Verwarmen met een pelletkachel: alternatief voor cv?
Geplaatst: 3 september 2023 - 12:06
Dirk Schoofs
Zijn pellets een verstandige verwarmingsoptie? Wie een pelletkachel heeft gekocht, zweert dat hij er geld mee bespaart en dat hij er de hele benedenverdieping mee verwarmt. Energie uit houtpellets is inderdaad goedkoper dan verwarmen op gas, toch moet een en ander genuanceerd worden. We bekijken voordelen en nadelen van pelletkachels.
Geperst zaagsel
Pellets zijn kleine korrels die geperst worden uit schors, zaagsel en droog resthout afkomstig van zagerijen. Deze brandstof is milieuvriendelijker en vooral energie-efficiënter dan de houtblokken die we in de open haard of houtkachel stoppen. En het is een manier om de overschotten van lokale bedrijven te verwerken die anders op de stortplaats zou belanden.
Zonder bindmiddel
Pellets zijn genormeerd. Dat betekent dat men weet wat het rendement zal zijn. Hierdoor kunnen we het verbruik vergelijken met andere brandstoffen. Kwalitatieve pellets bestaan uit fijn zaagsel waaraan geen bindmiddelen of lijm werden toegevoegd. De harsen die van nature in het hout aanwezig zijn en de hoge druk zorgen voor de binding. Tijdens de productie worden dus geen chemische producten gebruikt die kunnen vrijkomen tijdens de verbranding.
Hoog rendement
Het rendement van een pelletkachel kan zelfs de 90 procent overschrijden. Dat betekent dat slechts 10 procent van de energie door de schoorsteen verdwijnt. Een klassieke houtkachel haalt slechts 40 tot 50 procent, tenzij het om een nieuwe hogerendementskachel gaat die tussen de 60 en 80 procent bereikt. Om nog te zwijgen over de verbranding van de open haard die slechts een rendement tussen de 5 en 15 procent haalt.
Powered by
Keurmerk
De beste pellets herken je aan het EN+A1-label. Dat is een Europese norm voor de particuliere gebruiker. Deze kwaliteitsnorm produceert weinig as (0,5 tot 0,7 procent). Bovendien zijn de korrels qua vorm altijd gelijk waardoor ze tijdens het gebruik niet klem komen te zitten in de kachelschroef die de brandstof transporteert. Dit keurmerk geeft ook aan dat de pellets zoveel mogelijk lokaal werden geproduceerd.
Minderwaardige kwaliteiten
Bij pellets zonder keurmerk kan de vorm, de dikte en de densiteit wel verschillen. Goedkope pellets zijn vaak afkomstig uit lagelonenlanden. Er wordt zelfs landbouwafval onder gemixt. Ze hebben een lagere warmteopbrengst en bij de productie worden meestal wel bindmiddelen aan het zaagsel toegevoegd. De grondstof is vaak zaagsel van MDF, triplex of multiplex. En dit geeft bij verbranding meer fijnstof. Soms zie je misleidende labels die echter niets vertellen over de kwaliteit.
Milieu-impact van de productie
De productie van pellets vraagt vrij veel energie. Het hout moet getransporteerd naar de fabriek. Daar wordt het vermalen, gedroogd, geperst en verpakt in plastic zakken. Daarna gaat het naar de verdelers en de winkels en ten slotte naar de klant. Als het gaat om pellets die afkomstig zijn uit de andere kant van de wereld, dan verhoogt dit de milieu-impact.
Pelletkachels passen in ieder interieur.
Leestip: Feiten en fabels over duurzame energie
Prijs van houtpellets
Houtpellets koop je in zakken van 10 of 15 kilo. Een pallet bestaat uit 56 zakken en weegt dus 850 kilo. Zo’n pallet bruine korrels EN+A1-kwaliteit kost tussen de 270 en 290 euro. Een pallet witte korrels kost 280 tot 310 euro. De witte pellets bestaan uit zuiver zachthout. Ze verbranden schoon, maar de calorische waarde ligt iets lager dan de bruine korrels die een mix zijn van zachthout en bruin zaagsel. De opslag neemt behoorlijk veel plaats in beslag. Een zak pellets die je aankoopt in de supermarkt kost 7,60 euro. Een gemiddelde pelletkachel verbruikt tussen 0,6 en 2 kilo per uur. Men hanteert de regel dat een gezin van vier personen ongeveer 2000 kilo pellets verbruikt tijdens de winter. Als je de pelletkachel aanspreekt als bijverwarming in het tussenseizoen, dan kun je hiermee de centrale verwarming ontlasten.
CO₂-discussie
Behalve de milieukosten voor transport, productie en verpakking zijn pelletkachels over het algemeen een efficiënte warmtebron. Er blijft discussie over de CO₂ die vrijkomt. De pellet-lobby houdt vol dat bij een correcte verbranding evenveel CO₂ vrijkomt als die nodig is voor het ontstaan van de nieuwe bomen. Voor elke gekapte boom kan een nieuwe boom worden geplant. Dat zou betekenen dat het broeikaseffect zelfs afneemt en dat er minder zure regen wordt geproduceerd. Maar er is, net als bij biomassa voor energiecentrales, een behoorlijke kloof tussen een gekapte volwassen boom en jonge aanplant die over 30 jaar tot boom kan uitgroeien om evenveel CO₂ op te nemen. Komt daarbij dat door de groeiende vraag naar houtpellets wel degelijk grote hoeveelheden uit de VS, Polen, Litouwen worden geïmporteerd.
Nieuwsgierig naar de modellen en prijzen?
Snuffel dan op je gemakje rond!
Fijnstof
Nog niet zo lang geleden was het mogelijk om pelletkachels aan te kopen met ISDE-subsidie. Sinds 2020 is de subsidie voor pelletkachels en biomassaketels afgeschaft. Toch stoten pelletkachels minder CO₂ uit dan verwarmingstoestellen op fossiele brandstoffen zoals een gasgestookte ketel. De Nederlandse overheid staat op de rem door een dringend advies van de Sociaal Economische Raad (SER) die zegt dat de vermeende CO₂-reductie niet opweegt tegen de negatieve milieueffecten op de luchtkwaliteit. De SER wijst op twee boosdoeners: de uitstoot van stikstof en fijnstof. Een pelletkachel kan een goede oplossing zijn als op het platteland woont en je huis moeilijk te isoleren is. In een dichtbebouwde omgeving raden we het af. Als er veel mensen in de omgeving pellets stoken, komt er onvermijdelijk een ongezonde hoeveelheid fijnstof in de lucht. Mensen met astma, allergieën en ademhalingsproblemen zijn hier extra gevoelig voor.
De pelletkachel produceert meer fijnstof dan aardgas en stookolie maar veel minder dan een houtkachel of open haard. (Bron: Vlaamse Overheid)
Elektriciteit en geluid
De prijs van houtpellets (10 cent per kWh) is bijna de helft goedkoper dan gas (15 cent per kWh), maar het rendement van gas ligt hoger. Bovendien verbruikt een pelletkachel ook elektriciteit voor de ontsteking, de schroef van de toevoer, de ventilatie en de elektronische regeling. Hou ook rekening met het geluid. Reken op 32 decibel voor een kwaliteitsmerk. Dat komt overeen met het geluid van een koelkast. Goedkope toestellen kunnen tot 49 decibel produceren en dat gaat op den duur irriteren in een stille omgeving. Dat geluid is afkomstig van de toevoerschroef en de ventilator. Die laatste kan bijzonder lawaaierig zijn bij de opstart.
Het vlammenspel van pellets is niet zo mooi als van houtblokken.
Soorten en vermogen
De meest eenvoudige pelletkachels verwarmen de kamer waarin ze zijn opgesteld. Er zijn ook modellen die hete lucht in een nabije kamer blazen. En dan heb je de pelletverwarmingsketels die radiatoren van energie voorzien. Sommige uitvoeringen zijn voorzien van een stenen of keramische warmteaccumulator die de energie langer vasthoudt. En er zijn hybridemodellen die zowel pellets als houtblokken stoken. Alle pelletkachels hebben een bepaald vermogen. Er is 1kW verwarmingsvermogen nodig voor een ruimte van 20 kubieke meter. Pelletkachels die bestemd zijn om één ruimte te verwarmen hebben een maximumvermogen van 8 tot 10 kW. Wil je een kachel die meerdere kamers met hete lucht of radiatoren verwarmt, dan heb je een vermogen nodig van 10 tot 20 kW.
Investering
Hoeveel kost een pelletkachel? Een goedkoop instapmodel vind je al rond 700 euro. Wil je een degelijk gietijzeren of keramisch model met geavanceerde functies dan kan dit oplopen tot een investering van 8000 euro. Houd ook rekening met de installatie. Als je voor de plaatsing beroep doet op een vakman, wat we aanraden, dan ben je opnieuw tussen de 250 en 500 euro kwijt.
Hoelang duurt het voordat je deze investering hebt terugverdiend? Dat hangt af van wat je koopt, hoe je het gebruikt, wat het vervangt en de lokale energietarieven. Een interessante eigenschap van de pelletkachel is dat hij weinig eisen stelt aan de schoorsteen. Zelfs een schoorsteen die niet goed trekt, is geschikt, want de rook wordt naar buiten geleid via een geforceerde ventilatie van 80 tot 120 mm. In de buis mag zelfs een knik zitten.
Bediening en onderhoud
De pelletkachel is relatief gebruiksvriendelijk. In tegenstelling tot een houtkachel hoef je hem niet aanhoudend aan te vullen en ook de temperatuur zal constant blijven. De ontsteking van de kachel en de aanvoer gebeuren automatisch. Aanmaakhout, lucifers en papier zijn dus verleden tijd. Alle pelletkachels verbruiken stroom en hebben een thermostaat waarmee ze zelfstandig in- en uitschakelen. De meer geavanceerde modellen kun je programmeren, hebben een afstandsbediening en kun je zelfs besturen via de smartphone.
Houd er wel rekening mee dat er een minimale hoeveelheid schoonmaak en onderhoud nodig is. Om de twee dagen moet je de brander met een borstel schoonvegen. Ook de asbak moet je regelmatig leegmaken en om de twee weken moet je de warmtewisselaar reinigen. Bovendien zullen ze je in de winkel vertellen dat je het best ieder jaar een vakman laat komen voor onderhoud.
Je moet over voldoende ruimte beschikken om de pellets droog op te slaan.
Een keer per dag vullen
Een nadeel is dat je het reservoir regelmatig moet aanvullen en dat je de voorraad ergens droog moet opslaan, maar in vergelijking met de houtkachel valt dat mee. Bij een houtkachel moet je regelmatig even hout halen. Bij een pelletkachel hoef je de voorraadkamer slechts eens per dag te vullen. Je hoeft dus minder te tillen. In zo’n reservoir kunnen 1,5 tot 4 zakken pellets. Wanneer de kachel op vol vermogen draait, heeft de kachel door de ingebouwde reserve een autonomie van ongeveer 12 uur. Als je een derde van het vermogen aanspreekt, dan kun je wel 36 uur stoken met hetzelfde reservoir.