ID.nl logo
Nooit meer afgeluisterd: aan de slag met lokale stembediening
Huis

Nooit meer afgeluisterd: aan de slag met lokale stembediening

Wil je slimme apparaten in huis bedienen met je stem, zonder de cloud te gebruiken? Dit kan met Home Assistant. Er zijn een paar add-ons nodig en een apparaat om gesproken opdrachten mee te geven. In dit artikel gaan we dit opzetten en configureren.

Na het lezen van dit artikel weet je precies hoe je met Home Assistant spraakopdrachten kunt geven om je slimme huis te bedienen, en dat zonder meeluisteren van de grote partijen.

  • Add-on Piper installeren voor omzetting tekst naar spraak
  • Installatie add-on Whisper voor omzetting spraak naar tekst
  • Wekwoord instellen
  • ESPHome op Atom Echo installeren
  • Atom Echo aan Home Assistant toevoegen
  • Persoonlijke zinnen toevoegen

Toch liever een bekende spraakassistent? Meer dan muziek: kies jouw ideale slimme luidspreker

Sommige mensen worden enthousiast van slimme assistenten, anderen zien vooral bezwaren. Je geeft immers veel prijs aan partijen als Google, Amazon en Apple. Bijvoorbeeld via slimme luidsprekers – ‘afluisterapparaten’ zoals sceptici ze graag noemen. Gelukkig kun je prima alles lokaal houden. Home Assistant, de bekende software voor thuisautomatisering, gaf op dat vlak al vaak het goede voorbeeld.

Zonder tussenkomst van de cloud kun je je slimme huis bedienen, voor zover de fabrikant ook meewerkt natuurlijk. Het afgelopen jaar hebben de ontwikkelaars zich ingezet voor lokale stembediening. Dit is inmiddels beschikbaar, in meer dan vijftig talen. Langzaam wordt het steeds beter.

In dit artikel leggen we uit hoe je hiermee kunt starten. We beginnen met geschreven opdrachten, gevolgd door gesproken opdrachten. Voor spraakopdrachten gaan we met de Atom Echo aan de slag, een slimme luidspreker in dobbelsteenformaat.

©LukasPuchrik

Een slimme speaker van bijvoorbeeld Google is handig, maar je informatie wordt wel gedeeld met een clouddienst.

M5Stack Atom Echo Wil je knutselen met Home Assistant, dan is een microcontroller, zoals de ESP32, met de software ESPHome een ideaal uitgangspunt. ESPHome ondersteunt talloze accessoires zoals sensoren, lampjes en knopjes. In een configuratiebestand geef je aan wat je hebt aangesloten en op welke poort. Daarna komt alles tot leven. De integratie met Home Assistant zorgt dat ook daarin alles beschikbaar is.

In dit artikel werken we met de M5Stack Atom Echo (te koop voor ongeveer 15 euro). Dat is een ESP32-microcontroller voorzien van kleine luidspreker, microfoon, RGB-led en drukknop. Via een geautomatiseerd proces gaan we hierop ESPHome installeren, zodat je hem direct in Home Assistant kunt gebruiken. Het is waarschijnlijk de kleinste slimme luidspreker die je ooit hebt gezien. Je mag er geen wonderen van verwachten, maar het is een prima hulpmiddel om de stembediening uit te proberen.

Er zijn nog andere toepassingen. Daarvoor kun je de uitgebreide documentatie raadplegen.

1 Geschreven opdrachten

We beginnen met geschreven opdrachten. Hoewel niet heel spannend, is het een logische eerste stap. De assistent kun je oproepen via een icoontje rechtsboven in de beheeromgeving, onder Overzicht. Via het toetsenbord geef je opdrachten. Standaard is de taal op Engels ingesteld, maar we gaan dit veranderen naar Nederlands.

Ga hiervoor naar Instellingen / Spraakassistenten. Je kunt meerdere spraakassistenten maken, die verschillende talen spreken. Hier kiezen we ervoor om één Nederlandstalige assistent te activeren, die vanaf paragraaf 4 gaan configureren.

Klik op de assistent. Zorg dat onder het kopje Configuratie de taal op Nederlands staat. De instelling bij Gespreksagent wordt automatisch aangepast. De andere instellingen kun je nog ongemoeid laten, die komen verderop aan bod. Klik op Bijwerken om de veranderingen op te slaan.

2 Naamgeving apparaten

Je kunt nu in het Nederlands vragen om bijvoorbeeld een apparaat aan of uit te zetten. De kans bestaat dat de assistent het apparaat niet kent, je moet namelijk precies de juiste naam gebruiken. Daarom gaan we extra namen toevoegen: zoek daarvoor het te bedienen apparaat op, bijvoorbeeld een koffiemachine. Open de instellingen voor het apparaat en kies Spraakassistenten. Zorg dat er een vinkje bij Ontsluiten staat. Dat is in principe standaard het geval.

Je kunt nu een voor een zogenoemde aliassen toevoegen, zoals koffie en koffiemachine. De assistent weet dan dat je met die woorden dat specifieke apparaat bedoeld. Het streven is om gesproken opdrachten te kunnen gebruiken. De hier toegevoegde aliassen zullen ook bij spraakopdrachten worden gebruikt.

3 Pipelines

Voor stembediening zijn uiteraard een microfoon en luidspreker nodig. Hiervoor zijn diverse opties. Wij kiezen in dit artikel voor de Atom Echo. Home Assistant zal via spraak-naar-tekst de gesproken opdrachten om moeten zetten. En om een gesproken reactie terug te kunnen geven, is daarnaast tekst-naar-spraak nodig. De zogenoemde pipelines zijn verantwoordelijk voor deze omzettingen. Omdat we ons hier op lokale stembediening richten, zonder de noodzaak voor clouddiensten, moeten we hier wat software voor installeren.

Dat is eenvoudig dankzij de hiervoor beschikbare add-ons. Het gaat om Piper voor tekst-naar-spraak en Whisper voor spraak-naar-tekst. Over Whisper hebben we het in eerder gehad. Daarin gebruikten we het om transcripties te maken van audio en video. In Home Assistant wordt een snellere fork genaamd faster-whisper gebruikt. Die is tot vier keer sneller bij dezelfde nauwkeurigheid, terwijl minder geheugen nodig is.

Spraakopdrachten geven in Home Assistant Om spraakopdrachten te kunnen geven, heb je meerdere opties. Je zou op het systeem met Home Assistant een usb-microfoon (of usb-speakerphone) kunnen aansluiten. Dit vereist wel de extra add-on genaamd Assist Microphone. Gangbaarder zijn een pc, laptop, smartphone of tablet.

Home Assistant ondersteunt bovendien smartwatches met Wear OS, het besturingssysteem van Google (vroeger bekend onder de naam Android Wear). Dat besturingssysteem wordt onder meer gebruikt in de Samsung Galaxy Watch.

Een andere optie is een zelfgebouwde slimme luidspreker. Hierbij kun je een ESP32-microntroller gebruiken met de software ESPHome. Op de microcontroller moet je een kleine microfoon en eventueel een luidspreker aansluiten. De luidspreker zorgt dat je bevestigingen te horen krijgt. Wij gebruiken de M5Stack Atom Echo die dit alles standaard biedt. Hij heeft niet de hoogste kwaliteit, maar werkt prima voor ons doel.

4 Piper add-on installeren

Als eerste installeren we de add-on genaamd Piper voor de tekst-naar-spraak-omzetting. Ga hiervoor naar Instellingen / Add-ons en klik op Add-on winkel. Je vindt Piper onder het kopje Official add-ons. Klik er op, kies Installeer en open dan het tabblad Configuratie. Bij Voice kies je een taal en de gewenste kwaliteit. Voor de kwaliteit heb je de opties low, medium en high.

Het kan een uitdaging zijn om een goede optie te vinden voor de Nederlandse taal. Hier kiezen we als voorbeeld voor nl-rdh-medium. Je kunt ook altijd een van de andere modellen proberen voor een andere uitspraak. Klik op Opslaan om de wijzigingen te bewaren.

Ga dan naar het tabblad Informatie, zet een vinkje bij Watchdog en klik op Starten. Je kunt de integratie nu toevoegen aan Home Assistant. Onder Instellingen / Apparaten & diensten zie je dat de integratie voor Piper al is gevonden. Klik op Configureren en dan Verzenden om deze toe te voegen.

5 Piper uitproberen

Je kunt de integratie eenvoudig uitproberen via Ontwikkelhulpmiddelen / Services. Zoek bij Service naar Text-to-speech (TTS): Spreek. Klik achter Doelen op Entiteit kiezen en kies piper. Achter Mediaspeler entiteit kies je een mediaspeler waarop het bericht moet worden afgespeeld. Achter Bericht voer je een tekstbericht in.

Klik op Service aanroepen om de omzetting uit te proberen. Als het goed is, wordt het tekstbericht nu netjes uitgesproken op de luidspreker. Vergelijk het resultaat eventueel met Google door bij Entiteit kiezen voor Google te kiezen. Zet een vinkje bij Taal en voer nl in als taal. Zie je die optie voor Google niet? Voeg dan de integratie Google / Google Translate text-to-speech toe.

6 Tekst naar spraak instellen

We kunnen nu ook de instellingen voor onze assistent aanpassen. Ga daarvoor naar Instellingen / Spraakassistenten en selecteer je assistent. Bij Tekst-naar-spraak kun je Piper met de gewenste taal en stem kiezen. We gaan hier uit van de stem nl-rdh-medium. Selecteer in dit geval bij Taal de optie nl_BE. Bij Stem kies je vervolgens rdh (medium).

Kies Stem proberen om het resultaat te beluisteren. Bij onverstaanbaar gebrabbel is het nodig de instellingen te wijzigen of een andere stem te proberen. Klik op Bijwerken als je tevreden bent.

7 Whisper installeren

Je kunt nu de spraak-naar-tekst-add-on genaamd Whisper installeren. Ga hiervoor terug naar de add-on-winkel, klik onder Official add-ons op Whisper en kies Installeer. Ga dan naar het tabblad Configuratie. Selecteer bij Language de gewenste taal, in dit voorbeeld nl voor Nederlands. Bij Model kun je een model kiezen dat past bij de hardware die je gebruikt. De standaardoptie tiny-int8 is geoptimaliseerd voor een Raspberry Pi 4.

Een groter model is nauwkeuriger, maar vraagt ook meer van de gebruikte hardware. We raden aan hier wat mee te experimenteren. Op wat betere hardware kiezen we veelal small-int8.

Kies Opslaan als je klaar bent met het aanpassen van de configuratie. Ga dan terug naar het tabblad Informatie, klik op Watchdog / Starten. Voeg daarna ook de integratie voor Whisper toe onder Instellingen / Apparaten & diensten. Open ook weer de instellingen voor de assistent onder Instellingen / Spraakassistenten. Kies onder het kopje Spraak-naar-tekst voor faster-whisper met de taal Nederlands. Bewaar de aanpassingen met Bijwerken.

8 Wekwoord instellen

Je kunt een wekwoord (wake word in het Engels) gebruiken om de assistent op te roepen (zie ook het kader ‘Wekwoord gebruiken voor je assistent’). De herkenning van wekwoorden wordt meestal aan Home Assistant overgelaten. Hiervoor wordt de add-on open WakeWord gebruikt. Installeer deze via de add-on-winkel. Start daarna de add-on en voeg de integratie toe onder Instellingen / Apparaten & diensten.

Open daarna de instellingen van de assistent. Onder het kopje Wekwoord kies je bij Wekwoord engine de optie openwakeword met het gewenste wekwoord. We beginnen met ok nabu.

Je zou ook een eigen wekwoord kunnen maken via deze instructies. Daarnaast kun je door de community gemaakte wekwoorden downloaden.

Wekwoord gebruiken voor je assistent Bij een slimme luidspreker gebruik je een zogeheten wekwoord of wake word om de assistent op te roepen en vragen te stellen. Bijvoorbeeld ‘Hey, Google’ of ‘Alexa’. Zo’n wekwoord blijkt technisch een uitdaging: het woord moet snel worden herkend met weinig ruimte voor fouten. Vaak wordt het apparaat zelf gebruikt voor de interpretatie, geholpen door modellen die door AI zijn getraind.

In Home Assistant werkt het (meestal) anders. Om niet afhankelijk te zijn van specifieke hardware, wordt de interpretatie door Home Assistant gedaan. Bij detectie van spraak wordt een audiosample gemaakt en naar Home Assistant verstuurd voor verwerking. Wordt het wekwoord herkend, dan wordt de opdracht die erop volgde verwerkt. Een nadeel is: als je veel apparaten zoals de Atom Echo gebruikt, dan heb je relatief veel processorkracht nodig op het systeem waarop Home Assistant draait.

©Diego - stock.adobe.com

9 Verbinding maken

We gaan nu de vereiste software op de M5Stack Atom Echo installeren. In onze opstelling zal de Atom Echo gebruikmaken van ESPHome. Het installatieproces is flink vereenvoudigd. Hierbij moet je een gewone pc of laptop gebruiken, niet je smartphone of tablet. Ga in je browser naar de Atom Echo-tutorial van Home Assistant. Gebruik hierbij een Chromium-browser, zoals Google Chrome of Microsoft Edge.

Klik op die pagina op de blauwe knop Connect. Sluit de Atom Echo aan op je pc. In het pop-upvenster kun je nu Atom Echo selecteren, kies dan Verbinding maken. Zie je geen apparaat staan? Sluit dan het venster. Je ziet nu direct enkele verwijzingen naar relevante drivers, waaronder de CH342-driver die nodig is voor de Atom Echo. Download en installeer deze drivers. Klik daarna op Try Again.

10 Software installeren

Zodra er verbinding is gemaakt kun je via hetzelfde pop-upvenster de software installeren. Kies daarvoor Install Voice Assistant gevolgd door Install. Mislukt de installatie? Probeer het dan opnieuw, maar houd de resetknop ingedrukt terwijl je op Install klikt. Let op: dat is de knop aan de zijkant, niet de hoofdknop aan de bovenkant bij de luidspreker.

Is de installatie klaar, kies dan Next. Je kunt nu het wifi-netwerk kiezen dat de Atom Echo moet gaan gebruiken en het bijbehorende wachtwoord invoeren. Vul dit in en klik op Connect. Nadat je de wifi hebt ingesteld, wordt er geprobeerd om verbinding te maken. Daarna verschijnt als het goed is de melding dat de Atom Echo is verbonden met Home Assistant.

11 Toevoegen aan Home Assistant

Met de link Add to Home Assistant kun je de Atom Echo aan Home Assistant toevoegen. Of je doet dit handmatig: ga hiervoor naar Instellingen / Apparaten & diensten. Je ziet je apparaat wellicht al in het overzicht staan. Klik in dat geval op Configureren en Verzenden.

Zie je de Atom Echo niet? Kies dan Integratie toevoegen en zoek de Atom Echo op onder ESPHome. Als je daarna de integratie opzoekt, zie je wat extra opties. Zo is er een sensor die aangeeft of de Atom Echo bezig is met het verwerken van een spraakopdracht, omdat het bijvoorbeeld je wekwoord heeft opgevangen.

Je wekwoord is standaard actief. Dat zie je aan het vinkje bij Use wake word. Zet je dit uit, dan moet je de hoofdknop indrukken voordat je een opdracht inspreekt. Heb je meerdere spraakassistenten? Dan kun je bij Assistentie-pipeline kiezen welke assistent de Atom Echo moet raadplegen.

12 Persoonlijke zinnen

Wat de assistent nog een stuk krachtiger maakt, is dat je persoonlijke zinnen kunt gebruiken om een automatisering te starten. Hiervoor maak je een nieuwe automatisering. Kies dan als trigger de optie Zin. Je kunt nu de tekst invullen die als trigger moet dienen. Vervolgens kies je eventuele voorwaarden en acties.

Je kunt ook wildcards in de zin opnemen. Die wildcards kun je dan als variabele gebruiken in je automatisering. Het is raadzaam om de assistent ook een reactie te laten geven. Daarvoor kun je een actie toevoegen. Deze vind je onder Andere acties / Gespreksreactie instellen.

▼ Volgende artikel
Hybride warmtepompen: monoblock of split?
Energie

Hybride warmtepompen: monoblock of split?

Je hebt besloten om je huis duurzamer te verwarmen met een hybride warmtepomp. Een uitstekende keuze die je energierekening flink kan verlagen. Nu sta je voor een volgende beslissing: wordt het een monoblock- of een split-warmtepomp? In dit artikel leggen we de verschillen uit.

Partnerbijdrage: in samenwerking met Intergas

Voordat we de verschillen bespreken, is het goed om te begrijpen hoe een warmtepomp werkt. In essentie haalt een warmtepomp energie uit de buitenlucht en zet deze om in bruikbare warmte voor je huis. Dit proces is enorm efficiënt en kan daarom een forse besparing op je verwarmingskosten opleveren. De twee hoofdtypes die we hier bespreken zijn de monoblock- en de split-warmtepomp.

Wat is een monoblock-warmtepomp?

Een monoblock-warmtepomp is een alles-in-één oplossing. Zoals de naam al suggereert, bestaat deze uit een grote unit die buiten wordt geplaatst. Deze robuuste unit bevat alle technologie die nodig is om warmte uit de buitenlucht te halen en door te geven aan je verwarmingssysteem. De behuizing is stevig gebouwd om weersinvloeden te weerstaan, wat resulteert in een relatief zwaar apparaat – vaak meer dan 80 kilo. Ondanks zijn omvang wordt een monoblock-warmtepomp direct aangesloten op je bestaande verwarmingssysteem, wat de installatie in zekere zin vereenvoudigt.

©Intergas

Wat is een split-warmtepomp?

In tegenstelling tot de monoblock bestaat een split-warmtepomp uit twee afzonderlijke delen: een buiten- en een binnenunit. Deze twee units werken samen om je huis te verwarmen. De buitenunit haalt warmte uit de lucht, waarna deze via speciale leidingen naar de binnenunit wordt getransporteerd. Vervolgens geeft de binnenunit de warmte af aan je verwarmingssysteem.

De buitenunit van een split-systeem is kleiner dan een monoblock, maar even robuust gebouwd. De binnenunit is compact en stil, en wordt meestal op zolder of in een bijkeuken geplaatst. Een belangrijk detail is dat de installatie vanwege het speciale koudemiddel in de leidingen tussen de twee units door een erkende vakman moet gebeuren.

Voor- en nadelen van een monoblock-warmtepomp

Een monoblock-warmtepomp, zoals de Intergas Xtend Monoblock, blinkt uit in efficiëntie. Hij kan meer warmte uit de lucht halen en hogere temperaturen bereiken, waardoor je cv-ketel minder vaak hoeft bij te springen. De grote ventilator van een monoblock produceert doorgaans minder geluid dan de kleinere ventilator van een split-systeem. Ook is de installatie vaak eenvoudiger, omdat er alleen waterleidingen op je cv-systeem aangesloten hoeven worden.

Er zijn echter ook uitdagingen. Een monoblock neemt meer ruimte in beslag en is zwaarder, wat een stevige ondergrond vereist. De waterleidingen naar je huis moeten goed worden beschermd tegen vorst. Tot slot is een monoblock meestal duurder in aanschaf dan een split-systeem.

©Intergas

Voor- en nadelen van een split-warmtepomp

Split-warmtepompen hebben als groot voordeel dat ze goedkoper zijn in aanschaf. Ze zijn ook compacter, wat handig is als je weinig buitenruimte hebt. Je kunt de buitenunit bijvoorbeeld aan de gevel van een appartement hangen. Een ander pluspunt is dat je de buiten- en binnenunit verder uit elkaar kunt plaatsen dan bij een monoblock mogelijk is.

Daar staat tegenover dat de kleinere ventilator van de buitenunit sneller moet draaien en daardoor meer geluid maakt. Een split-systeem haalt doorgaans ook iets minder warmte uit de lucht, waardoor je cv-ketel vaker moet bijspringen. De installatie is ingewikkelder vanwege de speciale leidingen die tussen de binnen- en buitenunit moeten komen.

Zowel monoblocks als split-systemen hebben dus hun voor- en nadelen. Wil je een keuze maken die bij jou past? Neem dan contact op met Intergas. De experts helpen je graag verder.

▼ Volgende artikel
Review LG 65QNED91T6A - Kan hij  tippen aan de concurrentie?
Huis

Review LG 65QNED91T6A - Kan hij tippen aan de concurrentie?

QNED, het antwoord van LG op quantum dots, wordt toegepast in deze miniled lcd-tv. Dit type televisie is inmiddels erg populair geworden, ook in het subtop- en middensegment van het tv-aanbod. Heeft deze LG 65QNED91T6A genoeg in huis om de concurrentie de baas te blijven?

Uitstekend
Conclusie

De 65QNED91T6A kan zijn miniled-beloftes niet echt waarmaken. Het aantal zones in de achtergrondverlichting is vrij laag, waardoor er maar een beperkte verbetering van het contrast is. Ook op het gebied van piekhelderheid scoort hij niet overdreven goed. Als we naar concurrenten in deze categorie kijken, zoals Hisense of TCL, dan bieden die meer zones, beter contrast en meer piekhelderheid. LG slaat de plank verder ook mis door reclame op het Home-scherm toe te laten, dat zetten we onverbiddelijk uit. Ondanks die beperking levert de tv nog voldoende contrast en piekhelderheid, en gecombineerd met een ruim kleurbereik en zeer goede beeldverwerking levert dat alsnog erg mooie beelden. De tv is op zijn best in verlichtte woonkamer. Hij ondersteunt Dolby Vision, maar geen HDR10+. LG vangt dat uitstekend op door zijn eigen dynamische tonemapping. Dat illustreert dat goede beeldverwerking net zo belangrijk als puur contrast of piekhelderheid. WebOS is een prima smart tv-systeem met ruim aanbod apps en functies en nu ook met de garantie voor vijf jaar nieuwe versies voor het OS. De prijs is wat ons betreft echter nog iets te hoog.

Plus- en minpunten
  • Voldoende piekhelderheid en goed contrast
  • Mooie HDR-beelden in HDR10 en Dolby Vision
  • Te weinig zones voor een miniled
  • Advertenties op het Home-scherm
  • Beperkte kijkhoek

OVER DIT TOESTEL

  • Adviesprijs: 1.799 euro
  • Wat: Ultra HD 4K 120 Hz Full Array miniled QNED LCD-tv met lokale dimming
  • Schermformaat: 65 inch (164 cm)
  • Aansluitingen: 4x HDMI (4x v2.1 (48 Gbps), ARC/eARC, ALLM, VRR, QMS), 2x USB, 1x optisch digitaal uit, 2x antenne, WiFi 5 (802.11ac), ethernet, Bluetooth 5.1, WiSA
  • Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision IQ, Dolby Atmos, WebOS 24, AirPlay 2, USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, Alpha 8 processor
  • Afmetingen: 1452 x 907 x 285 mm (incl. voet)
  • Gewicht: 35,0 kg (incl. voet)
  • Verbruik (per 1000 uur): SDR 84 kWh (E) / HDR 167 kWh (G)

ENERGIELABEL

MEER INFORMATIE

Deze LG-televisie past perfect in het rijtje van moderne, prima afgewerkte televisies die we dit jaar al vaker voorbij zagen komen. Het toestel is vrij slank dankzij het profiel van slechts 45mm, heeft een mooie metaalkleurige rand rondom en een vlakke rug. Aan de zijdes is de rug zoals bij de meeste toestellen wat afgeschuind. De centrale voet biedt geen verschillende draaiposities, maar het scherm staat desondanks toch 7cm hoog boven het tv-meubel, zodat een soundbar goed onder het scherm past. Het enige echt opvallende kenmerk? Het toestel is relatief zwaar, namelijk 35kg inclusief voet.

De tv beschikt over vier HDMI-poorten die allemaal de maximale HDMI 2.1-bandbreedte van 48Gbps bieden. Dat is nog steeds vrij zeldzaam, maar is wel goed nieuws voor gamers met meerdere high-end gaming-bronnen. Er is ondersteuning voor ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync) en op één poort kun je ARC/eARC gebruiken. De input-lag is iets hoger dan bij de oled-modellen, maar blijft zeer goed, 17,0ms (4K60) en 7,6ms (2K120). Wie de tv wil uitbreiden met draadloze luidsprekers, kan gebruik maken van het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association). Je bent wel beperkt tot 2.1-configuraties, een WiSA surround-opstelling is dan helaas niet mogelijk.

Niet alle minileds zijn gelijk

Het gebruik van minileds voor de achtergrondverlichting is iets waar fabrikanten graag mee uitpakken, maar het resultaat per merk en model kan sterk uiteenlopen. Minileds verdelen de achtergrondverlichting in meer segmenten dan wanneer er gewone leds worden toegepast. Het aantal zones kan sterk verschillen, van 100 tot meer dan 1.000. Dat heeft uiteraard impact op de prestaties wat betreft contrast en helderheid.

Deze LG heeft een achtergrondverlichting met 16x10 (160) zones, en dat is vandaag de dag toch redelijk weinig. Concurrenten zitten in dit segment al op 1.500 zones. Het eigen contrast van het VA-paneel is goed, 4.800:1, maar met dat beperkt aantal zones stijgt dat nauwelijks naar 5.000:1, en dat is vooral ook omdat LG erg voorzichtig is met de dimming. Op eenvoudigere testen kan dit wel naar 35.000:1 stijgen. Naar een reden hoeven we niet ver te zoeken, agressief dimmen met zo weinig zones maakt de zonegrenzen zichtbaar, ook omdat ze soms wat traag reageren. Dat stoort erg en hierdoor is een vage halo rond heldere voorwerpen op een donkere achtergrond dan ook onvermijdelijk.

©LG Electronics

Ook op het vlak van helderheid doet de LG op veel vlakken onder voor de concurrentie. Op een 10% venster meten we in de goed gekalibreerde HDR Filmmaker mode 1.099 nits, en op het volledig wit beeld haalt hij nog 644 nits. Dat was twee jaar geleden weliswaar nog acceptabel, maar nu concurrenten vlot over de 2.000 nits gaan, is dat toch wat te beperkt. Het kleurbereik scoort wel uitstekend, daar meten we 95% P3.

Toch heeft LG nog een sterke troef in handen, namelijk de uitstekende kalibratie af fabriek. De Filmmaker mode is zowel in SDR als HDR bijzonder goed gekalibreerd. Dat betekent dat je kunt rekenen op veel schaduwnuances, een neutrale grijsschaal en mooie, natuurlijke kleurweergave. Met HDR10-beeld kan LG’s dynamische tone mapping prachtige resultaten opleveren en daarmee maakt de tv het beste van zijn kleurbereik en helderheid. Witnuances en intense kleuren worden uitstekend bewaard. Alleen heel donkere HDR10-scènes lijden wat onder het beperkte aantal zones, die beelden worden iets té donker. De QNED91 ondersteunt ook Dolby Vision, maar geen Dolby Vision IQ zoals bij de oled-modellen.

Uitstekende beeldverwerking

Naast een uitstekende kalibratie toont deze LG ook sterke prestaties voor beeldverwerking. Dat dankt de tv aan zijn Alpha 8-processor die verbeterd werd met eigenschappen en functies die vorig jaar nog exclusief voor de Alpha 9-processor waren. We kunnen zelfs zeggen dat de LG geen echte zwakke plekken meer heeft. Deinterlacen van 1080i-beelden zoals die van live tv, doet hij prima zodat je zelden nog een gekartelde rand ziet. Upscaling en ruisonderdrukking maken van oudere content mooie 4K-beelden, al kun je van oudere videocontent zoals dvd’s geen wonderen verwachten. Via een superresolutie-bewerking kan de tv wat fijn extra detail toevoegen, dat werkt goed voor HD-materiaal, maar kan bij dvd’s bijvoorbeeld wel voor een wat overbewerkt resultaat zorgen. De ruisonderdrukking kan ook kleurstroken in zachte gradiënten wegnemen.

©LG Electronics

Een lcd-paneel heeft minder bewegingsscherpte dan een oled-paneel, en dus maskeert het fijn detail in snelle actiescènes. Bewegende voorwerpen hebben soms een wazige rand of tonen een beperkt sleepspoor. LG biedt met Motion Pro verschillende opties om dat te elimineren, maar introduceren op hun beurt juist weer andere problemen, dus deze functie kun je beter uit laten staan. Heb je een hekel aan schokken in het beeld wanneer de camera snel beweegt, activeer dan de Trumotion-functie. Zeker voor sport is dat prettig, maar voor film blijft het vaak een kwestie van smaak.

Degelijke audio

De QNED91 is uitgerust met een 2.2-systeem van 40 watt, en ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X. Onze filmfragmenten klonken prima met een aangename warme klank en een vleugje ruimtelijkheid. Die echte surround sound-ervaring kan je uit dit soort systeem niet halen, zelfs niet met ondersteuning voor de modernste audioformaten. Dat AI niet altijd de juiste resultaten geeft, werd hier bevestigd. De tv heeft een AI-Pro mode voor geluid, maar die klonk erg slecht, zeker voor muziek. In de muziek audiomode konden we het resultaat wél waarderingen, als loop je daar wel tegen beperkingen aan wanneer je voor hardere muziekgenres zoals metal kiest. Met het volume op ongeveer driekwart hoor je de woofer trillen in het chassis en gaat de bas uit de bocht. Al bij al een degelijk resultaat, in lijn met deze categorie. 

WebOS 24, helaas met reclame

De smart tv-omgeving van LG, WebOS, heeft veel goede punten. Zo vind je nagenoeg alle streaming-apps op dit platform, zowel internationaal als lokaal. Daarnaast heeft LG op de 2024-versie van webOS naast Airplay 2 ook Google Cast geïmplementeerd zodat je vanaf je smartphone, Android of iOS, moeiteloos content naar de tv kunt streamen. Apps en andere functies zijn gegroepeerd in zogeheten Quick Cards, zodat je gemakkelijk bepaalde functies kunt terugvinden.

©Eric Beeckmans | ID.nl

Er zijn Quick Cards voor Thuis-hub, Sport, Thuiskantoor, Games, Muziek, Toegankelijkheid en sinds kort ook voor Leren en Groeien. De lay-out van WebOS zelf is vrij eenvoudig en ook redelijk compact zodat je niet nodeloos hoeft te scrollen om iets te vinden. De Magic Remote van LG waarmee je een cursor bestuurt door naar het scherm te wijzen blijft ook een belangrijke factor in het gebruiksgemak. Aangezien smart tv-platformen nog steeds evolueren is het ook erg fijn om te weten dat LG nu vijf jaar lang de nieuwste versie van WebOS op je tv belooft te plaatsen. In dit overzichtsartikel vind je alle info over webOS.

Toch heeft LG wat ons betreft een foute beslissing genomen. De fabrikant toont namelijk nu reclame op het Home-scherm, en die reclame is in tegenstelling tot bij andere fabrikanten niet beperkt tot content, maar kan bijvoorbeeld ook een sportwinkel of automerk tonen. Dat is echt wel het laatste wat we willen. Zelfs de screensaver kan reclame tonen (al zagen daar gelukkig alleen LG’s eigen LG Channel-dienst). Je kunt de reclame uitschakelen via de instellingen, iets dat we dan ook van harte aanraden.

Conclusie

De 65QNED91T6A kan zijn miniled-beloftes niet echt waarmaken. Het aantal zones in de achtergrondverlichting is vrij laag, waardoor er maar een beperkte verbetering van het contrast is. Ook op het gebied van piekhelderheid scoort hij niet overdreven goed. Als we naar concurrenten in deze categorie kijken, zoals Hisense of TCL, dan bieden die meer zones, beter contrast en meer piekhelderheid. LG slaat de plank verder ook mis door reclame op het Home-scherm toe te laten, dat zetten we onverbiddelijk uit.

Ondanks die beperking levert de tv nog voldoende contrast en piekhelderheid, en gecombineerd met een ruim kleurbereik en zeer goede beeldverwerking levert dat alsnog erg mooie beelden. De tv is op zijn best in verlichtte woonkamer. Hij ondersteunt Dolby Vision, maar geen HDR10+. LG vangt dat uitstekend op door zijn eigen dynamische tone mapping. Dat illustreert dat goede beeldverwerking net zo belangrijk als puur contrast of piekhelderheid. WebOS is een prima smart tv-systeem met ruim aanbod apps en functies en nu ook met de garantie voor vijf jaar nieuwe versies voor het OS. De prijs is wat ons betreft echter nog iets te hoog.