💤 Waarom slaap je in een vreemd bed altijd anders?
Misschien is het ook herkenbaar voor jou: ben je helemaal relaxed en rozig na je eerste vakantiedag, lig je ook nog eens in het allerlekkerste hotelbed ooit, en toch doe je geen oog dicht. Hoe komt het toch dat je in een andere omgeving anders slaapt dan thuis? We vroegen het aan slaapwetenschapper Merijn van de Laar.
In dit artikel lees je waarom je op vakantie vaak de eerste nachten slechter slaapt dan thuis en hoe je dit kunt verbeteren. Ook krijg je antwoord op de vraag wat er gebeurt als je sowieso al een slechte slaper bent.
Lees ook: Daáág, slechte nachten! 10 tips om beter te slapen.
Het ‘first night effect’
Doe maar eens een vragenrondje bij je collega's of op een feestje en bijna iedereen kan het beamen: je slaapt de eerste dagen tijdens een vakantie of uit logeren altijd minder goed of in ieder geval anders. Niet gek misschien, want je bent nu eenmaal gewend aan je eigen kussen en matras, maar ook aan je kamer en alle vertrouwde geuren en geluiden. Of dat inderdaad zo is, vroegen we aan Merijn van de Laar, slaapwetenschapper en auteur van het boek Slapen als een oermens.
En ja, het heeft zelfs een naam: “Op vakantie of uit logeren slaap je vaak minder vanwege het first night effect. Dat houdt in dat goede slapers minder goed slapen omdat alle positieve associaties die ze met hun eigen slaapplek hebben, wegvallen op een andere plek. Hierdoor krijgen ze meer moeite met slapen, met name tijdens de eerste nacht. Er is als het ware een ontwenning van het vertrouwde en dat levert meer problemen op met slapen.”
Dit kun je doen om beter te slapen op vakantie
Wat kun je nu doen om na die eerste mindere nacht de rest van de vakantie wél te slapen als een roos? Slaapexpert Merijn van de Laar geeft je 4 tips:
Tip 1: Vakantiegangers eten vaak later dan normaal, maar dat kan een negatief effect hebben op de slaapkwaliteit. Het is dus goed om op je vakantiebestemming hetzelfde ritme aan te houden als thuis.
Tip 2: Ook een alcoholisch drankje wordt meer genuttigd, dat kan voor vaker wakker worden zorgen. Lees ook over de verschillende slaapfases.
Tip 3: Blijf niet te lang in bed liggen. Langere bedtijden tijdens vakantie kunnen bijdragen aan een verlaging van de slaapdruk en dat zorgt voor een minder goede slaapkwaliteit.
Tip 4: Blijf lekker actief tijdens de vakantie: een lijf dat actiever is, heeft meer behoefte aan herstel en gaat ook vaak beter slapen. Dagenlang strandhangen is - hoe lekker ook -dus niet echt bevorderlijk voor je slaap.
Wat is slaapdruk? Slaapdruk is het verlangen om te slapen dat langzaam opbouwt naarmate we langer wakker blijven. Het is een natuurlijk proces in ons brein dat ons vertelt wanneer het tijd is om te slapen. Hoe langer we wakker blijven, hoe sterker de drang wordt om te gaan slapen. Ons brein geeft als het ware een signaal af dat het tijd is voor rust. Dit uit zich in verschijnselen als geeuwen, moeite met concentreren en slaperigheid. Deze slaapdruk bouwt zich op gedurende de dag en wordt gereset na een goede nachtrust. Als de druk te hoog oploopt, worden we uiteindelijk zo slaperig dat we in slaap vallen, ongeacht waar we zijn of wat we aan het doen zijn.
©4KClips
Meer tips om goed te slapen in een andere omgeving
Een slechte nacht op vakantie kom je wel weer te boven, omdat je dagen daar een stuk relaxter verlopen dan thuis. Maar hoe zit het als je een nachtje in een hotel zit voor je werk en de volgende dag weer flink aan de bak moet?
• Besef dat die slechte nacht in een vreemd bed eigenlijk een bevestiging is dat je brein prima werkt. Je hersenen zijn nu eenmaal extra alert in een andere omgeving en daardoor maken ze even overuren. De eerste nacht heb je daar het meeste last van; bij sommigen duurt het zelfs een dag of vier. Wanneer je weet dat het daardoor komt en je er niet over gaat stressen, dan word je waarschijnlijk zelf al rustiger.
• Het kan helpen om je eigen kussen mee te nemen of iets anders vertrouwds bij je te hebben.
• Heb je een eigen slaaproutine, bijvoorbeeld een vast tijdstip om te gaan slapen, luister je altijd nog even naar je favoriete muziek of heb je een ontspannende olie in een diffuser naast je bed? Probeer dit in een andere slaapkamer dan ook vast te houden. We zijn nu eenmaal gewoontedieren.
• Ga je naar een warm oord? Dan lopen de temperaturen in de slaapkamer ook behoorlijk op en dat kan een nadelig effect hebben op je slaap. De ideale slaapkamertemperatuur ligt namelijk tussen de 16-18 graden. Check daarom of je een airco in de kamer hebt en houd overdag de gordijnen dicht om het zo koel mogelijk te houden.
©Chinnapong
Hoe zit het dan met slechte slapers?
Ben je thuis al een slechte slaper, slaap je dan op vakantie nog slechter? Het antwoord kan zomaar een eyeopener zijn voor iedereen die iedere nacht weer elk uur ziet wegtikken op de wekker. Want een nachtje ergens anders kan dan juist een positief effect hebben. Merijn legt uit: “Bij mensen die kampen met slapeloosheid kan het omgekeerd werken. Omdat zij vaak negatieve associaties hebben met hun eigen slaapplek, spreken we ook wel over het reverse first night effect. Zij slapen vaak beter op een andere plek.”
Je kunt de kop- en voetteksten weglaten in de afdruk.
