Met de digitale werkplaatsen van Fab Lab kun je vrijwel alles maken. Je hoeft het alleen maar te bedenken. In dit tweeluik stellen we enkele opmerkelijke projecten aan je voor, waaronder een drone van hout en een 3D-geprinte gettoblaster.

Fab Lab staat voor fabrication laboratory. Het zijn creatieve digitale werkplaatsen waar uitvinders, ontwikkelaars en hobbyisten samenkomen om hun eigen ideeën om te zetten in creaties. Met behulp van computers, 3D-printers, lasersnijders en freesmachines worden van schetsen en ontwerpen tastbare producten gemaakt.

Het begon zo’n tien jaar geleden als een programma van MIT’s Center for Bits and Atoms, waar Neil Gershenfeld studenten liet experimenteren met peperdure printers en snijders. De werkplaats bleek zo populair dat het concept al snel werd gekopieerd naar andere plekken op de wereld. Het eerste internationale Fab Lab werd opgericht in Cartago, Costa Rica in 2002. In 2003 opende een werkplaats in het Noorse Solvik Gård, waar draadloze netwerken en halsbanden met zenders worden gemaakt om nomadische herders te helpen. Sindsdien is het aantal Fab Labs enorm uitgebreid. Inmiddels zijn er meer dan duizend, van India tot aan Polen. Nederland alleen heeft er al 32.

Alle werkplaatsen hebben hetzelfde doel: mensen leren om zelf dingen te maken. Het zijn ideale plekken om te leren en experimenteren met techniek. Maar ook om mensen te ontmoeten en kennis te delen. Om je alvast op weg te helpen: hier tien mooie projecten waar we graag zelf mee aan de slag gaan.

ColorFab - Prints die van kleur veranderen

©PXimport

Onderzoekers van MIT hebben een manier ontdekt om objecten te printen die van kleur kunnen veranderen. Denk bijvoorbeeld aan een hoesje voor je telefoon of een oorbel, die zich telkens aanpast aan de kleur van je outfit.

Het team van MIT’s Computer Science and Artificial Intelligence Laboratory (CSAIL) heeft een speciale inkt ontworpen die van kleur verandert nadat het is blootgesteld aan ultravioletlicht. Als een object met behulp van de inkt is geprint, kan het binnen twintig minuten een andere kleur krijgen. De bijzondere inkt kan nu al worden toegepast in 3D-geprinte objecten, maar de onderzoekers denken dat het uiteindelijk ook kan worden gebruikt in kleding.

“Mensen consumeren gemiddeld veel meer dan twintig jaar geleden en ze maken daardoor veel afval”, zegt hoogleraar Stefanie Mueller. “Door de kleur van een object te veranderen, hoef je niet steeds een nieuw object te maken.” De bijzondere inkt is gemaakt van een basiskleurstof, een fotoinitiator en een lichtaanpasbare kleurstof (fotochroom). De laatste brengt de kleur in de basiskleurstof naar voren en de fotoinitiator laat de basiskleurstof hard worden tijdens het 3D-printen. Ingewikkeld, maar het ziet er gaaf uit.

Open Source Beehive - In een half uur je eigen bijenkorf

©PXimport

Sinds 2000 wordt er in veel landen een alarmerende sterfte van bijenvolken gesignaleerd. De westerse honingbij (en vele andere bijensoorten en insecten, red.) heeft het moeilijk. Jonathan Minchin, Tristan Copley Smith en Aaron Makaruk bedachten daarom de Open Source Beehive: een bijenkorf die je zelf binnen 30 minuten kunt maken.

Iedereen ter wereld kan het design van de bijenkorven downloaden en uit een enkele houtplaat halen met een CNC-machine, om daarmee zelf bijen te houden. De onderdelen passen vervolgens als een simpele puzzel in elkaar. Je kunt twee soorten bijenkorven downloaden: een kleine (die in elke tuin past) of een grote kast (voor de echte fanatiekelingen). Maar er is meer: na de ontwikkeling van de bijenkorven, zijn de ontwikkelaars begonnen aan de productie van de BuzzBox.

Een sensorkit waarmee bijenhouders de temperatuur, luchtvochtigheid en aantallen in de korf in de gaten kunnen houden. De kit wordt door zonnepaneeltjes voorzien van stroom en stuurt de gegevens over wifi naar een database. De houders kunnen automatisch een notificatie op hun telefoon krijgen als de omstandigheden veranderen. De BuzzBox luistert ook naar de bijen en neemt de geluiden op. Zo ontdekten ze dat de koningin haar volgers alarmeert als ze de korf moeten verlaten.

Fab Lab House - Zelfvoorzienend huis van hout

©PXimport

Als dit project je één ding leert, is dat je vooral niet te klein moet denken. Dit huis (zie de afbeelding boven dit artikel voor het exterieur) is volledig gemaakt van multiplex, met behulp van CNC-freesmachines en een handvol architecten. Het is het eerste digitaal gefabriceerde, zelfvoorzienende huis, dat gebruikmaakt van flexibele zonnepanelen.

De houten woning is ontworpen door het Institute for Advanced Architecture of Catalonia (IAAC) in samenwerking met experts uit twintig verschillende landen. De woning is in Duitsland gemaakt en vervolgens – na wat bijschaven – in het Fab Lab in Barcelona als een bouwpakket in elkaar gezet. Daarna is het voorzien van coatings voor brandveiligheid en isolatie, bekleed en voorzien van de nodige elektronica. Het prachtige eindresultaat staat op drie poten en is uitgevoerd met slimme systemen om het energieverbruik en de temperatuur te meten.

Ook wordt regenwater door de woning hergebruikt. Het huis kan volgens de ontwikkelaars overal ter wereld worden gemaakt met behulp van de Fab Labs. De woning is groot genoeg voor een gezin van vier personen en biedt 75 m2 aan ruimte (andere afmetingen zijn ook mogelijk). Het huis kan binnen vijftien dagen worden gemaakt. Hoeveel het precies kost, wordt niet gezegd. Maar het huidige model staat te koop voor 45.000 euro.

Smart Citizen - Meet luchtverontreiniging in je buurt

©PXimport

Heb jij enig idee hoe gezond de lucht om je heen is? Hoe schoon je omgeving is? Het project Smart Citizen geeft iedereen de mogelijkheid om met behulp van sensoren de verontreiniging in hun eigen buurt te meten. Het project gebruikt opensource-software en hardware om data te verzamelen, met als doel mensen bewuster te maken van de omgeving om hen heen.

Met behulp van een Arduino Uno-board en enkele sensoren wordt de temperatuur, vochtigheid, luchtverontreiniging (fijnstof en stikstofdioxide) en het omgevingsgeluid gemeten. Interaction designer Guillem Camprodon wil met de apparatuur mensen verbinden met hun omgeving, en ze de mogelijkheid geven om hun relatie met de gemeenschap, diensten en evenementen in die omgeving te optimaliseren.

Met andere woorden: met de Smart Citizen-kit heb je harde data om de overlast in je buurt mee aan te pakken. Tijdens een test in de Valkenburgstraat, de meeste vervuilde straat in Amsterdam, bleek na een jaar de gemiddelde hoeveelheid stikstofdioxide boven de Europese norm van 40 μg/m³ te liggen. Reden voor Milieudefensie om de staat voor de rechter te slepen. De kit zelf is al een tijdje uitverkocht, maar ontwerp, schema’s en firmware vind je hier.

My Human Kit - 3d-geprinte Arm-prothese

©PXimport

Een bijzonder project komt van Fransman Nicolas Huchet. Huchet verloor in 2002 zijn hand bij een incident in de fabriek waar hij werkte. “Voor mensen zoals ik zijn er handprothesen die worden vergoed door de zorgverzekering. Maar die kunnen maar één ding: knijpen. Modellen die veel meer kunnen kosten 40.000 euro. En dat heb ik niet”, vertelt hij in een TEDx Talk.

En dus ging Huchet op zoek naar een alternatief. Die vond hij toen hij in een Fab Lab in Rennes voor het eerst een 3D-printer zag. Hij vroeg zich meteen af of hij daarmee een bionische hand zou kunnen maken. Hij kreeg vrijwillig hulp van ingenieurs, studenten, leraren en hobbyisten. Met gebruik van een opensource-model (iMove), wat visdraad en een motortje wisten ze een eerste prototype te maken. Maar dat was slechts het begin.

Huchet ging door met ontwikkelen tot het hem in het Fab Lab in Berlijn lukte om een volledig functionerende myo-elektrische armprothese (waarbij de armspieren elektrische signalen doorgeven aan elektrodes in de prothese) te bouwen. Met behulp van een 3D-printer kost die prothese slechts 700 euro. Met de handleiding en software die hij online heeft gezet, kan nu iedereen dezelfde prothese maken.

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week op zoek naar zulke deals. Een tablet is ideaal om op de bank of in bed een film of serie te kijken, juist vanwege het goede scherm en de lange accuduur. Wij vonden vijf grote tablets voor je met een 11-inch scherm en groter.

Met een tablet kun je tegenwoordig eigenlijk net zoveel doen als op een laptop, behalve dan misschien veel en snel typen, alhoewel je daar ook wel losse toetsenbordjes voor hebt. Maar voor het kijken van films of series is zo'n tablet ook uitstekend te gebruiken. Wij vonden vijf grote modellen voor je met minstens een 11-inch scherm en 256GB opslag, die in veel gevallen ook nog eens is uit te breiden met een extra opslagkaartje.

Honor Pad X9

Bij de Honor Pad X9 is de aandrijving in handen van een Qualcomm Snapdragon 6 Gen 1 chipset. Deze processor zorgt er in combinatie met 8 GB aan werkgeheugen voor dat je soepel kunt werken en van entertainment kunt genieten. Het scherm is 12,1 inch groot, geschikt voor allerlei taken dus. De resolutie van het display is 2000 bij 1200 pixels. Een uniek kenmerk van deze tablet is het audiosysteem met maar liefst zes luidsprekers, wat een ruimtelijk geluid kan produceren. De interne opslagruimte is 128 GB, wat je niet verder kunt uitbreiden. De batterij heeft een capaciteit van 7250 mAh.

Xiaomi Pad 6

Als een iets compacter scherm geen bezwaar is, kun je de Xiaomi Pad 6 overwegen. Deze tablet heeft een 11-inch display, maar onderscheidt zich met een krachtige Qualcomm Snapdragon 870-processor. Deze chipset was oorspronkelijk bedoeld voor duurdere apparaten en biedt daardoor veel rekenkracht voor zwaardere taken en games. Een ander sterk punt van het scherm is de zeer hoge verversingssnelheid van 144 Hz, wat zorgt voor uitzonderlijk vloeiende animaties. De resolutie is 2880 bij 1800 pixels. Je krijgt de beschikking over 256 GB opslag en 8 GB aan werkgeheugen. De stroom wordt geleverd door een 8840 mAh accu. Verder beschikt de tablet over vier luidsprekers met Dolby Atmos-ondersteuning en draait het op MIUI 14, een software-omgeving die is gebouwd op Android 13.

TCL NXTPAPER 11

TCL is bij de meesten vooral bekend vanwege hun televisies, maar ze maken ook al enige tijd tablets. Deze tablet heeft het speciale NXTPAPER 2.0-scherm. Dit 11,0-inch IPS-display met een 2000 x 1200 resolutie is ontworpen om licht te verspreiden en reflecties tegen te gaan, waardoor het meer op papier lijkt en rustiger is voor de ogen, vooral bij langdurig lezen. Binnenin wordt de tablet aangestuurd door een 8-core MediaTek-processor, gecombineerd met 4 GB aan werkgeheugen. Dit zorgt voor voldoende snelheid voor alledaagse taken en multitasking. Je hebt 128 GB aan opslagruimte tot je beschikking, die je verder kunt uitbreiden met een microSD-kaartje tot 1 TB. De tablet is uitgerust met vier luidsprekers voor een stereo geluidsbeeld en de accu heeft een capaciteit van 8000 mAh.

ssss

Samsung Galaxy Tab A9+

Wanneer je kijkt naar een alternatief dat zich meer richt op een combinatie van software-ervaring en betrouwbare hardware, is de Samsung Galaxy Tab A9+ een interessante kandidaat. Deze tablet beschikt over een 11-inch TFT LCD-scherm met een resolutie van 1920 bij 1200 pixels. De verversingssnelheid van 90 Hz zorgt voor een vloeiende weergave van bewegende beelden. Onder de motorkap zit de Qualcomm Snapdragon 695-processor, die wordt bijgestaan door 8 GB aan werkgeheugen. De interne opslagcapaciteit van 128 GB is, net als bij de andere modellen, uitbreidbaar met een microSD-kaart tot maximaal 1 TB. Voor de audio heeft Samsung de tablet voorzien van vier luidsprekers en ondersteuning voor Dolby Atmos. De stroomvoorziening wordt verzorgd door een 7.040 mAh accu. De tablet draait op Android 13 met Samsung's eigen One UI-interface, die bekend staat om zijn extra functies zoals DeX, waarmee je een desktop-achtige omgeving op je tablet kunt gebruiken.

Lenovo Tab P12

De Lenovo Tab P12 valt direct op door zijn forse beeldscherm van 12,7 inch. Dit scherm heeft een LTPS-techniek en een 3K-resolutie van 2944 bij 1840 pixels, wat zorgt voor een gedetailleerde weergave. Binnenin de tablet vind je de MediaTek Dimensity 7050, een processor met acht kernen die wordt ondersteund door 8 GB aan werkgeheugen. De opslagcapaciteit bedraagt 256 GB, ruim voldoende voor een grote verzameling apps en media, en mocht je toch meer nodig hebben, dan kun je een microSD-kaartje toevoegen. Voor de geluidsweergave zijn er vier speakers van JBL aanwezig, die overweg kunnen met Dolby Atmos. De energie wordt geleverd door een accu met een capaciteit van 10.200 mAh. Een handige extra is de meegeleverde Lenovo Tab Pen Plus, waarmee je direct op het scherm kunt schrijven of tekenen. De tablet draait op het Android 13 besturingssysteem.

TP-Link heeft met succes de eerste wifi 8-verbinding tot stand gebracht. Tijdens een test met een prototype-apparaat wist het bedrijf stabiele gegevensoverdracht te realiseren volgens de nieuwe 802.11bn-standaard. Daarmee is de haalbaarheid van wifi 8 officieel aangetoond, een belangrijke stap richting de volgende generatie draadloze netwerken.

Wifi 8, ook bekend als IEEE 802.11bn, richt zich niet op hogere pieksnelheden maar op betrouwbaarheid en stabiliteit. De nieuwe standaard is ontworpen om meer apparaten tegelijk te ondersteunen zonder dat de verbinding hapert, ook als je verder van de router zit of door het huis beweegt. Dat maakt de technologie interessant voor drukke huishoudens met veel slimme apparaten of voor toepassingen zoals videogesprekken, gaming en 8K-streaming.

Een van de belangrijkste verbeteringen is de manier waarop wifi 8 met signaalsterkte en kanaalgebruik omgaat. Met functies als Distributed Resource Units (DRU) en Enhanced Long Range (ELR) blijft de verbinding stabiel, zelfs aan de grenzen van het bereik. Unequal Modulation (UEQM) zorgt dat elk apparaat op zijn optimale snelheid werkt, waardoor één zwakke verbinding de rest niet meer vertraagt. Ook Dynamic Sub-band Operation (DSO) en Non-Primary Channel Access (NPCA) helpen drukte op het netwerk te voorkomen door kanalen slimmer te verdelen.

Hoewel wifi 8 de maximale snelheid van wifi 7 niet verder verhoogt – beide halen theoretisch tot 23 Gbit/s – ligt de nadruk nu op constante prestaties en lage vertraging (latentie). Dat moet merkbaar zijn bij taken die gevoelig zijn voor onderbrekingen, zoals videobellen of online gamen.

TP-Link zegt samen met partners te werken aan verdere ontwikkeling van wifi 8 en verwacht dat de eerste compatibele producten verschijnen zodra de standaard officieel wordt goedgekeurd. Een exacte releasedatum is nog niet bekend; dat hangt af van certificering en regionale regelgeving. Tot die tijd blijven wifi 7-routers de snelste optie voor consumenten.

©TP-Link