Door ophoping van vuil en huidoliën worden de meeste sieraden op den duur dof. Vaak vergrijzen ze zelfs, vooral zilveren sieraden. Goud slaat eerder wat groenig uit. Je kunt je sieraden voor een professionele reiniging naar een juwelier brengen. Dat is misschien een goed idee als er waardevolle edelstenen in zitten, zoals diamanten. Maar je kunt zelf ook aan de slag. Er zijn huis-tuin-en-keukenmiddeltjes waarmee je prima uit de voeten kunt. Een zachte tandenborstel en dito doek bij de hand? Let’s go!

©Neha

Zilveren sieraden schoonmaken

Zilveren juwelen kun je heel goed zelf schoonmaken met spullen die je waarschijnlijk gewoon in huis hebt.

Groene zeep om vergrijsde sieraden weer op te frissen

Maak in een schaaltje een sopje van warm water met groene zeep. Laat je zilverwaar hier een paar uurtjes in liggen. Vervolgens gebruik je een zachte tandenborstel om de sieraden schoon te poetsen. Je hoeft daar niet hard voor te duwen. Even goed naspoelen om zeepresten te verwijderen en het zilver glimt weer mooi.

Baking soda voor glanzende bling

Een van die huismiddeltjes die op zo veel manieren inzetbaar is (en kennelijk kun je er dus ook mee bakken) is baking soda. Meng ongeveer 3 delen baking soda met 1 deel water en smeer het papje op je zilveren juwelen. Pas op voor edelstenen en parels! Wrijf de pasta goed in het zilver met een doekje dat geen pluisjes achterlaat, zoals een zacht microvezeldoekje, totdat je ziet dat de glans weer tevoorschijn komt. Een zachte tandenborstel kan handig zijn om in die ingewikkelde hoekjes te komen waar je anders niet bij kunt.

Spoel de pasta eraf en poets resten weg met een zachte, droge doek zonder pluisjes om die dofheid te verwijderen en je sieraden weer te laten stralen.

Langere kettingen kun je ook in een badje met baking soda leggen in een schaaltje dat je eerst met aluminiumfolie hebt bedekt. De glanzende kant van het folie moet dan naar boven liggen.

Speciale middelen

Er zijn speciale schoonmaakproducten verkrijgbaar voor je zilveren sieraden. Dat kan zowel een soort speciale zeep zijn als ouderwetse zilverpoets. Ook bestaan er speciale schoonmaakdoekjes. Die doekjes zijn dan geïmpregneerd met een schoonmaakmiddel dat geschikt is voor zilver. Vooral handig voor een snelle schoonmaakbeurt tussendoor.

©JURGITA VAICIKEVICIENE

Sieraden van goud weer laten glimmen

Poets gouden sieraden nooit schoon met ‘korrelige’ producten zoals baking soda of tandpasta. Dat kan krasjes veroorzaken op het metaal. Met de methodes hieronder glimt je goud straks weer als nooit tevoren.

Vloeibaar afwasmiddel om goud te poetsen

Gouden sieraden kun je prima schoonmaken met een paar druppels afwasmiddel in een schaaltje met warm water. Laat je sieraad even weken. Hierna wrijf je het sieraad droog met een zachte doek. Een tandenborstel kan ook, maar zorg dan wel dat het een hele zachte is. Je wilt geen krassen maken! Even naspoelen en afdrogen.

Baking soda om vergrijsde of groenige gouden sieraden te reinigen

Ook baking soda werkt. Bekleed een schaaltje met aluminiumfolie en leg je sieraad hierin. Bestrooi het rijkelijk met baking soda en giet er kokend water overheen. Spoel goed af en pak je sieraad niet met je vingers, maar met een pincet of vork, want het kan flink heet zijn. Eventueel voorzichtig nawrijven met een schone doek. Let op: pas op met edelstenen en baking soda. Gebruik deze manier van schoonmaken liever niet als je sieraad die heeft.

Goud glanst weer door ammoniak

Met ammoniak kun je gouden sieraden ook goed schoonmaken. Doe wel (rubber) handschoenen aan, want ammoniak kan je huid irriteren. Zet bovendien een raam open om de ammoniakgeur naar buiten te laten.

Vul een glazen bakje met 1 kop warm water en voeg 1 theelepel afwasmiddel toe. Roer alles door. Voeg vervolgens een halve theelepel ammoniak toe en roer opnieuw goed door.

Leg je gouden sieraad ongeveer 10 seconden in het mengsel. Gebruik een tang om het eruit te pakken. Poets voorzichtig met een zachte tandenborstel om dofheid te verwijderen.

Laat je juwelen niet te lang in de ammoniakoplossing liggen. Spoel het sieraad af en droog het af met een doek. Gebruik een poetsdoekje of microvezeldoekje voor een stralende glans.

©Jan Steiner

Roestvrijstalen sieraden

Roestvrij staal is een legering van ijzer en chroom. Dat wil zeggen een combinatie van die twee, om het beste uit twee werelden te halen. De specifieke bestanddelen en verhoudingen van het metaal variëren afhankelijk van het sieraad, de fabrikant en de kwaliteit. Sieraden van roestvrij staal zijn hypoallergeen en veroorzaken geen reacties op de huid. Ook geven ze niet af.

Roestvrijstalen sieraden kun je op dezelfde manier schoonmaken als zilveren sieraden. Baking soda of groene zeep zorgen dat je accessoires weer glanzen. Een schaaltje met warm water met een paar druppels afwasmiddel werkt ook. Of een zachte tandenborstel met tandpasta. Vermijd wel ‘whitening’ tandpasta’s.

©praphab144

Sieraden met zilver of goud look

Sieraden in de wat lagere prijsklasse zijn meestal gemaakt van goedkopere materialen en gespoten met zilveren of gouden verf.

Deze materialen geven vaak de bekende groene of grijze vlekken op je huid. Dat kun je deels tegengaan door ze in warm water met witte azijn te leggen. Poetsen met de tandenborstel en nadrogen met een doek. Dat nadrogen is extra belangrijk, want deze materialen kunnen soms ook gaan roesten.

Het kan helpen om op de binnenkant van je sieraad een laagje doorzichtige nagellak te smeren. Vooral bij ringen werkt dat; bij geschakelde armbanden of kettingen gaat dat minder goed. Oorbellen geven minder vaak af, omdat je daar minder cosmetica gebruikt en je oren zweten ook niet zo.

Andere materialen en edelstenen

In principe kun je met warm water en groene zeep bijna niet misgaan. Poetsen met een zachte tandenborstel en daarna wrijven met een zachte doek. De meeste steentjes kunnen daar ook prima tegen.

Voorkomen dat je sieraden dof en grijs worden

Sieraden verkleuren door oxidatie en soms een chemische reactie tussen de lucht en het metaal, of andere producten met het metaal. Daarom kan parfum ervoor zorgen dat je sieraden vergrijzen. Ook zonnebrandcrème of andere cosmetica kan het proces versnellen.

Andere tips om je juwelen langer mooi te houden en te voorkomen dat ze vergrijzen:

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!