Om de zoveel jaar verschijnt er een nieuwe HDMI-versie met nieuwe specificaties aan poort- en stekkerzijde. Hoewel versie 2.1 alweer een tijdje in omloop is, is het voor de consument ingewikkeld om te achterhalen welke functies zo’n nieuwe HDMI-versie nu precies met zich meebrengt. In deze korte gids geven we je de nodige informatie.

Om te beginnen: een HDMI-aansluiting geeft beeld en geluid door. Dat lijkt eenvoudig, maar welke combinatie van resolutie en framerate gaat daarmee gepaard? Bovendien levert HDMI ook extra functies, zoals bijvoorbeeld ARC. En ondersteunt jouw HDMI-versie wel alle gamingfuncties die je zoekt? Allemaal terechte vragen, en helaas volstaat het niet om alleen naar de HDMI-versie te kijken.

Verschillende versies

De diverse HDMI-versies gebruiken een verschillende maximumbandbreedte voor het AV-signaal. Zo was HDMI 1.4 beperkt tot 10,2 Gbit/s. Dat is nipt genoeg voor 4K, zolang je je beperkt tot 30 frames per seconde. In HDMI 2.0 werd dat opgeschroefd naar 18 Gbit/s, genoeg voor 4K bij 60 fps. En sinds HDMI 2.1 schopt de verbinding het tot maximaal 48 Gbit/s, en dat is goed voor 4K bij 120 fps of zelfs 8K. Maar alle extra features, zoals ARC of VRR om er maar een paar te noemen, zijn optioneel. Dat betekent dat je expliciet moet zoeken in de specificaties van het toestel of die functie wordt ondersteund. Een HDMI-versienummer op zich zegt dus niet alles.

HDMI 2.1 heeft een maximale bandbreedte van 48 Gbit/s, en dat is goed voor 4K bij 120 fps of zelfs 8K.

De functies van HDMI 2.1 op een rijtje

Wie weet wat hij exact nodig heeft, is al goed op weg om miskopen te voorkomen. We zetten daarom de belangrijkste eigenschappen van de HDMI 2.1 standaard hier op een rijtje.

1) De maximale bandbreedte bedraagt nu tot 48 Gbit/s. Belangrijk detail: ‘tot’! Met andere woorden, fabrikanten kunnen ook lagere bandbreedtes implementeren. Of dat belangrijk is en hoe je dat ziet, leggen we zo meteen uit.

2) eARC: enhanced ARC (Audio Return Channel). ARC kennen we ondertussen al langere tijd: het zorgt ervoor dat de HDMI-kabel die het beeld je van AV-receiver of soundbar naar de tv brengt óók het geluid in de omgekeerde richting van je tv naar de audio-installatie stuurt. Zo kan het geluid van een streaming-app van je tv naar de AV-receiver worden gestuurd zonder dat je een extra kabel hoeft te gebruiken. eARC is de verbeterde versie van ARC, moet betrouwbaarder werken en kan ook hi-res-audiosignalen aan, zoals DTS HD en Dolby Digital True HD.

3) VRR: Variable Refresh Rate. Deze functie maakt het mogelijk om de refreshrate van de tv te synchroniseren met de output van een gameconsole of game-pc. Dergelijke bronnen leveren immers geen constante framerate; die kan tijdens het spel veranderen. Zonder VRR kan dat leiden tot stotterende of gescheurde beelden. Pc-gamers kennen VRR al van AMD Freesync en Nvidia G-Sync, die dezelfde functie hebben als HDMI VRR. Deze twee varianten maken geen deel uit van de HDMI2.1-specificatie, maar sommige tv’s ondersteunen het wel.

4) ALLM: Automatic Low Latency Mode. Een eenvoudige eigenschap die er louter voor zorgt dat de tv automatisch naar de gamebeeldmodus schakelt zodra je een game opstart. De gamebeeldmodus levert altijd de laagste input-lag.

Zijn er officiële regels voor de HDMI-benaming?

Jawel, die zijn er zeer zeker. Maar die maken het ons momenteel vaak lastiger in plaats van het eenvoudiger te maken. De HDMI-organisatie heeft de 2.0-specificatie immers geschrapt. Alles wat daarin besloten was, maakt nu onderdeel uit van HDMI 2.1. Dat betekent dat een fabrikant een HDMI-aansluiting mag leveren die we enkele jaren geleden nog HDMI 2.0 noemden, en die nu zonder meer HDMI 2.1 mag heten. Strikt genomen moet de fabrikant duidelijk vermelden welke resolutie/framerate-combinatie en welke features een HDMI-aansluiting ondersteunt, maar dat gaat weleens fout. Neem dus nooit genoegen met een simpel vermelding ‘HDMI 2.1’. Dat zegt in de meeste gevallen niet genoeg.

Content die je vandaag bekijkt, gebruikt maximaal de combinatie 4K/60 fps en voor films zelfs vaak 4K/24 fps.

Wie moet waar op letten?

Ben je geen gamer, dan valt het allemaal nog erg mee. De enige feature die écht van belang is, is eARC, en dan alleen als je een soundbar of AV-receiver wilt gebruiken. Wat is verder de maximale combinatie resolutie/framerate? Content die je vandaag bekijkt – of dat nu via live-tv, (Ultra) HD Blu-ray of een streamingplatform is – gebruikt maximaal de combinatie 4K/60 fps en voor films zelfs vaak 4K/24 fps. Dat kan probleemloos met wat we vroeger een HDMI2.0-aansluiting noemden. Wil je toch klaar zijn voor het moment dat er 4K-content aan framerates hoger dan 60 fps komt, dan moet je wel oppassen. Zoek dan de vermelding 4K/120 in de specificaties.

Gamers moeten sowieso altijd goed opletten. De Xbox Series X en PlayStation 5 kunnen gamen in 4K bij 120 fps. Zij moeten dus expliciet de vermelding 4K/120 in de specificaties van de HDMI-aansluiting van de tv zoeken. Uiteraard willen ze ook ondersteuning voor ALLM en VRR. Bij dat laatste is vaak alleen HDMI VRR gegarandeerd. Wil je AMD Freesync of Nvidia G-Sync, dan moet ook dat expliciet in de specificaties staan.

Niet altijd even eenvoudig

Als we één ding betreuren, dan is het wel dat fabrikanten niet op dezelfde manier over deze specificaties communiceren. Sommige fabrikanten zetten netjes alle eigenschappen in de sectie ‘Aansluitingen’ en geven zelfs mee welke van de vaak meerdere aansluitingen wat ondersteunen. Bij andere vind je toch nog de weinigzeggende benaming HDMI 2.1 terug en kun je hopelijk elders (vaak is dat in de ‘Gaming’-sectie) de echte details terugvinden. Kortom, neem de tijd en zoek een duidelijke vermelding van de zaken die je absoluut nodig hebt.

Onderlinge compatibiliteit

HDMI-aansluitingen zijn altijd backwards compatible. Dat betekent dat je nieuwere versies kunt aansluiten op oudere versies. Wie dus een tv met HDMI 2.1 in huis haalt, kan daar zonder zorgen een HDMI 2.0 of zelfs 1.4 bron op aansluiten. De verbinding is uiteraard wel beperkt tot de specificaties van de oudere versie.

Kunnen jouw HDMI-kabels wel een upgrade gebruiken? Hier vind je wat je zoekt!

Vind je dat Chrome af en toe traag presteert en ervaar je zelfs vastlopers? De efficiëntiemodus van Windows 11 is mogelijk de boosdoener. Gelukkig kun je die uitschakelen. We geven je een plan van aanpak waarmee Chrome een heel stuk sneller werkt en reageert.

De efficiëntiemodus is bedoeld om langer te kunnen werken met een volle accu, om minder ventilatorgeluid te produceren en betere prestaties te halen. De functie werd geïntroduceerd in Windows 11. Het is een systeemfunctie die automatisch het brongebruik van apps aanpast op basis van hun gebruik en prioriteit. Deze modus staat standaard ingeschakeld voor bepaalde applicaties zoals Chrome.

Wanneer je bijvoorbeeld meerdere tabbladen in Chrome hebt geopend, terwijl je er slechts één gebruikt, dan kan de efficiëntiemodus een aantal tabbladen in rust zetten. Hierdoor komen die in een energiebesparende stand te staan. Nadeel is dat deze tabbladen mogelijk niet langer worden bijgewerkt, of zelfs helemaal niet meer reageren wanneer je ernaar overschakelt. Wat aanvankelijk bedoeld is als een voordeel, pakt hierdoor soms uit als hinderlijk. Extra geheugen dat wordt vrijgemaakt lijkt op het eerste gezicht interessant, maar als hierdoor browsertabbladen niet laden of websites crashen dan is dit behoorlijk irritant. Tijd om hier wat aan te gaan doen.

Eerst controleren

We gaan eerst controleren of de efficiëntiemodus inderdaad is ingeschakeld en of die zijn werk doet. Heb je Windows 11 geüpdatet naar versie 22H2 of hoger, dan is de kans groot dat de efficiëntiemodus in Google Chrome al actief is. Controleer dit met Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en selecteer Taakbeheer.

In de app die opent, zoek je nu het proces Google Chrome. Klik op het pijltje ernaast om deze groep uit te vouwen. In de kolom Status staat Efficiëntiemodus naast alle processen waarvoor deze functie is ingeschakeld. Wanneer je dit label aantreft, weet je dat deze modus over het algemeen actief is voor Google Chrome. De efficiëntiemodus is ook herkenbaar aan een pictogram van een groen blaadje.

Het groene blaadje geeft aan dat bij deze processen de efficiëntiemodus actief is.

Efficiëntiemodus uit

Je kunt de efficiëntiemodus voor Google Chrome in Windows 11 tijdelijk uitschakelen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op een van de subprocessen waar de waarde Efficiëntiemodus in de kolom Status te zien is. Klik daarna met de rechtermuisknop op het label Efficiëntiemodus om het vinkje weg te halen. Herhaal deze stap bij alle Chrome-subprocessen waar de efficiëntiemodus actief is, tot in de groep Google Chrome geen enkel groen blaadje meer staat. Hierdoor wordt de efficiëntiemodus voor deze subprocessen tijdelijk uitgeschakeld.

De proceslijst verandert en wordt continu bijgewerkt wanneer je nieuwe tabbladen opent en sluit. Het is dus mogelijk dat je deze stappen meerdere keren moet herhalen om ervoor te zorgen dat de wijzigingen van kracht blijven. Ook als je Chrome later sluit en opnieuw start, wordt de modus opnieuw ingeschakeld. Hetzelfde geldt wanneer je de pc opnieuw opstart.

Haal het vinkje weg bij Efficiëntiemodus.

Twee versies

Als je de vorige methode niet elke keer opnieuw wilt herhalen nadat je Google Chrome hebt gestart, dan kun je werken met Chrome-snelkoppelingen. In dit voorbeeld gebruik je een snelkoppeling om Chrome in de standaardinstelling (met de efficiëntiemodus actief) te gebruiken en daarnaast maak je een snelkoppeling om Chrome te gebruiken zónder de efficiëntiemodus.

Begin met het plaatsen van een snelkoppeling voor Chrome op het bureaublad. Binnen Windows 11 verloopt dat anders dan in Windows 10. Klik op Start en selecteer rechtsboven de optie Alles. Hiermee verschijnt er een alfabetische lijst met alle apps. Zoek Google Chrome en sleep dit pictogram naar het bureaublad. Daar is de eerste snelkoppeling. Klik met rechts op deze snelkoppeling en kies Kopiëren. Daarna klik je op het bureaublad met rechts en je selecteert Plakken.

Sleep een snelkoppeling op het bureaublad vanuit Alle apps.

Zonder efficiëntiemodus

Zo, vanaf nu heb je twee snelkoppelingen voor Chrome op het bureaublad. Bij de tweede verander je de naam bijvoorbeeld in Google Chrome zonder efficiëntiemodus. Klik met de rechtermuisknop op deze tweede snelkoppeling en kies Eigenschappen in het contextmenu. Klik in het venster Eigenschappen / Snelkoppeling op het veld Doel. Daar zie je het pad: C:\Program Files\Google\Chrome\Application\chrome.exe. Voeg daar de volgende opdracht aan toe. Zet de cursor achter chrome.exe, plaats een spatie en daarachter typ of plak je --disable-features=UseEcoQoSForBackgroundProcess. Het totale pad ziet er dus als volgt uit:

Klik op Toepassen in de rechterbenedenhoek van het venster. Door deze toevoeging schakel je de Eco QoS (Eco Quality of Service) voor achtergrondprocessen uit. Hierdoor gebruikt Chrome niet langer de functie die is ontworpen om het energieverbruik te optimaliseren. Windows vraagt je in sommige gevallen om de beheerrechten te verlenen om door te kunnen gaan. Klik dan gewoon op Doorgaan. Sluit het venster Eigenschappen van Google Chrome als je klaar bent. Start nu Google Chrome opnieuw op.

Wijzig de gegevens in het veld Doel.

Controle

Om te controleren of de functie is uitgeschakeld open je de snelkoppeling zonder efficiëntiemodus. Typ in het adresvak chrome://version en druk op Enter. Hierdoor zullen de details van Chrome op je pc in beeld komen. En daar zul je de opdrachtparameters lezen die je zojuist hebt toegevoegd. Als je Chrome opent vanaf de eerste snelkoppeling (met efficiëntiemodus) en je typt chrome://version, dan zul je deze parameters niet terugvinden. Ook wanneer je het oorspronkelijke Chrome-uitvoerbare bestand start vanuit de map C:\Program Files\Google\Chrome\Application zul je ontdekken dat de efficiëntiemodus nog steeds aan staat.

Deze aanpassing schakelt de efficiëntiemodus alleen uit als je Chrome start vanuit de bewerkte snelkoppeling.

Geheugenbesparing uitzetten

Behalve de efficiëntiemodus gebruikt Chrome ook functies voor geheugen- en energiebesparing. Beide verminderen het stroomverbruik van de browser door bepaalde functies en mogelijkheden te beperken, maar ze kunnen ook de browserprestaties vertragen. Om ze uit te schakelen, tik je op de drie puntjes in de rechterbovenhoek en ga je via Instellingen naar Prestaties. Je kunt ook in het adresvak chrome://settings/performance typen en dan op Enter drukken. Hiermee kom je op het tabblad Prestaties. In dit tabblad kun je de schuifjes bij Geheugen / Geheugenbesparing en Voeding / Energiebesparing uitschakelen.

Deze laatste optie is alleen beschikbaar op Chrome die op een laptop draait. Een van de bekende problemen van Geheugenbesparing is dat het tabblad automatisch bevriest of opnieuw gaat laden wanneer je ernaar teruggaat. Energiebesparing kan ook de oorzaak zijn dat de visuele effecten in de browser worden beperkt. Hierdoor zal bijvoorbeeld smooth scrolling niet meer werken en ook videoframerates kunnen hierdoor vertragen.

Probeer Geheugenbesparing uit te zetten en kijk of het probleem hiermee is opgelost.

Sluit ongebruikte tabs

Chrome opent voor elk tabblad zijn eigen proces. Als er veel tabbladen openstaan, dan verbruiken die veel geheugen, wat kan leiden tot vertraging. Om te weten hoeveel systeembronnen Chrome aanspreekt, ga je naar Taakbeheer en bekijk je het lopende verbruik. De oplossing is simpel: sluit onnodige tabbladen om te zien of Chrome hierdoor sneller wordt.

Alle open tabbladen spreken gezamenlijk veel geheugen aan.

Cache en cookies wissen

Wanneer je de Chrome-browser lang gebruikt, verzamel je heel wat gegevens in de browsercache en ook veel cookies, wat de browser kan vertragen. Je kunt dit probleem oplossen door de browsegegevens te wissen. Klik op de drie puntjes in de rechterbovenhoek van de browser. Selecteer Browsegegevens wissen. Vervolgens selecteer je de vakjes Cache en Cookies en je klikt op Gegevens wissen. Als dat is gebeurd, start je Chrome opnieuw op en kijk je of het programma nog steeds traag is.

De gecachte afbeeldingen en bestanden nemen 320 MB in beslag.

Een 'gewoon prima' smartphone hoeft echt geen vele honderden euro's te kosten, weten we inmiddels. De nieuwe Motorola Edge 60 Fusion is daar een mooi voorbeeld van, lees je in deze review. Voor een adviesprijs van 329 euro krijg je een telefoon die luxe oogt, fijne specificaties heeft en zes jaar updates ontvangt.

De Edge 60 Fusion is het goedkoopste model in Motorola's Edge 60-serie en verkrijgbaar in drie kleuren: blauw, roze en het geteste turquoise. Niet de meeste alledaagse kleuren voor een smartphone, en het veilige grijs, zwart en wit ontbreken. Wij kunnen dat wel waarderen.

Opvallend ontwerp

De Edge 60 Fusion valt lekker op in de saaie massa. Een hoesje kan handig zijn om de telefoon beter te beschermen, maar is niet nodig voor grip. De nepleren achterkant biedt namelijk veel grip. Motorola schermt bovendien met een MIL-STD-810H-certificering, die aangeeft dat de Edge 60 Fusion niet stuk zou moeten gaan door een val van maximaal 1,2 meter hoogte.

©Rens Blom

De Edge 60 Fusion valt lekker op.

De gebruikservaring van de Motorola-smartphone is uitstekend. Met 178 gram is het toestel relatief licht, door de gekromde randen aan de zijkanten heb je het idee dat je een hele dure telefoon in handen hebt en het 6,67 inch-oledscherm ziet ook heel goed uit. De verversingssnelheid is 120 Hz en de resolutie wat hoger dan Full-HD, waardoor het scherm scherp oogt.

Complete smartphone

We zijn ook blij dat Motorola de scherp geprijsde smartphone zo compleet heeft gemaakt. De Edge 60 Fusion is bijvoorbeeld waterbestendig, ondersteunt een e-sim en heeft lekker veel (256 GB) opslagcapaciteit. Ook het werkgeheugen is van gebruikelijke grootte (8 GB) en de gangbare accucapaciteit van 5200 mAh levert een meer dan prima accuduur op. Wij kunnen de smartphone bij redelijk intensief gebruik, ook buiten de deur, zeker een lange dag gebruiken. 's Avonds opladen kan, maar de volgende ochtend redt het toestel ook.

©Rens Blom

Het grote scherm ziet er goed uit

Je dient wel zelf een oplaadadapter te regelen, en het liefst een krachtige. Motorola levert – vanwege nieuwe EU-wetgeving – namelijk alleen een usb-c-kabel in de doos van de Edge 60 Fusion mee. Met de juiste adapter kan de smartphone overigens lekker rap opladen, namelijk met 68 watt. Wat dat zegt? Dat het drie kwartier duurt om de telefoon van 0 naar 100 procent te brengen.

Is de Edge 60 Fusion zonder compromissen? Nee. De gebruikte MediaTek-processor is niet zo snel, waardoor de telefoon ons af en toe niet kan bijhouden. Geen ramp, maar wel een aandachtspunt. Toestellen worden door de jaren heen namelijk wat trager door alle apps en bestanden die je erop hebt gezet, en de Edge 60 Fusion is dus vanaf dag één al niet de snelste in zijn segment.

©Rens Blom

Camera's

De camera's van de smartphone zijn wat verwarrend. Achterop lijken drie cameralenzen te zitten, aangevuld met een flitser. Er zijn echter maar twee camera's: een hoofdcamera en een groothoekcamera. De Edge 60 Fusion kan ook inzoomen, maar gebruikt daar zijn hoofdcamera voor. Hoewel de camera's prima zijn gelet op de prijs, merken we duidelijk dat duurdere smartphones betere kiekjes schieten. Een begrijpelijk compromis, en we zijn blij dat Motorola de groothoeklens voorzien heeft van een macrofunctie, om van heel dichtbij te fotograferen. Dat kunnen lang niet alle telefoons in dit prijssegment.

Hieronder zie je twee fotoseries met van links naar rechts de hoofdcamera, groothoekcamera en zoomfunctie (2x) aan het werk.

©Rens Blom

©Rens Blom

Zes jaar updates

Prettig aan de Motorola Edge 60 Fusion is dat de telefoon drie Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates krijgt. Je kunt het toestel dus heel lang veilig gebruiken. Motorola installeert ook heel wat AI-functies op het toestel. Sommige functies zijn nuttig, andere niet. Vertrouwd prettig blijven de gebaren om de smartphone efficiënt te bedienen. Motorola's tijdlijn met artikelen in allerlei categorieën toont ons om onduidelijke redenen alleen Engelstalige content, aangevuld met advertenties. Google's nieuwsfeed blijft dus relevanter.

©Rens Blom

Sommige onderdelen van Motorola's software bevallen goed, andere delen minder.

Conclusie: Motorola Edge 60 Fusion kopen?

De Motorola Edge 60 Fusion is niet de snelste smartphone in zijn prijsklasse, maar scoort op alle andere belangrijke punten wel (erg) goed. We zijn ook blij met het updatebeleid van zes jaar. Voor iets meer dan 300 euro koop je zo een telefoon waar je veel plezier aan kunt beleven.