ID.nl logo
Wat gebeurt er zodra je de computer opstart?
© PXimport
Zekerheid & gemak

Wat gebeurt er zodra je de computer opstart?

De meeste instellingen van je computer regel je in Windows. Toch is er een aantal instellingen waarvoor je dieper moet gaan dan het besturingssysteem. Die basisinstellingen bepalen de werking van je pc nog voor Windows (of een ander besturingssysteem) is opgestart. Voordat je op de startknop drukt, is het systeem slechts een doos losse componenten. Het bios of de opvolger uefi maakt er een geheel van.

Tip 01: Wat ben ik?

Tegenwoordig starten pc’s zo snel op dat het lijkt alsof je machine en Windows één geheel zijn. Dat is echter niet zo. Omdat er bij het opstarten nog niets in het intern geheugen zit, heeft je pc op dat moment geen benul of hij een Windows-, Linux- of Apple-machine is en moet het bios (basic input/output system oftewel basisinvoer/-uitvoersysteem) de boel in gang zetten. Na het aanzetten moet de computer vertelt worden welke componenten het bevat en waar het besturingssysteem staat waar het vervolgens verder mee op moet starten. De pc heeft daarom een minimum aan intelligentie aan boord die in een chip op het moederbord zit. Die chip krijgt stroom van een knoopcelbatterij.

©PXimport

Tip 02: Hardwaretest

Het eerste wat het bios doet, is het initialiseren en testen van de aanwezige hardware. Daarna bepaalt hij van welke gegevensdrager hij dadelijk zal opstarten: cd/dvd, usb, harde schijf of ssd. Het BIOS voert de zogenoemde Power On Self Test (POST) uit om de hardware te initialiseren en de afzonderlijke componenten te testen, zoals de verschillende onderdelen van het moederbord, het ram, de processor, de grafische kaart, muis en toetsenbord. Pas wanneer het bios heeft vastgesteld dat de machine alles aan boord heeft om zichzelf een volwaardige computer te noemen, gaat hij door met het opstarten van het besturingssysteem. In de volgende stap zal hij van het gekozen medium het Master Boot Record (mbr) in het geheugen laden en uitvoeren. Daarna zal het mbr de bootloader van het besturingssysteem opstarten en pas dan krijg je de eerste tekenen van Windows op het scherm.

©PXimport

Drivers

Verder bevat het bios ook de drivers om de hardware (toetsenbord, scherm, invoer-uitvoer-apparaten) aan te sturen, maar Windows en Linux hebben ondertussen hun eigen hardware-drivers zodat ze de stuurprogramma’s van het bios niet langer gebruiken nadat het systeem is opgestart. Dat is de reden waarom bijvoorbeeld het ntfs-bestandssysteem (dat niet ondersteund wordt door het bios) pas herkend wordt als Windows is opgestart.

De term bios is zo ingeburgerd, dat fabrikanten het gebruiken, terwijl ze hun uefi-firmware bedoelen

-

Tip 03: Uefi

In grote lijnen verloopt het opstartproces nog steeds op deze manier, maar de firmware die dit regelt, heet eigenlijk geen bios meer, maar uefi (wat staat voor unified extensible firmware interface). Het bios stamt uit een tijd dat de term virus uitsluitend werd geassocieerd met aandoeningen als griep en buikloop. De bios-software was niet ontworpen om weerstand te bieden tegen bootvirussen of rootkits. Het bios kan bovendien niet overweg met schijven groter dan 2,1 TB en de firmware heeft slechts 1 MB aan geheugen ter beschikking waardoor het slechts één onderdeel hardware tegelijk kan opstarten. Dit vertraagt het opstartproces. Verder is de bios-interface zo verouderd dat je uitsluitend met het toetsenbord kunt navigeren. Maar omdat de term bios is zo ingeburgerd, hebben zelfs fabrikanten het nog steeds over bios, terwijl hun uefi-firmware bedoelen. Sommigen spreken over een ‘op uefi gebaseerde bios’.

©PXimport

Tip 04: Gecertificeerd

De uefi is veel geavanceerder dan het ouderwetse bios en is een minibesturingssysteem dat opstart voordat het besturingssysteem zich op het scherm laat zien. Uefi kan omgaan met bijna oneindig grote opstartschijven en werkt vanaf een flash-chip. Bovendien ondersteunt uefi het toetsenbord en de muis, je kunt dus items aanwijzen. Bij de standaard-pc’s hebben fabrikant de uefi vrij eenvoudig gehouden, waardoor hij doet denken aan het oude bios. Op game-pc’s zit meestal een veel geavanceerde uefi-omgeving met overklokinstellingen en speciale profielen voor energieverbruik en ventilators.

De uefi ondersteunt verder een groter intern geheugen. En uefi-systemen hebben een veel grotere opstartveiligheid, omdat de uefi alleen processen toelaat die hij herkent. Rootkits krijgen dus geen kans. Een nadeel is dat enkel kan worden opgestart van een medium dat door het Unified EFI Forum is erkend en gecertificeerd. Dat betekent dat oudere, maar nuttige opstart-cd’s om problemen te onderzoeken, niet werken omdat de uefi geen certificaat terugvindt.

©PXimport

Firmware updaten

Er bestaan verschillende manieren om de bios- of uefi-versie te controleren. De gemakkelijkste manier verloopt via de functie Systeeminformatie. Typ in Windows 10 Systeeminformatie in het zoekvak en druk op Enter. In dit overzicht zoek je aan de linkerkant de bios-versie. Wanneer je vaststelt dat een bios- of uefi-update is omdat er ‘verouderd’ staat, moet je naar de supportpagina van je pc. Deze firmware is merkspecifiek, daarom verschilt ook het updateproces van computer tot computer. Soms is het een uitvoerbaar bestandje, zodat je de firmware kunt updaten vanaf Windows. Vaak gaat het om een bestand dat je moet downloaden naar een usb-stick. Daarna stop je die usb-stick in de pc, open je het bios of de uefi, en zoek je het submenu voor de update. Zorg dat het updateproces niet wordt onderbroken! Sluit een laptop zeker aan de netstroom, want als het bios of de uefi niet meer behoorlijk werkt, zal je computer niet meer opstarten.

©PXimport

Tip 05: Functietoets

Hoe kom je in de bios- of uefi-instellingen van een Windows 10-machine? Het minibesturingssysteem werkt voordat Windows is opgestart. Dit betekent dat je er geen directe toegang toe hebt vanuit Windows. Op sommige computers die opzettelijk zijn ingesteld om langzaam op te starten, kun je bij het opstarten nog wel een functietoets indrukken om de uefi te openen. In de meeste gevallen is dat F1 of F2, maar soms ook F10, F12, Del of Esc (afhankelijk van het model en merk). We raden aan om even in de handleiding te kijken of op internet te zoeken hoe je in de uefi van de machine komt.

©PXimport

Tip 06: Uefi-instellingen

De meeste computers die de afgelopen vier jaar over de toonbank zijn gegaan, starten zo snel op dat ze niet meer luisteren naar deze toetsen. Dan moet je de volgende stappen volgen. Ga via de Start-knop naar Instellingen en klik op de optie Bijwerken en beveiliging. In dit venster klik je in het linkermenu op Systeemherstel. Klik onder het kopje Geavanceerde opstartopties op de knop Nu opnieuw opstarten. Hierdoor start Windows opnieuw op in een blauw scherm en bovenaan lees je de tekst Kies een optie. Gebruik de knop Problemen oplossen en klik op Geavanceerde opties. Klik op Instellingen voor UEFI-firmware en daarna op Opnieuw opstarten. Windows start hierdoor opnieuw op, maar ditmaal beland je in de uefi-instellingen van je computer.

Als je de knop Instellingen voor UEFI-instelling niet ziet staan, gebruik je in dat venster de knop Opstartinstellingen. Wanneer de pc herstart en je ziet het logo van je machine, dan druk je alsnog op F1 of F2 om naar de uefi te gaan.

©PXimport

Fabrieksinstellingen

De fabrikanten maken het ons niet gemakkelijk om aan deze uefi-firmware te sleutelen. Logisch, want je kunt daar behoorlijk wat fout doen. De menustructuren verschillen per merk en model, en zelfs de namen van de functies zijn niet gestandaardiseerd. Voor je aan de slag gaat en iets in de uefi verandert, zoek je veiligheidshalve de optie om de fabrieksinstellingen te herstellen. Op die manier is de redding steeds nabij wanneer je niet meer precies weet wat je verkeerd hebt gedaan.

©PXimport

Tip 07: Uefi secure boot

In het bios-tijdperk bestond er geen bescherming tegen root- en bootkits die inbreken nog voordat Windows is opgestart. Bij de uefi beschermt de functie secure boot vanaf dat je de pc aanzet tot de Windows de beveiliging van het systeem overneemt. Deze beveiliging controleert aan de hand van een digitale handtekening of de software die opstart wordt vertrouwd door de pc-fabrikant. Windows 10-pc’s moeten voldoen aan deze voorwaarde en secure boot moet aan staan om Windows 10 op te starten. Verder zitten er in de firmware nog andere maatregelen om rootkits en bootkits te voorkomen: trusted boot, early launch anti-malware (ELAM) en measured boot.

Secure boot zorgt er helaas ook voor dat je niet zomaar Linux of een ander besturingssysteem kunt installeren op de pc met deze beveiliging. Secure boot merkt dat de juiste handtekening ontbreekt en hierdoor zal de bootloader genegeerd worden. Om dit op te lossen moet je de functie UEFI Secure Boot in de uefi uitschakelen, waardoor je bescherming tegen rootkits wegvalt. De optie om secure boot uit te schakelen, zit soms in het tabblad Advanced van de uefi. Heel soms moet je de Legacy support activeren en alles wat met Legacy (verouderd) te maken heeft en daarna kun je Secure Boot deactiveren.

©PXimport

Tip 08: Opstartvolgorde

Wil je opstarten van een dvd of wil je een besturingssysteem van een usb-stick inladen, dan moet je zorgen dat het bios of de uefi eerst de bootloader van de usb-stick of dvd leest, voordat hij die van Windows op de harde schijf aanspreekt. Ga naar het tabblad Boot en zoek een functie die Boot Priority of Boot Sequence heet. Hier zie je een lijstje waarin de aangesloten harde schijf, een cd/dvd-rom en een usb-station vermeld is. Gebruik de pijltjestoetsen of de plus- en mintoetsen om de volgorde te wijzigen. Het is mogelijk dat je de optie Secure Boot moet instellen op Disabled. Ga naar Exit (afsluiten) en Exit Saving Changes (wijzigingen opslaan bij het afsluiten) en start opnieuw op.

©PXimport

Tip 09: Overklokken

Met weinig moeite kun je meer snelheid uit je pc persen door de kloksnelheid van de processor op te voeren. De fabrikant zal de kloksnelheid altijd veilig instellen, maar dat betekent niet dat je de processor niet op zijn staart kunt trappen. Overklokken is niet zonder risico. Je sleutelt immers aan de klokfrequentie en de voltages van de cpu. Mocht je overdrijven, dan zal de cpu onstabiel worden en de pc uitvallen. Door de instellingen terug te draaien, herstel je dit probleem.

Begin je met meer stroom door de cpu te jagen, dan loop je echt het risico om hardware te beschadigen. Trouwens, je kunt niet alle hardware overklokken. Het hangt af van twee factoren: het moederbord en de processor. Als deze twee niet overklokbaar zijn, kun je deze tweak vergeten. Intel-processors die je kunt overklokken herken je aan de letter K of X aan het einde van het modelnummer, zoals de Intel Core i7-7700K. Maar ook AMD-processors kun je opvoeren, zoals de AMD Ryzen B450. Kortom, hiermee zit je in het dure gaming-segment. Wie optimaal wil overklokken, moet degelijke hardware aanschaffen en daar hangt een prijskaartje aan.

©PXimport

Hoe geleidelijker je de cpu opvoert, hoe beter je verzekerd bent van een stabiel systeem

-

Tip 10: Stapsgewijs opvoeren

Bij het overklokken is een goede koeling uiterst belangrijk. De standaardkoeling heeft vaak al moeite genoeg met de temperatuur van de cpu op standaardsnelheid. Ga je extreem overklokken, dan raden we aan om een aparte koeler aan te schaffen en daarbij is een waterkoeling zowel beter als duurder dan luchtkoeling. Overklokken doe je in kleine stapjes. Hoe meer tijd je neemt voor het geleidelijk aan opvoeren van de cpu, hoe beter je bent verzekerd van een stabiel systeem. Ga naar de geavanceerde instellingen van de uefi en zoek naar termen als Base Clock (vaak afgekort als bClk) en Multiplier. De meeste processoren werken met een Base Clock van honderd en vermenigvuldigen die met een bepaalde factor om tot de kloksnelheid te komen. Het is gebruikelijk dat een processor twee versnellingen kent: de ruststand en de turbo. Beide standen hebben een multiplier en het is de multiplier van de turbo die je moet verhogen. Zoek de instelling CPU Core Ratio en daaronder staat een aantal velden afhankelijk van het aantal kernen die je processor telt. In die velden staat een getal, dat is de multiplier, die je stapsgewijs kunt verhogen. Laat de optie Sync All Cores aan staan zodat dezelfde multiplier op alle kernen wordt toegepast. Wijzig de instelling vCore of Core Voltage die op Auto staat in Manual om te vermijden dat het moederbord teveel spanning op de cpu zou zetten. Sla de wijzigingen op en herstart de pc. AMD en Intel hebben ook hun eigen tooltjes om te overklokken.

©PXimport

Stresstest

Na deze ingreep beoordeel je de stabiliteit in drie stappen. Eerst is er de opstart, waarbij het moederbord een gezondheidscheck uitvoert. Daarna wacht je af of alle processen van Windows vlot inladen. Ten slotte voer je een stresstest uit met een tool als PowerMax of Intel Extreme Tuning Utility en volg je de temperaturen van de kernen met de freeware tool Core Temp. Let op dat je bij de installatie van Core Temp niet blindelings alle vakjes aanvinkt, want Core Temp probeert ook een game te installeren. Wanneer de pc tijdens een van de drie stappen vastloopt, weet je dat je te ver bent gegaan. Houd zeker de temperatuur in de gaten. Wanneer een van de kernen de grens van 90 graden bereikt, zal de cpu op de rem gaan staan. Het is de bedoeling dat de temperatuur onder de 80 graden blijft. Zijn er na een halfuurtje geen problemen, dan kun je de multiplier weer iets hoger instellen. Als het misgaat, kun je de uefi altijd nog naar de fabrieksinstellingen terugzetten.

©PXimport

Tip 11: Alarm

Het bios of de uefi werkt ten slotte ook als een soort alarmcentrale voor hardwareproblemen. Wanneer de POST niet succesvol wordt afgewerkt, omdat er een component stuk is, ontvang je een foutmelding van het moederbord in de vorm van een serie geluidjes. Alweer zijn het de fabrikanten zelf die beslissen wat die bliepjes van de interne buzzer betekenen. Bij Dell betekenen twee bliepjes na elkaar dat het moederbord het intern geheugen niet kan detecteren, drie bliepjes dat het moederbord defect is, vijf bliepjes dat de cmos-batterij moet worden vervangen. Je vindt online een overzicht voor de courante merken van deze audiocodes.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 Amerikaanse koelkasten met ijsblokjesmachine
© Daniel Krasoń
Huis

Waar voor je geld: 5 Amerikaanse koelkasten met ijsblokjesmachine

Bij ID.nl zijn we gek op apparaten die het dagelijks leven nét een beetje makkelijker maken. En wat is er nu – zeker tijdens warme dagen – makkelijker dan altijd ijsblokjes of ijskoud water binnen handbereik? We zetten vijf modellen op een rij die uitblinken in comfort en gebruiksgemak.

Een koelkast met ingebouwde ijsdispenser is niet alleen handig, maar ook hygiënisch. Je hebt altijd direct toegang tot ijsblokjes, crushed ice of koud water, zonder dat je de vrieslade of een waterfles hoeft te openen. Sommige modellen werken met een vaste wateraansluiting, andere met een hervulbaar reservoir – handig als er geen waterleiding in de buurt is. Daarnaast zijn veel dispensers voorzien van filters die ongewenste smaakjes of deeltjes uit het water halen. Een slimme toevoeging voor wie gemak, hygiëne en een frisse smaak belangrijk vindt.

Samsung RS6HA8880B1 (Family Hub)

Ben je op zoek naar een koelkast die meer doet dan alleen koelen? De Samsung RS6HA8880B1 is een slimme Amerikaanse koelkast met een indrukwekkende inhoud van 614 liter. Dankzij SpaceMax-technologie blijft de buitenmaat compact, terwijl de binnenkant verrassend ruim is. Het geïntegreerde Family Hub-scherm doet dienst als digitaal prikbord, kookassistent en entertainmenthub. Met camera's binnenin zie je zelfs onderweg wat er nog in de koelkast ligt. De ijs- en waterdispenser is aangesloten op de waterleiding en bevat een UV-nanofilter voor optimale hygiëne. Twin Cooling Plus zorgt voor aparte luchtstromen in het koel- en het vriesgedeelte, wat de versheid van jouw voedsel ten goede komt.

Toepassingen: Gezinnen die smartfuncties en ruimte willen combineren Bijzonderheden: Family Hub-display, Twin Cooling, UV-filter, 36 dB geluidsniveau

Hisense RS694N4TFE

Zoek je een ruime en betaalbare koelkast met ijsdispenser? Dan zit je goed met de Hisense RS694N4TFE. Deze stijlvolle zwarte side-by-side heeft een inhoud van 562 liter, verdeeld over een koel- en een vriesgedeelte. Het apparaat beschikt over Total No Frost, wat handmatig ontdooien overbodig maakt. De Multi Air Flow-technologie zorgt voor een gelijkmatige temperatuurverdeling, wat bederf tegengaat. Handig: de ijs- en waterdispenser werkt met een intern waterreservoir van 4,5 liter, zodat een vaste aansluiting niet nodig is.

Toepassingen: Grote huishoudens, zonder vaste wateraansluiting Bijzonderheden: Intern reservoir, Total No Frost, strak zwart design

LG GSXE90EVDD

Deze ruime Amerikaanse koelkast van LG biedt met 628 liter voldoende plek voor alles wat je gekoeld wilt bewaren. Het model combineert een fraai zwart design met slimme technologie zoals LinearCooling, waarmee temperatuurschommelingen worden geminimaliseerd. Dankzij No Frost en de water- en ijsdispenser met waterleidingaansluiting geniet je van optimaal gemak. De inverter-compressor maakt het apparaat stil en energiezuinig. Dit model is bovendien voorzien van de InstaView-functie, waarbij je door twee keer kloppen de inhoud kunt bekijken zonder de deur te openen.

Toepassingen: Moderne huishoudens met focus op comfort en design Bijzonderheden: InstaView-deur, LinearCooling, 35 dB, wateraansluiting

Bosch KAD93AIDP (Serie 6)

De Bosch KAD93AIDP is een solide en stijlvolle keuze met een netto-inhoud van 533 liter. Dankzij de anti-fingerprint RVS-look blijft hij er netjes uitzien, ook bij intensief gebruik. De VarioZone-indeling biedt flexibiliteit, met uitneembare plateaus en lades. De ijs- en waterdispenser levert zowel ijsblokjes als crushed ice, en is aangesloten op een vaste waterleiding. Total No Frost voorkomt ijsvorming, en met functies als superkoelen en supervriezen ben je altijd voorbereid op grotere hoeveelheden boodschappen.

Toepassingen: Gezinnen die functionaliteit en duurzaamheid zoeken Bijzonderheden: Crushed ice, anti-fingerprint RVS, VarioZone

Siemens KF96DAXEA (iQ500)

Met zijn French-door ontwerp en een inhoud van 574 liter biedt de Siemens KF96DAXEA een moderne uitstraling en veel gebruiksgemak. Deze koelkast beschikt over een hyperFresh-lade op 0 °C voor vlees en vis, en houdt dankzij multiAirflow een constante temperatuur. De water- en ijsdispenser werkt via een vaste aansluiting, en levert naast ijsblokjes ook crushed ice. Het model is voorzien van ledverlichting, een digitaal display en een deur-alarm. Met een geluidsniveau van 39 dB is hij bovendien opvallend stil.

Toepassingen: Designliefhebbers en versfanaten Bijzonderheden: HyperFresh-lade, crushed ice, 39 dB, French-door design

▼ Volgende artikel
11 ergernissen in Windows 11 en hoe je ze uit de weg ruimt
© MehmetDinler
Huis

11 ergernissen in Windows 11 en hoe je ze uit de weg ruimt

Wanneer je naar Windows 11 overstapt, zijn er ongetwijfeld zaken waaraan je moet wennen. Maar soms kunnen die dingen ronduit irritant zijn. Daarom bekijken we de grootste ergernissen van Windows 11 én de manieren om ze te verhelpen.

In dit artikel laten we zien hoe je de grootste ergernissen in Windows 11 aanpakt en het systeem naar je hand zet:

  • Schakel onnodige opstart-apps en achtergrondprocessen uit
  • Zet hinderlijke widgets, badges en meldingen uit
  • Beperk of verwijder OneDrive-synchronisatie en koppeling
  • Verwijder de Microsoft Edge-browser en andere bloatware
  • Zet de Game Bar en Game Mode uit als je geen gamer bent
  • Herstel het klassieke startmenu met Open-Shell
  • Beperk reclame en tracking via de privacy-instellingen
  • Maak Windows stiller en overzichtelijker met Niet storen
  • Ruim je systeem op door handmatig ongewenste vooraf geïnstalleerde apps te verwijderen

Lees ook: Geen fan van Windows Verkenner? Dit zijn je alternatieven

Wat voor de een ergernis is, kan voor de ander simpelweg een verrassende functie zijn. Alles draait om persoonlijke perceptie. We zijn in de fora van Windows 11-gebruikers gedoken om de pijnpunten te vinden. De belangrijkste klachten zijn: de dagelijkse prestatieproblemen die worden veroorzaakt door te veel achtergrondprocessen, Microsoft stuurt je voortdurend richting haar betaalde diensten en overdreven bemoeizucht bij meldingen, badges en reclame. In plaats van te klagen, zorgen wij voor een oplossing. 

Opstartvertraging

Onnodige opstartapps zijn altijd al een bron van ergernis geweest in Windows. Ze belasten de pc doordat ze waardevolle cpu-bronnen aanspreken en zorgen voor een opstartvertraging. Windows 11 bevat zelfs meer bloatware dan Windows 10. Bloatware is een term voor toepassingen die je niet nodig hebt en die het systeem afremmen. Deze toepassingen worden vaak voor de aankoop op nieuwe apparaten geïnstalleerd of ze sluipen op je pc via downloads waarin ze gebundeld zitten. Hoe meer programma’s je hebt, hoe meer achtergrondprocessen die het opstarten kunnen vertragen.

Je kunt ze te slim af zijn door ze te beëindigen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en kies voor Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op alle processen die zijn gekoppeld aan ongebruikte applicaties en gebruik de opdracht Beëindigen. Daarna schakel je de onnodige opstartapps definitief uit. Druk op Windows-toets+I om de Instellingen te openen. Ga naar Apps / Opstarten en zet de apps uit waarvan je niet wilt dat ze samen met het systeem automatisch opstarten.

Wees terughoudend wat betreft toepassingen die automatisch opstarten.

Nieuwsfeeds uitschakelen

Widgets zijn een soort mini-apps. Ze tonen bijvoorbeeld de weersverwachting, een overzicht van je agenda-afspraken of de voetbalresultaten. Standaard toont Microsoft ook zijn nieuwsfeed van het MSN-netwerk, wat doorgaans geen toegevoegde waarde heeft. Oorspronkelijk waren widgets bedoeld om nieuwsfeeds en sociale media in het besturingssysteem te integreren.

Sommige gebruikers houden ervan, anderen haten de widgets hartgrondig, omdat er toch al van alle kanten steeds meer nieuws en sociale info op ons afkomen. Wie zit te wachten op de volgende vondst die meer van hetzelfde levert? Als je tot deze laatste groep behoort, dan kun je de functie uitschakelen. Ga naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Taakbalk / Taakbalkitems en schakel daar Widgets uit.

Gebruik je de widgets zelden of nooit, zet ze dan uit.

OneDrive beperken

Microsoft heeft er een handje van om je met zachte hand naar haar online opslagdienst OneDrive te dirigeren. Bij de eerste set-up krijg je de vraag om OneDrive te gebruiken en daarna maakt OneDrive automatisch en zonder waarschuwing verschillende back-upmappen op OneDrive aan. Dat lijkt op een assertieve dienstverlening, maar de waarheid is dat je als gebruiker op die manier sneller tegen de limiet van 5 gigabyte gratis OneDrive-opslagruimte aanbotst. Het is een marketingtactiek van Microsoft waardoor je gedwongen wordt om te upgraden. Hierdoor ga je sneller overwegen om een betaald abonnement te nemen. Met een Personal Microsoft 365-account krijg je 1 TB aan opslag en 6 TB met een Microsoft Family-abonnement.

Je kunt je overigens afvragen in hoeverre hier een loopje wordt genomen met je privacy. Online back-ups zijn handig, maar ben je ermee gediend dat je gegevens op de servers van Microsoft worden opgeslagen? Misschien wil je liever gebruikmaken van een andere online back-updienst? Nu wordt de indruk gewekt dat de concurrentie tweede keuze is. Ben je het niet eens met deze overijverige OneDrive-synchronisatie, dan klik je met rechts op het pictogram van OneDrive in het systeemvak. Vervolgens selecteer je het tandwieltje rechtsboven om de Instellingen van OneDrive te openen om naar het tabblad Synchroniseren en back-up maken te gaan. Dan klik je op Back-up beheren. Daar kun je aangeven om documenten, afbeeldingen of je bureaublad niet online te bewaren.

Bepaal zelf de mappen waarvan OneDrive een back-up moet maken.

OneDrive ontkoppelen

Wanneer je OneDrive niet vaak gebruikt, kun je deze dienst op je Windows-apparaat ontkoppelen en zelfs verwijderen. Door de koppeling met je Microsoft-account zijn de persoonlijke bestanden in OneDrive beschikbaar op elk apparaat waarop je bent ingelogd met hetzelfde Microsoft-account. Je bent dus niet meer aan een vaste werkplek gebonden. Door te ontkoppelen weet je zeker dat de lokale map niet meer kan synchroniseren met de online opslag.

Klik met rechts in het systeemvak op het pictogram van OneDrive (het wolkje). Kun je dit pictogram niet zien? Klik dan eerst op het PijltjeOmhoog van het systeemvak. Daarna open je het instellingenvenster van OneDrive en ga je naar het tabblad Account. Onder je account selecteer je Deze pc ontkoppelen / Account ontkoppelen. De gegevens die al in OneDrive staan, blijven hierdoor onaangeroerd en de speciale OneDrive-map op de computer verandert in een normale map. Je kunt er bestanden in plaatsen, verwijderen en verplaatsen, maar ze worden niet langer automatisch gesynchroniseerd in de cloud.

Ook al ontkoppel of verwijder je OneDrive, de virtuele map blijft staan in het navigatievenster van Windows Verkenner.

Weg met OneDrive en Edge

Ben je OneDrive echt helemaal beu? Weet dan dat je OneDrive zelfs kunt verwijderen. Het zal je Windows-pc niet beschadigen. Ga naar Instellingen / Apps en open het lijstje met Geïnstalleerde apps. Daar vind je Microsoft OneDrive. Klik op de drie puntjes achter de naam van deze app en selecteer Verwijderen net zoals je dat met elk ander programma zou doen. Het duurt een paar seconden voor de app is verwijderd. Ondertussen heeft Microsoft er ook voor gezorgd dat je op dezelfde manier de browser Edge kunt verwijderen. In het begin van Windows 11 was deze functie nog lichtgrijs gemarkeerd.

Dankzij de nieuwe antimonopoliewet kun je sinds maart 2024 ook de browser van Microsoft verwijderen.

Game Bar voor niet-gamers

De instellingen van Windows 11 bevatten een speciaal onderdeel bedoeld voor gaming. Wanneer je de toetscombinatie Windows-toets+G gebruikt, open je de Windows Game Bar. Daarmee kun je schermafdrukken en clips vastleggen van games die door Microsoft zijn geverifieerd. Eigenlijk is deze functie bedoeld voor het vastleggen van Xbox-games, maar je kunt hem ook gebruiken voor schermopnames van gewone programma’s.

Geen kwaad woord over de Windows Game Bar. Maar als je geen of zelden games speelt, heeft het geen zin om de Game Bar en Game Mode op de computer in te schakelen. Bovendien kan deze applicatie veel cpu en geheugen gebruiken. Om de Game Bar uit te schakelen, ga je weer naar het instellingenvenster van Windows. Daar kies je Gaming / Game Bar. Vervolgens schakel je bovenaan de optie uit bij Je controller mag Game Bar openen. Daarna ga je terug naar het venster Gaming en je kiest het tabblad Gamemodus om ook hier de optie Gamemodus uit te zetten.

Ben je geen gamer, schakel dan de Game Bar uit.

Badges in de kiem smoren

Windows 11 toont voortdurend meldingen op de taakbalk die je waarschuwen voor onder meer updates en nieuwe e-mail. Deze zogenaamde badges staan standaard ingeschakeld. Ze blijven eindeloos opduiken. Bankwebsites sturen je constant badges, maar ook browserextensies doen dat. Het wordt snel te veel van het goede. Nogal wat gebruikers ergeren zich hieraan, wat heel begrijpelijk is.

Je kunt de badges uitschakelen door met rechts op de taakbalk te klikken en dan te kiezen voor Taakbalkinstellingen. Scrol aan de rechterkant naar beneden en klik op Taakbalk. Vervolgens scrol je nog wat verder naar beneden tot je bij Gedrag van taakbalk bent. Hier kun je de optie uitschakelen bij Badges weergeven in taakbalk-apps. Dit is trouwens ook de plaats waar je de uitlijning van de taakbalk wijzigt. Standaard staan de pictogrammen gecentreerd op de taakbalk. Hier kun je aangeven dat die links moeten worden uitgelijnd. Hierdoor wordt het Startmenu aan de linkerkant weergegeven zoals vroeger.

In de taakbalk kun je de badges verbergen.

Terug naar bekend startmenu

Mis je het startmenu van Windows 10? Er is een interessante tweak waarbij je het Windows 11-startmenu vervangt door het type uit Windows 10. Download Open-Shell van de GitHub-website. De laatste versie op het moment van schrijven is OpenshellSetup 4.4.195. Je hebt de keuze tussen een zelfuitvoerbaar exe-bestand of een gecomprimeerd 7Z-bestand. Wij gaan voor het exe-bestand.

In de set-upwizard schakel je de opties Classic Explorer en Classic IE uit. De optie Create a start menu folder moet aangevinkt blijven. Zodra het installatieproces voltooid is, open je via Windows Zoeken de Open-Shell Menu Settings. Daarna kun je kiezen tussen de Classic Style, Classic with two columns of Windows 7 style.

Misschien wil je ook de knop naar het startmenu aanpassen zodat deze op die van Windows 10 lijkt. Hiervoor vink je de optie Replace start button aan. Vervolgens kies je een van de drie voorstellen uit, of je klikt op Pick Image. Zoek op het web naar een afbeelding van het Windows 10-startmenu en selecteer die. Wil je op je schreden terugkeren en Open-Shell verwijderen? Dat doe je via Instellingen / Apps / Geïnstalleerde apps. Selecteer Open-Shell en gebruik de optie Verwijderen.

Geef het startmenu zijn oude look terug.

Advertenties uitschakelen

Windows 11 genereert een unieke identifier, een zogenaamde reclame-ID, om je activiteiten te volgen. Hiervoor gebruikt Microsoft je zoekopdrachten, eerdere aankopen van Microsoft-producten en online activiteiten die gekoppeld zijn aan je Microsoft-account. Adverteerders kunnen die gebruiken om jou gerichte advertenties te sturen wanneer je apps gebruikt. Ben je gevoelig voor je privacy, dan zet je hier ook het mes in.

Open Instellingen en ga naar Privacy en beveiliging. Klik rechts op het onderdeel Algemeen. Zet de schakelaar uit bij Laat apps me persoonlijke advertenties zien door mijn reclame-id te gebruiken. Doe hetzelfde bij Websites hebben toegang tot mijn lijst met talen zodat er inhoud kan worden weergegeven die relevant is voor mijn locatie. Optioneel schakel je ook de optie daaronder uit: Start en zoekresultaten door Windows laten verbeteren door app-lanceringen bij te houden. Tot slot zet je ook de vierde optie uit: Suggesties voor inhoud in de app Instellingen weergeven.

Draag zorg voor je privacy en schakel reclamemeldingen uit.

Meldingen uitschakelen

In het Berichtencentrum komen ook systeemwaarschuwingen, ongelezen berichten, nieuwe artikelen van je favoriete websites en meer meldingen binnen. Deze kunnen nuttig zijn om je op de hoogte te houden van wat er gebeurt, maar het is best mogelijk dat de hoeveelheid meldingen en geluiden overweldigend is en op je zenuwen gaat werken. Daarom kun je meldingen uitschakelen om afleiding te minimaliseren. Open de Instellingen en klik op Systeem. Aan de rechterkant klik je op de pagina Meldingen. Hier kun je de schakelaar Meldingen uitschakelen omzetten. Wil je nog verder gaan, dan zet je de schakelaar Niet storen aan.

Zo, dat scheelt een hoop afleiding.

Snoeien in bloatware

Een nieuwe pc komt met een hoop bloatware en bij Windows 11 is dat niet anders. Het gaat om software waar je niet om hebt gevraagd. Bloatware neemt niet alleen geheugenruimte in beslag, hij verslechtert ook de prestaties van het systeem. Meestal gaat het om spelletjes, testversies van beveiligingssuites en virusscanners, cloudservices en zelfs fotoboeken.

Er zijn freewaretools die scannen naar bloatware, ook wel crapware genoemd, om die automatisch te verwijderen. Maar als je er niet goed in thuis bent, kun je hiermee meer kwaad dan goed doen. Sommige applicaties zijn immers noodzakelijk voor de goede werking van het systeem. De website Should I Remove It is gespecialiseerd in het vinden en verwijderen van bloatware. Hier vind je uitgebreide overzichten van bloatware bij alle belangrijke computermerken. Neem bijvoorbeeld Toshiba, die heeft meer dan dertig applicaties die als testversie worden geïnstalleerd. Snoei de bloatware dus handmatig. Dat doe je via Instellingen / Apps / Geïnstalleerde apps. Daar zie je alle programma’s die op de machine zijn geïnstalleerd. Blader door de lijst en controleer welke programma’s je kunt verwijderen.

Volgens de website Should I Remove It bevat een Toshiba de meeste bloatware.

Watch on YouTube