Energiebesparende verf...? Trap er niet in!
Verf heeft isolerende eigenschappen, maar de vraag is in welke betekenis. In het verfjargon betekent isoleren zoveel als afsluiten. Een goede grondlaag of primer voorkomt bijvoorbeeld dat vochtvlekken, roet of uitbloeiing van hout zichtbaar worden in de eindlaag. Toch gebruiken fabrikanten het begrip ‘isolerend vermogen’ van verf echter ook in de zin van ‘thermische isolatie’ en ‘energiebesparing’, en daar wringt de schoen. Klopt dat of is hier sprake van gestuurde begripsverwarring?
In welke mate kan verf en kleur een invloed hebben op het energieverbruik thuis? We bekijken verschillende mogelijkheden, maar we moeten daarbij wel oppassen voor misleidende begripsverwarring.
Lichtreflectie door kleur
De kleur van verf kan wel degelijk effect kan hebben op de kamertemperatuur. Heldere, lichtweerkaatsende kleuren houden bijvoorbeeld de opwarming door zonlicht tegen. In zuidelijke landen gebruikt men al sinds mensenheugenis witte verf op daken en gevels om de absorptie van zonlicht grotendeels te voorkomen. Het thermisch isolerende effect zit 'm dan in het feit dat de temperatuur gedurende de zomer binnenshuis draaglijk blijft doordat het gebouw het zonlicht weerkaatst.
©PhotoArtBC
Het Griekse Santorini met de kenmerkende witte reflecterende huisjes.
Winst in de zomer, verlies in de winter
Dat gegeven is interessant in landen waar de buitentemperaturen ’s zomers extreem hoog worden, maar hoe zit het dan in ons koudekikkerland? Onderzoek heeft uitgewezen dat systematische vervanging van donkere oppervlakken door witte ook hier de temperatuur 2 graden Celsius of meer verlaagt. Witte gebouwen die een airco gebruiken zullen tijdens de zomermaanden minder energie verbruiken, maar die winst wordt tijdens de winter helaas weer tenietgedaan.
Gewoon goeie muurverf nodig?
Hier vind je die in alle soorten en kleuren!Het WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf) heeft verschillende numerieke simulaties uitgevoerd, waarbij witte verf op verschillende daken (beton, hout en metaal) en diverse isolatieconfiguraties (geen isolatie, 6 cm en 18 cm isolatie) werd aangebracht. Tijdens koude periodes daalt de zonnewinst door de lichtweerkaatsing, wat dan weer gepaard gaat met een stijging van het energieverbruik. Er is tijdens de wintermaanden dus meer energie nodig om dezelfde gebouwen te verwarmen.
Kleur en warmteafgifte van radiatoren De uitspraak dat een donkere radiator meer warmte afgeeft omdat donkere kleuren meer warmtestraling afgeven dan lichte, is een fabel. Donkere kleuren produceren exact evenveel warmtestraling als lichte kleuren. De enige uitzondering zijn metaalhoudende verven. Die geven namelijk minder warmte af dan gewone verfsoorten. Het klopt dat een donker vlak dat in de zon ligt veel warmer wordt dan een wit vlak, omdat die laatste zonlicht weerkaatst en minder energie absorbeert. Bij radiatoren is echter geen sprake van lichtstraling, zoals bij de zon, maar alleen van warmtestraling. Een witte radiator geeft daarom net zo veel warme af als een zwart exemplaar.
©Анатолий Еремин
Zwarte radiatoren stralen net zo veel warmte uit als witte.
Goochelen met woorden
En toch zijn er verfproducten op de markt die zichzelf ‘thermisch isolerend’ blijven noemen. Zenova verkoopt zogenaamde thermisch isolerende verf, maar ook hier gaat het om een lichtreflecterend product. We konden de producent in Londen niet bereiken om uitleg te geven. Ook andere wonderverven goochelen met woorden als ‘nanokeramische technologie’, waarbij er geen enkele internationale of Europese norm bestaat om deze eigenschap te bevestigen.
Hoewel, de NASA zou met deze coatings haar Space Shuttles hebben beschermd tegen oververhitting tijdens de terugkeer in de dampkring. En dat klopt: hier lees je inderdaad hoe de ruimtevaartorganisatie de shuttles door middel van oppervlaktecoatings een reflecterende bescherming heeft gegeven.
Op zoek naar thermisch isolerende verf
Bij Painttrade heeft men het over deze thermische isolatieverf, en ook hier verwijst men naar NASA. Het geheim van deze coating zou een additief zijn dat bestaat uit minuscule hittebestendige glazen bolletjes die de warmteoverdracht verminderen. Hoewel het product nog steeds op de website staat, krabbelt de woordvoerder van Painttrade terug. Hij zegt dat het additief niet is erkend, dat het niet langer verkocht wordt en dat er geen testresultaten zijn die aangeven dat dit product zou werken.
De volgende is Woonwijzerwinkel.nl, dat adverteert met ‘energiebesparende muurverf die zorgt dat de thermostaat sneller afslaat’. Ook hier vangen we bot. Het zou gaan om het product met de naam 'ClimateCoating', dat volgens de eigenaar geen alternatief is voor een laag normale isolatie. Het zou iets te maken hebben met 'ruimtevaart, nanobubbels of glasbolletjes'… Ook de eigenaar van Woonwijzerwinkel loopt niet over van enthousiasme en heeft naar eigen zeggen al meer dan vier jaar niets meer gehoord van de distributeur van ClimateCoating.
Lichtreflecterend en IR-reflecterend
Op dus naar ClimateCoating zelf. Vóór 1 januari 2021 heette dit product Thermoshield. Daar ontvangen we wel degelijk uitvoerige testresultaten die ons overtuigen van de reflecterende eigenschappen van deze verf. Het gaat om een Duits product dat eigenlijk niet mag worden beoordeeld op zijn isolerende kwaliteiten. De R-waarde die de warmteweerstand van een bepaald materiaal weergeeft, is veel te laag.
De formule om de R-waarde (warmteweerstand) te berekenen, is de dikte in meters gedeeld door de lambda-waarde (warmtegeleidingscoëfficiënt in W/mK). Omdat de dikte van de verflaag slechts 250 micro betreft (een vierde van een millimeter) is de R-waarde verwaarloosbaar klein. Ook de distribiteur in Alkmaar geeft toe dat ClimateCoating geen thermisch isolerende verf is.
De coating reflecteert de stralingswarmte in het interieur.
Naar binnen en naar buiten reflecteren
Wat is het dan wel? Het gaat om een coating die gebouwen beschermt, kleine scheurtjes bedekt, het zonlicht reflecteert en het vocht reguleert. Daarbij onderdrukt het de vorming van schimmels en algen. Met deze eigenschappen zijn dus geen fundamenteel verschil met een andere kwaliteitsverf die op een grondlaag wordt aangebracht. Dat neemt niet weg dat er op de website wordt gesproken over temperatuurregulerende eigenschappen van deze coating. Men heeft het zelfs over 'Energiebesparingen die gemiddeld zo’n 10 procent bedragen'. Deze energiebesparing is het resultaat van warmtereflectie en zonreflectie die wordt gecreëerd door microscopische bolletjes.
Zo is er een ClimateCoating ThermoPlus-variant die binnenshuis wordt aangebracht. Deze verf zou de warmte van het interieur naar binnen reflecteren. In de testresultaten lezen we dat dit vooral goed werkt in combinatie met verwarming via infraroodpanelen. Door de specifieke samenstelling op basis van infraroodreflecterende verfpigmenten is de verf in staat om de warmte in de ruimte te reflecteren.
Daarnaast is er de ClimateCoating ThermoProtect-variant die door lichtreflectie zorgt dat de gebouwen 's zomers niet overmatig opwarmen. Het keramische filter zou bovendien een positief effect hebben op de ruimtelijke akoestiek.
Conclusie
Blijkbaar is Babylonische taalverwarring met een sausje van wetenschappelijke en pseudowetenschappelijke argumenten het hoofdingrediënt van thermisch isolerende verf. Het gebruik van het woord ‘keramisch’ op zich is al verwarrend. Voor de buitenverf is er in deze contreien eigenlijk geen winst te behalen door reflecterende verf te gebruiken. Wat betreft binnenverf bestaan er wel coatings die warmtestraling beter reflecteren, maar ook daar mag je vooral geen wonderen van verwachten.
