De Google Home is een draadloze slimme luidspreker die als je slimme assistent functioneert. Het apparaatje maakt gebruik van spraakherkenning om je opdrachten aan te nemen. Voorlopig is Google Home nog niet in Nederland verkrijgbaar, maar dan bouw je er toch zelf een? In dit artikel creëren we je eigen Google Home met een Raspberry Pi 3.

01 Benodigdheden

Het hart van je eigen slimme luidspreker is de Raspberry Pi 3. Daarop sluit je een luidspreker en een microfoon aan. De luidspreker prikken we in de analoge uitgang van de Pi. De geluidskwaliteit daarvan is niet geweldig, maar voor spraaksynthese is het voldoende. Een analoge ingang heeft de Pi niet, dus we sluiten een usb-microfoon aan. Nu hoef je alleen nog een voedingsadapter aan te sluiten, en je hebt een micro-sd-kaartje nodig om het besturingssysteem op te zetten. We maken gebruik van wifi, dus een ethernetkabel is niet nodig.

02 Raspbian installeren

Download Raspbian Jessie van de website van de Raspberry Pi. Pak het zip-bestand uit. Het img-bestand dat erin zit, moeten we nu naar een micro-sd-kaartje schrijven. Formatteer eerst het kaartje met het programma SD Card Formatter. Start daarna het programma Win32 Disk Imager. Kies de schijfletter van je micro-sd-kaart, selecteer het img-bestand van Raspbian en klik op Write om het besturingssysteem naar je kaart te schrijven. Let bij beide programma’s op dat je de juiste schijfletter kiest, want de inhoud van het kaartje wordt volledig overschreven!

©PXimport

03 Netwerk instellen

Steek het micro-sd-kaartje in je pc, waarna Windows de boot-partitie in de Verkenner opent. Klik op het menu Beeld en vink bij Huidige weergave de optie Bestandsnaamextensies aan. Rechtsklik daarna op een lege plaats in de partitie en klik op Nieuw / Tekstbestand en geef het bestand de naam ssh. Verwijder de extensie .txt. Maak op dezelfde manier een bestand wpa_supplicant.conf aan in de boot-partitie. Verzeker je ervan dat je bestand de extensie .conf heeft, en niet .txt. Open het bestand in Kladblok en voeg de configuratie voor je wifi-netwerk toe met regels network={, ssid="JouwESSID", psk="JouwWifiWachtwoord" en }. Sla het bestand op en haal de micro-sd-kaart uit de pc.

04 Basisconfiguratie

Zoek het ip-adres van je Pi op in de dhcp-leases van je router en log daarop in met het programma PuTTY. Voer als gebruikersnaam pi in en als wachtwoord raspberry. Update allereerst de pakketlijsten met de opdracht sudo apt update en upgrade daarna alle geïnstalleerde programma’s met sudo apt upgrade. Voer daarna het configuratieprogramma uit met sudo raspi-config. Wijzig je wachtwoord, zodat je Pi niet ongewild onderdeel gaat uitmaken van een botnet. En zet je tijdzone correct (in Localisation Options). Sluit het configuratieprogramma daarna af (Finish).

©PXimport

05 Google Cloud Platform

We willen onze Pi met de Google Assistant API laten werken. Open daarvoor eerst de Resource Manager van het Google Cloud Platform (log in met je Google-account) en klik op Project maken. Geef het project een naam (bijvoorbeeld Google Home Pi), bevestig dat je de servicevoorwaarden hebt gelezen en klik op Maken. Wanneer het project is aangemaakt, krijg je rechtsboven een melding. Klik op het icoontje en dan op de projectnaam, waarna je het dashboard van je project te zien krijgt.

Je eigen Amazon Echo

06 Google Assistant API inschakelen

Klik nu links in het projectdashboard op API-beheer en daarna bovenaan op API inschakelen. Typ in het zoekveld assistant in en klik daarna op Google Assistant API, dat in de zoekresultaten verschijnt. Klik bovenaan op Inschakelen. Je hebt nog inloggegevens nodig om deze API te gebruiken. Klik daarom links op Inloggegevens en dan op het tabblad OAuth-toestemmingsscherm. Vul daar bij productnaam een naam in zoals Google Home Pi, laat de rest van de velden open en klik op Opslaan.

©PXimport

07 OAuth Client ID aanmaken

Klik nu in het tabblad Inloggegevens van het API-beheer op Inloggegevens maken en kies Client-ID OAuth. Kies als applicatietype Overige, geef het een naam en klik op Maken. Je krijgt nu een client-ID en clientgeheim te zien. Klik op OK en daarna op het downloadicoontje rechts van je client-ID. Download het programma pscp van dezelfde website als PuTTY (zie stap 4) en open daarna een opdrachtprompt. Voer de opdracht pscp padnaarjsonbestand pi@IPADRES: in met het juiste pad en ip-adres van je Pi om het bestand naar je Pi te kopiëren. Vergeet de : na het ip-adres niet. Voer het wachtwoord van je Pi in.

08 Audio testen

Nu de clouddiensten van Google die we in ons project gebruiken zijn geconfigureerd, is het tijd om aan de Pi te gaan knutselen. Ga terug naar het PuTTY-venster met de opdrachtprompt van je Pi of log opnieuw op je Pi in. Voer de opdracht speaker-test -t wav uit om een testgeluid af te spelen en druk op Ctrl+C om het afspelen te stoppen. Als je niets hoort, controleer dan of je luidspreker goed is aangesloten. Voer daarna de opdracht arecord --format=S16_LE --duration=5 --rate=16k --file-type=raw out.raw uit en spreek iets in de microfoon in. Controleer of het is opgenomen met aplay --format=S16_LE --rate=16k out.raw.

©PXimport

09 Audio configureren

Als er in de vorige stap iets is misgelopen, dan herkent Raspbian waarschijnlijk standaard (een van) je audioapparaten niet. Bekijk met arecord -l het kaart- en apparaatnummer van je microfoon. Doe hetzelfde voor je luidspreker met aplay -l. Maak daarna een nieuw configuratiebestand voor je audio aan met nano ~/.asoundrc met als inhoud de tekst in de afbeelding bij deze stap en vul de juiste kaart- en apparaatnummers in. Als je luidspreker bijvoorbeeld kaartnummer 1 en apparaatnummer 0 heeft, vul je in de sectie pcm.mic de regel pcm "hw:1,0" in. Sla het bestand op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X. Test je audio daarna opnieuw.

10 Python-omgeving installeren

De code van Google is in de programmeertaal Python geschreven. Daarom installeren we Python 3 en een virtuele Python-omgeving om de code te isoleren van de rest van Raspbian met sudo apt install python3-dev python3-venv. Maak een virtuele omgeving aan met python3 -m venv env en voer env/bin/python -m pip install --upgrade pip setuptools uit en tot slot source env/bin/activate om de virtuele omgeving te activeren.

11 Google Assistant SDK installeren

Installeer de Google Assistant SDK en autorisatietool in de Python-omgeving met python -m pip install --upgrade google-assistant-library google-auth-oauthlib[tool]. Open nu de pagina Activiteitsopties en controleer of Web- en app-activiteit, Apparaatgegevens en Spraak- en audioactiviteit zijn ingeschakeld. Sta daarna de Google Assistant SDK toe om voor je Google-account Assistant-aanvragen te doen. Dat gebeurt met de opdracht google-oauthlib-tool --client-secrets padnaarjsonbestand --scope https://www.googleapis.com/auth/assistant-sdk-prototype --save --headless, waarbij je de naam van het json-bestand invult dat je eerder naar je Pi hebt gekopieerd. Bezoek de url die je te zien krijgt, sta daar de toegang toe en voer de autorisatiecode die je te zien krijgt in de opdrachtregel in.

©PXimport

12 Demo uittesten

Start de demo van de Google Assistant SDK met google-assistant-demo en stel een vraag. Dat doe je in het Engels, door “Ok Google” of “Hey Google” te zeggen en daarna je vraag te stellen. Stel bijvoorbeeld de vraag “What time is it?”, “How’s the weather?” of “Show me a Thai restaurant”. Google kent je locatie en geeft dan ook heel accuraat antwoord op die vragen. Ondertussen krijg je in het terminalvenster van je Pi een transcriptie te zien van wat het programma van je stem verstaat. Je sluit de demo af met Ctrl+C.

13 IFTTT integreren

Standaard kan Google Assistant op je Pi al heel wat, maar het is ook mogelijk om zelf opdrachten toe te voegen. Bekijk daarvoor de pagina Next Steps in de documentatie van de API. Een eenvoudige manier om je Google-assistent uit te breiden is met IFTTT. Zorg dat je op IFTTT inlogt met hetzelfde Google-account als je voor Google Assistant API gebruikt. Bezoek dan het Google Assistant-kanaal op IFTTT en klik op Connect. Sta IFTTT toegang tot Google Assistant toe.

14 IFTTT-applets inschakelen

Bekijk eens de applets (vroeger ‘recepten’ genoemd) in het Google Assistant-kanaal van IFTTT en probeer er een paar uit. Zo is er een applet om het volgende uur in je Google Agenda te blokkeren, om je Nest-thermostaat in te stellen, om de kleur van je Philips Hue-verlichting te veranderen, om taken aan een lijst toe te voegen die je assistent op het einde van de dag naar je e-mailt en nog vele andere. Op deze manier verbind je je eigen Google-assistent met alle mogelijke internetdiensten en slimme apparatuur.

©PXimport

15 Google Assistant automatisch starten

Open het opstartbestand van Raspbian voor loginsessies met sudo nano /etc/profile. Ga naar het einde van het bestand. Voeg daar de regel /home/pi/google-assistant.sh toe. Sla het bestand op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X. Creëer daarna een nieuw bestand met nano /home/pi/google-assistant.sh met daarin de regels #!/bin/bash, source /home/pi/env/bin/activate en sudo -u pi /home/pi/env/bin/google-assistant-demo &. Sla weer op met Ctrl+O en sluit af met Ctrl+X. Maak het uitvoerbaar met chmod +x /home/pi/google-assistant.sh/. Herstart je Pi met sudo reboot en controleer na een tijdje of de Google Assistant draait door een vraag te stellen.

16 Actions on Google

Wil je nog ingewikkeldere zaken doen met je Google-assistent, bekijk dan Actions on Google. Met deze API breid je Google Assistant uit met je eigen apps. Met deze apps bied je een ‘conversationele interface’, waarbij je kunt laten reageren op je vragen met antwoorden of willekeurige acties. Een soort ‘IFTTT on steroids’ dus, voor pro’s.

Een spraakassistent zonder pottenkijkers

©PXimport

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.