Je privacy op internet ligt al jaren ernstig onder vuur: bedrijven en overheden proberen alles mee te lezen. Met de juiste opensource-tools maak je het pottenkijkers echter knap lastig om je privégesprekken te volgen. In deze cursus pakken we je chatverkeer aan, zodat conversaties privé blijven.

Als je in Skype (of vroeger Windows Live Messenger) chatgesprekken voert, sta je er waarschijnlijk niet bij stil dat die gesprekken onderschept kunnen worden. Door andere mensen op hetzelfde netwerk, door Microsoft of door overheids- en veiligheidsdiensten. Een chatgesprek is dan ook niet zo privé als je zou denken.

Zoals we in het vorige deel van deze cursusreeks al beargumenteerden, krijg je meer zekerheid dat de softwaremaker je niet bespioneert als je voor opensource-software kiest. Daarom chat je maar beter met een opensource-chatprogramma zoals Pidgin, dat niet alleen voor Windows, maar ook voor OS X en Linux bestaat.

Dat volstaat echter niet om overheden of spionnen op je netwerk tegen te gaan. Daarvoor heb je encryptie nodig. Dat kunnen we in principe met een systeem als OpenPGP, dat we vorige maand gebruikten om je e-mails te versleutelen. Voor onze chatgesprekken kiezen we echter voor een systeem dat veel verder gaat: Off-the-Record Messaging (OTR).

©PXimport

Vrees je achterdeurtjes in je chatsoftware, kies dan voor een opensource-programma zoals Pidgin.

Off-the-Record

Veel (zogenoemde asymmetrische) encryptiesystemen hebben twee eigenschappen: ze kunnen een bericht versleutelen zodat onbevoegden het niet kunnen lezen (encryptie) en ze kunnen je verzekeren dat je te maken hebt met de juiste persoon (authenticatie). OpenPGP maakt bijvoorbeeld beide aspecten mogelijk.

Maar OTR gaat verder dan OpenPGP. Als een onbevoegde een van de gebruikte OTR-sleutels te pakken krijgt, kan die daarmee je vorige versleutelde conversaties niet ontcijferen. Alles wat je ooit via OTR gezegd hebt, blijft dus gegarandeerd geheim.

Daarnaast hebben OTR-boodschappen geen digitale handtekening. Tijdens een conversatie ben je wel zeker van elkaar dat je met de juiste persoon te maken hebt, maar zodra een conversatie over is, kan niemand bewijzen dat de berichten die je ingetypt hebt van je afkomstig zijn. Vandaar ook de naam 'Off-the-Record' voor het systeem: het is ideaal voor journalisten en klokkenluiders om conversaties te voeren, waarvan ze later liever niet als bron aangewezen worden.

©PXimport

Off-the-Record Messaging (OTR) biedt meer garanties voor je privacy dan OpenPGP.

Pidgin

We installeren eerst het chatprogramma Pidgin, dat gratis te downloaden is. Het installatieprogramma ondersteunt ook Nederlands en kiest automatisch Nederlands als de taal voor Pidgin. Als je spellingscontrole in je conversaties wil, moet je nog wel Dutch aanvinken. Pidgin ondersteunt allerlei chatnetwerken. Je kunt bijvoorbeeld je Microsoft-account (vroeger je account bij Windows Live Messenger) in Pidgin gebruiken, je Google Talk-account of zelfs nog ICQ.

Na de installatie voeg je het account toe waarmee je veilig wil chatten. Let op: om OTR te gebruiken, moet je gesprekspartner een account op hetzelfde netwerk hebben. Je kunt dus niet via je Microsoft-account chatten met een vriend die Google Talk gebruikt. Zodra je account is aangemaakt, zie je je contactpersonen die online zijn. Probeer eens of chatten werkt.

Als dit lukt, kunnen we encryptie inschakelen. Daarvoor download je eerst de plug-in pidgin-otr van de website van OTR. Na installatie open je in het menu Extra van Pidgin Plug-ins en vink je het vakje bij Off-the-Record Messaging aan. Klik dan onderaan op Plug-in instellen. Kies nu in de lijst het account waarmee je veilig wil chatten. De standaard OTR-instellingen laat je maar beter staan, want die zijn prima. Zo worden privégesprekken die je via OTR voert niet gelogd, anders kan de inhoud immers nog altijd gelekt worden.

Wat je wel één keer per chataccount moet doen, is op Genereer klikken. Daarmee creëer je een privésleutel waarmee je conversaties versleuteld worden. Wanneer dat gebeurd is, staat in het venster de 'vingerafdruk' van je sleutel in plaats van Geen sleutel gevonden.

©PXimport

Voeg een chataccount toe in Pidgin.

©PXimport

Configureer de OTR-plug-in van Pidgin om je gesprekken veilig te houden.

Veilig chatten op Android en iOS

Zodra je veilig chatten op je computer gewend bent, wil je uiteraard ook hetzelfde op je smartphone. Gelukkig bestaan er wel enkele apps met ondersteuning voor OTR. De bekendste is ChatSecure, die zowel voor Android (vroeger onder de naam Gibberbot) als voor iOS bestaat. ChatSecure is opensource en compatibel met alle desktop-clients die OTR ondersteunen, maar heeft wel enkel de chatprotocols XMPP en AIM ingebouwd.

Google Talk (en diens opvolger Google Hangouts) zijn echter gebaseerd op XMPP, dus zolang jij en je gesprekspartner een Google-account hebben, kun je met ChatSecure op een veilige manier chatten. De eerste keer dat je de app opstart, kiest je je Google-account. Daarna verschijnen je contactpersonen in je vriendenlijst. Je kunt beginnen met chatten, maar zult een melding zien dat de identiteit van je gesprekspartner niet geverifieerd is. Druk daarvoor op de menuknop en dan op Verify. Ga na of de getoonde vingerafdruk juist is en bevestig.

©PXimport

Ook op Android en iOS kun je veilig chatten, dankzij de opensource-app ChatSecure.

Gesprek starten

Dubbelklik nu op je contactpersoon in de vriendenlijst om een gesprek te beginnen. Als zowel jij als je contactpersoon de OTR-plug-in geïnstalleerd hebben en een sleutel aangemaakt hebben, zie je onderaan rechts een knop Niet privé. Dat is het teken dat je conversatie op dit moment niet versleuteld wordt. Klik daarom op het knopje en kies Start privé gesprek. Wanneer je nu een boodschap typt, krijgt je gesprekspartner die te zien. Op de achtergrond wisselen de OTR-plug-ins van jou en van je gesprekspartner sleutels uit en versleutelen ze de rest van de conversatie, waardoor die niet af te luisteren is door pottenkijkers.

De status onderaan is nu echter veranderd van Niet privé naar Onbekend. Dat betekent dat je nog niet zeker weet of je contactpersoon wel is wie hij beweert te zijn. Pidgin geeft dan ook de melding dat je je contactpersoon maar beter kunt authentiseren. Klik daarvoor rechtsonder in het gespreksvenster op Onbekend en kies dan Authentiseer vriend. Dat authentiseren kan op drie manieren. Als je Vraag en antwoord kiest, dan vul je een vraag in die enkel je contactpersoon kan beantwoorden en geeft het antwoord in, waarna Pidgin die vraag stelt en je contactpersoon enkel toelaat als het antwoord overeenkomt.

Kies je voor de optie Gedeeld geheim, dan moet je beiden dezelfde wachtwoordzin ingeven. Een derde optie is om de vingerafdruk van de privésleutel van je contactpersoon te verifiëren. Klik tot slot op Authentiseer. Als je contactpersoon de overeenkomende gegevens ingeeft, is de authenticatie succesvol en verandert de status van het gesprek naar Privé.

©PXimport

Je gesprek wordt wel versleuteld, maar je weet nog altijd niet zeker wie je contactpersoon is.

©PXimport

Authentiseer je contactpersoon, zodat je zeker weet dat je met de juiste persoon chat.

Chatprogramma's met ingebouwde OTR

Bij Pidgin moet je OTR nog als plug-in installeren, maar sommige chatprogramma's beschikken standaard al over ondersteuning voor OTR. Gebruik je bijvoorbeeld Adium onder OS X, dan is OTR daar eenvoudig in te schakelen door eerst een privésleutel te genereren en dan op het icoontje van de sleutel te klikken. En ook Jitsi, waarop we in Computer!Totaal 2 ingaan, ondersteunt OTR om veilig te chatten.

Blijf echter weg van programma's met een zelfontwikkeld encryptiesysteem. Goede encryptie is immers extreem moeilijk te creëren. Zo biedt Trillian bijvoorbeeld met SecureIM niet eens authenticatie, maar enkel encryptie, en dan nog een heel zwakke soort die gemakkelijk te kraken is. Bovendien kun je dan ook niet rekenen op de off-the-record eigenschappen van OTR. De Nederlander Thijs Alkemade, de hoofdontwikkelaar van Adium, ontdekte dat de encryptie van WhatsApp elementaire fouten bevat. Je mag er dus van uitgaan dat je WhatsApp-berichten niet privé zijn.

Opletten als je veilig wil chatten

Chatten met OTR is niet zo moeilijk. Je hoeft immers maar één keer een privésleutel voor je account aan te maken en het authentiseren hoef je maar één keer bij elke contactpersoon te doen. Daarna zijn de vingerafdrukken van de sleutels van geauthentiseerde vrienden in de instellingen van de OTR plug-in te zien in het tabblad Bekende vingerafdrukken. Het enige waarin een gesprek met OTR daarna verschilt van een niet-beveiligd gesprek is de status. Als een gesprek als niet-privé aangeduid staat, gaat het om een gewoon onversleuteld chatgesprek. En als je contactpersoon geen OTR-plug-in heeft, is er geen status te zien.

Je kunt zo dus perfect met één chatprogramma zowel met personen chatten die hun privacy belangrijk vinden en gebruikmaken van OTR, als met anderen (waarschijnlijk de meerderheid) die daar niet om malen. De OTR-plug-in van Pidgin schiet pas in actie als hij merkt dat je contactpersoon ook OTR gebruikt. Bovendien hoef je niet van account te veranderen, want je kunt gewoon je bestaande account van Microsoft of Google Talk blijven gebruiken in Pidgin. Dat maakt de combinatie van Pidgin en OTR dus de ideale gebruiksvriendelijke manier om veilig te chatten zonder je contactpersonen met extra last op te zadelen.

Een nadeel van OTR is wel dat het geen groepchats ondersteunt. Als je dus met meer dan twee personen tegelijk op een veilige manier wil chatten, zal je een andere manier moeten vinden. Die zal dan waarschijnlijk niet de off-the-record eigenschappen van OTR hebben.

Andere plug-ins

Niet alleen Pidgin beschikt over een OTR-plug-in. Ook voor Miranda IM, net zoals Pidgin een opensource-programma dat diverse chatprotocols ondersteunt, bestaat er een plug-in: MirOTR. Hetzelfde geldt voor Psi, Gajim, X-Chat en nog enkele andere programma's. De ontwikkelaars van OTR richten zich echter vooral op Pidgin.

De plug-ins voor andere clients zijn door anderen gemaakt en dus niet gegarandeerd van dezelfde kwaliteit. Maar als je al een van die andere clients gebruikt, kun je de OTR-plug-in altijd eens proberen. Als je liever geen Pidgin gebruikt of als OTR je te moeilijk klinkt, is de verleiding misschien groot om een plug-in voor een ander soort encryptie uit te proberen.

Geen van de andere plug-ins heeft echter de off-the-record-eigenschappen die OTR biedt, zodat je er niet helemaal dezelfde veiligheid mee verkrijgt. Zo zorgt de plug-in Pidgin-Encryption enkel voor encryptie en authenticatie in Pidgin.

©PXimport

OTR wordt niet alleen in Pidgin ondersteund, maar ook in heel wat andere software.

©PXimport

De plug-in Pidgin-Encryption biedt niet dezelfde veiligheid als OTR.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!