Met de Kobo Sage laat de e-readerfabrikant zien dat een e-reader veelzijdiger is dan je zou denken. Niet alleen is het apparaat geschikt om e-books van te lezen, ook kun je audioboeken lezen en notities maken. Maar wel met een figuurlijke kanttekening.

Kobo is druk bezig om de e-readermarkt nieuw leven in te blazen. Dat mag ook wel, want de gebruikersgroep blijft vrij klein omdat veel mensen toch geneigd lijken te kiezen voor een tablet, die een stuk veelzijdiger is… Maar niet over een comfortabel scherm beschikt om ontspannen van af te lezen. Een paar maanden voor de introductie van de Kobo Sage verscheen de Kobo Elipsa op de markt, een e-reader met een groot scherm waarbij je met een stylus aantekeningen aanbrengt aan je leesmateriaal of zelf aan de slag kunt met krabbels en notities die je maakt in een aantekeningsveld.

Helaas blijkt de stylus niet echt een gouden combinatie met een e-readerscherm. Zo’n scherm heeft een langzame responsesnelheid, waardoor het erg onnatuurlijk aanvoelt. Ook ben je beperkt door het ontbreken van kleur en slechts de mogelijkheid van het maken van krabbels en markeringen. Ook bij deze Kobo Sage kun je een stylus kopen. Maar de vernieuwing die de e-reader bijvoorbeeld de vergaderzaal of klaslokaal in trekt is dit helaas niet.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Luisterboeken

Met de Kobo Sage vernieuwt Kobo op nóg een manier: audioboeken. Een slimme zet, want ook audioboeken zijn in opmars. Al eerder presenteerde Storytel een e-reader die luisterboeken afspeelt. Ook zijn er meerdere diensten luisterboekdiensten beschikbaar, zoals Storytel, de online bibliotheek en Kobo zelf. Ook lijkt het een kwestie van tijd voordat Audible officieel in Nederland van start gaat.

Kortom, dat Kobo ook het afspelen van audioboeken ondersteunt met de Kobo Sage (en de eveneens nieuwe Kobo Libra 2) is enorm toe te juichen. De implementatie hiervan laat helaas te wensen over. Het is logisch dat de Kobo Sage de eigen luisterboeken van Kobo ondersteunt. Ook kun je de boeken downloaden, zodat je op vakantie niet afhankelijk bent van een internetverbinding om je boeken te beluisteren. Een gemis is echter dat je geen luisterboeken van andere diensten af kunt spelen of eigen luisterboeken op het apparaat te zetten, zoals dat wel kan met gewone boeken waarvan je epub, mobi, pdf en andere bestanden gewoon op het apparaat kopieert.

De beperkte afspeelmogelijkheden valt vanuit het perspectief van Kobo nog te verklaren. Maar waar het onbegrijpelijk wordt is het feit dat je alleen je luisterboeken kunt beluisteren met een bluetooth-apparaat: er is geen audio-aansluiting. Ik kan m’n hoofd erover breken. Hoe moet het overleg in de boardroom van Kobo er aan toe zijn gegaan voordat dit bizarre besluit is genomen? Hoe dan ook, wanneer je een audioboek afspeelt, wat je wellicht graag langere tijd doet, kun je zo lang luisteren als je bluetooth-koptelefoon, speaker of oortjes meegaan. Terwijl het apparaat gemakkelijk zowel bluetooth als bekabeld had kunnen ondersteunen en op zijn accu heel wat afspeeluren meer beschikbaar heeft. Zelfs met behoud van zijn waterdichte ip-rating is dat mogelijk. Er zijn immers waterdichte apparaten, zoals Xperia-smartphones, die over een audiopoort en ip-rating beschikking.

Kortom, voor luisterboeken biedt de Kobo Sage vooralsnog geen meerwaarde ten opzichte van bijvoorbeeld de luisterboek-app op je telefoon.

Leesboeken

Oké, de nieuwe functies rammelen een beetje, maar op het gebied van boeken lezen ben je bij deze e-reader wel heel goed af. Maar echt. Allereerst de bouw. De Kobo Sage is dus waterbestendig, wat een mooi pluspunt is. Ook houdt deze comfortabel vast aan de randen rondom het scherm. Er zit een kromming in de rand waaraan je de reader vasthoudt, wat vooral prettig is als je het apparaat een kwartslag draait en de rand aan de onderkant vasthoudt. De knoppen om de pagina’s om te slaan lijnen dan ook perfect uit.

Het e-inkscherm leest ook uitstekend af. Het scherm heeft een diameter van 8 inch (ca. 20 centimeter) en is dankzij de hoge resolutie scherp zat om goed vanaf te kunnen lezen. Van een e-inkscherm komt geen licht, wat het comfortabel houdt voor de ogen. Dankzij een ingebouwd lampje, dat op het scherm schijnt, kun je alsnog in het donker lezen alsof je een gewoon boek met een nachtlampje lees. In praktijk is een minimale verlichting al voldoende om in het donker prettig te kunnen lezen.

Uiteraard kun je e-books van de Kobo-dienst lezen op de Kobo Sage, de grote kracht is echter dat de reader zich ook uitstekend leent voor andere e-books. Hoewel het niet mogelijk is om aan te melden voor andere leesdiensten zoals de digitale bibliotheek, kun je wel je reader koppelen aan je pc om zo eigen e-bookbestanden over te zetten. Waaronder PDF’s. Dankzij 32GB aan opslag heb je genoeg om een hele bibliotheek op je e-reader te laden en kun je ook aardig wat luisterboeken van Kobo zelf kwijt (deze zijn doorgaans een paar honderd MB, een e-book neemt slechts enkele MB’s in beslag).

Je kunt gerust weken door zonder de accu op te hoeven laden. Natuurlijk is dat afhankelijk van je gebruik. Een luisterboek kost relatief veel accu vanwege het afspelen en de actieve verbinding. Ook het nachtlampje doet iets af van de accuduur. Wil je zo onafgebroken mogelijk kunnen lezen, zet dan de slaapstand uit en de wifi-verbinding. Omdat het scherm alleen ververst wanneer je de pagina omslaat, is de accuduur gek genoeg ook afhankelijk van hoe snel je leest.

©PXimport

Alternatieven voor de Kobo Sage

Als e-reader is de Kobo Sage zeer indrukwekkend. Het scherm leest heerlijk weg dankzij het formaat, nachtlampje, bovendien zijn het lichte gewicht en accuduur ook sterke pluspunten voor het leescomfort. De prijs van 289 euro is wel wat fors. Voor honderd euro minder heb je de Kobo Libra 2 in huis, die vrijwel gelijkwaardig is op stylus-ondersteuning na. Die stylus weet echter zijn meerwaarde nog niet te bewijzen.

Ben je op zoek naar een apparaat dat je audioboeken afspeelt, dan is het wellicht beter om even de kat uit de boom te kijken of vooralsnog je smartphone of tablet te blijven gebruiken. De Kobo Sage en Kobo Libra 2 laten wel zien meer geschikt te zijn voor luisterboeken dan de Stoytel Reader. Hoewel alle drie de genoemde readers beperkt zijn tot eigen audioboekdiensten, beschikken de Kobo e-readers over genoeg opslaggeheugen, waar de Storytel Reader in tekortschiet. De Storytel Reader biedt echter wel gewoon de mogelijkheid je koptelefoon bedraad aan te sluiten.

Als het aankomt op het lezen zelf, blijft Kobo een waardige concurrent voor Amazon’s Kindle. De Kindle mag misschien een iets luxere uitstraling hebben. Kobo reader’s zijn net even veelzijdiger, bijvoorbeeld door de ondersteuning van meerdere bestandsformaten en nu ook audioboeken.

Conclusie: Kobo Sage kopen?

Kobo schiet met de Kobo Sage nog tekort op de vlakken waarop het probeert te vernieuwen: luisterboeken en stylus-ondersteuning. Als e-reader zelf is de Kobo Sage zeer comfortabel in gebruik, dankzij het goede scherm met nachtlampje en handzame ontwerp. De prijs is wel wat hoog, mocht je dat een probleem vinden, dan biedt Kobo zelf met de Kobo Libra 2 een kleiner en betaalbaarder alternatief.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.