HDMI is de aansluiting bij uitstek voor onze beeld- en geluidsapparaten. De standaard bestaat al vele jaren en is in die tijd flink geëvolueerd. Tijd voor een overzicht van de nieuwste versies en features, en ook: welk type kabel heb je nu echt nodig?

©Mr.Norasit Kaewsai

Alle nieuwste versies van de HDMI-standaarden ondersteunen ook alle eerdere standaarden. Een HDMI-kabel met versie 2.0 kun je dus gewoon gebruiken op apparatuur die van oorsprong alleen versie 1.0 ondersteunt. Maar wat biedt elke nieuwe versie van HDMI nu precies ten opzichte van de eerdere versie? We hebben een overzicht voor je gemaakt:

HDMI 1.3

Deze standaard zag voor het eerst het levenslicht in 2006 en had al een aantal handige verbeteringen ten opzichte van versie 1.0. Met name de verhoogde bandbreedte en ondersteuning van een hogere framerate bij een Full-HD-resolutie waren welkome verbeteringen.

HDMI 1.4

Drie jaar later, in 2009, kwam versie 1.4 van HDMI beschikbaar. Ook nu weer handige features zoals ethernet-ondersteuning, waardoor de kabel ook netwerk- en internetverkeer kan ontvangen en versturen. Verder werd 4K-ondersteuning toegevoegd, zij het wel op een lagere framerate van maximaal 30 fps.

HDMI 2.0

Deze versie – gelanceerd in 2013 – was een flinke stap voorwaarts. Doordat 4K de standaard videoresolutie aan het worden, was versie 2.0 meer toegespitst op de voordelen die deze videoresolutie biedt. Zo werd de brandbreedte verhoogd naar 18Gbps, werd 60 frames per seconde ondersteund en konden tot wel 32 audiokanalen worden verwerkt.

HDMI 2.1

HDMI 2.1 volgde in 2017 en is verbeterd ten opzichte van de vorige versie in dat het nu een dubbel zo grote bandbreedte van 48Gpbs ondersteunt en ook ondersteuning biedt voor 8k-video met een resolutie van 7680 x 4320 pixels.

Een subversie - HDMI 2.1a - is in februari 2022 toegevoegd en bevat een extra nieuwe specificatie, te weten Source-Based Tone Mapping (SBTM). Kortgezegd is een techniek waarmee berekeningen van HDR-beelden in combinatie met SDR-beelden (bijvoorbeeld het weergeven van een menu op de voorgrond van een HDR-stream) worden verbeterd.

Extra opletten bij HDMI 2.1

De bij HDMI 2.1 genoemde eigenschappen zoals eARC, ALLM, VRR, QMS en DSC - we leggen ze verderop in dit artikel verder uit - zijn niet gegarandeerd aanwezig op een HDMI 2.1-aansluiting. Al die eigenschappen mag een fabrikant namelijk optioneel implementeren. Heb je ze nodig, dan moet je ze dus expliciet in de specificaties van het apparaat opzoeken.

Dat was overigens ook al het geval met ARC (vanaf versie 1.4). Zo vind je op een tv vaak maar éénHDMI-poort die ARC-ondersteuning biedt. Zelfs al zijn het allemaal HDMI 2.0-poorten. Ook de beschikbare bandbreedte is niet gegarandeerd, zo zijn er HDMI 2.1-poorten die slechts 18Gbps leveren en dus geen 4K-video op 120Hz aankunnen. Zo zijn er op best veel televisies bijvoorbeeld slechts twee poorten beschikbaar die genoeg bandbreedte leveren voor zulke 4K-beelden op 120fps. Ook hier geldt dus dat je goed moet kijken wat de HDMI-poorten exact bieden aan functies en vraag zo nodig verduidelijking van de fabrikant/winkelier.

En om de verwarring omtrent HDMI 2.1 nog groter te maken: het HDMI-consortium dat bepaalt welke functies HMI-kabels en -poorten krijgen, heeft besloten dat de HDMI 2.0-standaard volledig is opgegaan in de HDMI 2.1-standaard.

Fabrikanten mogen dus een aansluiting als 2.1 bestempelen, ook al heeft die aansluiting niet alle functies die in de 2.1-specificaties zijn opgenomen. Ook hier moet je dus goed controleren wat de exacte functies zijn die worden aangeboden door het apparaat.

De functies van HDMI uitgelegd

Nadat je de bovenstaande specificaties hebt gelezen, begint het je misschien te duizelen. Maar geen nood, de belangrijkste functies van HDMI zetten we op een rijtje. Belangrijk om te weten: de functies werken alleen als zowel de gebruikte kabel als het apparaat dezelfde functies ondersteunen.

ARC - Audio Return Channel

Een veelgebruikte functie van HDMI is ARC. Veronderstel, je sluit de tv aan op een AV-receiver via HDMI. Al je bronnen sluit je aan op de AV-receiver. Die zorgt voor geluid, en stuurt het beeld via de HDMI-kabel door naar de tv. Maar wat moet je dan met de bronnen op de tv? Bijvoorbeeld de Netflix-app, of live tv-kanalen? Vroeger moest je dan een aparte audiokabel van de tv naar de AV-receiver leggen, bijvoorbeeld een optisch digitale kabel. Maar dankzij ARC hoeft dat niet meer. Dezelfde kabel die het beeld van de AV-receiver naar de tv brengt, kan dankzij ARC gebruikt worden om het geluid van de tv naar de AV-receiver te brengen. De kabel wordt dus eigenlijk in de andere richting gebruikt, vandaar de naam 'return'. ARC is beperkt in bandbreedte, en kan enkel stereo LPCM, 5.1 DTS, of 5.1 Dolby Digital transporteren.

ARC kan ook gebruikt worden om Dolby Atmos-audio te transporteren, maar dat is niet gegarandeerd. Dat kan alleen als de drager een Dolby Digital Plus-stream is, zoals dat altijd het geval is bij streamingdiensten. En helaas hangt het ook af van hoe ARC op de tv is geïmplementeerd. Daar kom je meestal pas achter door het uit te testen of diep in de specificaties van je apparaat te duiken.

©Vitalii - stock.adobe.com

eARC - Enhanced Audio Return Channel

eARC is, zoals de naam doet vermoeden, een verbeterde versie van ARC. Het biedt meer bandbreedte zodat het ook lossless-audioformaten zoals Dolby Digital True HD of DTS HD Master Audio, Dolby Atmos en DTS:X kan transporteren. Het levert ook een verbeterde lip sync. Opgelet, ARC en eARC zijn niet onderling compatibel, ook al zijn ze, voor zover we weten, altijd op dezelfde HDMI-poort geïmplementeerd. Wil je eARC gebruiken, dan moeten beide toestellen het ondersteunen. In de tv-menu’s kun je eARC in- en uitschakelen.

ALLM – Automatic Low Latency Mode

Dit is een belangrijke feature en vooral van belang voor gamers. Door de vele beeldverwerking op een tv loopt de input-lag in gewone beeldmode vaak op tot 130ms en meer, en dat is erg funest voor de spelervaring. De game-beeldmode schakelt heel wat bewerkingen uit, zodat je geniet van een lage input-lag (vaak slechts rond de 10ms). Je kunt uiteraard manueel naar de game-beeldmode schakelen. Maar ALLM maakt je leven nog gemakkelijker. Het is een eenvoudige feature waarmee de spelconsole kan doorgeven aan de tv dat deze zelf moet overschakelen naar de game-beeldmode, helemaal automatisch.

VRR - Variable Refresh Rate

Ook VRR is voornamelijk van belang voor gamers. Spelconsoles en pc’s leveren beelden aan wanneer de GPU klaar is. En dat is niet op een vast ritme, afhankelijk van wat er in beeld verschijnt heeft de GPU meer of minder werk, en duurt het dus korter of langer voor hij klaar is. De tv verwacht echter een constante stroom aan beelden. Is het volgende beeld niet klaar, dan toont hij het vorige opnieuw, en dat leidt tot een kleine schok in het beeld (judder). Is het beeld sneller klaar, dan is de tv mogelijk nog niet klaar met het tekenen van het vorige beeld. Hij tekent dan een deel van beide beelden, en dat zie je als een horizontale scheur (tearing) in het beeld. VRR is de oplossing voor die problemen. Dit zorgt ervoor dat spelbeelden vloeiend blijven, zonder gestotter (judder) of scheuren (tearing). Pc-gamers kennen het onder de namen AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync.

QMS - Quick Media Switching

Wanneer je op een Blu-ray-speler of spelconsole vanuit het menu een film start, gaat het beeld vaak even op zwart. Dat is nodig omdat het menu in 60fps getoond wordt, terwijl de film in 24fps loopt. Die frameratewissel maakt dat de HDMI-verbinding even moet schakelen. QMS zorgt ervoor dat die schakeling naadloos verloopt, zonder dat het beeld op zwart moet. Opgelet, QMS werkt enkel voor frameratewissels. Als ook de resolutie verandert, kan QMS niet helpen en moet het beeld altijd even op zwart.

DSC - Display Screen Compression

DSC is een technische feature die zijn werk achter de schermen doet. Het is een pseudo-lossless-compressietechniek die het mogelijk maakt om nog hogere resoluties en nog hogere verversingsfrequenties te gebruiken. Dat is echter vooral belangrijk voor 8K en hoger.

Uitvoeringen van HDMI-kabels

Net zoals de ondersteuning van HDMI-standaarden belangrijk is voor apparaten, geldt dat natuurlijk ook voor de HDMI-kabel zelf. Ook die kunnen namelijk qua ondersteunende techniek van elkaar verschillen. Verwarrend hierbij is echter dat de eerdergenoemde versienotering niet mag worden gebruikt door fabrikanten, dat is hen verboden door het HDMI-consortium. Je zult dus geen kabels aantreffen met daarop de versienummers als 1.4 of 2.1. Dat maakt het aanschaffen van de juiste kabel(s) dus niet makkelijker.

In plaats van versienummers moeten kabelfabrikanten alleen termen als Standard, High Speed en Ultra High Speed gebruiken voor de aanduiding van het soort HDMI-kabel. Daarvoor hanteren ze onderstaand schema, waarbij je de ondersteunde videoresolutie en framerate kunt zien (gebruik de groene balk onder de tabel om naar links en rechts te scrollen <-->):

* Alle Ultra High Speed kabels zijn 'with ethernet'
** Getest tot Full HD@60fps, maar werkt tot 4K@60fps

De versies 'with ethernet' en de Ultra High Speed-kabels beschikken over een extra paar draden voor een netwerkfunctie die echter nooit gebruikt werd. Sinds de introductie van eARC wordt dat dradenpaar gebruikt voor eARC. Voor de 'gewone' ARC of andere functies zijn er geen specifieke vereisten.

Er bestaat ook een 'Premium High Speed'-kabel, die getest is tot 4K@60fps, terwijl de gewone High Speed-kabel enkel getest is tot Full HD@60fps. In de praktijk werken nagenoeg alle High Speed kabels echter ook tot 4K@60fps.

Tot slot

Een HDMI-kabel kan je beeldkwaliteit niet verbeteren, maar in sommige gevallen wel verslechteren. Mogelijke beeldfouten die dan kunnen voorkomen zijn kleine sterretjes (pixels die aan en uit flikkeren), lijnen of delen van het beeld die uitvallen, of het volledige beeld dat wegvalt. Dergelijke problemen komen vaker voor bij lange kabels. Heb je meer dan tien meter kabel nodig, overweeg dan een versie met ingebouwde signaalversterking, of kies voor optische kabels.

Verzamel je je e-books het liefst centraal op een server? Dan ligt het voor de hand om die verzameling daar ook te beheren. Een van de beste beheerprogramma’s is Calibre. Hoewel dit vaak onder Windows wordt gebruikt, kun je het ook via Docker installeren en gebruiken. Daarna beheer je alles via een browser. We laten zien hoe dat werkt.

Calibre is een populair en voor velen vertrouwd programma voor het beheren van e-books, dat al heel lang mee gaat (zie het kader ‘Calibre vereenvoudigt je e-bookbeheer’). De meeste mensen gebruiken het op een pc, maar daar kleven wel wat nadelen aan. Een installatie op een server is praktischer. Een centrale installatie zorgt ervoor dat je gemakkelijker toegang tot Calibre hebt, vanaf verschillende apparaten en met verschillende gebruikers.

Ook de regelmatige software-updates zijn eenvoudiger te installeren, desgewenst zelfs automatisch. Het maken van back-ups is eveneens makkelijker. Op een pc vergeten mensen dat vaak, waardoor bij een crash of herinstallatie van Windows de zorgvuldig opgebouwde verzameling verloren gaat.

In dit artikel gaan we Calibre via Docker draaien. Je kunt de software daarna via een browser gebruiken, met dezelfde vertrouwde gebruikersinterface. We combineren het met Calibre Web. Daarmee kun je, ook weer via de browser, comfortabel je e-books lezen.

Ook de communicatie met e-readers komt aan bod. We laten zien hoe je via Calibre Web rechtstreeks synchroniseert met een Kobo e-reader. En vanuit Calibre gaan we e-books naar een Kindle sturen.

1 Calibre (Web) en Docker (Compose)

We gaan in dit artikel Calibre en Calibre Web installeren op een server. Hierbij maken we gebruik van Docker en Docker Compose. Hiervoor gebruiken we een Linux-server met Ubuntu 24.04 LTS. Voor het werken met Docker installeren we Docker CE (Community Edition). Daar zijn installatiegidsen voor. Hierna kun je zowel Docker als Docker Compose gebruiken.

Zorg dat het systeem dat je gaat gebruiken genoeg geheugen heeft. Er is geen schokkende hoeveelheid voor nodig, maar 2 GB is geen overbodige luxe. Dit heeft vooral te maken met de ‘remote desktop’-opzet: op de achtergrond wordt een VNC-verbinding opgezet om de gebruikersinterface van Calibre weer te geven. Gebruik je een container in Proxmox VE, dan is 4 GB een veilige bovengrens. Meestal ligt het geheugengebruik rond 500 MB, maar tijdens het gebruik loopt dat snel op naar 1 GB met wat uitschieters naar boven.

Alle e-books staan bij onze opzet op een NAS. Daarom koppelen (‘mounten’) we die map aan het systeem, op de locatie /mnt/nas/boeken. Die locatie gaan we (in de volgende paragraaf) als volume toevoegen aan Calibre. Het voordeel is dat je vanuit Calibre gemakkelijk door die map kunt bladeren om e-books toe te voegen aan de bibliotheek in Calibre zelf.

Zorg dat je op het systeem over Docker en Docker Compose beschikt.

2 Docker Compose

Op het systeem maken we een mapje voor Calibre en plaatsen daarin een bestand docker-compose.yml met de onderstaande inhoud. We kiezen voor zowel Calibre als Calibre Web het Docker-image van het bekende LinuxServer.io.

Mogelijk zijn voor jouw situatie wat aanpassingen nodig. De belangrijkste opties nemen we in de volgende twee paragrafen met je door. Bij twijfel kun je ook de documentatie voor de genoemde Docker-images raadplegen. Bij de uitleg maken we onderscheid tussen de host en de container. De host is daarbij uiteraard jouw server met Docker.

Met de hulp van Docker Compose beheren we de instellingen voor beide containers.

3 Volumes koppelen

Volumes zorgen feitelijk voor de mogelijkheid bestanden uit te wisselen tussen de host en container. Voor Calibre maken we onder volumes: een koppeling tussen de map ./config op de host en /config in de container. Hier bewaart Calibre de configuratie en straks ook de Calibre-bibliotheek.

Verder koppelen we de gemounte map /mnt/nas/boeken met daarin alle ongesorteerde e-books aan /media. Binnen Calibre kun je straks door de map /media bladeren om eenvoudig e-books aan je bibliotheek toe te voegen.

Optioneel kun je een map, zoals de hier voorgestelde map /mnt/nas/boeken/Toevoegen, koppelen aan de container onder bijvoorbeeld /toevoegen. We laten in paragraaf 7 zien hoe je met een kleine aanpassing de e-books in die map automatisch aan Calibre kunt toevoegen. Bij de container voor Calibre Web zie je onder volumes: alleen de koppeling met de lokale map ./config. Daar staat straks de bibliotheek van Calibre, die we bij de configuratie van Calibre Web alleen nog hoeven aan te wijzen. Controleer voor beide containers onder environment: de waardes bij PUID en PGID. Dat is de ID van respectievelijk de eigenaar en groep van de gekoppelde volumes. Deze waardes kun je nagaan met de opdracht id gebruiker. Dit voorkomt problemen met rechten bij bestandstoegang.

In een onderliggende map worden de configuratie en bibliotheek bewaard.

4 Poorten configureren

Er zijn voor beide containers poorten gekoppeld. Dit zie je onder ports:. Het poortnummer links is steeds de poort op de host. Die mag je eventueel veranderen, bijvoorbeeld omdat een poort (zoals de populaire poort 8080) al in gebruik is. Het poortnummer rechts is de poort in de container. Die mag je niet veranderen. We houden hier dezelfde poortnummers aan. Bij de container voor Calibre geeft poort 8080 toegang tot Calibre zelf en poort 8081 dient voor de ingebouwde contentserver (zie paragraaf 8 en het kader ‘Inhoudsserver van Calibre gebruiken’). Calibre Web maken we via poort 8083 toegankelijk.

Poort 8083 geeft toegang tot Calibre Web, waarmee je e-books via een browser kunt lezen.

5 Beheer van de containers

Als je alle gewenste aanpassingen hebt gemaakt en de configuratie hebt bewaard, kun je beide containers starten met één opdracht:

Om de containers te stoppen, geef je deze opdracht:

Merk op dat er regelmatig updates verschijnen voor Calibre, waar je ook een melding van zult krijgen. Je hoeft dan in Calibre zelf niets te doen. Enkele commando’s vanaf de opdrachtregel volstaan. Stop als eerste de containers met:

Haal dan de nieuwe images op waarop de containers zijn gebaseerd. Dit kan in één keer met:

Daarna kun je de containers opnieuw starten met:

Daarbij zullen de containers op basis van de nieuwe images worden opgebouwd. Controleer eventueel de status met:

Dit laat zien welke containers actief zijn en welke poorten ze gebruiken.

Via enkele eenvoudige commando’s kun je de Docker-containers beheren.

6 Eerste stappen in Calibre

We gaan nu verder in de browser en beginnen met het instellen van Calibre. Log in op het ip-adres van het systeem waarop Calibre staat en poort 8080, zoals http://ipadres:8080. Kies in het eerste scherm Nederlands als taal. Kies daarna de locatie voor de bibliotheek voor Calibre. Hier worden alle toegevoegde boeken naartoe gekopieerd. We accepteren de standaardlocatie /config/Calibre Bibliotheek.

In het volgende scherm kies je je type e-reader. We kiezen voor een model van Kobo. Klik op Volgende om verder te gaan en dan Voltooien. Je komt nu direct in Calibre. Als je eerder met deze software hebt gewerkt, zal de gebruikersinterface vertrouwd zijn. Je ziet nog maar één boek in je Calibre-bibliotheek: de snelstartgids voor het werken met Calibre. Tijd dus voor wat extra leesvoer!

Bij het eerste gebruik moet je enkele instellingen aanpassen.

7 Boeken toevoegen

Om een e-book toe te voegen aan Calibre ga je naar Boeken toevoegen. Blader via de bestandsbeheerder vervolgens naar /media. Hier zie je de gemounte map met alle e-books. Wil je ook automatisch boeken aan Calibre kunnen toevoegen? Dit kun je instellen onder Voorkeuren. Kies onder Importeren/Exporteren de optie Boeken toevoegen. Op het tabje Automatisch toevoegen kun je naar de map bladeren waar de automatisch toe te voegen e-books staan. In ons voorbeeld is dat /toevoegen. Alle boeken die je in die map zet, zullen automatisch aan Calibre worden toegevoegd en daarna uit die map worden verwijderd. Kies na deze wijziging voor het herstarten van Calibre.

Boeken in deze speciale map worden automatisch aan Calibre toegevoegd.

8 Calibre Web

Met Calibre Web kun je een Calibre-database via een browser toegankelijk maken, zodat je door je verzameling e-books kunt bladeren en deze kunt lezen of downloaden. Het geeft je meer mogelijkheden dan de contentserver van Calibre (zie kader ‘Inhoudsserver van Calibre gebruiken’). Zo kun je in Calibre Web boekenplanken maken en beheren. Deze kun je vervolgens synchroniseren met een Kobo e-reader.

Open om te beginnen Calibre Web op poort 8083, zoals http://ipadres:8083. Hier log je in met het initiële gebruikersaccount (gebruikersnaam admin en wachtwoord admin123). Eerst wordt gevraagd naar de locatie van de database van Calibre. Blader hiervoor naar /config/Calibre Bibliotheek en kies Select. Bewaar de instelling met Save. Als je naar Books gaat, zie je nu ook de eerdergenoemde gids voor Calibre en de boeken die je mogelijk zelf al had toegevoegd.

Voeg je in het vervolg in Calibre een boek toe, dan verschijnt deze ook direct in Calibre Web, omdat ze de database delen. Het is raadzaam om de taal van de gebruikersinterface op Nederlands te zetten. Klik daarvoor op je naam (admin) om je profiel te openen. Bij Language kies je Nederlands. Klik daarna op Save.

In Calibre Web verwijzen we naar de bibliotheek van Calibre.

9 Boekenplanken maken

Calibre Web kent het principe van boekenplanken, waarvan het beheer overigens los staat van Calibre. Begin hiervoor in het menu aan de linkerkant met Boekenplank maken. Open je vervolgens een e-book, dan kun je deze toevoegen aan een of meerdere boekenplanken. Handig aan de e-reader van Kobo is dat hij je boekenplanken met inhoud weergeeft in je bibliotheek als je naar het tabje Verzamelingen gaat. Hiervoor moet je de e-reader synchroniseren met Calibre Web. Je zou bijvoorbeeld een boekenplank kunnen maken voor boeken die je binnenkort wilt lezen. Of een boekplank voor elk genre. Ook kun je voor een specifieke e-reader een boekenplank maken. In de volgende paragrafen leggen we uit hoe je boekenplanken met je Kobo-e-reader kunt synchroniseren.

Je kunt boekenplanken maken voor synchronisatie met je e-reader.

10 Synchronisatie

Je kunt een e-reader van Kobo draadloos synchroniseren met Calibre Web. Hiervoor ga je naar het menu Beheer. Kies onder Instellingen de optie Bewerk basisconfiguratie. Onder het kopje Geavanceerde opties zet je vinkjes bij Zet Kobo sync aan en Proxy onbekende verzoeken naar Kobo winkel. Met die laatste optie zul je op je e-reader bij synchronisatie ook nog steeds boeken ontvangen die je bijvoorbeeld via bol.com hebt gekocht.

Controleer of de correcte poort is ingesteld voor Calibre Web (wij gebruiken de standaardpoort 8083). Als je een ander poortnummer hebt gekozen, moet je dat hier wijzigen. Kies daarna Opslaan. Open nu je profiel door op je gebruikersnaam te klikken (standaard is dat admin). Klik bij Kobo Sync Token op Aanmaken/Bekijken. Kopieer nu de regel die er als volgt uitziet:

Sluit je Kobo e-reader aan op de pc. Blader naar de map .kobo/Kobo en open het bestand Kobo eReader.conf. Zoek naar de regel met api_endpoint. De standaardconfiguratie ziet er meestal als volgt uit:

Verander deze regel naar de voorgestelde configuratie van Calibre Web. Als de bewuste regel (nog) niet bestaat, moet je deze aanmaken onder de groep [OneStoreServices].

We maken een aanpassing aan de configuratie van Calibre Web.

11 Kindle-e-reader

De Kindle van Amazon is een populair alternatief voor Kobo, dat wel werkt met een eigen ecosysteem. Heb je e-books in een afwijkend formaat, bijvoorbeeld drm-vrije epub-bestanden, dan kun je deze per e-mail naar een Kindle sturen. Dit gaat via de servers van Amazon, waar ze worden geconverteerd naar een geschikt formaat. Het e-mailadres waar je boeken naar kunt sturen kun je achterhalen door op je Kindle de instellingen te openen. Je ziet het @kindle.com-adres onder E-mail voor versturen naar Kindle. Je kunt hier direct vanuit Calibre e-books naar sturen.

Ga daarvoor in Calibre naar Voorkeuren. Kies onder Delen de optie Deel boeken via e-mail. Vul onder E-mail het e-mailadres van de Kindle in. Vul ook je e-mailadres als afzenderadres in onder Afzender e-mail. Je kunt eventueel een server instellen voor het versturen, maar het werkt meestal ook zonder.

Klik nu in Calibre met rechts op een e-book. Het menu Verbinden/delen geeft de optie voor het versturen per er-mail. Je e-book verschijnt hierna vanzelf op je Kindle. Mislukt de conversie, dan ontvang je een e-mailbericht van Amazon. Het is vrijwel altijd op te lossen met een trucje: converteer het e-book binnen Calibre naar het formaat .mobi. Converteer het daarna terug van .mobi naar .epub. Probeer vervolgens opnieuw het e-book naar je Kindle te sturen.

Je kunt per e-mail boeken delen met bijvoorbeeld een Kindle-e-reader.

Wie een lekker potje wil gamen, doet er goed aan om een goede gaming monitor aan te schaffen. Dat zorgt er niet alleen voor dat je game er nog beter uitziet, je eigen prestaties gaan er ook van omhoog. De Lenovo Legion R27qe is een 27 inch beeldscherm met een hoge verversingssnelheid en een QHD-paneel. Hier lees je alles over de monitor.

Partnerbijdrage - In samenwerking met Lenovo

27 inch QHD

De Lenovo Legion R27qe heeft een diameter van 27 inch, oftewel een kleine 70 centimeter. Daarmee is het een relatief compact beeldscherm, maar nog steeds ruim voldoende groot om alle details goed te kunnen zien.

Het IPS-paneel zelf heeft een resolutie van 2560 x 1440 pixels, waarmee het een QHD-scherm is. Zo kun je games spelen op hoge kwaliteit, en zie je nog meer van wat er op je scherm gebeurt.

180 Hz verversingssnelheid

De verversingssnelheid of refresh rate is bij elk beeldscherm belangrijk, maar bij een gaming monitor is dat helemáál het geval – je wilt natuurlijk precies kunnen zien wat er binnen je game gebeurt. Bij de Legion R27qe is die snelheid maar liefst 180 Hz, oftewel: 180 verversingen per seconde. Dat is beduidend hoger dan bij veel andere gaming monitoren.

Met die hoge refresh rate lijkt het alsof je zelf midden in de actie zit, omdat alles veel vloeiender verloopt. Bovendien heb je een voordeeltje ten opzichte van je tegenstanders, omdat ook elk detail op je scherm net iets sneller ververst.

©Dragos Condrea

0,5 ms reactietijd

Niet alleen de refresh rate is een belangrijke factor bij gaming monitoren, ook de reactietijd speelt een rol. De reactietijd is de tijd die het duurt voor het scherm heeft gereageerd op bewegingen.

Voor veel gaming monitoren ligt die reactietijd rond de één à twee milliseconden. Bij de Legion R27qe is dat slechts een halve milliseconde: net even sneller dus, wat je ook weer een voordeel oplevert als je gaat gamen.

Daarbij beschikt de Legion R27qe over AMD Freesync. Dat is een techniek die ervoor zorgt dat screen tearing, het fenomeen waarbij het lijkt alsof er iemand met een schaar door je scherm is gegaan, tot het verleden behoort. Veel populaire gaming monitoren gebruiken die techniek, en de R27qe is daar geen uitzondering op.

450 nits helderheid

Een ander belangrijk punt om rekening mee te houden bij het kopen van een gamingbeeldscherm is de helderheid. Dat zorgt ervoor dat je details nog beter kunt zien, ook als je zelf in een goed verlichte ruimte zit en het beeld op het scherm juist donker is.

Gemiddelde beeldschermen hebben een helderheid van zo'n 300 nits, de eenheid die wordt gebruikt om de felheid van verlichting aan te geven. Bij de Legion R27qe is dat maar liefst 450 nits, genoeg om te kunnen blijven gamen, zelfs als de zon vol op het scherm gericht staat.

Verstelbare hoogte

Een nadeel van veel gaming monitoren is dat de voet niet in hoogte verstelbaar is, zodat je altijd afhankelijk bent van de vaste positie. Bij de R27qe is dat niet het geval: je kunt het scherm in alle hoeken draaien en keren.

Dat geldt zowel voor de hoogte als voor de positie. Het scherm is los van de voet te draaien, zelfs volledig verticaal, en te kantelen, zodat je altijd de perfecte hoek hebt.

Felle kleuren en diepe schaduwen

Ook qua kleurweergave is de R27qe een goede keuze. Het scherm kan overweg met meer dan een miljard kleuren, zodat je altijd een waarheidsgetrouw beeld voor je neus krijgt. Bovendien beschikt het beeldscherm over speciale technologieën die het licht en de schaduwen nog realistischer maken.

©RyanKing999

Low blue light

Blauw licht is funest als je lange tijd naar je beeldscherm wilt of moet staren: het zorgt ervoor dat je ogen sneller vermoeid raken, en je komt achteraf moeilijker in slaap. Toch zenden veel monitoren een behoorlijk fel blauw licht uit, omdat dat makkelijker af te lezen is.

De Lenovo Legion R27qe doet dat niet. Via de Low Blue Light technologie wordt het blauwe licht zoveel mogelijk gedempt, zodat je minder last krijgt van je ogen en langer door kunt gamen of werken.

Conclusie

Wie op zoek is naar een goede gaming monitor, moet zeker de Lenovo Legion R27qe overwegen. Het scherm geeft kleuren, licht en schaduwen zeer realistisch weer. Met de hoge verversingssnelheid en de lage reactietijd heb je altijd een voordeel ten opzichte van je tegenstanders.

De hoogte en de hoek van de monitor zijn makkelijk aan te passen, zodat je altijd recht voor het scherm zit. De Low Light technologie zorgt ervoor dat je minder last krijgt van je ogen, en 's avonds na je gamesessie makkelijker in slaap kunt komen.

Al met al is de Lenovo Legion R27qe een compacte, maar uitgebreide gaming monitor, waarmee je de nieuwste games in QHD-resolutie en zeer waarheidsgetrouw op het scherm tovert.