De meeste instellingen van je computer regel je in Windows. Toch is er een aantal instellingen waarvoor je dieper moet gaan dan het besturingssysteem. Die basisinstellingen bepalen de werking van je pc nog voor Windows (of een ander besturingssysteem) is opgestart. Voordat je op de startknop drukt, is het systeem slechts een doos losse componenten. Het bios of de opvolger uefi maakt er een geheel van.

Tip 01: Wat ben ik?

Tegenwoordig starten pc’s zo snel op dat het lijkt alsof je machine en Windows één geheel zijn. Dat is echter niet zo. Omdat er bij het opstarten nog niets in het intern geheugen zit, heeft je pc op dat moment geen benul of hij een Windows-, Linux- of Apple-machine is en moet het bios (basic input/output system oftewel basisinvoer/-uitvoersysteem) de boel in gang zetten. Na het aanzetten moet de computer vertelt worden welke componenten het bevat en waar het besturingssysteem staat waar het vervolgens verder mee op moet starten. De pc heeft daarom een minimum aan intelligentie aan boord die in een chip op het moederbord zit. Die chip krijgt stroom van een knoopcelbatterij.

©PXimport

Tip 02: Hardwaretest

Het eerste wat het bios doet, is het initialiseren en testen van de aanwezige hardware. Daarna bepaalt hij van welke gegevensdrager hij dadelijk zal opstarten: cd/dvd, usb, harde schijf of ssd. Het BIOS voert de zogenoemde Power On Self Test (POST) uit om de hardware te initialiseren en de afzonderlijke componenten te testen, zoals de verschillende onderdelen van het moederbord, het ram, de processor, de grafische kaart, muis en toetsenbord. Pas wanneer het bios heeft vastgesteld dat de machine alles aan boord heeft om zichzelf een volwaardige computer te noemen, gaat hij door met het opstarten van het besturingssysteem. In de volgende stap zal hij van het gekozen medium het Master Boot Record (mbr) in het geheugen laden en uitvoeren. Daarna zal het mbr de bootloader van het besturingssysteem opstarten en pas dan krijg je de eerste tekenen van Windows op het scherm.

©PXimport

Drivers

Tip 03: Uefi

In grote lijnen verloopt het opstartproces nog steeds op deze manier, maar de firmware die dit regelt, heet eigenlijk geen bios meer, maar uefi (wat staat voor unified extensible firmware interface). Het bios stamt uit een tijd dat de term virus uitsluitend werd geassocieerd met aandoeningen als griep en buikloop. De bios-software was niet ontworpen om weerstand te bieden tegen bootvirussen of rootkits. Het bios kan bovendien niet overweg met schijven groter dan 2,1 TB en de firmware heeft slechts 1 MB aan geheugen ter beschikking waardoor het slechts één onderdeel hardware tegelijk kan opstarten. Dit vertraagt het opstartproces. Verder is de bios-interface zo verouderd dat je uitsluitend met het toetsenbord kunt navigeren. Maar omdat de term bios is zo ingeburgerd, hebben zelfs fabrikanten het nog steeds over bios, terwijl hun uefi-firmware bedoelen. Sommigen spreken over een ‘op uefi gebaseerde bios’.

©PXimport

Tip 04: Gecertificeerd

De uefi is veel geavanceerder dan het ouderwetse bios en is een minibesturingssysteem dat opstart voordat het besturingssysteem zich op het scherm laat zien. Uefi kan omgaan met bijna oneindig grote opstartschijven en werkt vanaf een flash-chip. Bovendien ondersteunt uefi het toetsenbord en de muis, je kunt dus items aanwijzen. Bij de standaard-pc’s hebben fabrikant de uefi vrij eenvoudig gehouden, waardoor hij doet denken aan het oude bios. Op game-pc’s zit meestal een veel geavanceerde uefi-omgeving met overklokinstellingen en speciale profielen voor energieverbruik en ventilators.

De uefi ondersteunt verder een groter intern geheugen. En uefi-systemen hebben een veel grotere opstartveiligheid, omdat de uefi alleen processen toelaat die hij herkent. Rootkits krijgen dus geen kans. Een nadeel is dat enkel kan worden opgestart van een medium dat door het Unified EFI Forum is erkend en gecertificeerd. Dat betekent dat oudere, maar nuttige opstart-cd’s om problemen te onderzoeken, niet werken omdat de uefi geen certificaat terugvindt.

©PXimport

Firmware updaten

©PXimport

Tip 05: Functietoets

Hoe kom je in de bios- of uefi-instellingen van een Windows 10-machine? Het minibesturingssysteem werkt voordat Windows is opgestart. Dit betekent dat je er geen directe toegang toe hebt vanuit Windows. Op sommige computers die opzettelijk zijn ingesteld om langzaam op te starten, kun je bij het opstarten nog wel een functietoets indrukken om de uefi te openen. In de meeste gevallen is dat F1 of F2, maar soms ook F10, F12, Del of Esc (afhankelijk van het model en merk). We raden aan om even in de handleiding te kijken of op internet te zoeken hoe je in de uefi van de machine komt.

©PXimport

Tip 06: Uefi-instellingen

De meeste computers die de afgelopen vier jaar over de toonbank zijn gegaan, starten zo snel op dat ze niet meer luisteren naar deze toetsen. Dan moet je de volgende stappen volgen. Ga via de Start-knop naar Instellingen en klik op de optie Bijwerken en beveiliging. In dit venster klik je in het linkermenu op Systeemherstel. Klik onder het kopje Geavanceerde opstartopties op de knop Nu opnieuw opstarten. Hierdoor start Windows opnieuw op in een blauw scherm en bovenaan lees je de tekst Kies een optie. Gebruik de knop Problemen oplossen en klik op Geavanceerde opties. Klik op Instellingen voor UEFI-firmware en daarna op Opnieuw opstarten. Windows start hierdoor opnieuw op, maar ditmaal beland je in de uefi-instellingen van je computer.

Als je de knop Instellingen voor UEFI-instelling niet ziet staan, gebruik je in dat venster de knop Opstartinstellingen. Wanneer de pc herstart en je ziet het logo van je machine, dan druk je alsnog op F1 of F2 om naar de uefi te gaan.

©PXimport

Fabrieksinstellingen

©PXimport

Tip 07: Uefi secure boot

In het bios-tijdperk bestond er geen bescherming tegen root- en bootkits die inbreken nog voordat Windows is opgestart. Bij de uefi beschermt de functie secure boot vanaf dat je de pc aanzet tot de Windows de beveiliging van het systeem overneemt. Deze beveiliging controleert aan de hand van een digitale handtekening of de software die opstart wordt vertrouwd door de pc-fabrikant. Windows 10-pc’s moeten voldoen aan deze voorwaarde en secure boot moet aan staan om Windows 10 op te starten. Verder zitten er in de firmware nog andere maatregelen om rootkits en bootkits te voorkomen: trusted boot, early launch anti-malware (ELAM) en measured boot.

Secure boot zorgt er helaas ook voor dat je niet zomaar Linux of een ander besturingssysteem kunt installeren op de pc met deze beveiliging. Secure boot merkt dat de juiste handtekening ontbreekt en hierdoor zal de bootloader genegeerd worden. Om dit op te lossen moet je de functie UEFI Secure Boot in de uefi uitschakelen, waardoor je bescherming tegen rootkits wegvalt. De optie om secure boot uit te schakelen, zit soms in het tabblad Advanced van de uefi. Heel soms moet je de Legacy support activeren en alles wat met Legacy (verouderd) te maken heeft en daarna kun je Secure Boot deactiveren.

©PXimport

Tip 08: Opstartvolgorde

Wil je opstarten van een dvd of wil je een besturingssysteem van een usb-stick inladen, dan moet je zorgen dat het bios of de uefi eerst de bootloader van de usb-stick of dvd leest, voordat hij die van Windows op de harde schijf aanspreekt. Ga naar het tabblad Boot en zoek een functie die Boot Priority of Boot Sequence heet. Hier zie je een lijstje waarin de aangesloten harde schijf, een cd/dvd-rom en een usb-station vermeld is. Gebruik de pijltjestoetsen of de plus- en mintoetsen om de volgorde te wijzigen. Het is mogelijk dat je de optie Secure Boot moet instellen op Disabled. Ga naar Exit (afsluiten) en Exit Saving Changes (wijzigingen opslaan bij het afsluiten) en start opnieuw op.

©PXimport

Tip 09: Overklokken

Met weinig moeite kun je meer snelheid uit je pc persen door de kloksnelheid van de processor op te voeren. De fabrikant zal de kloksnelheid altijd veilig instellen, maar dat betekent niet dat je de processor niet op zijn staart kunt trappen. Overklokken is niet zonder risico. Je sleutelt immers aan de klokfrequentie en de voltages van de cpu. Mocht je overdrijven, dan zal de cpu onstabiel worden en de pc uitvallen. Door de instellingen terug te draaien, herstel je dit probleem.

Begin je met meer stroom door de cpu te jagen, dan loop je echt het risico om hardware te beschadigen. Trouwens, je kunt niet alle hardware overklokken. Het hangt af van twee factoren: het moederbord en de processor. Als deze twee niet overklokbaar zijn, kun je deze tweak vergeten. Intel-processors die je kunt overklokken herken je aan de letter K of X aan het einde van het modelnummer, zoals de Intel Core i7-7700K. Maar ook AMD-processors kun je opvoeren, zoals de AMD Ryzen B450. Kortom, hiermee zit je in het dure gaming-segment. Wie optimaal wil overklokken, moet degelijke hardware aanschaffen en daar hangt een prijskaartje aan.

©PXimport

Tip 10: Stapsgewijs opvoeren

Bij het overklokken is een goede koeling uiterst belangrijk. De standaardkoeling heeft vaak al moeite genoeg met de temperatuur van de cpu op standaardsnelheid. Ga je extreem overklokken, dan raden we aan om een aparte koeler aan te schaffen en daarbij is een waterkoeling zowel beter als duurder dan luchtkoeling. Overklokken doe je in kleine stapjes. Hoe meer tijd je neemt voor het geleidelijk aan opvoeren van de cpu, hoe beter je bent verzekerd van een stabiel systeem. Ga naar de geavanceerde instellingen van de uefi en zoek naar termen als Base Clock (vaak afgekort als bClk) en Multiplier. De meeste processoren werken met een Base Clock van honderd en vermenigvuldigen die met een bepaalde factor om tot de kloksnelheid te komen. Het is gebruikelijk dat een processor twee versnellingen kent: de ruststand en de turbo. Beide standen hebben een multiplier en het is de multiplier van de turbo die je moet verhogen. Zoek de instelling CPU Core Ratio en daaronder staat een aantal velden afhankelijk van het aantal kernen die je processor telt. In die velden staat een getal, dat is de multiplier, die je stapsgewijs kunt verhogen. Laat de optie Sync All Cores aan staan zodat dezelfde multiplier op alle kernen wordt toegepast. Wijzig de instelling vCore of Core Voltage die op Auto staat in Manual om te vermijden dat het moederbord teveel spanning op de cpu zou zetten. Sla de wijzigingen op en herstart de pc. AMD en Intel hebben ook hun eigen tooltjes om te overklokken.

©PXimport

Stresstest

©PXimport

Tip 11: Alarm

Het bios of de uefi werkt ten slotte ook als een soort alarmcentrale voor hardwareproblemen. Wanneer de POST niet succesvol wordt afgewerkt, omdat er een component stuk is, ontvang je een foutmelding van het moederbord in de vorm van een serie geluidjes. Alweer zijn het de fabrikanten zelf die beslissen wat die bliepjes van de interne buzzer betekenen. Bij Dell betekenen twee bliepjes na elkaar dat het moederbord het intern geheugen niet kan detecteren, drie bliepjes dat het moederbord defect is, vijf bliepjes dat de cmos-batterij moet worden vervangen. Je vindt online een overzicht voor de courante merken van deze audiocodes.

Wasverzachter gebruik je meestal om te zorgen dat je handdoeken of lakens lekker zacht worden en aangenaam gaan ruiken. Maar wist je dat je het spul ook op andere manieren in huis kunt gebruiken? Niet alles wat je online leest werkt of is veilig, maar er zijn wél een paar toepassingen die handig zijn. Deze kun je zonder zorgen uitproberen.

Ook interessant: Hier kun je vaatwastabletten óók voor gebruiken

Wil je wasverzachter vaker inzetten in huis? Dat kan, maar de mogelijkheden zijn niet enorm uitgebreid. Hieronder lees je waar dit goedje allemaal geschikt voor is.

Wattenbolletjes tegen muffe luchtjes

Heb je last van een muffe geur in je kledingkast, lade of schoenenkast? Drenk een watje in een klein beetje wasverzachter, laat het goed drogen en leg het ergens in de kast of lade neer. Het watje verspreidt subtiel geur zonder te overheersen.

Luchtverfrisser tijdens het stofzuigen

Tijdens het stofzuigen een frisse geur in huis verspreiden? Leg een gedroogd watje met wasverzachter in het stofreservoir of bij de filter van je stofzuiger. Let op: doe dit alleen als je een stofzuiger hebt zonder zak, en gebruik geen vloeibare wasverzachter direct in het apparaat.

Statische kleding voorkomen

Heb je vaak kledingstukken die knetteren als je ze aantrekt? Vul een plantenspuit met water en voeg een klein dopje wasverzachter toe. Even schudden en licht over de binnenkant van je kleding sprayen (test eerst op een onopvallende plek) helpt om de antistatische lading van je kleding snel te laten verdwijnen.

Lees ook: ⚡Sodeknetter: zo voorkom je statische elektriciteit in je kleding

Kunststof kozijnen en deurposten afnemen

Wasverzachter lost geen hardnekkig vuil op, maar je kunt er wel kunststof oppervlakken mee opfrissen. Denk aan vensterbanken, deurposten of lichtschakelaars. Meng een theelepel wasverzachter met een liter water, maak een doek licht vochtig en veeg ermee over het oppervlak. Het ruikt fris en laat een dun laagje achter dat stof een tijdje weert. Niet gebruiken op hout of natuursteen.

©sergeylapin

Kan wel, maar let op

Sommige toepassingen zijn niet per se fout, maar vragen om wat meer voorzichtigheid. Zoals schoenen en vuilnisbakken opfrissen met wasverzachter.

Schoenen opfrissen

Een doek met verdunde wasverzachter gebruiken om de binnenkant van schoenen schoon te vegen kan geurtjes maskeren. Maar het reinigt niet écht en laat mogelijk geurstoffen of plakkerige resten achter. Dat is niet ideaal, zeker als je de schoenen zonder sokken draagt. Wil je het toch proberen? Gebruik een goed uitgewrongen doek en laat de schoenen daarna volledig drogen.

Vuilnisbak geurvrij maken

Een sopje met wat wasverzachter kan je vuilnisbak tijdelijk frisser laten ruiken. Het maskeert nare geurtjes, maar doodt geen bacteriën. Voor grondige reiniging blijft een oplossing met soda, azijn of allesreiniger effectiever. Wasverzachter is hier dus vooral geurdecoratie, geen echte schoonmaker.

Wasverzachter: handig, maar geen wondermiddel

Wasverzachter is dus best veelzijdig, maar niet het wondermiddeltje dat sommige blogs ervan maken. Als je het slim inzet – en altijd spaarzaam – kun je er net wat meer mee doen dan alleen gebruiken voor je was. Test wel altijd eerst op een klein stukje, en hou het bij oppervlakken waar het veilig is. Liever geen risico? Er zijn ook natuurlijke alternatieven, zoals azijn of etherische olie, die je op een vergelijkbare manier kunt gebruiken.

Een hogedrukreiniger is een krachtig hulpmiddel waarmee je snel en grondig allerlei oppervlakken rondom je huis schoonmaakt. Maar met de juiste accessoires haal je er nóg meer uit – en wordt schoonmaken niet alleen makkelijker, maar ook een stuk effectiever.

Let goed op dat niet elk accessoire op elke hogedrukreiniger past. Voordat je overgaat op de aanschaf van een accessoire, controleer dan goed de compatibiliteit met jouw hogedrukreiniger. Lees hier meer over in het artikel Praktische tips bij het gebruik van hogedrukreinigers.

Vario-spuitlans: veelzijdigheid troef

Een vario-spuitlans is eigenlijk onmisbaar als je het meest uit je hogedrukreiniger wilt halen. Met dit accessoire pas je in één handomdraai de spuithoek aan, zodat je de waterstraal precies kunt afstemmen op wat je schoonmaakt. Voor hardnekkig vuil zet je 'm op volle kracht, terwijl een zachtere straal ideaal is voor kwetsbare oppervlakken zoals ramen of andere glazen oppervlakken. Je hebt dus meerdere mogelijkheden in één handige lans.

©hedgehog94

Terrasreiniger: speciaal voor grotere oppervlakken

Een terrasreiniger is een handig hulpstuk in de vorm van een brede, ronde schijf met ronddraaiende spuitkoppen. Je bevestigt ’m aan je hogedrukreiniger en maakt er moeiteloos grotere oppervlakken mee schoon – denk aan je terras, oprit of zelfs muren. Doordat de waterstraal dicht bij het oppervlak blijft, reinig je extra effectief én verbruik je minder water. En het mooiste? Je hebt geen last van opspattend vuil of water, dus schoonmaken wordt een stuk comfortabeler.

Verlengslang: vergroot je bereik

De meeste hogedrukreinigers worden geleverd met een slang van zo’n 5 tot 10 meter – vaak is dat genoeg, maar soms kom je nét iets te kort. Met een verlengslang vergroot je eenvoudig het bereik, zodat je ook moeilijker bereikbare plekken kunt schoonmaken zonder telkens het apparaat te hoeven verplaatsen. Verlengslangen zijn er in verschillende lengtes, dus er is altijd wel een variant die past bij jouw klus.

Schuimlans: effectieve reiniging met reinigingsmiddel

Soms is water alleen niet genoeg om hardnekkig vuil aan te pakken. Dan is een schuimlans dé oplossing. Hiermee breng je een dikke laag reinigingsschuim aan op het oppervlak. Het schuim blijft even zitten, zodat het schoonmaakmiddel goed kan inwerken en het vuil losweekt. Na een paar minuten spoel je alles gemakkelijk weg met de hogedrukreiniger. Perfect voor een grondige reiniging van bijvoorbeeld tuinmeubels, je auto of een schutting.

Rioolontstoppingslans: verstoppingen verhelpen

Een verstopte afvoer of riool is altijd vervelend, maar met een rioolontstoppingslans voor je hogedrukreiniger kun je het probleem vaak zelf oplossen, zonder meteen een loodgieter te hoeven bellen. De lange, flexibele lans schuif je eenvoudig in de afvoer. De krachtige waterstraal maakt vuil los en spoelt het direct weg. Zo is een verstopping vaak al binnen een paar minuten verholpen en heb je jezelf een vaak prijzig bezoekje van de loodgieter bespaard.

©BillionPhotos.com

Met de juiste accessoires wordt je hogedrukreiniger echt een alleskunner. Of je nu je terras weer spic en span wilt krijgen, je auto een wasbeurt gunt of een verstopte afvoer te lijf gaat – voor elke klus is er wel iets handigs te vinden. Begin met een paar basisaccessoires zoals een vario-spuitlans of een terrasreiniger, en breid daarna rustig uit met wat je nodig hebt. Zo ben je overal op voorbereid, zonder gedoe.