De beste voorbeelden van open design
De principes van opensourcesoftware, waarbij je de broncode van je software vrijgeeft, zijn ook te extrapoleren tot volledige producten. Dan kom je tot open design: de ontwikkeling van producten waarvan je de ontwerpinformatie publiekelijk deelt. Dit zijn enkele goede voorbeelden daarvan.
Open design, opensourcesoftware, open hardware, open standaarden, open innovatie – het zijn allemaal termen die dicht bij elkaar liggen en ze worden niet altijd even goed van elkaar onderscheiden. In essentie is open design een proces om producten te ontwikkelen. Om van open design te kunnen spreken, moeten zowel de software als de hardware van die producten open zijn en moeten ook gebruikte standaarden (bijvoorbeeld van communicatieprotocollen) open en dus publiek beschikbaar zijn.
Een van de modellen die bij open design kunnen worden gebruikt om producten te ontwikkelen, is open innovatie, waarbij je als producent niet alles zelf wilt ontwikkelen, maar tijdens de ontwikkeling vrij informatie met partners, klanten enzovoort deelt om samen een beter product te kunnen ontwikkelen.
Lees ook: Open design is niet iets van de laatste jaren
De opendesignbeweging heeft sterke banden met websites voor doe-het-zelvers. Dat is ook logisch: beide bewegingen vinden het belangrijk dat je zelf de controle hebt over producten en ze zelf kunt repareren en verbeteren. Een website als Instructables is dan ook onontbeerlijk voor wie zelf aan de slag wil. Je vindt er instructies van doe-het-zelvers om letterlijk alles te maken – van elektronische apparaten, meubelen, juwelen en gerechten tot zelfs volledige huizen.
FabLabs
©PXimport
Wie geïnteresseerd is in open design, komt al snel in aanraking met FabLabs (van ‘fabrication laboratory’). Een FabLab is een werkplaats die laagdrempelige toegang biedt tot machines als een 3d-printer, lasersnijder, cnc-freesmachine enzovoort. Deelnemers kunnen er zelf allerlei dingen maken. Samenwerking en openlijk delen van ideeën en ontwerpen wordt er sterk aangemoedigd. FabLabs delen hun kennis ook met andere FabLabs.
In de Benelux is de Stichting FabLab Benelux actief, die een spreekbuis vormt voor de FabLab-community in onze contreien. De stichting heeft ook een kaart waarop momenteel 73 FabLabs in de Benelux staan. Zoek je een FabLab in de buurt om eens van de mogelijkheden van open design te proeven? Dan begin je dus hier eenvoudig je zoektocht.
Elk FabLab heeft zo zijn eigen huisregels, maar die zijn meestal vrij vanzelfsprekend. Je mag gratis gebruikmaken van de machines van de werkplaats, zolang je je kennis en de resultaten maar deelt met anderen. Doorgaans tonen FabLabs op hun website de door de deelnemers gemaakte producten, inclusief de ontwerpbestanden, instructies, gebruikslicentie (vaak Creative Commons) en foto’s van het resultaat. Zo kan iedereen eenvoudig een in een FabLab gecreëerd product namaken of erop voortbouwen.
Lees ook: FabLab - Doe-het-zelven ten top (deel 1) en (deel 2).
Prothetische en bionische ledematen
©PXimport
Open design komt pas echt tot zijn recht als je er zaken mee kunt bouwen die anders niet of slechts veel te duur beschikbaar zijn. Zo wil Open Prosthetics goedkope protheses ontwikkelen voor gehandicapte mensen in ontwikkelingslanden. Het project ziet zichzelf vooral als een open forum waar gebruikers en ontwerpers kunnen samenwerken aan nieuwe ontwerpen. Voorlopig staan er vooral links op naar interessante producten, doe-het-zelfartikelen en wetenschappelijke studies, maar je vindt er ook statusupdates over de ontwikkeling van protheses door Open Prosthetics.
Een andere partij met interessant werk in dit domein is Open Bionics, dat zich momenteel op bionische armen richt. Met hun Hero Arm hebben ze ‘s werelds eerste klinisch geteste en medisch gecertificeerde bionische arm – voorlopig alleen verkrijgbaar in het Verenigd Koninkrijk en alleen via een ziekenhuis. Elke Hero Arm wordt op maat van de patiënt ge-3d-print. Sensoren in de arm detecteren bewegingen van je armspieren en bewegen vervolgens de arm en bijbehorende vingers.
Op Open Bionics Labs deelt het bedrijf zijn onderzoek en ontwikkelingen. Je kunt er een bionische hand, spiersensoren en andere accessoires kopen. En je vindt er ook de ontwerpbestanden en firmware van diverse soorten bionische handen. Hiermee heb je alles om je eigen onderzoek naar bionische ledematen uit te voeren én deze zelf te produceren. Overigens bestaat er ook een ander project met de slechts in één spatie verschillende naam OpenBionics, dat zich op goedkope (minder dan 100 euro) opensource-robothanden focust.
Machines voor een postapocalyptische beschaving
©PXimport
Iets wat nog veel verder gaat, is de Global Village Construction Set van de organisatie Open Source Ecology. Dat zijn vijftig industriële machines die je nodig hebt om een beschaving opnieuw op te bouwen met al ons moderne comfort. Een groep van boeren, ingenieurs en architecten ontwikkelt blauwdrukken en bouwt prototypen, die dan in een echte boerderij met boomgaard en kas worden getest. Alle ontwerpbestanden worden vrij gepubliceerd.
De vijftig machines zijn nog niet voltooid, maar er is al wel 95 tot 99 procent vooruitgang met projecten als de MicroTractor, Seed Eco-Home, Aquaponic Greenhouse, Open Source Hydronic Stove, Open Source PV System, Biodigester, CNC Torch Table, CEB Press, Power Cube en 3D Printer. Het zijn allemaal prototypen van machines die onmisbaar zijn op een boerderij. Het moet uiteindelijk boeren toelaten om zelf machines te maken en te repareren voor een kostprijs die veel lager ligt dan wat ze nu moeten betalen.
Bouw zelf je huis met WikiHouse...
©PXimport
WikiHouse past de principes van open design dan weer toe op het bouwen van een huis. Hun missie is om iedereen de kans te geven om zelf goedkope, energiezuinige huizen te bouwen. Dat doen ze door de plannen voor een huis te publiceren, met gebruik van zo goedkoop en duurzaam mogelijke materialen en een modulair ontwerp. Momenteel bevat WikiHouse plannen voor één huis: een Micro House van 37,5 m² met één slaapkamer en een U-waarde (warmtedoorgangscoëfficiënt) van 0,14 W/m²K. De plannen komen met een volledige montagehandleiding.
Er bestaat ook een Nederlandse afdeling van WikiHouse, namelijk WikiHouseNL. Je vindt er onder meer de plannen en montagehandleiding (in het Nederlands) van woningen die Ontwerpburo Muller in Almere heeft gebouwd. Deze Pionierswoning heeft een oppervlakte van 50 m². Zeven vrijwilligers zonder veel bouwervaring hebben de ruwbouw van dit huis in tien dagen gebouwd. WikiHouseNL verwacht dat je deze woning in drie maanden kunt bouwen.
Uiteraard is een huis meer dan wat plannen. Je dient nog altijd in regel te zijn met de wetgeving, de geijkte procedures voor een bouwaanvraag te volgen en alle nodige bouwprofessionals in te schakelen. In het Verenigd Koninkrijk is WikiHouse een netwerk van partners aan het opbouwen die hun huizen voor je kunnen bouwen. Volgens WikiHouse kost het zo’n 1100 euro per vierkante meter om een huis volgens hun plannen te bouwen.
... en je eigen auto met Open Motors
©PXimport
De laatste jaren zijn er diverse projecten ontstaan die een open design voor een auto creëren. Voorlopig blijft het allemaal nog bij prototypen, maar het toont wel aan dat met open design zelfs iets complex als een auto mogelijk is. Zo heeft WikiSpeed een roadster ontwikkeld en wil het team nu ook een bestelwagen, taxi, racewagen en sedan bouwen. Open Motors, vroeger OSVehicle, biedt met Tabby EVO een open en modulair platform voor elektrische auto’s aan.
Je steekt volgens de fabrikant in een uur tijd zelf je Tabby EVO in elkaar als je de onderdelen hebt gekocht. Dat is overigens alleen maar het platform, zonder koetswerk.
