Psycholoog over smartphone-verslaving: we zouden ons méér moeten vervelen
Het is wellicht confronterend, maar we weten allemaal best dat we wat minder tijd op ons telefoon zouden moeten doorbrengen. Gezien het aantal uren dat we dagelijks naar het schermpje staren, lijkt ons leven compleet te zijn overgenomen door onze telefoon. Dat beïnvloedt niet alleen onze psychische gesteldheid, maar heeft ook enorme impact op onze gezondheid. Wat gebeurt er als je je telefoon een keer voor langere tijd weglegt? Ik sprak psycholoog Sabine Klaver over de negatieve effecten van je telefoongebruik en wat een smartphone-detox met je kan doen.
📱 Marit van ID.nl heeft een bijzondere uitdaging gehad: een maand lang zonder smartphone. Want ook al brengt zo'n ding veel leuks met zich mee – social media bijvoorbeeld – het vergt ook heel veel van je tijd. In plaats daarvan gebruikte ze een Nokia, zo eentje waarmee je alleen kunt sms’en en bellen. Hoe haar dat verging kun je hier teruglezen: Marit gaat offline.
Is het gebruik van je telefoon echt zo ongezond?
“Kort antwoord: ja. Allereerst zijn er fysieke problemen, zoals een 'Whatsapp-duim', nekklachten door steeds naar zo’n schermpje te kijken en een slecht slaapritme. Maar mentale klachten zijn er helaas ook veel. We krijgen (te) veel prikkels binnen, onze aandacht verslapt en er kunnen gevoelens van eenzaamheid en minderwaardigheid ontstaan. Mensen zijn immers altijd op zoek naar bevestiging; we willen graag worden gezien en gewaardeerd. Die behoefte is heel menselijk. Maar door social media wordt dat op een negatieve manier versterkt.”
Is er dan een verband tussen geluk en social media?
“We denken dat geluk ons hoogste levensdoel is, maar dat is eigenlijk een leugen, want dat is helemaal niet haalbaar. En social media is een middel dat die leugen continu voedt: we worden non-stop bestookt met alleen maar geweldige beelden, hoogtepunten uit de levens van mensen die je al dan niet kent. Maar je vergeet dat die beelden slechts een fractie van iemands leven zijn. En hoewel ons brein best in staat is daar onderscheid in te maken, ervaren we dat niet zo. Net als bij een spannende film: je wéét dat het acteurs zijn, maar toch zit je op het puntje van je stoel.
We worden non-stop bestookt met alleen maar geweldige beelden, hoogtepunten uit de levens van mensen die je al dan niet kent
- Sabine Klaver, psycholoog
Daarom zul je bij het zien van die beelden op social media altijd denken: jeetje, iedereen doet het geweldig en ik zit me thuis kapot te vervelen – ik doe vast iets verkeerd. We kunnen dat niet op een andere manier interpreteren, en dat heeft een enorme impact op ons geestelijke welzijn. Zolang daar voldoende kwalitatieve tijd met mensen in je omgeving tegenover staat, is zoiets wel te behappen, maar dat is nu juist het probleem: dat gebeurt steeds minder. Het is daarom écht belangrijk dat je een goede balans vindt tussen contact op social media en contact in het echte leven. Dat zorgt voor een gezonde buffer voor wat er online allemaal gebeurt.”
Bekijk alle video's in de Smartphone detox collectie op YouTube
Ik heb zelf net een maand zonder telefoon achter de rug. Is dat dan de oplossing?
“Digitaal afkicken met een smartphone-detox is nog niet eens zo’n slecht idee. Het is namelijk makkelijker om je telefoongebruik vanaf een nulpunt weer langzaam op te bouwen naar een level dat prettig is voor jezelf, dan vanaf continu telefoongebruik afbouwen naar het gewenste gebruik. Het maakt je ook bewust van de positieve effecten; jij hebt die nu zelf ervaren, waardoor dat als motivatie kan dienen om het allemaal anders te doen.”
Klaar met je telefoon?
Lees eens een spannend boek!In het begin was ik er nog vrij sceptisch over, maar ik merkte al snel veranderingen in m'n gedrag en gevoel. Ik had veel meer aandacht voor de dingen om me heen en kon me veel beter concentreren, bijvoorbeeld op werk. Ook mijn slaapritme is enorm verbeterd. Ik slaap nu hele nachten door en wordt niet meer midden in de nacht wakker. Ik was alleen wel bang om me te gaan vervelen; is dat terecht?
“Ja, die angst is terecht – alle gevoelens zijn valide – maar het is niet nodig. Integendeel zelfs; je hersenen hebben het soms echt nodig om verveeld te raken. Dat is beter voor het aanmaken van herinneringen en heilzaam voor je aandachtigheid, maar ook beter voor het nemen van beslissingen en je creativiteit. Wat we nu veel zien gebeuren door die telefoon, is dat we elke minuut opvullen om onze eigen gedachten te overstemmen. Er gebeurt altijd wel iets. Als er iets is wat we meer moeten doen, is dat we ons meer moeten vervelen. Dat is juist superpositief! Verveling als in mijmeren en eventjes niksen is gewoon heel gezond. De andere effecten die jij hebt ervaren zijn ook logisch en heel fijn. Jij weet nu als geen ander wanneer je weer terugvalt in het oude patroon. En dat is een goede stok achter de deur!”
Effecten van 31 dagen zonder telefoon:
Hoewel er wel degelijk apps zijn die ik heb gemist in de 31 dagen dat ik zonder telefoon heb geleefd, zijn er toch echt een hoop positieve effecten te benoemen:
- Betere concentratie en meer aandacht
- Creatiever en zelfverzekerder
- Rust in mijn hoofd, relaxed gevoel
- Vrolijker/opgewekter, de hele maand door
- Leukere, diepere gesprekken
- Langere en diepere slaap
- Nieuwe hobby’s ontdekt
- Minder geshopt (als je net als ik uit verveling vaak online gaat shoppen)
Ik vond het wel lastig dat ik niet altijd wist wat vrienden en familie aan het doen waren, maar daardoor waren de gesprekken veel leuker toen ik ze in het echt sprak.
“We zien dat verminderd telefoongebruik leidt tot minder eenzaamheid, terwijl je juist denkt socialer bezig te zijn als je op social media zit. Maar hoe intensiever je social media gebruikt, hoe meer eenzaamheid er ontstaat. Je voelt wel even verbinding als je via WhatsApp een lief bericht krijgt van een vriendin, maar dat is wel minder effectief dan als je dat bij een live interactie ervaart. Die echte contactmomenten hebben we echt nodig voor ons welzijn.”
©Suzanne Klaver
Sabine Klaver is psycholoog en maakt mentale gezondheid op allerlei manieren bespreekbaar. Zo maakt ze onder andere podcasts, geeft ze lezingen en schrijft ze artikelen over psychologische thema's.
