiliging per netwerktype

Interessant is de mogelijkheid om aan te geven welke netwerkverbindingen door Windows Firewall moeten worden beveiligd. Zo kunt u bijvoorbeeld opgeven dat de draadloze netwerkverbinding moet worden beschermd, terwijl dit bij de LAN-verbinding niet nodig is. U opent de instellingen via het eigenschappenvenster van Windows Firewall. Klik op de tab van de netwerklocatie waarvoor u de beveiliging wilt bepalen en klik hierin bij de optie Beveiligde netwerkverbindingen op de knop Aanpassen. Plaats een vinkje naast de verbindingen die u door Windows Firewall wilt beveiligen. Tevreden? Klik op OK.

©PXimport

Stel per verbinding in of Windows Firewall moet worden ingeschakeld.

Problemen oplossen

Vertoont Windows Firewall kuren? Kan bijvoorbeeld de firewall-service niet worden gestart, of krijgt u geen toegang tot bestanden en mappen terwijl u deze wel hebt gedeeld? Voor deze problemen hoeft u niet handmatig op zoek te gaan naar de oorzaak, maar schakelt u Fixit in. Dit is een programma van Microsoft dat automatisch problemen opspoort en verhelpt. De werking is relatief eenvoudig. Ga naar Microsoft.com en klik op de knop Uitvoeren. Na het starten hebt u twee keuzes: Problemen vaststellen en de reparaties toepassen en Problemen vaststellen en mij de toe te passen reparaties laten selecteren. Kies voor de eerste optie. De wizard zoekt naar problemen en repareert deze automatisch. Wilt u liever zelf beslissen welke eventuele reparaties worden toegepast, dan kiest u de tweede optie.

©PXimport

Problemen met uw Firewall? Spoor de problemen automatisch op met Fixit.

6. Fouten terugzoeken

Treedt er een fout op met de firewall? Op zulke momenten komt een logboek goed van pas. Hierin houdt Windows bij welke fouten plaatsvinden en wat de oorzaak hiervan is. In het eigenschappenvenster van Windows Firewall klikt u in de sectie Logboekregistratie op Aanpassen. In het eerste vak (Naam) ziet u waar het logboekbestand is opgeslagen en welke bestandsnaam wordt gebruikt. U kunt zowel het pad als de bestandsnaam aanpassen. Het vak Limiet bepaalt hoe groot het bestand mag zijn. Standaard mag het bestand niet groter worden dan 4 MB, dit kunt u naar wens aanpassen. Daaronder kunt u aangeven welke gebeurtenissen moeten worden vastgelegd in het logboek. Zo kunt u verloren pakketten registreren, maar ook alle geslaagde verbindingen opslaan. Beide gebeurtenissen worden - omwille van de bestandsgrootte van het logboek - standaard niet vastgelegd. U kunt het logbestand openen in een tekstbewerker zoals Kladblok.

Standaardwaarden

Bent u enthousiast aan de slag gegaan met het aanpassen van de instellingen, maar concludeert u dat de firewall niet meer naar behoren werkt? U kunt de firewallinstellingen terugbrengen naar de standaardwaarden. In Windows 7 klikt u op Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Windows Firewall. Links in het venster kiest u voor Standaardwaarden herstellen. Klik op de knop Standaardinstellingen en de instellingen worden teruggezet naar de standaardwaarden. In Windows Vista klikt u in het hoofdvenster van Windows Firewall op Instellingen wijzigen. Op de tab Geavanceerd klikt u op de knop Standaardinstellingen.

©PXimport

U kunt altijd nog terug naar de standaardwaarden van de firewall.

7. Instellingen importeren en exporteren

Als u de Windows Firewall naar wens hebt geconfigureerd, kunt u deze instellingen exporteren. Dat is handig als u meerdere computers hebt (bijvoorbeeld in een thuisnetwerk) en de instellingen niet telkens opnieuw wilt configureren. U kunt een een geëxporteerd profiel importeren en daarmee in één keer de juiste instellingen toepassen. Zorg allereerst dat de firewall is ingesteld zoals u dat wilt. In het hoofdvenster van Windows Firewall met geavanceerde beveiliging (zie stap 4) kiest u voor de optie Beleid exporteren. U vindt deze optie rechts, in de sectie Acties. Geef het beleidsbestand een geschikte naam en geef de gewenste locatie op (bijvoorbeeld in een gedeelde netwerkmap of op een usb-stick) en klik op Opslaan. Vervolgens opent u het onderdeel Windows Firewall met geavanceerde beveiliging op de computer waarop u de instellingen wilt toepassen. Kies voor Beleid importeren. Blader naar het eerder geëxporteerde beleidsbestand, selecteer het en klik op Openen. De instellingen worden toegepast.

©PXimport

U kunt uw instellingen exporteren en importeren op andere computers.

8. Regels bepalen

U kunt tot in detail bepalen welke onderdelen en programma's toegang krijgen tot internet. Hierbij maakt Windows Firewall onderscheid tussen regels voor binnenkomende verbindingen en regels voor uitgaande verbindingen. U krijgt toegang tot de instellingen door in het venster met geavanceerde instellingen (zie stap 4) te klikken op Regels voor binnenkomende verbindingen of Regels voor uitgaande verbindingen (links in het venster). Een overzicht van regels verschijnt. Dubbelklik op een regel om de eigenschappen te tonen. Wilt u dat de verbinding alleen is toegestaan voor specifieke computers? Klik op de tab Computers en bepaal welke machines toegang hebben. U kunt dit ook op gebruikersniveau aangeven. Kies dan voor de tab Gebruikers en geef aan welke gebruikers verbinding mogen maken. Op het tabblad Geavanceerd geeft u aan op welke netwerklocaties de instelling van toepassing is (Domein, Privé of Openbaar). U kunt ook bepalen voor welke netwerkverbindingen de instelling geldt. Klik op de knop Aanpassen (in het vak Interfacetypen). Kies voor Deze interfacetypen, en plaats vinkjes naast de verbindingen die u wilt beveiligen.

Wilt u dat een bepaalde regel niet meer actief is? Schakel deze dan uit. Sluit het eigenschappenvenster van een regel zodat u terugkeert naar het overzicht. In het overzicht met regels klikt u met de rechtermuisknop op de regel die u wilt uitschakelen en kiest u voor Regel uitschakelen.

9. Poorten en programma's controleren

U hebt nu bijna alle mogelijkheden van Windows Firewall verkend. Er is nog één belangrijk onderdeel over: via het geavanceerde instellingenvenster van Windows Firewall kunt u opvragen welke onderdelen en programma's worden toegestaan of geblokkeerd door de firewall. Klik links in het venster met geavanceerde instellingen op het plusje voor Controle, en klik op Firewall. Een overzicht van onderdelen verschijnt. In de kolom Profiel ziet u op welke netwerklocatie de instelling van toepassing is. De kolom ernaast, Bewerking, geeft aan of het onderdeel wordt toegestaan of geblokkeerd. Dubbelklik op een vermelding om de bijbehorende eigenschappen weer te geven. U kunt hier enkel de informatie inzien, het aanpassen dient te gebeuren op de in deze cursus besproken locaties.

Andere Firewall?

Hoewel de Windows Firewall vrij basaal is qua functies en instelmogelijkheden, volstaat deze prima. Mocht u echter een ingewikkelder (thuis)netwerk hebben of wilt u wat meer kunnen instellen, dan kunt u ook een firewall van een andere partij installeren. Vrijwel alle Internet Security-software heeft bijvoorbeeld een eigen firewall aan boord.

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!