De NAS is een belangrijk element in het thuisnetwerk, mede door de rol als download- en mediaserver en als opslagmedium voor back-ups. Raakt de opslagruimte van de NAS op dan stoppen echter al die functies. Wij laten zien wat je kunt doen als de NAS vol is en hoe je dit kunt voorkomen.

Tip 01: Signalen

Een NAS heeft vrije ruimte nodig om bestanden op te slaan. Raakt die ruimte vol, dan wordt de NAS traag en vaak zelfs instabiel. Het downloaden van bestanden door de NAS zal langer duren en een PAR- of UNRAR-actie door een tool als SABnzbd zal op de NAS misschien al niet eens meer mogelijk zijn. Lees ook: Wat kun je met een NAS?

Als gebruiker is het lastig deze signalen via het netwerk op te vangen, maar dat de NAS traag en instabiel wordt, zou je kunnen merken. Gaat bijvoorbeeld een back-up fout of kan een bestand niet meer naar de gedeelde netwerkmap op de NAS gekopieerd worden, dan maken Windows en Mac OS X daar melding van. Die melding verschijnt als een pop-up of echt prominent als foutmelding op het scherm.

Om meer informatie te krijgen over zo'n foutmelding kun je ook kijken in de Windows Logboeken. Klik op Start / Configuratiescherm. Klik in het vak In Configuratiescherm zoeken en typ Logboek. Klik dan op Systeembeheer / Gebeurtenislogboeken weergeven. Klik op Windows-logboeken en open het logboek Toepassing. De foutmelding die eerder in je beeldscherm stond, moet hier ook terug te vinden zijn, met aanvullende informatie op de tabbladen Algemeen en Details. Selecteer in de lijst de juiste gebeurtenis om ook de juiste aanvullende informatie te zien.

©PXimport

Tip 01 Ook een foutmelding van Windows bij het kopiëren van een bestand kan een signaal zijn voor te weinig vrije opslagruimte op de NAS.

Tip 02: Logbestanden op de NAS

Vermoed je dat de opslagruimte op de NAS vol raakt, log dan in op de webinterface van de NAS. Start de browser en ga naar het ip-adres van de NAS. Log in met een account met administrator-rechten, want alleen dan zie je ook echt alle informatie over de NAS en hebt je ook toegang tot alle gereedschappen op de NAS die je kunt gebruiken om de NAS te beheren. Veel NAS-apparaten hebben inmiddels een grafische weergave van de verdeling en het gebruik van de beschikbare opslagruimte.

Heb je een QNAP-NAS, dan heeft je NAS zelfs de mooiste weergave. Je vindt deze via Systeem Status / Systeembronnen bekijken / Schijf Gebruik. Maar ook een Synology-NAS laat je graag zien hoe de schijfruimte in gebruik is via Opslagbeheer. Aanvullende informatie kun je bovendien vinden in het Logboek of het Overzicht van Meldingen van gebeurtenissen zoals QNAP het noemt. Hier vind je alle systeemmeldingen inclusief die over het schijfgebruik en het opraken van vrije ruimte op de NAS.

©PXimport

Tip 02 QNAP geeft grafisch een mooi overzicht van gebruikte en vrije schijfruimte.

©PXimport

Tip 02 Aanvullende informatie over het schijfgebruik is te vinden in de logboeken van een NAS, daar worden alle systeemmeldingen bewaard.

Tip 03: Ruimtegebruik zichtbaar in Windows Verkenner

Omdat je niet altijd ingelogd bent in webinterface van de NAS en de signalen die een NAS geeft als de opslagruimte vol raakt gemakkelijk gemist worden, is het heel handig de vrije ruimte op een NAS direct in Windows Verkenner te kunnen zien. In Windows 7 en 8 kan dat ook op een hele mooie manier, maar je moet minimaal één gedeelde map op de NAS als netwerkverbinding op de pc hebben. Bovendien mag die map geen quotum hebben, zodat hij de werkelijke opslagcapaciteit en de werkelijke vrije ruimte die de NAS nog heeft, gebruikt in de weergave.

Open Windows Verkenner en klik op Beeld / Details. Klik nu met de rechtermuisknop op de balk direct boven de mappen en bestanden, waar de kolomtitels zoals naam, type en totale grootte staan. Selecteer in het snelmenu dat nu opent de optie Percentage vol: dat toont de schijfruimte als een staafdiagram, waarbij het gekleurde deel de hoeveelheid gevulde ruimte is en het grijze deel de vrije ruimte is. Is er voldoende ruimte vrij, dan is de staafdiagram blauw.

Raakt een netwerklocatie vol, dan kleurt de staaf rood. Erg handig, zo heb je ook vanuit Windows Verkenner direct zicht op het ruimtegebruik op de NAS. Overigens is Netwerklocatie een andere handige optie om in te schakelen, dat toont het netwerkadres van de netwerkmap.

©PXimport

Tip 03 Omdat je Windows Verkenner vaker gebruikt dan dat je inlogt op de NAS, is dat een betere plek om de vrije ruimte op de NAS in de gaten te houden.

Tip 04: Wat staat er op de NAS?

Nu je weet dat de NAS geen of maar weinig vrije ruimte over heeft, moet je uitzoeken waarmee de NAS vol staat. Een programma dat hierbij helpt is WinDirStat. Ga naar windirstat.info en klik op Downloads. Blader naar Current installer en klik op de link naar het installatiebestand. Is de installatie klaar, dan wordt WinDirStat opgestart. Het toont je de lokale schijven, maar je wil een netwerkstation in kaart brengen. Typ in het vak Map de netwerklocatie van het netwerkstation. De notatie is \\ip-adres van de NAS\mapnaam: bijvoorbeeld \\192.168.1.10\documenten.

Druk op Enter om de inventarisatie van de netwerklocatie te starten. Zodra WinDirStat klaar is, toont het de uitkomst in een venster met drie delen. Linksboven zie je de mappen en bestanden en hun grootte. Ook zie je wanneer een item het laatst gewijzigd is. Rechtsboven zie je alle bestandstypen op de netwerklocatie gesorteerd op extensie. Onderin het venster zie je een grafische weergave: grote vakken voor grote mappen en bestanden of kleine vakjes voor kleine mappen en bestanden.

De drie delen zijn aan elkaar gekoppeld. Selecteer je onderin het venster een groot vlak, dan zie je in de delen erboven welk bestand of welke map het is en welk soort bestanden erin zit. Zo kun je grafisch zoeken naar de grootste gulzigaards. Wil je een bestand verwijderen, dan kan dat via Schoonmaken / Verwijderen.

©PXimport

Tip 04 WinDirStat helpt vooral grote bestanden en mappen met veel bestanden te vinden.

Bestandsbrowser

Een handig gereedschap op de NAS is de bestandsbrowser. Dit is een grafische weergave in de browser van de bestanden en mappen op de NAS. Log in op de NAS met een administrator-account en start de bestandsbrowser. Bij QNAP en Synology heet deze FileStation, maar bijvoorbeeld Netgear biedt ook een hele mooie via het tabblad Shares. Je kunt door de mappen op de NAS bladeren en ziet alle mappen en bestanden (omdat je de beheerder bent). Behalve dat zo'n bestandsbrowser op de NAS je alle bestanden en mappen toont, kan het ook direct op de NAS bestanden verwijderen. Dat gaat veel sneller dan wanneer je dezelfde bestanden via Windows Verkenner zou verwijderen. Wil je de NAS echt opschonen, gebruik dan liever de NAS-bestandsbrowser dan Windows Verkenner.

©PXimport

Tip Ruimte vrijmaken op de NAS met de bestandsbrowser van de Netgear ReadyNAS.

Tip 05: Opschonen

Bestanden weggooien is de meest effectieve en goedkoopste manier om weer ruimte vrij te maken op de NAS. Maar let op: je moet wel zeker zijn dat de bestanden die je weggooit nooit meer nodig zijn of nog in een andere back-up zitten. Blader naar de bestanden en selecteer deze. Klik dan op Actie / Verwijderen.

Soms staat de NAS-software niet toe dat je mappen verwijdert waarin nog bestanden of andere mappen zitten. Dan moet je eerst de inhoud van de map verwijderen en dan pas de map zelf. Soms biedt de NAS-bestandsbrowser ook nog andere opties waarmee je de bestanden niet kwijtraakt en toch ruimte vrijmaakt. Je kunt bijvoorbeeld bestanden archiveren naar een zip-bestand. Dit kan echter alleen wanneer er überhaupt nog genoeg ruimte beschikbaar is op de NAS om eerst dat zip-bestand te maken, want pas daarna kun je de originele bestanden verwijderen. Bovendien helpt comprimeren bij veel moderne bestandsformaten van muziek, foto en film helemaal niets. Die bestanden zijn namelijk van zichzelf al gecomprimeerd.

©PXimport

Tip 05 Bestanden die je niet meer nodig hebt, kun je het beste verwijderen.

Windows Back-up

Windows Back-up kan een onverwachte gulzigaard zijn. Dit onderdeel van Windows Vista en 7 (dat in Windows 8 is ingeruild voor het onderdeel Bestandsgeschiedenis) gebruikt al snel vele terabytes wanneer je de NAS gebruikt als locatie om back-ups te bewaren. Open het Configuratiescherm en zoek op het woord back-up. Klik op Back-up maken en uitvoeren. Je ziet nu de locatie waar de back-ups worden bewaard en de grootte. Klik op Schijfruimte beheren en je ziet de verschillende back-ups gegroepeerd per periode. Je kunt schijfruimte vrijmaken door een of meerdere back-upsets te selecteren en te klikken op Verwijderen. Bewaar wel minimaal één recente volledige back-up.

©PXimport

Tip Windows Back-up kan een flink deel van de NAS gebruiken voor het bewaren van verschillende back-upsets.

Tip 06: Ontdubbelen

Behalve bestanden weggooien, kun je ook ruimte besparen door bestanden die dubbel voorkomen op te schonen, deduplicatie heet dat in computertermen (oftewel: ontdubbelen). Handmatig is dat onbegonnen werk, maar met een slim programma kun je al snel veel ruimte terugwinnen zonder echt informatie te verliezen. Een goed programma om dubbele bestanden te zoeken is Duplicate Cleaner Free.

Kies voor Aangepaste installatie en haal de vinkjes weg bij alle extra installatieonderdelen. Klik op Volgende en haal ook het vinkje weg bij SpeedUpMyPc. Daarna kun je het programma veilig installeren en opstarten. In het openingsscherm kun je de criteria vinden om mee te zoeken. Zoals bestanden met Zelfde inhoud en eventueel Alleen zelfde bestandsnaam. Klik dan op Scan locatie / Breng mapnaam handmatig in. Typ hier \\ip-adres van de nas\mapnaam en bevestig met OK. Klik dan op Scan nu. Wacht tot de scan klaar is en je ziet daarna op het tabblad Dubbele bestanden het resultaat. Je kunt nu dubbele bestanden selecteren en verwijderen via Bestand verwijderen. Met Duplicate Cleaner Free kun je op veel manieren zoeken naar dubbele bestanden. Wees terughoudend, verwijder geen bestanden als je niet zeker bent dat de criteria kloppen waarmee je gezocht hebt. Zoek dan liever nog een keer met andere zoekcriteria.

©PXimport

Tip 06 Dubbele bestanden zijn met een programma als Duplicate Cleaner Free snel gevonden en kunnen veel vrije ruimte opleveren.

Tip 07: Archiveren

Vind je met WinDirStat of Duplicate Cleaner Free bestanden die je niet wil of kunt weggooien, bekijk dan of je ze ook echt regelmatig nodig hebt. Zo niet, dan is archiveren een optie. Kopieer de bestanden van de NAS naar de pc en plaats ze in een aparte map. Plaats dan een lege cd of dvd in de pc en wacht tot de wizard voor het op schijf branden van bestanden begint. Of start Windows Verkenner, open de map met de bestanden die je wil branden en selecteer deze. Klik dan op Delen / Op schijf branden. Volg de stappen van de wizard en selecteer Met een cd/dvd-speler.

Geef de schijf ook een herkenbare naam, liefst niet alleen de datum. Klik op Volgende en wacht tot de bestanden op cd of dvd zijn geschreven en gecontroleerd. Maak liefst nog een extra kopie en controleer of je de gebrande schijf ook in Windows Verkenner kunt openen en of je dan de bestanden ook ziet en kunt openen. Verwijder ze pas daarna van de NAS.

©PXimport

Tip 07 Plaats bestanden die je eigenlijk niet meer gebruikt liever niet op de NAS, maar op een archief-cd of -dvd.

Tip 08: Naar een andere schijf

Behalve archiveren op cd of dvd kun je bestanden ook naar een externe schijf overzetten. Ze verdwijnen dan van de NAS en zijn toch gemakkelijk toegankelijk. De externe schijf sluit je aan op de eSATA- of usb-poort van de NAS. Via de webgebaseerde bestandsverkenner van de NAS kun je dan bestanden naar de externe schijf overzetten, tenminste als de Nas dit ondersteunt.

Sommige NAS-apparaten willen een externe schijf alleen voor back-ups van de gegevens op de NAS gebruiken. Let op: een externe schijf is één enkele schijf. Gaat die schijf stuk, dan zijn de gegevens verloren. Een back-up is nog steeds verstandig. Let erop dat om de schijf ook zonder NAS te kunnen gebruiken, je deze met een Windows-compatibel bestandssysteem formatteert, zoals NTFS of FAT32. EXT3 en EXT4 kan Windows niet lezen.

©PXimport

Tip 08 Om een aangesloten usb-apparaat te kunnen gebruiken, moet deze meestal door de NAS worden geformatteerd.

Tip 09: Een NAS erbij

Een schijfuitbreiding lijkt de ultieme oplossing voor een volle NAS. In de praktijk valt het echter vaak tegen. Vervang je de schijven in de NAS, dan verlies je die opslagcapaciteit. Ook verlies je er geld door, bij verkoop krijg je voor de oude schijven maar een fractie van wat je ervoor betaald hebt. Een andere optie dan alleen de schijven vervangen, is het kopen van een tweede NAS. Dat is op zich duurder, maar heeft weer voordelen.

Zo kun je kiezen welke bestanden en functies op welke NAS thuishoren en die van de andere NAS verwijderen. Bijvoorbeeld: één NAS als mediaserver met downloads en de tweede voor het delen van bestanden en het bewaren van back-ups. De eerste NAS kun je dan ook gerust met RAID0 of JBOD inrichten om maximaal te profiteren van de totale opslagcapaciteit van de schijven, terwijl je juist bij de NAS met de documenten en back-ups kiest voor de extra zekerheid (maar ook de gehalveerde opslagcapaciteit) van RAID1. Bovendien kun je via rsync een back-up van de ene NAS maken op de andere. Rsync is een protocol dat bijna door elke NAS ondersteunt wordt, en ongeacht het merk NAS altijd wel met andere merken samenwerkt.

©PXimport

Tip 09 Een tweede NAS is duurder, maar biedt ook veel meer voordelen boven alleen het vervangen van de schijven in de NAS, zoals het maken van back-ups via rsync.

Tip 10: Schijven verwisselen

Wil je geen nieuwe of tweede NAS, maar de bestaande NAS toch meer opslagcapaciteit geven door schijven te vervangen, begin dan met de huidige volume-indeling en schijfconfiguratie. Zitten er in je NAS nog lege sleuven waar een extra schijf bijgeplaatst kan worden? Die schijf kan onderdeel worden van een RAID-configuratie of apart daarvan gehouden worden. Als los volume plaats je er beter alleen minder belangrijke gegevens op. Is er geen vrije plek voor een extra schijf, dan moet je schijven vervangen.

Om niet onnodig veel opslagcapaciteit te verliezen, kun je het beste alle schijven vervangen. De nieuwe exemplaren zijn onderling dan weer van gelijke grootte. De exacte mogelijkheden verschillen per NAS en ook nog per firmwareversie. Heb je bijvoorbeeld een Synology-NAS met SHR of een Netgear-NAS met X-RAID, dan kun je flexibeler upgraden dan bij een traditionele RAID1 of hoger. Bestudeer goed de documentatie en online wiki's!

©PXimport

Tip 10 Netgears X-RAID is net als SHR van Synology een RAID-methode met meer flexibiliteit bij het overstappen op grotere schijven.

De winter loopt op zijn eind, ook al voelt dat niet altijd zo aan de temperatuur. Maar kijk om je heen: het eerste groen verschijnt weer in de tuin. Winterklokjes en krokussen laten zich zien en aan sommige bomen en struiken zie je al de eerste knoppen verschijnen. Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken – de tuin roept!

Weten wat je de rest van het jaar in de tuin kunt doen? Kijk dan op onze jaarkalender!

Voorzaaien, planten en verpotten

Zaai eenjarige zomerbloemen alvast binnen voor, zodat je later in het seizoen sterke planten hebt. Buiten kun je bomen en struiken verplaatsen, zolang het niet vriest. Kuipplanten die in de garage of schuur overwinteren, hebben nu wat meer water nodig. Ook potplanten buiten kunnen wel een scheut gebruiken als ze lange tijd droog staan.

Omdat de nachten nog koud kunnen zijn, is het verstandig om bloeiende bollen in potten en bakken te beschermen met vliesdoek. Een camelia kun je 's nachts afdekken met noppenfolie, maar haal die er overdag weer af zodra de temperatuur boven nul komt.

Wil je wat extra kleur in de tuin? Zet viooltjes en primula's neer. Ze kunnen goed tegen de kou en zorgen meteen voor een lente-achtig gevoel.

©MaÅgosia Karniewska

Aandacht voor je gazon

Strooi in de eerste twee weken van februari kalk over het gazon en de borders. Wil je een nieuw gazon aanleggen? Dan is het tijd om aan de slag te gaan. Spit en egaliseer de grond, zodat die klaar is voor het inzaaien of leggen van gras. Als je gazon vol molshopen ligt, kun je de aarde met een bezem over het gras verspreiden. Is het droog en vorstvrij? Dan kun je de graskanten bijwerken en kale plekken opnieuw inzaaien. Vermijd lopen over het gazon tijdens de vorst, want dat kan het gras beschadigen.

Onkruid wieden en groene aanslag wegvegen

Laat de schoffel voorlopig nog even staan, want daarmee kun je vaste planten beschadigen die nog onder de grond zitten. Pluk het onkruid liever met de hand, zodat je de jonge planten niet verstoort. Een groen laagje op het terras veeg je weg met zand en een bezem. Wil je het grondiger aanpakken? Er zijn verschillende manieren om groene aanslag te verwijderen. Zeg maar dag tegen die gladde laag met deze tips 🢱

Zo verwijder je groene aanslag van je terras en tegels

©Vely

Snoeien (maar niet alles en met mate)

In februari kun je bepaalde bomen en struiken snoeien, zolang het niet vriest en er geen vorstperiode wordt voorspeld. Is dat wel het geval, wacht dan op een warmere periode. Begin bij de dakplataan en snoei de takken die recht omhoog groeien. Heb je de leilinde nog niet gesnoeid? Knip de takken dan nu terug tot een paar centimeter vanaf de hoofdtakken. Ook heesters kunnen een snoeibeurt gebruiken. Ontstaan er grote wonden bij bomen? Dek ze af met wondbalsem om infecties te voorkomen.

Haal bij klimplanten, zoals klimop, wilde wingerd en trompetklimmer, het oude blad weg. Verwijder ook de ranken op plekken waar ze niet moeten groeien, zoals onder de dakrand en rondom kozijnen.

Februari is daarnaast een goede maand om fruitbomen te snoeien. Wacht wel met het snoeien van fruitbomen met steenvruchten, zoals de kersenboom of perzikboom. De druif en kiwi moeten nu wél gesnoeid worden, want zodra de sapstromen op gang komen, ben je te laat.

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.