ID.nl logo
Pc-aansluitingen - leer alle computerpoorten kennen
© PXimport
Zekerheid & gemak

Pc-aansluitingen - leer alle computerpoorten kennen

Op de voor- en achterzijde van een pc en aan beide zijkanten van een laptop zijn er nogal wat aansluitingen beschikbaar. Denk bijvoorbeeld aan hdmi, dvi, vga, displayport, usb, ethernet, eSata, en s/pdif. Duizelt het al? Wij leggen je haarfijn uit welke pc-aansluitingen welke functie vervullen en hoe je de boel correct aansluit.

Tip 01: Hdmi

Iedere desktop heeft een (geïntegreerde) videokaart die de grafische berekeningen omzet naar een beeldsignaal. Via een kabel verstuurt deze videokaart de beelden vervolgens naar een monitor. De meest gebruikte uitgang hiervoor is tegenwoordig hdmi, herkenbaar aan twee afgesneden hoekjes aan de zijkant. Een voordeel van deze digitale uitgang is dat het video’s in een hoge resolutie kan doorgeven. Op een geschikte monitor geniet je bijvoorbeeld van full-hd-kwaliteit (1920 x 1080 pixels) of zelfs een nog hogere resolutie, mits de videokaart dat ondersteunt. Aansluiten is snel gepiept, want het maakt niet uit welke zijde van de kabel je in de monitor of computer prikt. Naast beeld kan een hdmi-kabel ook een audiosignaal transporteren, met name handig voor monitoren met ingebouwde luidsprekers.

©PXimport

Hdmi-versies

Er bestaan verschillende versies van hdmi. Hoe hoger de standaard, hoe meer functies de digitale verbinding bevat. Zo ondersteunde de eerste versie alleen video-overdracht in full hd, terwijl hdmi 1.4 ook een ultra-hd-signaal (3840 x 2160 pixels) kan doorgeven. Tegenwoordig is hdmi 2.1 de recentste hdmi-versie. Hiermee is het zelfs mogelijk om video’s in een maximale resolutie van 7680 x 4320 pixels aan een geschikte monitor door te geven. Deze ontwikkeling is echter vooral interessant voor toekomstige televisies met een (enorm) grote beelddiagonaal. Doorsnee computergebruikers kunnen in de meeste gevallen prima uit de voeten met een lagere hdmi-standaard.

©PXimport

Tip 02: Displayport

Er bestaan nog meer digitale aansluitingen die beeld in een hoge resolutie kunnen doorsturen. Met name displayport zien we steeds vaker terug op videokaarten voor pc’s en monitoren. Deze aansluiting lijkt optisch gezien op een hdmi-connector, met het verschil dat er aan de zijkant slechts één afgesneden hoekje zichtbaar is. Verder ondersteunt ook displayport hoge resoluties, waarbij de gebruikte versie een doorslaggevende rol heeft. Veel apparaten ondersteunen displayport 1.2, waarmee ultra-hd-kwaliteit haalbaar is in een hoge verversingssnelheid. Naast een videosignaal gebruik je een displayport-kabel eventueel ook om geluid door te geven. Als de monitor ingebouwde speakers heeft, hoef je in dat geval geen extra kabel aan te sluiten. Displayport is daarnaast geschikt om via een enkele aansluiting meerdere monitoren aan te sluiten. Deze functie noemt men ‘daisy chaining’. Bedenk wel dat lang niet alle monitoren deze functie ondersteunen.

©PXimport

Displayport 1.2 ondersteunt ultra hd met een hoge verversingssnelheid

-

Tip 03: Dvi-d

Voor de doorvoer van een videosignaal van een computer naar een monitor hebben de eerder besproken aansluitingen hdmi en displayport de voorkeur. Niet iedereen gebruikt nieuwe hardware, waardoor we in dit artikel ook ‘gedateerde’ aansluitingen belichten. Van de dvi-standaard bestaan verschillende types, waarbij vooral dvi-d (duallink) nog zeer regelmatig voorkomt. Als je een nieuwe computer en/of monitor koopt, is de kans dan ook groot dat er een dvi-d-connector aanwezig is. Je herkent deze digitale aansluiting meestal aan de witgekleurde connector met plek voor 24 pinnetjes plus een liggende pin. Let goed op dat je een dvi-d-kabel (duallink) gebruikt met de juiste pinnetjes. Aansluiten is simpel, want je prikt de kabel in de connector. Gebruik eventueel beide schroefverbindingen aan de zijkant om de kabel stevig te bevestigen. In tegenstelling tot hdmi en displayport ondersteunt dvi-d geen transport van een audiosignaal. Verder bedraagt de maximale resolutie in de meeste gevallen 2560 x 1600 pixels.

©PXimport

Tip 04: Vga

De laatste videoverbinding die anno 2017 nog altijd regelmatig voorkomt, is vga (ook wel d-sub genoemd). Gebruik deze analoge aansluiting alleen als het echt niet anders kan. De videokwaliteit ligt namelijk beduidend lager vergeleken bij hdmi, displayport en ook dvi-d. Vooral op grote schermen is het verschil met de eerder besproken digitale videoverbindingen goed zichtbaar. Deze videoverbinding is namelijk ongeschikt voor hoge resoluties. Bovendien kan vga niet overweg met audio-overdracht. Wie noodgedwongen toch een vga-verbinding tussen de computer en monitor wil leggen, gebruikt hiervoor de blauwgekleurde connector met plek voor vijftien pinnen. Zodra de kabel correct is bevestigd, maak je de boel stevig vast door beide schroefverbindingen aan te draaien. De bevestigingsmethode van vga is vergelijkbaar met die van dvi-d.

©PXimport

Verloopstekker

Het komt nogal eens voor dat de beschikbare videoverbindingen op de computer en monitor niet overeenkomen. Aan de achterkant van de pc is er bijvoorbeeld alleen een hdmi-aansluiting vrij, terwijl de monitor uitsluitend dvi-d ondersteunt. Vooral wanneer je twee schermen op de videokaart aansluit, loop je al snel tegen dit probleem aan. Gelukkig bestaan er allerlei verloopstekkers waarmee je dit euvel oplost. Zo zijn er onder meer adapters van hdmi naar dvd-d en van displayport naar hdmi. Daarnaast zijn er ook allerlei verloopkabels verkrijgbaar. Van een displayport-aansluiting leg je bijvoorbeeld rechtstreeks een verbinding naar een monitor met hdmi, dvi-d of zelfs vga.

©PXimport

Tip 05: Monitor op laptop

Zelfs de kleinste laptops hebben aan de zijkant meestal een extra video-uitgang. Meestal is dat (micro-)hdmi, maar dat kan net zo goed (mini-)displayport, vga of usb-c zijn (zie hiervoor tip 7). Je gebruikt deze aansluitingen om een extra monitor op je laptop aan te sluiten. In feite breid je het bureaublad daarmee uit, zodat je meer ruimte hebt. Dit werkt een stuk prettiger, omdat je dialoogvensters niet meer hoeft te minimaliseren naar de taakbalk. Na aansluiting van een externe monitor herkent het besturingssysteem van je laptop het scherm meestal automatisch. Ga zo nodig naar Start / Instellingen / Systeem / Beeldscherm en kies bij Meerdere beeldschermen voor de optie Deze beeldschermen uitbreiden. Zo beschik je over een reusachtig bureaublad. Je kunt er ook voor kiezen om de beeldschermen te dupliceren. Dat is bijvoorbeeld handig wanneer er in plaats van een monitor een beamer op de laptop is aangesloten. De beamer geeft zo exact dezelfde beelden weer als het scherm van je laptop. Handig wanneer je een presentatie geeft of een diavoorstelling wilt laten zien!

©PXimport

Tip 06: Usb-poorten

Iedere computergebruiker is wel bekend met het gebruik van usb-poorten. Op de computer gebruik je deze platte connector om allerlei randapparatuur met het systeem te verbinden, zoals een toetsenbord, muis, printer, usb-stick, externe schijf, digitale camera, smartphone en tablet. Gunstig is dat een usb-verbinding data in twee richtingen transporteert. Je kan bijvoorbeeld gegevens van een externe harde schijf kopiëren naar de pc en vice versa. Verder verzorgt een geschikte usb-poort ook de stroomvoorziening van mobiele apparaten. Op die manier hoef je een externe 2,5inch-schijf niet op het lichtnet aan te sluiten. Verder laad je smartphones en tablets probleemloos via usb op. Het is van belang dat je de usb-stekker op juiste wijze in de usb-poort prikt. Let hierbij goed op de onder- en bovenkant en druk bij enige weerstand vooral niet door. Naast de reguliere usb-a-stekker bestaan er met mini-usb en micro-usb ook kabels met kleinere stekkers.

Usb-standaarden

Naast verschillende usb-aansluitingen bestaan er ook nog diverse usb-standaarden. Hoe hoger het versienummer, hoe snelle de dataoverdracht mogelijk is. Een ‘ouderwetse’ usb1.1-poort ondersteunt een maximale snelheid van 12 Mbit/s, terwijl usb 2.0 in theorie goed is voor 480 Mbit/s. De recentste standaard is usb 3.1. Verwarrend is dat hier twee varianten van bestaan, namelijk usb 3.1 gen1 en usb 3.1 gen2. Hoewel het verschil in naamgeving beperkt is, geldt dat niet voor de datasnelheid. Usb 3.1 gen1 is namelijk geschikt voor een theoretische dataoverdracht van 5 Gbit/s, terwijl usb 3.1 gen2 de datasnelheid verdubbelt naar 10 Gbit/s.

©PXimport

Tip 07: Usb-c

Sinds een aantal jaar bestaat er ook een nieuwe variant op de traditionele usb-aansluiting, namelijk usb-c. Vergeleken met reguliere usb-a-poorten is deze moderne aansluiting een stuk veelzijdiger. Buiten de overdracht van data en stroom via de gangbare usb-standaarden (zie kader ‘Usb-standaarden’), ondersteunt usb-c ook nog allerlei andere protocollen. Zo kun je usb-c bijvoorbeeld inzetten voor videoverbindingen via hdmi, dvi, vga, displayport en thunderbolt. Laatstgenoemde standaard is op MacBooks te vinden. Naast de uitvoer van een haarscherp videosignaal, kunnen MacBook-gebruikers hiermee ook mobiele apparaten opladen en data overzetten.

Gunstig is dat steeds meer apparatuur voorzien is usb-c, zoals smartphones, tablets, laptops, monitoren, powerbanks en externe schijven. Aangezien het via een enkele kabel mogelijk is om zowel stroom, data als video gelijktijdig te transporteren, zijn er in de toekomst naar verwachting steeds minder snoertjes vereist. Zover is het helaas nog niet, want nog niet alle potentiële functies zijn automatisch ook aanwezig op apparaten met een usb-c-aansluiting. Sommige producten laten zich bijvoorbeeld niet door een computer opladen via usb-c, terwijl er wel dataoverdracht mogelijk is. De compatibiliteit wordt gelukkig wel steeds beter. In tegenstelling tot een traditionele usb-poort heeft usb-c geen onder- en bovenkant. Verkeerd aansluiten is dankzij de omkeerbare stekker dus onmogelijk! Gebruik je een recente computer met usb-c, maar is je overige randapparatuur daar nog niet voor geschikt? In dat geval biedt een usb-c-naar-usb-a-verloopstekker uitkomst.

©PXimport

Naast de overdracht van data en stroom is usb-c ook geschikt voor videoverbindingen

-

Tip 08: Ethernetpoort

Alle desktops en veruit de meeste laptops hebben een ethernetpoort. Hierin steek je een netwerkkabel, zodat het apparaat verbinding maakt met internet. Je duwt de zogeheten rj45-connector van de kabel in de poort totdat deze vastklikt. Aan de statuslampjes zie je of er momenteel dataverkeer is. Wil je de kabel weer losmaken, dan duw je de plastic clip voorzichtig omlaag en trek je het stekkertje vervolgens uit de connector. Iedere ethernetpoort ondersteunt een maximale snelheid. Oudere apparaten beschikken meestal over een netwerkadapter met een datasnelheid van maximaal 100 Mbit/s. Is je pc of desktop iets nieuwer, dan is de kans groot dat de ethernetpoort een snelheid van 1 Gbit/s ondersteunt. Tot slot bestaan er ook netwerkkaarten die een snelheid van 10 Gbit/s kunnen verdragen. Een snelheid van 1 Gbit/s is anno 2017 erg gangbaar, het is hiervoor wel noodzakelijk dat de router, eventuele switches en netwerkkabels deze doorvoersnelheid ook aankunnen.

©PXimport

Draadloos of vast?

Heb je de keuze tussen een draadloze of vaste internetverbinding? Voor wat betreft de stabiliteit heeft een bekabelde aansluiting altijd de voorkeur. De radiogolven van een wifi-verbinding zijn namelijk gevoelig voor storingen, bijvoorbeeld vanwege naburige netwerken of apparaten die op dezelfde frequentie uitzenden. Verder is de bandbreedte van een draadloos netwerksignaal beperkt. Vooral als je films in een hoge resolutie streamt of zware netwerkgames speelt, kan dat voor problemen zorgen.

©PXimport

Tip 09: Toetsenbord en muis

Als je nog een oudere muis en toetsenbord gebruikt, kun je deze bedieningsapparaten aansluiten op de zogeheten ps/2-aansluitingen aan de achterkant van de pc. Dit zijn twee ronde ingangen, waarbij de groene connector is bestemd voor de muis en de paarse connector voor het toetsenbord. Veel aansluiting. Let wel even op dat de pinnetjes met de gaten overeenkomen. In plaats van twee losse aansluitingen is er op veel pc’s alleen een gecombineerde ps/2-aansluiting voorhanden. In dat geval heb je een speciale verloopkabel nodig, zodat je evengoed beide bedieningsapparaten kunt aansluiten. Toetsenborden en muizen met een ps/2-aansluiting zijn nauwelijks nog verkrijgbaar, al bestaan ze in sommige (web)winkels nog steeds. Meestal vindt de verbinding nu via usb plaats. Verder werken veel bedieningsapparaten draadloos via een speciale usb-adapter of bluetooth.

Tip 10: Geluidsuitgang

Veel monitoren hebben geïntegreerde speakers, maar de audiokwaliteit is vanwege de geringe klankkast niet ideaal. Voor een beter geluid sluit je externe speakers op de pc aan. Hiervoor doe je een beroep op de (meestal) groengekleurde 3,5mm-geluidsuitgang. Het is belangrijk dat je specifieke pc-speakers gebruikt. Dit betreffen meestal actieve luidsprekers met een geïntegreerde versterker, waarbij er een geschikte aansluitkabel met 3,5mm-plug is meegeleverd. Surround-sets vereisen overigens vaak meerdere 3,5mm-geluidsingangen, bijvoorbeeld voor de centerspeaker en achterste surround-speakers. Sommige computerluidsprekers laten zich als alternatief via een optische s/pdif-aansluiting (ook wel toslink genoemd) met de pc verbinden, al zijn die vrij zeldzaam. S/pdif wordt als alternatief meestal gebruikt om de computer als bron op een versterker of receiver aan te sluiten. Op die manier speel je bijvoorbeeld rechtstreeks mp3-bestanden af op een stereo-installatie. Een optische s/pdif-uitgang is op één zijde na vierkant en bevat meestal een zwart stofklepje. Een alternatieve manier om het geluid naar een versterker of receiver door te sturen, is via een coaxiale s/pdif-uitgang. Die is rond en doorgaans oranje van kleur.

©PXimport

Voor het aansluiten van speakers gebruik je de gekleurde 3,5mm-geluidsuitgang

-

Tip 11: eSata

Sommige laptops en computers hebben een eSata-aansluiting. De functie hiervan is simpel, namelijk een interne schijf extern aansluiten. Handig wanneer je nog ergens een harddisk hebt liggen waarvan je de data wilt uitlezen. Op die manier is het niet nodig om de harde schijf in te bouwen. Verder geniet je van een snellere doorvoersnelheid dan met een externe usb-schijf doorgaans haalbaar is. Overigens is voor deze verbinding wel een eSata-datakabel vereist. Fabrikanten combineren een eSata-aansluiting meestal met een reguliere usb-poort.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade
© MG | ID.nl
Huis

Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Microsoft vraagt in Windows 11 standaard om een Microsoft-account.

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

Via een opdrachtprompt tijdens de installatieproductie van Windows 11 kunnen we de blokkade voor het aanmaken van een gewoon account omzeilen.

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Met behulp van de opdracht start ms-cxh:localonly kunnen we toch een normaal account.

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt iedere accountnaam gebruiken die je wenst, en een wachtwoord opgeven hoeft nu nog niet.

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Via het Startmenu vraag je de eigenschappen van je account op.

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Klik op het onderdeel Wachtwoord om een wachtwoord toe te voegen aan je account.

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Hier geef je je wachtwoord op. De wachtwoordhint (geheugensteun) mag niet ook je wachtwoord.

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

▼ Volgende artikel
Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?
© AK | ID.nl
Huis

Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

In dit artikel lees je:

☠️ Wat doomscrolling is ☠️ Waarom je maar blijft scrollen ☠️ Hoe je weet of jij een doomscroller bent ☠️ Wat je tegen doomscrollen kunt doen

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.

📵 Verveel je je zonder smartphone?

📘 Door een boek kun je urenlang scrollen!