Bulten, vlekken, roodheid, jeuk of zelfs pijn: insectenbeten zijn bloedirritant. Dit kun je doen om ze te voorkomen – en dit helpt wanneer je toch te pakken bent genomen!

Lees ook: Deze planten helpen bij het bestrijden van muggen en andere insecten

Welke insectenbeten kun je oplopen?

Een nadeel aan de zomer zijn de vele bijtende en stekende insecten. Die kun je verdelen in giftige en niet-giftige insecten.

☣️ Giftig

Bijen
Wespen
Hommels
Horzels en steekvliegen
Sommige mieren

🩹 Niet giftig

Muggen
Vlooien
Luizen en mijten
Teken*

Giftige stekers en bijters zijn bijen, wespen, hommels, horzels en steekvliegen, en sommige mieren. Hierbij ontstaan de verschijnselen op de huid door een toxische reactie op het gif.

Niet-giftig zijn muggen, vlooien, luizen en mijten en teken (*hoewel je van een tekenbeet wel ziek kunt worden, daarover verderop meer). Deze insecten voeden zich aan je bloed. Ze veroorzaken ook een huidreactie, maar minder erg. Dat neemt niet weg dat steken en beten van deze beestjes stuk voor stuk geen pretje zijn. Sterker nog: in sommige gevallen kunnen ze zelfs gevaarlijk zijn!

©Pierre Aden

Welke beten en steken zijn gevaarlijk?

Gevaarlijk? Ja, bijvoorbeeld als je in je mond, tong of keel bent gestoken of als je overgevoelig of allergisch bent voor insectenbeten. Bel in die gevallen meteen de huisarts. Verder kunnen teken je besmetten met een gevaarlijke ziekte, zoals de ziekte van Lyme of tekencefalitis. In het uitgebreide artikel Tekenbeet? Dit moet je doen (en dit vooral niet!) lees je daar meer over. Ga ook naar de dokter als je het benauwd krijgt. Op deze website lees je precies wanneer je de dokter moet inschakelen.

Handigheidjes en middeltjes vóór de beet...

Wil je insectenbeten voorkomen? Gebruik een hor, slaap onder een klamboe (er zijn handige reisklamboes) en houd de vliegenmepper binnen handbereik. Muggen houden niet van tocht. Zet ramen tegen elkaar open of richt de ventilator op je lijf in de nacht en ze blijven op afstand. Verder kun je je insmeren met DEET. Of gebruik de meer natuurlijke eucalyptusolie. De geur vinden ze smerig en de olie verzacht ook nog eens de bult (mocht het toch zover komen). Ook een verdampingsapparaat in het stopcontact kan heel goed helpen.

Tegen bijen en wespen kun je een insectenwerende crème of spray gebruiken. Het beste kom je niet in de buurt van afvalbakken op straat, bloeiende bloemen en (over-)rijp fruit. Draag geen kleding met een bloempatroon en vermijd parfums en haarspray. Zit er een nest bij je huis of in de tuin? Laat dit altijd weghalen door een professionele imker (bijen) of insectenverdelger (wespen).

Dazen of steekvliegen houden van zweet. Dus probeer zweet zoveel mogelijk te voorkomen. Ook houden ze van donkere kleuren. Draag dus liever lichte kleding. Er zijn verschillende sprays of smeersels die ze op afstand houden.

Tekenbeten voorkomen kan door bedekkende kleding te dragen en een middel op de huid te gebruiken dat insecten weert.

©Jaromir Chalabala

...En na de beet

Eigenlijk is het enige dat echt helpt antihistaminecrèmes en koelen. Antihistaminica werken tegen de jeuk en koelen zorgt ervoor dat de zwelling minder wordt. Antihistaminica zijn anti-allergie-medicijnen. Meestal kun je ze zonder recept krijgen bij de drogist, zoals de antihistamine cetirizine (waarvoor je trouwens ook bij Bol terecht kunt). Tegen bijen- en wespensteken helpen ijskoude coldpacks. Breng deze niet direct aan op de huid, maar wikkel ze eerst in bijvoorbeeld een theedoek.

Gevaarlijke insecten op vakantie

In tropische gebieden komen muggen voor die gevaarlijke ziektes bij zich kunnen dragen zoals malaria of zikakoorts. Ook al gebruik je medicijnen tegen malaria, dan nog is het belangrijk om je goed te beschermen. Bijvoorbeeld door te slapen onder een klamboe, kleding met lange mouwen en pijpen te dragen en onbedekte huid goed in te smeren met DEET (speciaal voor het gebied waar je heen reist). Meer informatie over malaria vind je op thuisarts.nl, bij het RIVM of het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR).

©auremar

Op reis? Laat je adviseren

Je kunt je het beste goed laten adviseren voordat je op reis gaat naar een gebied waar malariamuggen en teken voorkomen. Op Informatie voor de reiziger (LCR) vind je advies per land. Uiteraard kun je ook informatie inwinnen bij je huisarts of de GGD.

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!