ID.nl logo
Nooit meer afgeluisterd: aan de slag met lokale stembediening
© Akarat Phasura - stock.adobe.com
Huis

Nooit meer afgeluisterd: aan de slag met lokale stembediening

Wil je slimme apparaten in huis bedienen met je stem, zonder de cloud te gebruiken? Dit kan met Home Assistant. Er zijn een paar add-ons nodig en een apparaat om gesproken opdrachten mee te geven. In dit artikel gaan we dit opzetten en configureren.

Na het lezen van dit artikel weet je precies hoe je met Home Assistant spraakopdrachten kunt geven om je slimme huis te bedienen, en dat zonder meeluisteren van de grote partijen.

  • Add-on Piper installeren voor omzetting tekst naar spraak
  • Installatie add-on Whisper voor omzetting spraak naar tekst
  • Wekwoord instellen
  • ESPHome op Atom Echo installeren
  • Atom Echo aan Home Assistant toevoegen
  • Persoonlijke zinnen toevoegen

Toch liever een bekende spraakassistent? Meer dan muziek: kies jouw ideale slimme luidspreker

Sommige mensen worden enthousiast van slimme assistenten, anderen zien vooral bezwaren. Je geeft immers veel prijs aan partijen als Google, Amazon en Apple. Bijvoorbeeld via slimme luidsprekers – ‘afluisterapparaten’ zoals sceptici ze graag noemen. Gelukkig kun je prima alles lokaal houden. Home Assistant, de bekende software voor thuisautomatisering, gaf op dat vlak al vaak het goede voorbeeld.

Zonder tussenkomst van de cloud kun je je slimme huis bedienen, voor zover de fabrikant ook meewerkt natuurlijk. Het afgelopen jaar hebben de ontwikkelaars zich ingezet voor lokale stembediening. Dit is inmiddels beschikbaar, in meer dan vijftig talen. Langzaam wordt het steeds beter.

In dit artikel leggen we uit hoe je hiermee kunt starten. We beginnen met geschreven opdrachten, gevolgd door gesproken opdrachten. Voor spraakopdrachten gaan we met de Atom Echo aan de slag, een slimme luidspreker in dobbelsteenformaat.

©LukasPuchrik

Een slimme speaker van bijvoorbeeld Google is handig, maar je informatie wordt wel gedeeld met een clouddienst.

M5Stack Atom Echo Wil je knutselen met Home Assistant, dan is een microcontroller, zoals de ESP32, met de software ESPHome een ideaal uitgangspunt. ESPHome ondersteunt talloze accessoires zoals sensoren, lampjes en knopjes. In een configuratiebestand geef je aan wat je hebt aangesloten en op welke poort. Daarna komt alles tot leven. De integratie met Home Assistant zorgt dat ook daarin alles beschikbaar is.

In dit artikel werken we met de M5Stack Atom Echo (te koop voor ongeveer 15 euro). Dat is een ESP32-microcontroller voorzien van kleine luidspreker, microfoon, RGB-led en drukknop. Via een geautomatiseerd proces gaan we hierop ESPHome installeren, zodat je hem direct in Home Assistant kunt gebruiken. Het is waarschijnlijk de kleinste slimme luidspreker die je ooit hebt gezien. Je mag er geen wonderen van verwachten, maar het is een prima hulpmiddel om de stembediening uit te proberen.

Er zijn nog andere toepassingen. Daarvoor kun je de uitgebreide documentatie raadplegen.

1 Geschreven opdrachten

We beginnen met geschreven opdrachten. Hoewel niet heel spannend, is het een logische eerste stap. De assistent kun je oproepen via een icoontje rechtsboven in de beheeromgeving, onder Overzicht. Via het toetsenbord geef je opdrachten. Standaard is de taal op Engels ingesteld, maar we gaan dit veranderen naar Nederlands.

Ga hiervoor naar Instellingen / Spraakassistenten. Je kunt meerdere spraakassistenten maken, die verschillende talen spreken. Hier kiezen we ervoor om één Nederlandstalige assistent te activeren, die vanaf paragraaf 4 gaan configureren.

Klik op de assistent. Zorg dat onder het kopje Configuratie de taal op Nederlands staat. De instelling bij Gespreksagent wordt automatisch aangepast. De andere instellingen kun je nog ongemoeid laten, die komen verderop aan bod. Klik op Bijwerken om de veranderingen op te slaan.

We stellen de assistent in op de Nederlandse taal.

2 Naamgeving apparaten

Je kunt nu in het Nederlands vragen om bijvoorbeeld een apparaat aan of uit te zetten. De kans bestaat dat de assistent het apparaat niet kent, je moet namelijk precies de juiste naam gebruiken. Daarom gaan we extra namen toevoegen: zoek daarvoor het te bedienen apparaat op, bijvoorbeeld een koffiemachine. Open de instellingen voor het apparaat en kies Spraakassistenten. Zorg dat er een vinkje bij Ontsluiten staat. Dat is in principe standaard het geval.

Je kunt nu een voor een zogenoemde aliassen toevoegen, zoals koffie en koffiemachine. De assistent weet dan dat je met die woorden dat specifieke apparaat bedoeld. Het streven is om gesproken opdrachten te kunnen gebruiken. De hier toegevoegde aliassen zullen ook bij spraakopdrachten worden gebruikt.

We zorgen dat een apparaat onder meerdere namen beschikbaar is.

3 Pipelines

Voor stembediening zijn uiteraard een microfoon en luidspreker nodig. Hiervoor zijn diverse opties. Wij kiezen in dit artikel voor de Atom Echo. Home Assistant zal via spraak-naar-tekst de gesproken opdrachten om moeten zetten. En om een gesproken reactie terug te kunnen geven, is daarnaast tekst-naar-spraak nodig. De zogenoemde pipelines zijn verantwoordelijk voor deze omzettingen. Omdat we ons hier op lokale stembediening richten, zonder de noodzaak voor clouddiensten, moeten we hier wat software voor installeren.

Dat is eenvoudig dankzij de hiervoor beschikbare add-ons. Het gaat om Piper voor tekst-naar-spraak en Whisper voor spraak-naar-tekst. Over Whisper hebben we het in eerder gehad. Daarin gebruikten we het om transcripties te maken van audio en video. In Home Assistant wordt een snellere fork genaamd faster-whisper gebruikt. Die is tot vier keer sneller bij dezelfde nauwkeurigheid, terwijl minder geheugen nodig is.

We gaan enkele add-ons installeren voor het gebruiken van de lokale assistent.

Spraakopdrachten geven in Home Assistant Om spraakopdrachten te kunnen geven, heb je meerdere opties. Je zou op het systeem met Home Assistant een usb-microfoon (of usb-speakerphone) kunnen aansluiten. Dit vereist wel de extra add-on genaamd Assist Microphone. Gangbaarder zijn een pc, laptop, smartphone of tablet.

Home Assistant ondersteunt bovendien smartwatches met Wear OS, het besturingssysteem van Google (vroeger bekend onder de naam Android Wear). Dat besturingssysteem wordt onder meer gebruikt in de Samsung Galaxy Watch.

Een andere optie is een zelfgebouwde slimme luidspreker. Hierbij kun je een ESP32-microntroller gebruiken met de software ESPHome. Op de microcontroller moet je een kleine microfoon en eventueel een luidspreker aansluiten. De luidspreker zorgt dat je bevestigingen te horen krijgt. Wij gebruiken de M5Stack Atom Echo die dit alles standaard biedt. Hij heeft niet de hoogste kwaliteit, maar werkt prima voor ons doel.

4 Piper add-on installeren

Als eerste installeren we de add-on genaamd Piper voor de tekst-naar-spraak-omzetting. Ga hiervoor naar Instellingen / Add-ons en klik op Add-on winkel. Je vindt Piper onder het kopje Official add-ons. Klik er op, kies Installeer en open dan het tabblad Configuratie. Bij Voice kies je een taal en de gewenste kwaliteit. Voor de kwaliteit heb je de opties low, medium en high.

Het kan een uitdaging zijn om een goede optie te vinden voor de Nederlandse taal. Hier kiezen we als voorbeeld voor nl-rdh-medium. Je kunt ook altijd een van de andere modellen proberen voor een andere uitspraak. Klik op Opslaan om de wijzigingen te bewaren.

Ga dan naar het tabblad Informatie, zet een vinkje bij Watchdog en klik op Starten. Je kunt de integratie nu toevoegen aan Home Assistant. Onder Instellingen / Apparaten & diensten zie je dat de integratie voor Piper al is gevonden. Klik op Configureren en dan Verzenden om deze toe te voegen.

We installeren Piper en stellen de gewenste opties in.

5 Piper uitproberen

Je kunt de integratie eenvoudig uitproberen via Ontwikkelhulpmiddelen / Services. Zoek bij Service naar Text-to-speech (TTS): Spreek. Klik achter Doelen op Entiteit kiezen en kies piper. Achter Mediaspeler entiteit kies je een mediaspeler waarop het bericht moet worden afgespeeld. Achter Bericht voer je een tekstbericht in.

Klik op Service aanroepen om de omzetting uit te proberen. Als het goed is, wordt het tekstbericht nu netjes uitgesproken op de luidspreker. Vergelijk het resultaat eventueel met Google door bij Entiteit kiezen voor Google te kiezen. Zet een vinkje bij Taal en voer nl in als taal. Zie je die optie voor Google niet? Voeg dan de integratie Google / Google Translate text-to-speech toe.

Via de ontwikkelhulpmiddelen kun je lokale tekst-naar-spraak uitproberen.

6 Tekst naar spraak instellen

We kunnen nu ook de instellingen voor onze assistent aanpassen. Ga daarvoor naar Instellingen / Spraakassistenten en selecteer je assistent. Bij Tekst-naar-spraak kun je Piper met de gewenste taal en stem kiezen. We gaan hier uit van de stem nl-rdh-medium. Selecteer in dit geval bij Taal de optie nl_BE. Bij Stem kies je vervolgens rdh (medium).

Kies Stem proberen om het resultaat te beluisteren. Bij onverstaanbaar gebrabbel is het nodig de instellingen te wijzigen of een andere stem te proberen. Klik op Bijwerken als je tevreden bent.

We stellen Piper in voor tekst-naar-spraak met de gewenste taal en opties.

7 Whisper installeren

Je kunt nu de spraak-naar-tekst-add-on genaamd Whisper installeren. Ga hiervoor terug naar de add-on-winkel, klik onder Official add-ons op Whisper en kies Installeer. Ga dan naar het tabblad Configuratie. Selecteer bij Language de gewenste taal, in dit voorbeeld nl voor Nederlands. Bij Model kun je een model kiezen dat past bij de hardware die je gebruikt. De standaardoptie tiny-int8 is geoptimaliseerd voor een Raspberry Pi 4.

Een groter model is nauwkeuriger, maar vraagt ook meer van de gebruikte hardware. We raden aan hier wat mee te experimenteren. Op wat betere hardware kiezen we veelal small-int8.

Kies Opslaan als je klaar bent met het aanpassen van de configuratie. Ga dan terug naar het tabblad Informatie, klik op Watchdog / Starten. Voeg daarna ook de integratie voor Whisper toe onder Instellingen / Apparaten & diensten. Open ook weer de instellingen voor de assistent onder Instellingen / Spraakassistenten. Kies onder het kopje Spraak-naar-tekst voor faster-whisper met de taal Nederlands. Bewaar de aanpassingen met Bijwerken.

Bij de configuratie van Whisper is vooral het model belangrijk.

8 Wekwoord instellen

Je kunt een wekwoord (wake word in het Engels) gebruiken om de assistent op te roepen (zie ook het kader ‘Wekwoord gebruiken voor je assistent’). De herkenning van wekwoorden wordt meestal aan Home Assistant overgelaten. Hiervoor wordt de add-on open WakeWord gebruikt. Installeer deze via de add-on-winkel. Start daarna de add-on en voeg de integratie toe onder Instellingen / Apparaten & diensten.

Open daarna de instellingen van de assistent. Onder het kopje Wekwoord kies je bij Wekwoord engine de optie openwakeword met het gewenste wekwoord. We beginnen met ok nabu.

Je zou ook een eigen wekwoord kunnen maken via deze instructies. Daarnaast kun je door de community gemaakte wekwoorden downloaden.

Dankzij openWakeWord kun je de assistent oproepen met een commando.

Wekwoord gebruiken voor je assistent Bij een slimme luidspreker gebruik je een zogeheten wekwoord of wake word om de assistent op te roepen en vragen te stellen. Bijvoorbeeld ‘Hey, Google’ of ‘Alexa’. Zo’n wekwoord blijkt technisch een uitdaging: het woord moet snel worden herkend met weinig ruimte voor fouten. Vaak wordt het apparaat zelf gebruikt voor de interpretatie, geholpen door modellen die door AI zijn getraind.

In Home Assistant werkt het (meestal) anders. Om niet afhankelijk te zijn van specifieke hardware, wordt de interpretatie door Home Assistant gedaan. Bij detectie van spraak wordt een audiosample gemaakt en naar Home Assistant verstuurd voor verwerking. Wordt het wekwoord herkend, dan wordt de opdracht die erop volgde verwerkt. Een nadeel is: als je veel apparaten zoals de Atom Echo gebruikt, dan heb je relatief veel processorkracht nodig op het systeem waarop Home Assistant draait.

©Diego - stock.adobe.com

Net als bij slimme luidsprekers kun je een wekwoord gebruiken.

9 Verbinding maken

We gaan nu de vereiste software op de M5Stack Atom Echo installeren. In onze opstelling zal de Atom Echo gebruikmaken van ESPHome. Het installatieproces is flink vereenvoudigd. Hierbij moet je een gewone pc of laptop gebruiken, niet je smartphone of tablet. Ga in je browser naar de Atom Echo-tutorial van Home Assistant. Gebruik hierbij een Chromium-browser, zoals Google Chrome of Microsoft Edge.

Klik op die pagina op de blauwe knop Connect. Sluit de Atom Echo aan op je pc. In het pop-upvenster kun je nu Atom Echo selecteren, kies dan Verbinding maken. Zie je geen apparaat staan? Sluit dan het venster. Je ziet nu direct enkele verwijzingen naar relevante drivers, waaronder de CH342-driver die nodig is voor de Atom Echo. Download en installeer deze drivers. Klik daarna op Try Again.

Via het pop-upvenster kun je verbinding maken en software installeren.

10 Software installeren

Zodra er verbinding is gemaakt kun je via hetzelfde pop-upvenster de software installeren. Kies daarvoor Install Voice Assistant gevolgd door Install. Mislukt de installatie? Probeer het dan opnieuw, maar houd de resetknop ingedrukt terwijl je op Install klikt. Let op: dat is de knop aan de zijkant, niet de hoofdknop aan de bovenkant bij de luidspreker.

Is de installatie klaar, kies dan Next. Je kunt nu het wifi-netwerk kiezen dat de Atom Echo moet gaan gebruiken en het bijbehorende wachtwoord invoeren. Vul dit in en klik op Connect. Nadat je de wifi hebt ingesteld, wordt er geprobeerd om verbinding te maken. Daarna verschijnt als het goed is de melding dat de Atom Echo is verbonden met Home Assistant.

Na de installatie kun je het wifi-netwerk voor de Atom Echo instellen.

11 Toevoegen aan Home Assistant

Met de link Add to Home Assistant kun je de Atom Echo aan Home Assistant toevoegen. Of je doet dit handmatig: ga hiervoor naar Instellingen / Apparaten & diensten. Je ziet je apparaat wellicht al in het overzicht staan. Klik in dat geval op Configureren en Verzenden.

Zie je de Atom Echo niet? Kies dan Integratie toevoegen en zoek de Atom Echo op onder ESPHome. Als je daarna de integratie opzoekt, zie je wat extra opties. Zo is er een sensor die aangeeft of de Atom Echo bezig is met het verwerken van een spraakopdracht, omdat het bijvoorbeeld je wekwoord heeft opgevangen.

Je wekwoord is standaard actief. Dat zie je aan het vinkje bij Use wake word. Zet je dit uit, dan moet je de hoofdknop indrukken voordat je een opdracht inspreekt. Heb je meerdere spraakassistenten? Dan kun je bij Assistentie-pipeline kiezen welke assistent de Atom Echo moet raadplegen.

De integratie biedt nog wat extra opties die je kunt instellen.

12 Persoonlijke zinnen

Wat de assistent nog een stuk krachtiger maakt, is dat je persoonlijke zinnen kunt gebruiken om een automatisering te starten. Hiervoor maak je een nieuwe automatisering. Kies dan als trigger de optie Zin. Je kunt nu de tekst invullen die als trigger moet dienen. Vervolgens kies je eventuele voorwaarden en acties.

Je kunt ook wildcards in de zin opnemen. Die wildcards kun je dan als variabele gebruiken in je automatisering. Het is raadzaam om de assistent ook een reactie te laten geven. Daarvoor kun je een actie toevoegen. Deze vind je onder Andere acties / Gespreksreactie instellen.

Je kunt een automatisering maken met als trigger een specifieke zin.

▼ Volgende artikel
Black Friday Week bij Expert: zeven elektronica-deals die je niet wilt missen
Huis

Black Friday Week bij Expert: zeven elektronica-deals die je niet wilt missen

Het is Black Friday Week bij Expert. In de winkels én online vind je hoge kortingen op televisies, laptops, wasmachines, drogers, e-readers en slimme apparaten. Dit is dus hét moment om toe te slaan. Hieronder zetten we zeven producten in de spotlight – en je ziet meteen welke korting je krijgt!

Partnerbijdrage - in samenwerking met Expert

LG 55QNED86A6A 55-inch: 4K QNED EVO-televisie

De LG 55QNED86A6A combineert QNED EVO-technologie met een 55-inch 4K-scherm voor helder beeld en nauwkeurige kleuren. De α8 AI Processor 4K optimaliseert beeld en geluid automatisch, terwijl HDR10 en HLG zorgen voor een breed dynamisch bereik. Dankzij WebOS 25 schakel je snel tussen apps, en met vier HDMI 2.1-poorten sluit je moeiteloos consoles of streamingapparaten aan. Een complete smart-tv voor films, series en gaming.

💡LG 55QNED86A6A: van 849 euro voor 675 euro

Samsung WW11DG6B25LB: grote en zuinige wasmachine

De Samsung WW11DG6B25LB heeft een ruime trommel van 11 kilo en centrifugeert met 1400 toeren. EcoBubble wast grondig op lage temperatuur en Hygiënisch Stomen verwijdert bacteriën en allergenen. Met SuperSpeed is een volle trommel in 39 minuten schoon. Het AI Display leert welke programma's je het meest gebruikt en zet die vooraan. Bovendien is het met een energieklasse van A -10% ook nog eens een zuinige wasmachine.

💡Samsung WW11DG6B25LB: van 819 euro voor 566 euro

Beko BM3T3823W: energiezuinige warmtepompdroger

De Beko BM3T3823W is een energiezuinige warmtepompdroger met een capaciteit van 8 kilo. Dankzij EcoGentle blijven kleuren mooi, terwijl het AquaWave-systeem zorgt voor een zachte trommelbeweging die slijtage beperkt. De vijftien programma's bieden opties voor uiteenlopende stoffen, van katoen tot fijne was. Het overzichtelijke LED-display toont de resterende tijd en maakt elke instelling eenvoudig.

💡Beko BM3T3823W: van 519 euro voor 433 euro

Het is Black Friday Week bij Expert! Profiteer deze week van onweerstaanbare Black Friday Deals op al je favoriete televisies, wasmachines, drogers, laptops, e-readers en nog veel meer! Naast de Black Friday Deals op deze pagina zijn er nog veel meer. Allemaal zien? Ga naar https://www.expert.nl/black-friday voor alle deals!

Inventum VVW6008AB: vrijstaande vaatwasser

De Inventum VVW6008AB is een praktische vrijstaande vaatwasser met ruimte voor twaalf couverts. Met een hoogte van 85 centimeter past hij onder de meeste aanrechtbladen. De indeling is overzichtelijk en de bestekmand houdt messen, vorken en lepels bij elkaar zodat alles goed schoon wordt. Een nuchtere, stille vaatwasser die ontworpen is voor dagelijks gebruik.

💡Inventum VVW6008AB: van 379 euro voor 299 euro

Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): allround laptop

De Acer Aspire Go 15 combineert een slank ontwerp met sterke prestaties. De AMD Ryzen 7 5825U-processor en 16 GB RAM zorgen voor soepele multitasking, terwijl de 512 GB SSD voor snelle opstarttijden zorgt. Het 15,6-inch Full HD IPS-scherm levert scherpe beelden en AMD Radeon Graphics zorgt voor verbeterde grafische prestaties. Een lichte, veelzijdige laptop voor thuis, studie en onderweg.

💡Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): van 599 euro voor 499 euro

Eufy Video Doorbell E340 + Chime: slimme deurbel

De Eufy Video Doorbell E340 toont wie er voor je deur staat in scherpe 1080p- of 1536p-modus. Dankzij de draadloze installatie heb je geen bedrading nodig. Via de Eufy-app bekijk je livebeelden en meldingen op je smartphone. De meegeleverde Chime zorgt dat je het signaal ook zonder telefoon hoort. Een eenvoudige manier om je huis slimmer en veiliger te maken.

💡Eufy Video Doorbell E340 + Chime: van 199 euro voor 119 euro

Kobo Libra Colour (zwart): e-reader met kleurenscherm

De Kobo Libra Colour heeft een 7-inch E Ink Kaleido 3-scherm dat omslagen, illustraties en notities in kleur weergeeft. De e-reader is waterbestendig (IPX8) en biedt 32 GB opslag voor duizenden boeken. ComfortLight PRO vermindert automatisch blauw licht voor prettig lezen. Wie met de Kobo Stylus 2 werkt (optioneel), kan notities en markeringen in kleur maken. Ideaal voor lezen thuis en onderweg.

💡Kobo Libra Colour (zwart): van 239 euro voor 209 euro

Over Expert

Expert is in 2025 voor de achtste keer uitgeroepen tot Beste Winkelketen in de elektronica-branche. De formule staat al jaren bekend als dé klantgerichte vakspeciaalzaak in home-elektronica, met een aanbod van betrouwbare merken en scherpe aanbiedingen. Bestel je online, dan koop je altijd bij een van de 141 lokale Expert-winkels in je eigen regio. Die persoonlijke aanpak zorgt voor goed advies en een service die past bij jouw situatie. Je kunt dus kiezen: bestel via de webshop of bezoek een van de 141 winkels verspreid door Nederland.
Alle Expert Black Friday-deals zien? Ga dan naar https://www.expert.nl/black-friday!

▼ Volgende artikel
Review Panasonic TV-55Z90BE6 -  Kwaliteit met een hoog prijskaartje
Huis

Review Panasonic TV-55Z90BE6 - Kwaliteit met een hoog prijskaartje

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

Fantastisch
Energy label
Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten
  • Zeer goede piekhelderheid
  • OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
  • Goede kalibratie af fabrikant
  • Goede bewegingsscherpte
  • Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
  • Geen ondersteuning voor DTS
  • Hoge adviesprijs
Panasonic TV-55Z90BE6

Adviesprijs: 2.199 euro
Wat: Ultra HD 4K 144Hz W-OLED-tv
Schermformaat: 55 inch (139cm)
Aansluitingen: 4x HDMI (2x v2.1 48Gbps, 2x v2.0 18GBps, ARC/eARC, ALLM, 4K144 HFR, VRR), 3x USB, 1x optisch digitaal uit, 1x hoofdtelefoon/subwoofer, 3x antenne, 1x Ethernet, WiFi 5, Airplay2, Bluetooth
Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision IQ, HDR10+ Adaptive, Dolby Atmos, Fire TV, USB/DLNA-mediaspeler, dual DVB-T2/C/S2, CI+-slot, HCX Pro AI Mk II Processor
Afmetingen: 1225 x 787 x 348 mm (incl. voet)
Gewicht: 23 kg (incl. voet)
Verbruik (per 1000 uur): SDR 84 kWh/1000h (G) / HDR 147 kWh/1000h (G)

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

De achterzijde met alle aansluitingen.

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

De afstandsbediening van de TV-55Z90BE6.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.