De Olympische Spelen staan voor de deur. Sportliefhebbers zitten tijdens zo'n evenement natuurlijk aan de buis gekluisterd. Dergelijke sportevenementen leiden vrijwel altijd tot kortingsacties, dus wellicht is het een goed moment om een nieuwe tv te overwegen. Maar zelfs als je geen aankoop wilt doen, wat kan je dan nog aanpassen aan je tv om optimaal van sport te genieten?

De standaard beeldmodus die je televisie gebruikt wanneer hij uit de doos komt, levert niet de beste beeldkwaliteit. Dat is zeker het geval voor modellen van minder dan twee jaar oud. Die moeten immers voldoen aan strenge regels voor het energielabel en dat betekent dat ze op een energiezuinige modus ingesteld staan. Prima, hoor ik je denken. En ja, we willen allemaal energiezuinig zijn, maar voor een tv betekent dat helaas ook dat het apparaat niet de beeldkwaliteit levert die het zou kunnen leveren. Staat je tv dus ingesteld op een eco-modus of iets vergelijkbaars, weet dan dat een andere modus beter beeld oplevert. Oudere toestellen kwamen vaak uit de doos in de standaard-beeldmodus, geen slechte keuze, maar ook dat kan beter.

1 Andere instellingen

De beste tv-instellingen worden bepaald door wát je kijkt en in welke omgeving je kijkt. Films en series hebben vooral baat bij goed contrast en een goede weergave van donkere beelden. Sportbeelden daarentegen zijn erg helder en goed verlicht. Correcte kleuren zijn voor zowel films als sport belangrijk.

Mocht er zoiets bestaan als een ideale tv die geen enkel nadeel heeft en elk beeld perfect weergeeft, dan zou je voor alle content dezelfde instellingen kunnen gebruiken. Helaas zijn onze tv’s (nog) niet perfect. De omgeving waarin je kijkt, speelt ook een rol. Bij veel omgevingslicht mag de tv wat minder nadruk leggen op contrast, maar wat meer op helderheid. Kleuren mogen iets rijker zijn.

Een verduisterde kamer is de sfeer die we prefereren als we een film kijken. Sportbeelden bekijken we vaak bij meer omgevingslicht. En dus is het zinvol om de instellingen wat aan te passen.

©Drobot Dean - stock.adobe.com

2 Welke beeldmodus?

Wil je zo min mogelijk gedoe, dan zijn de voorgeprogrammeerde beeldmodi van de tv je beste vriend. Sommige merken leveren nog steeds een Sport-modus (LG en Panasonic), dat is natuurlijk de meest voor de hand liggende keuze. Heeft jouw televisie geen sportmodus, dan kun je kiezen voor Standaard of zelfs Levendig (soms ook onder de naam Dynamisch of Kristalhelder). Die laatste modus heeft een slechte reputatie, maar de laatste jaren hebben fabrikanten flinke verbeteringen doorgevoerd, zodat je die bij veel omgevingslicht echt een kans moet geven.

Het beste resultaat haal je door een van de standaard modi nog een beetje bij te sturen via de instellingen. Je kunt niets fout kunt doen, in het ergste geval reset je de beeldinstellingen gewoon naar de originele instellingen. De meest natuurgetrouwe beelden worden geleverd door de Film-modus. Je vindt deze bij sommige merken ook onder de naam Bioscoop. Een deel van deze instellingen willen we overzetten naar een andere beeldmodus. Zo blijft de filmmodus voor tv-series en films en hebben we een andere beeldmodus voor sport. Schakel de tv daarom naar de Film-modus en noteer de instellingen die je daar vindt.

3 Een natuurlijke kleur

Heel wat standaardbeeldinstellingen gebruiken een koele kleurtemperatuur, wat betekent dat witte beelden (maar eigenlijk alle kleurtinten) een wat blauwe tint hebben. Tv’s zijn vaak wat helderder als ze een koele kleurtemperatuur gebruiken, maar we ruilen graag wat van die helderheid in voor natuurlijkere kleuren.

Een meer correcte kleurweergave krijg je bij een warme kleurtemperatuur. De instelling waar je naar op zoek gaat is Kleurtemperatuur, soms ook te vinden onder de benaming Witbalans of Witpunt. De instelling zelf gebruikt als mogelijke opties vaak termen als Warm of Koud. Verander ze naar de instelling die je bij de Film-modus vond. Eventueel zet je ze één stap in de richting van een koelere kleurtemperatuur voor een iets frisser en levendiger beeld.

4 Een beetje extra scherpte

Op een 4K-tv is er veel detail te zien en soms is het verleidelijk om het beeld nog scherper te willen maken. Dat is in heel wat beeldmodi vaak te veel gedaan. Overmatige scherpte zorgt voor vals detail en kan het beeld een wat hyperrealistische indruk geven. De scherpte-instelling zet je het best op de instelling van de Film-modus. Een beetje extra scherpte kan geen kwaad, bijvoorbeeld tot maximum 10 (als de schaal tot 100 gaat). Extra instellingen zoals Superresolutie of Resolutie remasteren mag je ook activeren. Als dat in stappen kan, kies dan de laagste stap.

5 Helderheid

De instelling Helderheid bepaalt de maximale helderheid van het beeld. Opgelet, bij Panasonic heet deze instelling Verlichttingssterkte en bij Hisense Achtergrondverlichting. Bij deze twee merken bepaalt de helderheidsinstelling het zwartniveau. Dat is een oudere conventie die helaas wat onlogisch klinkt. Ook op oudere modellen van andere merken is het mogelijk dat die methode nog gebruikt wordt.

Kijken naar sportwedstrijden op tv, en zeker wanneer het om events als het EK of WK voetbal gaat, is vaak een sociale gebeurtenis. Je kijkt met vrienden en familie en meestal in een goed verlichte omgeving. Daarom mag het beeld best wat helderder zijn dan we dat doorgaans voor films willen. De helderheidsinstelling neem je daarom het best over uit de beeldmodus Standaard of Dynamisch.

6 De lichtsensor

Kijk je soms bij veel omgevingslicht en soms bij weinig, dan is het handig om de lichtsensor te activeren. Die past dan automatisch de helderheid aan op basis van het omgevingslicht. Bij LG vind je deze in het menu onder Algemeen / Energiebesparing. Kies als energiebesparingsstap Automatisch om de lichtsensor te gebruiken. Bij Sony ga je naar Beeld / Ambient Optimalization terwijl je bij Philips naar Beeld / Optimalisatie Lichtniveau gaat. Heb je een televisie van Samsung? Dan vind je de lichtsensor onder Instellingen / Algemeen en privacy / Aan/uit en spaarstand / Helderheidsoptimalisatie. Bij Panasonic ga je naar Beeld / Omgevingssensor terwijl je bij Hisense naar Beeld / Achtergrondverlichting / Lichtsensor gaat. Tot slot is er nog TCL waar je naar Weergave en Geluid / Intelligente instellingen / Intelligente helderheid gaat.

7 Vloeiende actiebeelden

Sport kan soms flitsend snelle acties opleveren. Je wilt geen seconde missen, dus wil je maximale bewegingsscherpte en zo weinig mogelijk schokken als de camera over het veld meebeweegt. Bewegingsscherpte (hoe scherp het scherm bewegende voorwerpen kan weergeven) hangt voor een deel af van de schermtechnologie, maar ook van de instellingen. Dit is een van de weinige punten waar je echt wilt afwijken van de instellingen in de Film-modus. Daar staan deze instellingen vaak uit of op een minimale stand om het zogeheten ‘soapopera-effect’ te vermijden. Maar voor sport willen we ze juist maximaal activeren.

Omdat de benaming echt sterk afwijkt van merk tot merk geven we ze even mee. LG noemt het Truemotion, Sony Motionflow, Philips Motionstijl, Samsung Beeldscherpte, Panasonic Intelligent Frame Creation, Hisense Ultra Smooth Motion en TCL Bewegingsduidelijkhid. Is er slechts één optie in de instellingen, zet die dan op de hoogste stand (vaak heet dat Vloeiend) of een stapje lager. Zijn er twee opties, zet dan de instelling die verwijst naar Wazigheid of Vervagen op maximum, de instelling voor Trillen op maximum of ietsje lager.

8 Stadiongeluid creëren

De sfeer bij een sportwedstrijd komt voor een deel ook van de fans die luidkeels hun favorieten aanmoedigen. Die unieke sfeer naar de woonkamer brengen is mogelijk. Duik in de geluidsinstellingen en ook hier vind je een aantal presets. Een stand als Sport is eerder uitzonderlijk geworden, maar de instellingen in de Film-modus met zijn surround-effect kan hier voor mooie resultaten zorgen.

Je kunt ook de equalizer aanpassen om de klank wat bij te sturen of experimenteren met de beschikbare surround-instellingen. Denk eraan dat kleinere tv’s vaak maar een matig volume kunnen leveren. Wie de volumeknop te ver opendraait, riskeert allerlei vervormingen. Een soundbar is in veel gevallen een duidelijke verbetering voor de klank, niet alleen voor sport maar ook voor film.

9 Toch een nieuwe tv?

Korting! Cashback! Dat zijn de codewoorden bij alle fabrikanten in aanloop naar de overvolle sportzomer. De komende maanden zijn dan ook een uitgelezen moment om een nieuwe tv in huis te halen. Je hoeft daarvoor overigens niet noodzakelijk bij de allernieuwste modellen te kijken. De modellen van vorig jaar zijn ondertussen al flink in prijs gedaald, en zowel winkels als fabrikanten willen hun resterende voorraad kwijt. Ook daar zijn met andere woorden prachtige koopjes te vinden.

De koopgids die we eind vorig jaar schreven, is zeker handig om even te herlezen. Lees 'm hier. Voor een optimale sportervaring zijn er een paar aandachtspunten die we in de komende stappen toelichten.

10 De grootte van het scherm

De schermgrootte hangt af van je kijkafstand en persoonlijke voorkeur. Het is wel evident dat een groter scherm voor een intensere ervaring zorgt. Voor een fijne, meeslepende ervaring maak je de volgende berekening. Meet de kijkafstand tot de belangrijkste zitplaats in centimeters. De grootste beelddiagonaal (ook in centimeters) is de kijkafstand gedeeld door 1,5. De kleinste beelddiagonaal is de kijkafstand gedeeld door 2,0. Kleiner doet af aan de ervaring, groter kan echt overweldigend zijn. Een 55- of 65inch-tv zal in de meeste woonkamers de beste keuze zijn.

Zeker bij (heel) grote maten moet je ook rekening houden met de gevolgen voor de woonkamer zelf. In de winkel oogt een tv altijd kleiner dan hij eigenlijk is. Een handige tip: zoek online de maten op van een tv die je op het oog hebt en snijd een stuk karton uit van die maat. Zo kun je beter inschatten hoeveel plek zo’n tv in de kamer inneemt.

11 De bal perfect in beeld

Of het nu een golfbal, een tennisbal of een voetbal is, de bal kan razendsnel over het scherm flitsen. Kies daarom voor een 120Hz-tv. Die kan dankzij de hoge verversingssnelheid de bal scherper in beeld houden. Sportbeelden komen binnen op 50 of 60 Hz, maar de tv kan die omzetten naar 120 Hz voor beter detail. Denk er wel aan de bewegingsinstellingen aan te passen (zie stap 7). Voor de volledigheid; een 100Hz-tv is hetzelfde als een 120Hz-tv, alle moderne tv’s kunnen beide aan. Een 144Hz-scherm levert nauwelijks meerwaarde, in veel gevallen zelfs geen.

©Gorodenkoff - stock.adobe.com

12 De beste beeldtechnologie

Er zijn verschillende beeldtechnologieën te koop en het hangt vooral van je kijkomgeving af welke voor jou de beste is. Lcd (daar vallen ook alle qled, qned en andere varianten onder) kan nog steeds de meeste helderheid leveren, zeker bij sport als de beelden van zichzelf al heel helder zijn. Het gaat dan in de eerste plaats over de miniled-modellen. Die hebben de laatste jaren bovendien aanzienlijke stappen gezet op vlak van contrast, door het gebruik van betere VA-panelen en meer local dimming-zones. Zelfs in de middenklasse modellen vind je nu tv’s die meer dan 1000 nits leveren met ongeveer 500 zones.

Oled-tv’s leveren nog steeds een niet te overtreffen contrast en de beste kijkhoek. Hun hoge bewegingsscherpte is uitstekend voor sport. De wat goedkopere modellen zijn wat minder ruim bemeten op het vlak van helderheid als je bij veel omgevingslicht kijkt. Maar de topmodellen die gebruikmaken een microlens-laag of de nieuwe qd-oledtechnologie leveren flink wat extra helderheid.

Lees ook: Lcd versus oled: wat is het verschil en welke televisie moet je kiezen?

13 Genoeg helderheid

Weet je nu al dat HDR voor jou weinig of geen belang zal hebben, dan maakt piekhelderheid weinig uit. Dat geldt al helemaal wanneer je meestal bij gedempt licht kijkt. SDR-content inclusief sport ziet er dan op alle tv’s prima uit, zelfs op instapmodellen (tenminste als het de helderheid betreft). Op een budgetmodel zul je sowieso nooit de echte voordelen van HDR zien, ook wanneer zo’n tv die beelden wel kan tonen.

Voor sportbeelden bij veel omgevingslicht raden we aan om te mikken op een tv met minstens 500 cd/m² piekhelderheid. Oled-modellen kunnen dat niet op het volledig scherm leveren, maar zullen in veel omstandigheden nog prima beeld geven. Maar een degelijke lcd-tv is bij veel omgevingslicht dan toch de betere keuze.

Wil je ook uitstekende HDR-weergave, en dat is dan vooral voor films en tv-series op streamingdiensten, dan is meer helderheid altijd beter. In dat geval is je budget bepalend. oled, qd-oled en miniled lcd-tv’s uit de hoge middenklasse en topklasse zijn dan uiteraard de beste keuze.

©Omkar - stock.adobe.com

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. In de categorie klussen in en om het huis hebben we deze keer vijf goede schuurmachines voor je gevonden.

Een schuurmachine gebruik je om oppervlakken glad te maken, verf of lak te verwijderen, of hout voor te bereiden op verdere afwerking. Het apparaat schuurt met roterende of trillende bewegingen en is handig bij houtbewerking, meubelrenovatie of het opknappen van deuren en kozijnen. De redactie van ID.nl zocht en vond vijf exemplaren voor een goede prijs.

Makita DBO180ZJ

Deze Makita schuurmachine handig als je wat bewegingsvrijheid nodig hebt. Geen snoer dat in de weg zit of een verlengsnoer dat nét te kort is. Je klikt een 18V Makita accu erin en kunt direct aan de slag. Het schuurblad van deze Makita draait rond én beweegt tegelijkertijd in kleine ellipsvormige (excentrische) cirkels. Hierdoor schuur je gelijkmatig zonder zichtbare schuurkringen, en dat maakt dit type vooral geschikt voor het fijn afwerken van hout, metaal of laklagen. Het lichte gewicht en de ergonomische vorm zorgen dat je de machine zelfs met één hand kunt bedienen, zonder dat je snel moe wordt. Dit model is vooral fijn als je al Makita-accu’s hebt liggen, want hij wordt zonder accu geleverd.

Makita BO3710

Wie graag netjes werkt, zonder al te veel lawaai of trillingen, vindt in deze Makita BO3710 een stille kracht. Hij is niet opvallend in uiterlijk, maar tijdens het schuren merk je meteen dat hij z’n werk serieus neemt. De rechthoekige zool maakt hem ideaal voor grotere oppervlakken zoals deuren, kasten of vensterbanken. Wat fijn is: je hoeft geen kracht te zetten, de machine doet het werk. Je hoeft hem alleen maar rustig over het oppervlak te bewegen. Hij laat geen krassen achter, ook niet op kwetsbaarder hout. En hij is stil genoeg om binnen te gebruiken zonder dat de hele buurt meeluistert. Hij ligt goed in de hand en blijft ook bij langer gebruik prettig om mee te werken. Voor wie het schuren graag rustig, secuur en zonder poeha aanpakt, is dit een uitstekende keuze.

Einhell TH‑OS 1016

De Einhell TH-OS 1016 is een typische 'even-snel-pakken'-machine. Als je een hoekje wilt bijwerken, een kleine beschadiging wil gladmaken of een randje verf moet verwijderen, dan is dit apparaat je vriend. Door z’n driehoekige zool kom je makkelijk in smalle hoeken en langs randen waar grotere schuurmachines moeite mee hebben. Hij is licht en eenvoudig te bedienen, zelfs als je geen ervaren klusser bent. En ondanks z’n bescheiden formaat en prijs, voelt hij verrassend stevig aan. Voor kleine karweitjes is dit eigenlijk alles wat je nodig hebt. Je hoeft hem niet op te bergen in een kast, want hij past gewoon in een lade of gereedschapskist. Het is een eenvoudig apparaat dat doet wat het moet doen, zonder poespas.

DeWalt DWE6423

Deze DeWalt schuurmachine is misschien wel de beste balans tussen kracht en comfort. Perfect voor grotere klussen waarbij je langere tijd aan het werk bent. De rubberen grip ligt goed in de hand en helpt om trillingen te dempen. Met zijn 125 mm schijfoppervlak schuur je snel grote delen weg, maar het apparaat blijft precies genoeg om ook bij de afwerking mooi werk te leveren. Je merkt dat hier goed is nagedacht over gebruiksgemak: de aan-uitknop zit op een logische plek, het stofopvangsysteem werkt behoorlijk goed en hij is stil. Een solide keuze voor wie regelmatig wil schuren zonder elke keer met zware, logge machines te moeten werken.

PARKSIDE Accu-excenterschuurmachine

Deze schuurmachine van PARKSIDE is vooral handig als je af en toe iets kleins moet schuren en niet te veel wilt uitgeven. Hij is licht, makkelijk vast te houden en komt dankzij zijn compacte formaat goed in hoeken en langs randen. Wat hem 'multifunctioneel' maakt, is de mogelijkheid om verschillende schuurzolen te gebruiken. Daarmee kun je van alles aanpakken: een schilderijtje opschuren, een hoekje verf verwijderen of een kastdeur gladmaken. Je moet geen professioneel apparaat verwachten, maar voor simpele klussen is hij meer dan voldoende. En omdat hij zo weinig kost, is het een prima keuze als je af en toe iets wilt bijwerken zonder meteen een duur merk aan te schaffen. Handig als tweede machine of voor beginnende klussers die gewoon iets praktisch zoeken.

Vier op de tien Nederlanders gebruiken ChatGPT, blijkt uit onderzoek van Telecompaper. Daarvan kiest 87 procent voor de gratis versie. Die blijkt voor de meesten ruim voldoende – mits je weet hoe je de tool slim inzet. Met deze tien tips haal je alles uit de gratis variant van ChatGPT.

Lees ook: ChatGPT onder de knie: zo word je een promptprofessional

1. Stel gerichte vragen

Wie zomaar wat typt, krijgt een antwoord dat alle kanten op kan gaan. Begin daarom met een duidelijke vraag of opdracht. Noem drie eenvoudige pasta­gerechten die binnen 20 minuten klaar zijn werkt bijvoorbeeld beter dan Vertel iets over pasta. Wees ook niet bang om tussendoor verder te vragen of je opdracht te verfijnen. ChatGPT onthoudt binnen een gesprek wat je eerder vroeg, zolang je in hetzelfde chatvenster blijft. 

©ID.nl

2. Geef ChatGPT een rol (zoals docent of tekstschrijver)

Je kunt ChatGPT laten denken als een docent, redacteur of programmeur, afhankelijk van wat je nodig hebt. Begin je vraag bijvoorbeeld met: Doe alsof je een leraar bent die uitlegt hoe fotosynthese werkt aan een kind van 10. Of: Je bent een tekstschrijver. Verbeter deze alinea op stijl en duidelijkheid. Zo krijg je antwoorden die beter aansluiten bij je doel.

Tip: Alle afbeeldingen in dit artikel kun je aanklikken om ze groter te bekijken. 👇🏻

©ID.nl

Tien x rollenspel

3. Gebruik ChatGPT om mee te sparren

De gratis versie is niet alleen handig om feitelijke informatie te vinden, maar ook om mee te denken als je even vastloopt of om je op nieuwe ideeën te brengen. Denk aan: Hoe pak ik een introductie aan voor een workshop over digitale veiligheid? of Geef vijf originele tekstjes voor op een verjaardagskaart. Zie de suggesties die ChatGPT dan geeft vooral als een middel om je op nieuwe ideeën brengen.

4. Laat ChatGPT samenvatten of herschrijven

Heb je een lange tekst gekregen, zoals een rapport, artikel of e-mail? Of een tekst die je niet helemaal snapt omdat het taalgebruik te ingewikkeld is? Vraag ChatGPT om een samenvatting in gewone taal, zodat je snel begrijpt waar het over gaat. Andersom kan ook: als je zelf zo'n tekst hebt geschreven, kun je ChatGPT vragen om het korter, vriendelijker of zakelijker te maken.

5. Knip grote opdrachten op in kleinere stappen

Een complexe opdracht werkt vaak beter als je die opknipt. Begin klein en bouw op. Wil je bijvoorbeeld een sollicitatiebrief laten schrijven? Vraag dan eerst: Wat zijn de belangrijkste elementen van een goede sollicitatiebrief voor functie X? Je kunt daar eventueel iets aan toevoegen als Geef een beknopt lijstje met elementen. Je hoeft het verder nog niet uit te werken. Laat daarna pas een opzet maken. Zo houd je meer controle over het resultaat en kun je tijdig bijsturen wanneer dat nodig is.

©ID.nl

6. Weet wat de gratis versie wel en niet kan

De gratis versie werkt standaard met GPT‑4o. Deze versie heeft een kennisbasis tot oktober 2023, dus recente ontwikkelingen of nieuws van ná dat punt kent het model niet. Als gratis gebruiker mag je maar een beperkt aantal berichten met GPT‑4o sturen binnen een periode van vijf uur. Is die limiet bereikt, dan krijg je een melding. ChatGPT schakelt dan automatisch over op GPT‑4.1 mini – een lichtere variant met iets minder rekenkracht. Je merkt dat soms aan antwoorden die wat oppervlakkiger zijn of minder duidelijk opgebouwd. Controleer daarom altijd zelf of feiten kloppen. Goed om te weten: dat overschakelen kan ook gebeuren wanneer ChatGPT tijdelijk overbelast is door veel gebruikers tegelijk.

7. Zet ChatGPT in als taalhulp bij spelling of vertaling

Twijfel je over spelling, grammatica of interpunctie? ChatGPT helpt je bij het corrigeren van zinnen. Je kunt ook vragen naar het verschil tussen vergelijkbare woorden of hulp krijgen bij vertalen tussen bijvoorbeeld Nederlands en Engels – inclusief uitleg.

©ID.nl

8. Voeg je eigen kennis toe voor betere resultaten

ChatGPT is goed in structureren en herschrijven, maar mist gezond verstand en actuele kennis. Daarom ontstaan de beste antwoorden wanneer jij zelf iets toevoegt: een eigen doel, situatie of voorkeur. Denk aan: Ik wil deze uitleg gebruiken voor een workshop over cybersecurity. Kun je hem korter maken voor beginners? In dit voorbeeld geef je aan waarvoor je de tekst wilt gebruiken (de workshop), voor wie hij bedoeld is (beginners) en wat je nodig hebt (een kortere versie). Zulke aanwijzingen helpen ChatGPT om met een antwoord te komen waar je echt iets aan hebt.

9. Bouw voort op eerder antwoorden in dezelfde chat

Je hoeft niet bij elke nieuwe vraag opnieuw te beginnen. Blijf je in hetzelfde chatvenster, dan kun je voortbouwen op eerdere antwoorden. Zo werk je stap voor stap toe naar een tekst, idee of plan dat steeds beter past bij wat je zoekt.

10. Houd het gesprek overzichtelijk

Als een chat te rommelig wordt, is het soms handiger om opnieuw te beginnen. In een nieuw venster houd je het gesprek overzichtelijk en voorkom je dat ChatGPT blijft terugkomen op eerdere dingen die niet meer relevant zijn.