ID.nl logo
Zo kun je programmeren in Python - Deel 4
© PXimport
Zekerheid & gemak

Zo kun je programmeren in Python - Deel 4

In de href="https://computertotaal.nl/artikelen/pc/zo-kun-je-programmeren-in-python-deel-3/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">vorige les</a> gebruikten we in Python de functies input en print voor invoer en uitvoer. In deze les gaan we hiermee verder en bespreken we allerlei manieren om de uitvoer aan te passen. Omdat we vaak de elementen uit een lijst of dictionary op een speciale manier willen tonen, gaan we ook nog dieper in op hoe je door de elementen van een lijst of dictionary loopt.

In de vorige les gebruikte je de functie input om een getal aan de gebruiker te vragen en de functie print om uitvoer op het scherm te tonen. Die uitvoer bleef tot nu toe vrij elementair. Daarom bekijken we eerst allerlei mogelijkheden om de uitvoer aan te passen.

De uitvoer van print aanpassen

In de vorige les gebruikten we deze opdracht om een getal uit een dictionary op het scherm te tonen:

print(getallen[getal])

Maar wat als je meerdere objecten op dezelfde regel wilt tonen? Dat kan eenvoudig door meerdere objecten aan de functie print door te geven, gescheiden door een komma. Verander bijvoorbeeld de laatste regel in het laatste programma van vorige les door:

>>> print(getal, "is gelijk aan", getallen[getal])
1 is gelijk aan één

Alle objecten die je aan print doorgeeft, worden gescheiden door een spatie getoond.

Na de objecten die je aan de functie print doorgeeft, kun je nog argumenten toevoegen die de uitvoer van print veranderen, namelijk sep en end. Met sep (afkorting van separator) verander je de spatie tussen objecten door een andere afscheiding, en met end vervang je het einde van de uitvoer (standaard ‘\n’ waarmee je een newline of een nieuwe regel aanduidt) door iets anders. Bijvoorbeeld:

>>> print(getal, getallen[getal], sep = ': ', end = '\n\n')
1: één
>>>

Door aan het argument end twee newlines toe te kennen, komt er een lege regel na de uitvoer.

Plaatshouders

Als je meerdere objecten in één uitvoer met print wilt opnemen en/of complexere zaken aan de uitvoer wilt veranderen, komt de functie format van pas. In de eenvoudigste vorm pas je die functie toe op een string waarin je met {} plaats vrijhoudt. Het argument dat je aan de functie doorgeeft, komt op de plaats van die {}:

>>> 'Je hebt {} gekozen.'.format(1)
'Je hebt 1 gekozen.'

Dat werkt ook met meerdere plaatshouders:

>>> 'Je hebt {} gekozen tussen de getallen {} en {}.'.format(2, 1, 10)
'Je hebt 2 gekozen tussen de getallen 1 en 10.'

Je kunt de plaatshouders ook een volgnummer geven, zodat ze in een andere volgorde in de uitvoer komen dan de argumenten die je aan format doorgeeft:

>>> '{1} <= {0} <= {2}'.format(2, 1, 10)
'1 <= 2 <= 10'

Maar vaak is het duidelijker als je de argumenten een naam geeft en die namen ook in de plaatshouders gebruikt:

>>> '{min} <= {getal} <= {max}'.format(min=1, max=10, getal=2)
'1 <= 2 <= 10'

Door een lijst lopen met for

Vaak wil je niet één regel uitvoer tonen met print, maar meerdere, bijvoorbeeld voor alle elementen in een lijst of dictionary. We hebben dus een manier nodig om al die elementen af te gaan. Dat kan met een for-lus, zoals in het volgende programma:

namen = ['lies', 'jan', 'kees', 'mireille', 'koen', 'rob']
for naam in namen:
print(naam)

Python gaat elk element uit de lijst met namen af en toont dit element met print. Als je zowel de index als de inhoud van elk element wilt tonen, maak je gebruik van de handige functie enumerate:

namen = ['lies', 'jan', 'kees', 'mireille', 'koen', 'rob']

for index, naam in enumerate(namen):
print('{}: {}'.format(index, naam))

Door een dictionary lopen met for

We kunnen met een for-lus ook door alle elementen van een dictionary lopen. Afhankelijk van waarin je juist geïnteresseerd bent, kan dat op drie manieren. We tonen in het volgende programma achtereenvolgens hoe je door alleen de sleutels gaat, door alleen de waardes en door de sleutels met hun bijbehorende waardes:

scores = {'lies': 6231, 'bas': 2, 'kees': 18, 'mireille': 482, 'aniek': 35, 'bert': 184}

print('Spelers')
for speler in scores:
print(speler)

print()

print('Scores')
for score in scores.values():
print(score)

print()

print('Spelers met score')
for speler, score in scores.items():
print('{}: {}'.format(speler, score))

De sleutels van een dictionary kun je ook opvragen met de functie keys, maar dat is hier niet nodig. Bijvoorbeeld:

scores.keys()

Tupels

In de for-lus waarmee we zowel de index als de waarde van alle elementen van een lijst doorlopen en de for-lus waarmee we zowel de sleutel als de waarde van alle elementen van een dictionary doorlopen zie je dat we twee elementen tegelijk na de for zetten: index, naam respectievelijk speler, score. Twee elementen met een komma ertussen vormen een speciaal datatype in Python: een tupel (tuple). Je kunt ook variabelen van het type tuple aanmaken, maar dat heb je normaal niet vaak nodig.

List comprehension

For-lussen zijn handig, maar voor complexere bewerkingen wat omslachtig. Stel dat we de lengte van de langste naam uit een lijst willen berekenen. Met een for-lus kunnen we dat als volgt doen:

namen = ['lies', 'jan', 'kees', 'mireille', 'koen', 'rob']

max_lengte = 0

for naam in namen:
lengte = len(naam)
if lengte > max_lengte:
max_lengte = lengte

print(max_lengte)

Dit werkt en is vrij duidelijk, maar het kan beter. Voor dit soort bewerkingen heeft Python een handig concept: list comprehension. Daarmee kunnen we de hele voorgaande berekening vervangen door één regel:

namen = ['lies', 'jan', 'kees', 'mireille', 'koen', 'rob']

print(max([len(naam) for naam in namen]))

Deze regel zegt: voor elke naam in de lijst met namen bereken je de lengte van de naam, en daarvan bereken je het maximum. Het stuk [len(naam) for naam in namen] is een beknopte manier waarmee we een lijst aanmaken van de lengtes van alle elementen in de lijst namen.

Tekst uitlijnen en opvullen

Dan gaan we nu even terug naar de functie format. Daarmee kunnen we tekst uitlijnen, zowel links, rechts als gecentreerd, en lege ruimte opvullen met willekeurige tekens. Een voorbeeld:

>>> '{:=^15}'.format('Titel')
'=====Titel====='

En met iets als:

print('{naam:<6} : {score:0>6}'.format(naam='kees', score=3))

krijgen we als uitvoer:

kees : 000003

Met ^ centreren we tekst, met < lijnen we tekst links uit en met > lijnen we tekst rechts uit. Na het uitlijningsteken komt het totaal aantal tekens dat de tekst maximum mag innemen. Vóór het uitlijningsteken kan nog optioneel een teken komen waarmee we lege ruimte opvullen. En als we de argumenten van format een naam geven, komt die naam vóór de dubbele punt.

Samenvatting

In deze les hebben we allerlei manieren gezien om de uitvoer van print aan te passen, zoals tekst uitlijnen en lege ruimte opvullen. We hebben ook gezien hoe je door de elementen van een lijst of dictionary loopt, zodat je die een voor een kunt tonen. Verder zijn we ook op list comprehension ingegaan, een krachtige manier om zonder lus berekeningen uit te voeren op alle elementen in een lijst of dictionary. In de volgende les gaan we het weer over invoer en uitvoer hebben, maar dan met bestanden. Bovendien kijken we ook hoe je foutmeldingen in je programma afvangt.

Opdracht 1

Neem de volgende dictionary met scores: scores = {'lies': 6231, 'bas': 2, 'kees': 18, 'mireille': 482, 'aniek': 35, 'bert': 184} Gebruik list comprehension om een lijst met tupels aan te maken waarvan elk tupel bestaat uit de naam met een hoofdletter en de score gedeeld door 100.

Uitwerking

>>> scores = {'lies': 6231, 'bas': 2, 'kees': 18, 'mireille': 482, 'aniek': 35, 'bert': 184}>>> [(speler.capitalize(), score/100) for (speler, score) in scores.items()][('Lies', 62.31), ('Bas', 0.02), ('Kees', 0.18), ('Mireille', 4.82), ('Aniek', 0.35), ('Bert', 1.84)] Met scores.items() krijgen we een lijst van tupels terug van de sleutels en waardes van de dictionary. Met list comprehension passen we in elk van deze tupels de sleutel en waarde zoals gevraagd aan.

Opdracht 2

Neem de volgende dictionary met scores: scores = {'lies': 6231, 'bas': 2, 'kees': 18, 'mireille': 482, 'aniek': 35, 'bert': 184} Met alle kennis uit deze les kun je deze personen en hun scores in een tabel tonen, met als linkerkolom de namen en als rechterkolom de bijbehorende scores. De namen moeten links uitgelijnd zijn en de scores rechts met nullen vooraan. Je code moet met namen en scores van willekeurige lengte kunnen werken.

Uitwerking

scores = {'lies': 6231, 'bas': 2, 'kees': 18, 'mireille': 482, 'aniek': 35, 'bert': 184} max_naam = max([len(naam) for naam in scores]) max_getal = max([len(str(score)) for score in scores.values()]) for speler, score in scores.items(): print('{speler:<{speler_breedte}}{score:0>{score_breedte}}'.format(speler=speler, speler_breedte=max_naam+3, score=score, score_breedte=max_getal)) Dit is een heel compact programma waarin alle kennis tot nu toe en van deze les bij elkaar komt. We berekenen eerst de maximumlengte van een naam door list comprehension toe te passen op de sleutels van de dictionary met scores. Daarna doen we hetzelfde voor de maximumlengte die we nodig hebben om de scores weer te geven. Daarna lopen we door alle spelers en bijbehorende scores. We geven aan de functie format als argumenten de speler, de maximumlengte van de spelersnaam (waarbij we 3 optellen om de kolommen van elkaar te scheiden), de score en de maximumlengte van de score door. In de plaatshouder voor de speler geven we met < aan dat de naam van de speler links wordt uitgelijnd, en met {speler_breedte} daarna geven we aan hoeveel tekens lang de uitlijning dient te zijn. Daarna doen we hetzelfde voor de score, maar daar lijnen we rechts uit en vullen we de cijfers aan met nullen vooraan. Merk op dat alles in onze code wat begint met print op één lange regel komt.

Cheatsheet

for: een lus die voor alle elementen in een lijst of dictionary uitgevoerd wordt. list comprehension: een beknopte manier om een lijst aan te maken. newline: het teken \n waarmee je een nieuwe regel aanduidt. tupel: een reeks objecten met een komma ertussen.

▼ Volgende artikel
Ready, set, go! In 9 stappen vloeiender gamen
© Drobot Dean - stock.adobe.com
Huis

Ready, set, go! In 9 stappen vloeiender gamen

Je game-ervaring hangt sterk af van hoe goed je hardware aansluit bij de vaak hoge eisen van moderne games. Maar zelfs met minder krachtige hardware kun je met de juiste instellingen vaak soepel gamen zonder storende elementen.

In dit artikel laten we zien hoe je een Windows-pc optimaal instelt voor gaming, zonder meteen dure hardware te hoeven kopen:

  • Begin met een benchmark en monitoring van je pc-prestaties
  • Optimaliseer je grafische instellingen in het NVIDIA- of AMD-configuratiescherm
  • Overklok je gpu
  • Zet de Gamemodus aan en stel het energiebeheerschema in op topprestaties
  • Verplaats het pagefile-bestand naar een ssd en schakel eventueel HAGS in
  • Zorg voor een stabiele netwerkverbinding, update je netwerkdrivers en optimaliseer je router

Lees ook: Waar kun je het best pc-games kopen? Een overzicht

In het kader ‘Game-pc’ vind je specifieke tips voor het aanschaffen van hardwarecomponenten die ideaal zijn voor een krachtige game-pc. Dit lijkt ons nuttig, maar het is natuurlijk minder relevant als je niet bereid bent (flink) te investeren in nieuwe onderdelen. Met dit artikel richten we ons daarom hoofdzakelijk op de lezer die met een beperkt budget zijn bestaande systeem wil behouden en optimaliseren.

Je kunt namelijk op veel vlakken verbeteringen aanbrengen, vooral bij hardware (zoals cpu, gpu, monitor en opslagmedium), netwerk, besturingssysteem, drivers, processen en applicaties.

Voor je begint met optimaliseren, is het belangrijk inzicht te krijgen in de belangrijkste factoren voor ‘glitchvrij’ gamen, zodat je weet waar je aandacht aan moet besteden.

Game-pc

Overweeg je een nieuwe game-pc en wil je hierin investeren, dan zijn er diverse hardware-opties beschikbaar. Een uitstekende cpu is bijvoorbeeld de AMD Ryzen 7 9800X3D met 3D V-Cache-technologie. Een goed alternatief is de Intel Core i9-14700K. Voor de gpu biedt minimaal de Nvidia GeForce RTX 4070 Super een goed speelbare ervaring bij 1440p. Een alternatief is de AMD Radeon RX 7800 XT.

Voor het intern geheugen kies je bij voorkeur voor 32 GB DDR5-geheugen van minimaal 6000 MT/s. Als opslagmedium is een snelle NVMe-ssd aan te raden. Controleer dat je moederbord PCIe 5.0 ondersteunt en compatibel is met de nieuwste componenten. Kies een betrouwbare voeding met voldoende vermogen, zoals een 850 watt 80 Plus Gold-voeding, en zorg voor adequate koeling, bijvoorbeeld een AIO-waterkoelsysteem met een radiator van minimaal 240 mm. Gebruik een ruime behuizing met goede luchtstroom.

Een hoogwaardige monitor is ook essentieel. Overweeg een 27inch-model met een QHD-resolutie, een hoge verversingssnelheid (minimaal zo’n 144 Hz), lage reactietijd (zoals 1 ms) en eventueel een oledpaneel, zoals de Samsung Odyssey OLED G8.

In plaats van zelf je game-pc samen te stellen, kun je natuurlijk ook een kant-en-klaar model aanschaffen, zoals deze Acer Predator Orion 3000.

1 Factoren

Een van de belangrijkste factoren is een hoge framerate, doorgaans uitgedrukt in fps (frames per seconde). Dit is de snelheid waarmee de beelden worden getoond en hangt sterk af van je gpu en cpu. Bij eenvoudige games volstaat 30 fps vaak, maar grafisch intensieve games spelen merkbaar beter bij 60 fps. Voor intens competitief gamen is zelfs 144 of meer fps raadzaam. Het is belangrijk dat de fps daarbij stabiel blijft, aangezien schommelingen haperingen in het beeld kunnen veroorzaken.

Ook invoervertraging (input latency) is van belang, zeker bij competitieve games. Een lage vertraging tussen je acties, zoals muisklikken of toetsindrukken, en wat je ziet op het scherm is essentieel. Deze vertraging wordt beïnvloed door de gpu, cpu, monitor en bij online gamen ook door je internetverbinding. Ook netwerkvertraging (lag) wil je in dit geval zeker vermijden.

Daarnaast wil je het zogeheten ‘tearing’ voorkomen, waarbij het beeld lijkt te breken of te verschuiven. Dit probleem ontstaat door een gebrekkige synchronisatie tussen je gpu en monitor, doordat de gpu te weinig of net te veel frames levert.

In dit artikel geven we concrete tips en technieken om precies zulke storende factoren als te lage of inconsistente fps, te hoge invoer- of netwerkvertraging en tearing te vermijden.

Bij tearing lijkt het beeld op te breken in meerdere delen, dat wil je natuurlijk voorkomen.

2 Benchmarking

Voor je met optimalisatietechnieken start, is het verstandig eerst te meten hoe goed je huidige configuratie presteert. Na upgrades of optimalisaties kun je dezelfde meting herhalen voor een duidelijke vergelijking.

Zo’n meting voer je uit met een benchmark. Een van de bekendste is 3DMark. Deze tool bevat verschillende tests om prestaties van je gpu, cpu en je systeem als geheel in een game-context te meten. Je kunt bijvoorbeeld Time Spy gebruiken om DirectX 12-prestaties van games te analyseren. Fire Strike focust op DirectX 11 (voor mid-range-systemen), terwijl Port Royal geschikt is voor raytracing-prestaties. Voor meer technische uitleg van deze benchmarks kun je de online gebruikersgids raadplegen.

Andere benchmarks zijn ook beschikbaar. Cinebench bijvoorbeeld meet via hoge kwaliteit 3D-afbeeldingen de prestaties van je cpu, inclusief afzonderlijke kernen. Voor grafische benchmarking en stresstests van je gpu kun je bijvoorbeeld Unigines Heaven of Superposition gebruiken.

Time Spy van 3DMark meet de prestaties van de Microsoft API DX12.

3 Monitoring

Tijdens het gamen is het nuttig om de prestaties van verschillende onderdelen te meten. Een handig hulpmiddel hiervoor is RivaTuner Statistics Server (RTSS), dat bijvoorbeeld geïntegreerd is in MSI Afterburner. Deze tool is ideaal voor veilig en eenvoudig gpu-overklokken zonder veel technische kennis (zie paragraaf 5).

Installeer MSI Afterburner samen met de RivaTuner-software en start het programma. Klik op het tandwielpictogram en controleer of de juiste gpu is geselecteerd. Ga naar het tabblad Toezicht en vink de onderdelen aan die je wilt monitoren, zoals GPU temperatuur, GPU gebruik, GPU core klok, GPU ventilator snelheid, GPU temp/power/voltage limit, CPU temperatuur/gebruik/klok (genummerde cpu-kernen hoef je niet te selecteren), CPU power, Beeldverversings snelheid en Frame tijd. Zet bij elk item ook een vinkje bij Toon informatie op het scherm (OSD) en bevestig je keuzes.

Open vervolgens het instellingenvenster van RTSS via het pictogram in het Windows-systeemvak. Controleer of Show On-Screen Display is ingeschakeld en kies bij voorkeur Raster 3D als weergave. Optimaliseer en positioneer deze naar wens. Deze OSD werkt doorgaans goed in DirectX- en OpenGL-games. Overigens bevat Steam een fps-teller die je met behulp van Alt+Tab op je scherm kunt zetten.

RivaTuner Server Statistics is hier gekoppeld aan de monitoringtool MSI Afterburner.

4 Hardware

Meten is weten, en die fase hebben we afgerond. Nu richten we ons volledig op diverse optimalisaties, opgesplitst in verschillende (en deels overlappende) categorieën. We beginnen met de hardware, met de gpu in de hoofdrol.

Houd je gpu-drivers regelmatig, bijvoorbeeld maandelijks, up-to-date. Gebruik hiervoor bij voorkeur de software van de fabrikant, zoals GeForce Experience of de Nvidia-app, of AMD Adrenalin Edition. Via het configuratiescherm van deze tools krijg je vaak extra opties voor betere gameprestaties, met invloed op zowel fps als beeldkwaliteit.

We nemen Nvidia als voorbeeld. Open NVIDIA Control Panel en ga naar 3D-instellingen beheren. Overweeg bij Algemene instellingen de volgende instellingen voor het basisprofiel: Energiebeheermodus op Optimaal vermogen; Textuurfilteren – Kwaliteit op Prestatie; Thread Optimalisering op Aan; Grootte shadercache op Onbeperkt; en Weinig vertraging-modus op Aan of Ultra. Bevestig met Toepassen. Klik op Beginwaarden om terug te keren naar de standaardinstellingen.

Je kunt hier ook Verticale synchronisatie op Uit zetten, maar in principe horen de gpu-frames afgestemd te zijn op de verversingsfrequentie (refresh rate) van je monitor. Heb je last van tearing, zet deze instelling dan op Aan of kies een van de andere opties.

Controleer ook even de instellingen van je muis of controller via Instellingen / Bluetooth en apparaten. Kies hier Muis / Aanvullende muisinstellingen. Voor preciezere en consistentere muisaansturing kun je op het tabblad Opties voor de aanwijzer de optie Precisie van de aanwijzer verbeteren uitschakelen, waarmee je aanwijzerversnelling uitzet, wat de cursorbeweging voorspelbaarder maakt.

Vanuit het configuratiescherm kun je allerlei instellingen van je gpu aanpassen.

5 Hardware overklokken

Gevorderde gebruikers kunnen ook overwegen hun gpu te overklokken. Ga eerst na of er in het UEFI/BIOS van je systeem hiervoor geen zogeheten XMP’s (eXtreme Memory Profile) beschikbaar zijn gesteld door de geheugenfabrikant. Je herkent deze aan opties zoals XMP, Memory Profile of DOCP. Kies het gewenste profiel waarbij je geheugen op een hogere snelheid kan werken.

Bij de meeste games kun je voordeel halen uit een overgeklokte gpu. Hiervoor is MSI Afterburner zeer geschikt, omdat je hiermee veilig kunt werken. Je combineert dit bij voorkeur met MSI Kombustor (klik na installatie op het K-pictogram in MSI Afterburner), een stresstest-tool die de stabiliteit van jouw gpu na overklokken controleert via zware grafische workloads.

Begin met het verhogen van de Core Clock (MHz) - niet de Core-voltage - in stappen van ongeveer 20. Boven de 50 verhoog je bij voorkeur in stappen van 10. Bevestig telkens met Toepassen (ronde knop met vinkje). Lukt dit niet, zet dan (indien mogelijk) de schuifknoppen bij Power Limit (%) en Temp Limit (°C) tijdelijk op het maximum, en stel via de A-knop de Fan Speed (%) in op 75%. Bevestig je instellingen met Toepassen.

Laat tijdens de aanpassingen de stresstest in Kombustor draaien en houd de resultaten in de gaten, zoals de gpu-temperatuur (je kunt hier ook de OSD van RTSS oproepen). Als deze te hoog wordt of de stresstest crasht, verlaag de waarde dan met ongeveer tien procent.

Verhoog daarna de Memory Clock in stappen van maximaal 10. Blijf ook hier tien procent onder de waarde waarbij de stresstest onstabiel wordt. Klik vervolgens op Opslaan (diskette-pictogram) en selecteer profielknop 1. Tot slot klik je rechtsboven op de Windows-knop, zodat je systeem voortaan met deze profielwaarden opstart.

Overklokken met MSI Afterburner, met Kombustor als ‘waakhond’ (je ziet hier ook de RTSS-overlay).

6 Systeeminstellingen

Op het niveau van je besturingssysteem kun je enkele instellingen optimaliseren. We nemen Windows 11 als uitgangspunt. Ga naar Instellingen / Gaming. Open Gamemodus en schakel deze in. Hiermee verbeter je de prestaties tijdens het gamen door cpu- en gpu-bronnen prioriteit te geven (onder meer om framedrops te voorkomen), achtergrondprocessen te beperken en storende meldingen uit te schakelen.

Zorg er ook voor dat Windows-updates niet tijdens een gamesessie starten. Ga naar Instellingen / Windows Update, klik op Geavanceerde Updates en stel bij Gebruikstijden instellen de gewenste uren in via Handmatig.

Met de ingebouwde module Energiebeheer kun je het voorkeurschema instellen op Hoge prestaties. Voor snellere pc’s kun je zelfs de optie Topprestaties activeren door op de Opdrachtprompt dit commando uit te voeren:

powercfg -duplicatescheme e9a42b02-d5df-448d-aa00-03f14749eb61

Met powercfg /list controleer je of het schema is toegevoegd. Verwijder een schema met powercfg /delete <ID>. Of maak in Energiebeheer je eigen schema met Een energiebeheerschema maken.

Je kunt ook grafische instellingen per app aanpassen. Ga naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm / Graphics. Zoek de gewenste app, selecteer deze, klik op Opties en kies bijvoorbeeld Hoge prestaties. Bevestig met Opslaan.

Je kunt ook een extra energiebeheerschema voor topprestaties zichtbaar maken.

7 Extra instellingen

Je kunt een paar extra systeeminstellingen aanpassen om de gameprestaties verder te verbeteren. Controleer bijvoorbeeld de locatie van het bestand pagefile.sys, vooral bij beperkt intern geheugen. Windows verplaatst data van het RAM naar dit virtuele geheugenbestand om ruimte vrij te maken. Zorg dat dit bestand op een snelle ssd staat.

Controleer dit via Instellingen / Systeem, klik op Geavanceerde systeeminstellingen en druk op Instellingen op het tabblad Geavanceerd. Klik op Wijzigen. Staat je Windows-schijf niet op een snelle ssd, dan beperk je via Aangepaste grootte de ruimte op deze schijf en wijs je het grootste deel toe aan de snelste schijf. Of kies Grootte wordt door het systeem beheerd. Bevestig met Instellen en OK.

Daarnaast kun je HAGS (Hardware GPU Scheduling) activeren, waarmee de gpu grafische taken rechtstreeks afhandelt. Dit versnelt processen en verbetert grafische prestaties, met minder stutter en invoervertraging. Ga hiervoor naar Instellingen / Systeem, kies Beeldscherm / Graphics en klik op Standaardinstellingen voor afbeeldingen wijzigen. Als je gpu dit ondersteunt, kun je hier GPU met hardwareversnelling plannen inschakelen. Eventueel schakel je hier ook Optimalisaties voor games met vensters in, wat de prestaties van DirectX 10/11-games in venstermodus ten goede kan komen.

HAGS kan de grafische prestaties wat opkrikken als je gpu dit ondersteunt.

Op zoek naar de optimale game-ervaring? Met deze accessoires creëer je jouw ideale gameroom

8 Software

Bij online gamen is natuurlijk ook een optimale netwerkconnectie van groot belang. Idealiter gebruik je hiervoor een bekabelde verbinding of een draadloze router met 5GHz-wifi voor een lagere ping. Controleer je wifi-snelheid met een gratis tool zoals www.speedtest.net.

Voordat je andere software aanpast, is het verstandig eerst de tuningsmogelijkheden van je game-applicaties zelf te bekijken. Veel games, zoals Age of Empires III, bieden via schuifbalken, numerieke waarden of andere instellingen opties om framerate en andere prestaties te beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan instellingen voor grafische detaillering, zoals texturen en schaduwen, anti-aliasing-technieken en tekenafstand (de mate waarin verder afgelegen objecten worden gerenderd).

Verder, om onnodig geheugenverbruik te beperken, kun je controleren welke apps automatisch opstarten met Windows. Schakel overtollige apps uit via Windows Taakbeheer (Ctrl+Shift+Esc) in de rubriek Opstart-apps.

In Taakbeheer kun je bij Processen en Services onnodige achtergrondprocessen en services tijdelijk uitschakelen via het contextmenu, vooropgesteld dat je goed weet wat je doet. Gevorderde gebruikers kunnen in de rubriek Details per applicatie via het contextmenu de opties Prioriteit (hoeveelheid toegewezen processortijd; kies bij voorkeur niet voor realtime) en eventueel Affiniteit (hoeveel en welke processorkernen worden gebruikt) aanpassen.

Overweeg ook het gebruik van gameboosters, die gameprestaties semiautomatisch optimaliseren. Een bekende gratis tool is Razer Cortex (extra tools niet installeren). Na aanmelding kun je via Game booster met Boost now meerdere optimalisaties uitvoeren, zoals Disable CPU Sleep Mode, Clear Clipboard, Clean RAM en Disable Telemetry. Ook kunnen geselecteerde processen en services worden uitgeschakeld om geheugen vrij te maken. Met de optie Restore now herstel je de oorspronkelijke instellingen.

Een andere populaire tool is MSI Dragon Center, die zich vooral richt op MSI-hardwarecomponenten en vergelijkbare functionaliteit biedt.

Gamebooster Razer Cortex automatiseert het optimaliseren van systeeminstellingen en achtergrondprocessen.

9 Netwerk

Bij online gamen is natuurlijk ook een optimale netwerkconnectie van groot belang. Idealiter gebruik je hiervoor een bekabelde verbinding. Controleer in Apparaatbeheer (klik met rechts op de Windows-startknop) of de drivers van je netwerkadapter up-to-date zijn. Klik met rechts op een adapter en kies Stuurprogramma bijwerken.

Je kunt ook kiezen voor een draadloze 5GHz-wifi-router. Controleer je wifi-snelheid met een gratis tool zoals www.speedtest.net. Daarnaast kun je voor draadloze netwerken een speciale tool gebruiken om de signaalkwaliteit te analyseren, zoals Acrylic Wi-Fi Analyzer. Dit onderdeel van de Acrylic Suite biedt een live signaalgrafiek en laat je kanaaloverlappingen en andere netwerkproblemen analyseren. De volledige functionaliteit is vijf dagen gratis beschikbaar.

Veel routers bieden QoS-instellingen (Quality of Service) waarmee je dataverkeer voor specifieke applicaties, poorten of apparaten kunt prioriteren. Dit kan latency en jitter verminderen. Sommige routers hebben een gamemodus in de QoS-configuratie voor automatische optimalisatie van populaire games en consoles, geavanceerdere routers bieden SQM (Smart Queue Management).

Controleer met de module Broncontrole (druk op Windows-toets+R en voer resmon uit) welke applicaties veel bandbreedte gebruiken. Sorteer bijvoorbeeld op de kolom Totaal (bytes/seconde) en sluit overtollige software af. Om de puntjes op de i te zetten, kun je de prestaties van de gebruikte DNS-server testen met DNS Benchmark. Open het tabblad Nameservers, klik op Run Benchmark en zet een vinkje bij Sort Fastest Nameservers: de snelste DNS-servers vind je nu in principe bovenaan. Deze kun je gebruiken in de netwerkconfiguratie van Windows of in je router voor je hele netwerk.

Controleer de kwaliteit van je draadloze verbinding met Acrylic Wi-Fi Analyzer.

▼ Volgende artikel
Waar moet je op letten bij het kiezen van een inbouwvriezer?
© MG | ID.nl
Huis

Waar moet je op letten bij het kiezen van een inbouwvriezer?

Wanneer je kiest voor een inbouwvriezer werk je deze natuurlijk het liefst netjes weg achter een mooie keukendeur. Je vindt ze in hoogtes van 72 tot 178 cm, maar ook als onderbouw diepvrieskast die onder je aanrechtblad passen. Waar moet je allemaal nog meer op letten bij een inbouwvriezer voordat je deze aanschaft?

Een inbouwvriezer biedt als voornaamste voordeel dat de kast mooi is weggewerkt in je keuken. Juist daarom is het belangrijk om vooraf goed op een aantal zaken te letten als je zo’n vriezer wilt kopen.

Formaten

Inbouwvriezers zijn te koop in een aantal vaste maten. Die maten zijn gestandaardiseerd, zodat het eenvoudig is om de juiste inbouwvriezer bij de juiste inbouwkast te kopen en andersom. De ruimte in een inbouwkeuken waar de inbouwvriezer komt, is ietsje groter dan de inbouwvriezer zelf. Logisch, omdat zo'n inbouwvriezer wel makkelijk geplaatst moet kunnen worden, maar er ook weer eenvoudig uit moet kunnen in geval van reparatie of vervanging.

Bij een inbouwvriezer kun je kiezen uit de volgende hoogtes: 72, 88, 102, 122, 140, 178 en 180 cm. De breedte van inbouwvriezers ligt doorgaans tussen de 54 en 56 cm, het is dus belangrijk dat de breedte van de nis hierop is afgestemd. De diepte van een inbouwvriezer kan ook iets variëren, maar 54,5 cm is doorgaans de gemiddelde diepte. Je kunt ook kiezen voor een ondervriezer; een losse kleinere kast van zo'n 80 cm hoog die past onder het aanrechtblad.

Bij de aanschaf van een inbouwvriezer of elke inbouwapparatuur vind je altijd de informatie over de grootte van de nis. De nis is de plek in de inbouwkeuken waarin de inbouwapparatuur wordt geplaatst. Deze informatie is dus erg belangrijk bij het kiezen voor de juiste inbouwvriezer en de gewenste keuken.

©MG | ID.nl

Scharnier- en deursystemen

Bij de aanschaf van een inbouwvriezer houd je rekening met het soort scharniersysteem dat je wil gebruiken. Er zijn twee soorten deursystemen: deur-op-deurscharnieren en sleepdeursystemen. Bij een deur-op-deursysteem wordt de deur van de keuken direct op de deur van de vriezer geplaatst en is er geen speling tussen beide deuren.

Bij een sleepsysteem wordt de vriezerdeur met een glijd- of sleepsysteem bevestigd aan de keukendeur. Hierdoor schuift de deur van de keuken over de koelkastdeur. De deuren bewegen dan afzonderlijk van elkaar. Zo'n systeem komt het vaakst voor en is ook het eenvoudigst te installeren.

Watch on YouTube

Bij een deur-op-deursysteem wordt het paneel van de keukendeur direct op de deur van de vriezer gemonteerd. Het keukenpaneel draait dus op hetzelfde moment als de vriezerdeur. Voor een deur-op-deursysteem heeft de vriezer andere scharnieren die het gewicht van zowel de deur van de vriezer als het keukenpaneel moeten kunnen dragen. Bij een inbouwvriezer die geschikt is voor een deur-op-deursysteem, wordt het buitenste gedeelte van de vriezerdeur los geleverd.

Ventilatie

Een vriezer produceert aan de achterzijde warmte. Deze warmte moet goed kunnen worden afgevoerd en dat kan alleen als de nis waar de inbouwvriezer in wordt geplaatst, voldoende ruimte aan de achterkant heeft. De achterkant van de nis houd je vanzelfsprekend open en moet aan de achterkant tussen de muur en de vriezer minstens 10 centimeter vrijgehouden worden. Bij sommige inbouwvriezers krijg je aparte spacers mee die je op de achterkant van de vriezer kunt monteren om de juiste afstand te behouden, zodat je de vriezer ook niet te ver richting muur kunt plaatsen.

©MG | ID.nl

Geluidsdemping

Het geluid van een inbouwvriezer kan soms als storend worden ervaren. Dit geluid bestaat doorgaans uit twee componenten: luchtgeluid, zoals het brommen van de compressor, en contactgeluid, veroorzaakt door trillingen die via het meubel kunnen worden doorgegeven. Zowel vrijstaande- als inbouwmodellen kunnen hier last van hebben, maar met wat aanpassingen kun je het geluid reduceren. Zorg voor voldoende ventilatieruimte rondom de vriezer. Ga je gebruik maken van geluidsabsorberende materialen , houd er dan rekening mee dat deze warmte vasthouden.

Om luchtgeluid te dempen, kan aan de achterkant en eventueel zijkanten van de nis of de muur geluidsabsorberend materiaal worden bevestigd. Dit materiaal vangt het geluid van de compressor op en voorkomt dat het zich verder door de ruimte verspreidt. Er zijn hier verschillende soorten platen en strips voor verkrijgbaar.

Zoek een stil exemplaar

Omdat het lastig is om een inbouwapparaat van tevoren te testen op geluidsproductie, kun je natuurlijk in ieder geval alvast kijken naar de specificaties van een inbouwvriezer. Bij doorgaans alle online winkels vind je de relevante informatie over geluidsproductie bij de specificaties. Het maximaal hoorbare geluid wordt weergegeven in Decibel, afgekort als dB. Gemiddeld produceren inbouwvriezers een geluid van rond de 35 en 40 dB, maar dit zijn natuurlijk alleen piekmomenten, bijvoorbeeld als de compressor aanslaat. De informatie over de geluidsproductie vind je overigens ook op het energielabel, zie hieronder.

Zuinigheid

Tot slot moeten we het energieverbruik natuurlijk niet vergeten. Hoe zuiniger een inbouwvriezer is, hoe meer geld je op het gebruik ervan bespaart. Dankzij de specificaties en het welbekende energielabel koop je eenvoudig een energiezuinig model. Je ziet dan bij de specificaties ook wat een inbouwvriezer op jaarbasis aan energie verbruikt.

©EPREL