Hebt u zich ooit wel eens afgevraagd of de bewegingsmeter op uw smartphone of smartwatch de waarheid spreekt? Tijd voor een meting van de meters!

Op een goede dag kreeg ondergetekende een mail van de hoofdredacteur Dick van de Schraaf van Computer Idee: “Gisteren heb ik 23 km gewandeld. Volgens mijn smartwatch heb ik ruim 33.000 stappen gezet en daarbij bijna 4900 calorieën verbrand. Klopt dat wel, vraag ik me af? Wil jij eens uitzoeken hoe reëel dergelijke getallen zijn? Dus: hoe betrouwbaar zijn smartwatches in hun bevinden? Dat zou ik wel eens willen weten.”

Dr. Martijn de Groot is de aangewezen persoon om deze vraag te beantwoorden. Hij is onderzoeksleider bij het Quantified Self Institute (QSI) van de Hanzehogeschool Groningen. Dat instituut houdt sinds 2012 de ontwikkelingen op het gebied van ‘wearables’ nauwlettend in de gaten. De medewerkers van het QSI kijken welke op het lichaam gedragen sensoren er op de markt zijn en testen samen met onderzoekers hoe accuraat deze apparaatjes meten. Ook willen ze graag weten wat het effect is van ‘self tracking’: krijgen mensen daardoor echt beter inzicht in hun leefpatroon? En welk effect heeft dat op hun gedrag? Gaan ze er echt gezonder door leven? 

©CIDimport

Onderzoeksleider Dr. Martijn de Groot van het Quantified Self.

Lab- en veldtests

©CIDimport

Wearables kunnen allerlei aspecten van onze lichamelijke activiteit in de gaten houden. Ze houden bijvoorbeeld bij hoeveel we bewegen, meten onze hartslag of ons slaappatroon. Ook zijn er apps waarin gebruikers kunnen invullen wat ze eten gedurende de dag. Zo ontstaat een grote berg gegevens over de drager van de wearable, waarop slimme software analyses kan loslaten. Iedereen kan zo op de smartphone statistieken bekijken van zijn of haar leefpatroon en gezondheid. Ook eventuele veranderingen in de loop van de tijd worden opeens duidelijk. Of mogelijke verbanden: wie weet valt u later in slaap als u te laat op de dag koffie drinkt. Of hebt u meer diepe slaap nodig als u meer alcohol drinkt. Maar dan is het echter wel belangrijk dat een wearable meet wat hij belooft te meten. Wie echter een wearable aan wil schaffen heeft weinig aanwijzingen over hoe goed deze apparaten hun werk doen. Daarom deed De Groot onderzoek naar tien populaire bewegingstrackers, samen met collega-onderzoekers van het Lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing van de Hanzehogeschool Groningen en het Centrum voor Beweging en Onderzoek (CBO Groningen).

Tot de geteste trackers behoorden onder meer de FitBit en de Nike Fuelband. Die laatste worden om de pols gedragen, maar er werden ook ‘activity trackers’ onderzocht die met een clip aan de kleding kunnen worden vastgemaakt, zoals de Misfit. Ook één smartphone-app werd onderzocht. Deze maakt gebruik van de ingebouwde versnellingsmeter om het bewegingspatroon van de drager bij te houden. De Groot: “We wilden weten of de trackers betrouwbaar zijn, dat wil zeggen of ze onder dezelfde omstandigheden elke keer dezelfde meetresultaten geven. En of ze valide zijn: dat wil zeggen of ze accuraat meten.” Om die vragen te onderzoeken gingen de onderzoekers grondig te werk. Enkele tientallen proefpersonen, zowel mannen als vrouwen, wandelden een aantal kilometer op een loopband in het laboratorium. Daarnaast werd hen gevraagd om tien verschillende trackers gedurende een normale werkdag te dragen. De accuraatheid van de trackers controleerde het onderzoeksteam in het lab aan de hand van een gouden standaard: een optische sensor die het aantal stappen telde dat proefpersonen op de loopband zetten. In de veldstudie werd ter controle een wetenschappelijke versnellingsmeter op het bovenbeen geplakt.

Verschil tussen pols- en heuptrackers
Smartwatches zijn over het algemeen minder geschikt als stappenteller omdat ze vooral bewegingen van het bovenlichaam registreren. Wie zijn of haar loopgedrag wil monitoren kan beter een tracker kopen die met een clip aan de broekband of een ander kledingstuk wordt bevestigd.

Bijna alle trackers in de test bleken heel betrouwbaar: “De ruime meerderheid van de trackers meet bij herhaalde metingen onder dezelfde omstandigheden behoorlijk goed hetzelfde.” Maar op het gebied van ‘validiteit’ waren er meer verschillen: “Niet elke meter bleek accuraat te meten. Dat viel vooral op tijdens de veldtest.” Dat gold met name voor activity trackers die om de pols worden gedragen. De Groot: “Polstrackers zoals smartwatches letten op zwaaibewegingen van de armen. Eén armzwaai staat gelijk aan één looppas. In het lab werkt die methode nog behoorlijk. Proefpersonen liepen op een loopband, waardoor elke armzwaai inderdaad verwees naar één stap. Maar in het echte leven is dat lang niet altijd het geval. Als je koffie zet of aan het afwassen bent zwaai je ook wel eens met een arm. Activity trackers proberen die armbewegingen eruit te filteren door bijvoorbeeld te letten op het ritme of het aantal aaneengesloten armzwaaien. Maar dan nog klopt hun gok lang niet altijd, zo blijkt.” Ook de smartphone presteerde slecht. De Groot: “Dat komt waarschijnlijk omdat de hardware en software van de huidige generatie smartphones niet zijn geoptimaliseerd voor activity tracking.”

Nike Fuelband

©CIDimport

©CIDimport

Volgens recent Amerikaans wetenschappelijk onderzoek presteerde de Nike Fuelband onder de maat: de armband rapporteerde minder dan 400 stappen, terwijl proefpersonen er toch echt 500 hadden gezet.

Eén armband presteerde opvallend slecht: de populaire Nike Fuelband. De Groot: “Hiervoor geldt echt: schoenmaker, blijf bij je leest.” De Fuelband kwam ook al in een ander recent onderzoek minder goed uit de bus. In februari publiceerde een Amerikaans onderzoeksteam in een medisch wetenschappelijk tijdschrift een ‘onderzoeksbrief’ over hun bevindingen met verschillende meters en smartphone apps die bedoeld zijn om loopafstanden te meten. Ze onderzochten deze stappentellers via twee tests: eentje waarbij proefpersonen exact 500 stappen zetten en eentje waarbij ze 1500 stappen deden. Hun conclusies: “De gegevens van smartphones verschilden slechts weinig van de geobserveerde stappen, alhoewel ze soms wat te hoog en soms wat te laag zaten. De verschillen tussen draagbare apparaten waren echter groter. Zo was er één apparaat dat ruim twintig procent minder stappen telde dan feitelijk werden gezet.” Dit laatste apparaat was de Nike Fuelband: deze rapporteerde minder dan 400 stappen, terwijl proefpersonen er toch echt 500 hadden gezet. De Groot: “Deze studie beperkt zich tot lab-onderzoek. Wij hebben echter ook nog een veldstudie gedaan. In het Amerikaanse onderzoek doen de apps het redelijk goed, maar in onze veldtests gaan ze echt onderuit. Net zoals gezegd de Nike Fuelband: die heeft een mooi en stoer uiterlijk, maar presteert behoorlijk slecht in vergelijking met de andere activity trackers. Duurder is dus niet per se beter.”

Koopadvies

©CIDimport

Op de fiets hebt u niets aan een activity tracker.

Welke activity tracker kunt het beste aanschaffen? Die keuze hangt volgens onderzoeksleider de Groot heel erg af van de reden dat uw bewegingsactiviteit wilt meten:

Weten of u de norm voor gezond bewegen haalt
“Iemand die alleen een algemeen beeld wil krijgen van zijn of haar activiteitenpatroon, hoeft zich niet zo druk te maken. Het maakt in dat geval weinig uit welke tracker iemand koopt. Dat kan ook een heel goedkope zijn of eentje die er gewoon heel mooi uit ziet. De algemene regel is in ieder geval dat gezond bewegen ongeveer gelijk staat aan tienduizend stappen per dag.”

Fietsafstanden meten
Wie bereid is wat meer geld uit te geven moet zich volgens de Groot realiseren dat een actitiviteitenmeter niet voor elke activiteit even geschikt is: “Wanneer iemand bijvoorbeeld gaat fietsen heeft een wearable weinig zin.” Dat komt door de werking van een versnellingsmeter. “Die meet de versnelling in een ruimte. In de trein, auto of op de fiets heb je er daardoor niets aan. In het geval van een fiets is een ouderwetse kilometerteller de beste oplossing. Of het gebruik van een app zoals Strava of Run Keeper om gps-coördinaten bij te houden en zo de fietstocht in kaart te brengen.”

Stappenteller
“Wearables die om de pols worden gedragen zijn over het algemeen minder geschikt als stappenteller omdat ze vooral bewegingen van het bovenlichaam registreren. Wie zijn of haar loopgedrag wil monitoren kan beter een tracker kopen die met een clip aan de broekband of een ander kledingstuk wordt bevestigd. Of smartwatches zoals de nu juist uitgebrachte Apple Watch betrouwbaarder zijn dan de huidige pols-trackers weten we nog niet. Dat gaan we dit najaar testen.”

Hoe werkt een tracker?
Een activity tracker is eigenlijk gewoon een versnellingsmeter: een drie-assige gyroscoop. De Groot: “De hardware die in verschillende activity trackers is ingebouwd, verschilt niet of nauwelijks. Veel fabrikanten gebruiken zelfs dezelfde processoren en sensoren, die meestal uit China afkomstig zijn.” Over de manier waarop fabrikanten de ruwe data interpreteren die door de apparaatjes verzameld worden, zwijgen ze meestal. Maar die data zullen hoe dan ook in de eerste plaats vertaald moeten worden in aantallen stappen. De Groot: “Om te weten of de gebruiker al dan niet een stap heeft gezet moet er eerst allerlei ruis worden uitgefilterd. Wanneer er veel aanwijzingen zijn dat iemand een stap heeft gezet en er een bepaalde drempelwaarde overschreden wordt, gaat de tracker er vervolgens van uit dat iemand een stap heeft gezet.” Activity trackers geven daarnaast meestal ook een indicatie van de afstand die iemand heeft afgelegd en de hoeveelheid calorieën die iemand daarmee heeft verbrandt. Om de afstand te schatten moeten de trackers een schatting maken van de staplengte. De Groot: “Om die reden vragen de meeste trackers bij het eerste gebruik hoe lang iemand is. En om het calorieverbruik te kunnen berekenen willen ze meestal weten wat iemands gewicht en geslacht is: mannen verbranden over het algemeen namelijk meer calorieën op basis van dezelfde hoeveelheid beweging. En zwaardere mensen verbruiken logischerwijs ook meer energie om dezelfde afstand af te leggen dan lichte mensen.”

Activity tracker voor kinderen

©CIDimport

Het Quantified Self Institute ontwikkelt samen met bedrijven en studenten een tracker die wordt ingezet bij  twee grote onderzoeksprojecten op het gebied van overgewicht bij kinderen en jongeren. De Groot: “Er is veel bekend over het bewegingsgedrag van volwassenen, maar veel minder over dat van kinderen. Ze bewegen anders: explosiever en ongerichter. Er bestaat daardoor behoefte aan een speciale activitity tracker voor kinderen. Veel ouders proberen hun kinderen daarom te stimuleren om meer te bewegen. Maar vaak denken ze ook: mijn kind zit op voetbal, dus het krijgt wel genoeg beweging. Maar als het kind de rest van de week op de bank hangt, achter de televisie of tablet, dan hoeft dat helemaal niet zo te zijn. De tracker helpt om meer inzicht in dat soort mechanismen te krijgen. We hebben de kinderen uitgelegd wat de norm is voor gezond bewegen. Ze kunnen nu dus zelf in de gaten houden of ze die norm halen.”

Calorieverbruik berekenen
Geeft uw eigen activity tracker uw calorieverbruik juist weer? “Wie wil berekenen hoeveel calorieën hij of zij verbruikt met een bepaalde sport-activiteit zoals wandelen of hardlopen, moet letten op de duur van de activiteit en de gebruikte snelheid,” zegt onderzoeker Thea Kooiman van de Hanzehogeschool Groningen. U kunt vervolgens deze formule invullen:
Energieverbruik in kilocalorieën = 0,0175 * (gewicht in kg) * (aantal minuten) * (maat voor de intensiteit van de beweging).
Die laatste waarde kunt u opzoeken in de bijgevoegde tabel. Kooiman: “Daarbij gaat het om gemiddelde waardes die zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar energieverbruik.”
Beeld: Thea Kooiman.jpg

Maat voor de intensiteit van de beweging (zogeheten “MET”-waarde)

Rustig zitten, eten, slapen 1Wandelen (2,5 km/uur)  2Wandelen (3,5 km/uur), fietsen (8 km/uur)3Wandelen (5 km/uur), fietsen (10 km/uur)4Wandelen (5,5 km/uur), fietsen (12 km/uur)5Wandelen (6,5 km/uur), kanovaren, alpineskieën6Lopen op een lichte helling (7,5 km/uur), fietsen (15 km/uur)7Joggen (8 km/uur), fietsen (19 km/uur)    8Touwspringen (70-80 per minuut)9Fietsen (23 km/uur)10Joggen (10 km/uur), fietsen (19 km/uur)11Joggen (12 km/uur), fietsen (25 km/uur)12Joggen (15 km/uur)                        13Joggen (17 km/uur)  14-15Joggen (18 km/uur)  16 en meer

Antwoord op de vraag van Dick
Om terug te komen op de vraag van hoofdredacteur Dick van de Schraaf: kan het kloppen dat een man van 82 kilo op één dag maar liefst 4900 calorieën heeft verbrand, alleen maar omdat hij een lange wandeling heeft gemaakt? We roepen opnieuw de hulp in van onderzoeker Thea Kooiman van de Hanzehogeschool Groningen. Om het calorieverbruik van Dick te berekenen gebruikt ze de formule uit het kader Calorieverbruik berekenen. Kooiman maakt eerst een schatting van de intensiteit van de wandeling: “Ik ga ervan uit dat Dick heeft gewandeld met een gemiddelde snelheid van 5 km/uur. Hij heeft 23 km afgelegd. Dat betekent dat hij 276 minuten heeft gelopen met een intensiteit van 4. Hij weegt 82 kg. Dan heeft hij door te wandelen deze hoeveelheid energie verbruikt: 0,0175 * 82  * 276  * 4 = 1584 kilocalorieën.” Gedurende 24 uur heeft Dick volgens zijn activity tracker echter 4862 kilocalorieën verbruikt. De kans is volgens Kooiman klein dat dat klopt: “Het rustmetabolisme van een mens hangt onder meer af van leeftijd, geslacht en vetvrije massa. Voor Dick schat ik het energieverbruik in rust op ongeveer 80 kilocalorieën per uur.” Dat betekent dat Dick gedurende de rest van de dag in totaal ongeveer 1552  kilocalorieën heeft verbruikt. Over de gehele dag heeft hij dus naar schatting 1552 + 1584 = 3136 kilocalorieën verbrand. Dat er volgens zijn activity tracker 4862 kilocalorieën zijn verstookt is dus onwaarschijnlijk. Zelfs als Dick iets sneller had gelopen, bijvoorbeeld 5,5 km/h had hij dit aantal kilocalorieën niet gehaald: 0,0175 * 82  * 251  * 5 = 1800 kilocalorieën voor de wandeling, in totaal 3352).” De conclusie is dus onontkoombaar: de activity tracker van Dick heeft zijn calorieverbruik schromelijk overschat. Waarvoor Dick al vreesde.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.