Bouw je eigen pc - deel 1: Een pc samenstellen
Ben je toe aan een nieuwe computer? Je kunt natuurlijk een kant-en-klaar merk-systeem van bijvoorbeeld Dell of HP aanschaffen. Gemakkelijk, maar minder leuk. In een artikelenreeks, bestaande uit drie delen, laten wij zien hoe je een computer samenstelt, bouwt én installeert.
Als je een nieuwe pc gaat kopen, dan heb je de keuze uit een compleet systeem of een systeem dat je zelf samenstelt. Wij gaan in dit artikel uit van het laatste. Bij het samenstellen van een pc is het cruciaal dat de juiste componenten bij elkaar worden gezocht. Er zitten heel wat verschillen in het brede assortiment aan onderdelen. Zo zitten er verschillen in formaat, fabrikant en snelheid. Het is als het ware een soort grote puzzel waarbij alle puzzelstukjes in elkaar moeten passen.
Een handig hulpmiddel bij het samenstellen van een pc is het onderdeel Productinfo op de website www.hardware.info. Hierin zijn ruim honderdvijftigduizend producten te vinden en ze zijn gemakkelijk te filteren naar je wensen. Zo kun je bijvoorbeeld tijdens het uitzoeken van een moederbord filteren op de moederborden met de gewenste processorsocket, chipset en het aantal geheugensloten. Daarbij kunnen onderdelen gemakkelijk met elkaar worden vergeleken. Door de selectievakjes voor het product te selecteren en te klikken op Specificaties vergelijken, wordt een tijdelijke vergelijkingstabel aangemaakt.
Heb je een keuze gemaakt, dan zie je op deze website ook direct de winkel waar het product het goedkoopst wordt aangeboden. Of je kunt het product toevoegen aan een verlanglijstje en verder gaan met de zoektocht naar het volgende onderdeel. Houd de volgorde van deze cursus aan bij het uitzoeken van je onderdelen. Eerst laten we zien hoe je een pc samenstelt. In de artikelen die later volgen, gaan we dieper in op het in elkaar zetten van je nieuwe pc (deel 2) en het installatieproces (deel 3).
©PXimport
Met behulp van de website Hardware.info kun je tussen ruim honderdvijftigduizend producten en tweehonderdvijftig onlinewinkels prijzen vergelijken.
Deel 1: Een pc samenstellen
1 Processor
De eerste stap bij het samenstellen van een pc is het uitzoeken van een processor. De processor bepaalt voor een groot deel de rekenkracht die de computer heeft. Er zijn op pc-gebied maar twee processorfabrikanten: Intel en AMD. Intel is veruit de grootste processorfabrikant en levert tevens de snelste processors. AMD blijft vaak wat achter, maar is doorgaans wel goedkoper dan zijn concurrent. Op de website www.cpubenchmark.net kunnen testresultaten van processors worden ingezien.
Naast verschil in merk, is de aansluiting waarop ze aangesloten worden ook verschillend. Elk jaar presenteren de processorfabrikanten weer verbeterde processors en daar hoort vaak een nieuwe socket bij. De nieuwste processors van Intel gebruiken de Haswell-architectuur en vormen de vierde generatie Core-processors. Deze Haswell-processors worden aangesloten op de nieuwe socket LGA 1150. Net als voorlopers Sandy Bridge en Ivy Bridge hebben ook Haswell-processors een ingebouwde grafische chip.
AMD maakt twee soorten processors: de FX-reeks voor de bovenkant van de markt en de A-reeks voor het middensegment en de onderkant van de markt. De FX-reeks maakt gebruik van socket AM3+ en deze processors bevatten geen grafische kern. Eigenlijk is deze reeks niet heel interessant en is Intel interessanter. AMD's goedkopere A-processors hebben wel een ingebouwde grafische chip, net als Intels processors. AMD noemt de processors daarom geen cpu maar apu (Accelerated Processing Unit).
Binnenkort moet een nieuwe generatie A-processors verschijnen die nu bekend staan onder codenaam Kaveri. De huidige A-processors maken gebruik van de FM2-socket, maar moederborden met de nieuwe FM2+-socket voor de Kaveri-apu's zijn al wel te koop en compatibel met de al bestaande FM2-processors. Zo kan eventueel alvast een FM2+-moederbord worden aangeschaft en volgend jaar, zonder al teveel moeite, worden overgestapt op een FM2+-processor.
Intel is op cpu-vlak het snelste en voor een snel systeem gericht op prestaties, raden wij een Intel-processor aan. Voor een goedkoper systeem is een AMD A-processor interessanter dan een goedkope Intel-processor. Het cpu-gedeelte is nog steeds wat minder krachtig dan een vergelijkbaar geprijsde Intel-processor, maar AMD's grafische chip is een stuk beter. Hierdoor is een goedkoop systeem zonder een losse grafische kaart beter in balans bij gebruik van een AMD-processor.
©PXimport
Er zijn maar twee fabrikanten die pc-processors maken: Intel en AMD.
Processorkoeler
Koop je een nieuwe processor, dan zit er standaard een zogenoemde stockkoeler bij. Deze zijn koelers ruim voldoende voor normaal gebruik. Ga je de processor overklokken, dan is een betere koeling een verstandige keuze.
Let er bij de aanschaf van een koeler op dat je een koeler voor de juiste socket en processor koopt. Vergeet ook niet te controleren of er een tube koelpasta wordt meegeleverd. Naast de koelprestaties is de geluidsproductie een punt waar je naar kunt kijken. Vaak produceren de standaard meegeleverde koelers iets meer lawaai dan koelers die los verkocht worden.
©PXimport
Voor betere koelprestaties of een stiller system kun je de standaardkoeler vervangen door een betere.
2 Moederbord
Op het moederbord worden alle andere onderdelen aangesloten. Belangrijk is dat de hardware die je wil gebruiken, aansluit bij het moederbord. Er is een grote variëteit in moederborden, maar je kunt het gros al schrappen omdat je al een processor hebt uitgezocht. Je kunt alleen de moederborden kiezen met de juiste socket voor de processor.
Kijk vervolgens naar de chipset. De chipset zorgt voor de communicatie tussen de processor en de rest van de hardware. Het verschil tussen de chipsets voor dezelfde socket zit vooral in het aantal aansluitingen, de mogelijkheid om meerdere grafische kaarten te koppelen en in overklokopties. AMD's goedkoopste chipset heeft dit niet. De Engelstalige pagina's van Wikipedia (AMD en Intel) zijn een ideale bron van informatie.
Het volgende waar je naar kijkt is het formaat van het moederbord. De meest gebruikte formaten zijn: ATX, µATX (microATX) en Mini-ITX. ATX is het grootst in formaat, de andere twee zijn kleiner en zijn ook geschikt voor kleinere behuizingen. Doorgaans zijn de duurdere moederborden met veel opties uitgevoerd in het ATX-formaat terwijl goedkopere moederborden in een kleiner formaat als µATX worden verkocht.
Na het maken van deze keuze, blijft er slechts een select aantal moederborden over. Nu kan gekeken worden naar luxe zaken zoals de ondersteuning van RAID, het aantal PCI-E-poorten en het aantal usb3.0-poorten. In de voorbeeldconfiguraties hebben we erop gelet dat alle voorgestelde systemen usb 3.0 hebben.
3 Geheugen
Heb je een moederbord uitgezocht, dan is het tijd voor het geheugen. DDR3-geheugen is al sinds 2007 op de markt en is nog steeds de standaard. Het geheugen is verkrijgbaar in verschillende snelheden. Momenteel is DDR-1600 de standaard en je kunt dit type dan ook het beste kopen. Het nut van speciaal of sneller geheugen is twijfelachtig, als je de instaplijn van een bekend merk als Kingston of Corsair neemt, zit je doorgaans goed.
Je kunt wel sneller geheugen als DDR3-1866 of DDR3-2133 gebruiken, maar dan ben je aan het overklokken als je het op deze snelheid wil gebruiken. Sneller geheugen is eigenlijk pas interessant als je wenst te gaan overklokken. Een uitzondering vormen de AMD APU's. Hoewel deze processors in het lagere segment van de markt vallen, raden we toch aan om ze te combineren met DDR3-1866. Dit komt omdat de ingebouwde grafische kern hier echt voordeel van heeft.
Tegenwoordig is acht gigabyte een gangbare hoeveelheid en raden we alleen voor de goedkoopste systemen nog vier gigabyte aan. Gebruik je zware applicaties tegelijkertijd of regelmatig een virtuele machine, dan raden we aan te kiezen voor zestien gigabyte geheugen. Voor de beste prestaties koop je geheugen in setjes van twee stuks. In de meeste voorbeeldconfiguraties hebben we dit ook gedaan. Alleen bij moederborden met twee geheugensloten adviseren we één module, zodat je nog een upgrademogelijkheid hebt. Uiteraard kun je ook in de goedkoopste configuraties acht gigabyte plaatsen.
©PXimport
Geheugen is in verschillende snelheden te koop, DDR3-1600 is momenteel de standaardkeuze.
4 Harde schijf en SSD
In een nieuwe pc kan opslag niet ontbreken en inmiddels hebben we het punt bereikt dat we voor de meeste configuraties een SSD aanraden. Tegenwoordig is 128 GB erg goed betaalbaar en begint ook 256 GB aantrekkelijk te worden. Er zijn veel SSD-fabrikanten en de verschillen per fabrikant zijn enorm. Computer!Totaal test regelmatig SSD's, een recente test van negentien SSD's vind je hier.
De meeste fabrikanten bieden instapmodellen en prestatiemodellen. Een instapmodel is wat goedkoper maar ook trager dan een prestatiemodel. De snelste SSD is momenteel de Samsung SSD 840. Wil je meer op de prijs letten, dan zijn bijvoorbeeld de Samsung SD 840 EVO en de Kingston SSDNow V300 interessant. Een SSD wordt aangesloten op een SATA 600 Gbit/s-aansluiting.
Hoewel 256 GB al een stuk meer is dan de 30 of 60 gigabyte van een aantal jaren geleden, kunnen we er niet mee onze in opslagbehoefte voorzien. Door naast de SSD ook een harde schijf te plaatsen, kun je dit probleem tackelen. Tegenwoordig zijn er al harde schijven met 4 TB opslagruimte, maar je kunt natuurlijk ook de harde schijf uit je oude pc meenemen (mits deze een SATA-aansluiting heeft). We hebben in de voorgestelde configuraties een schijf van 1 TB opgenomen, meer kan uiteraard altijd.
©PXimport
Een SSD maakt je system echt veel sneller en is tegenwoordig goed te betalen.
5 Behuizing
Het belangrijkste waar je bij de aanschaf van een behuizing naar kijkt (naast natuurlijk het uiterlijk) is of het formaat moederbord dat je hebt gekozen erin past. Doorgaans past in een ATX-behuizing ook een kleiner moederbord, maar andersom gaat zeker niet. Houd eventueel ook rekening met je grafische kaart, in een kleine kast past soms geen grote (lange) kaart. Het volgende waarnaar gekeken moet worden, is of er een goede luchtdoorstroming is en of de geluidsproductie niet te hoog is.
Een laatste punt is of er genoeg interne en externe schijfposities zijn. Hoeveel harde schijven en optische stations wil je gaan gebruiken? Over het algemeen komen behuizingen van Cooler Master, Zalman, Antec en Corsair goed uit de bus.
6 Grafische kaart
De ingebouwde grafische kern in de Intel Haswell-processors en AMD A-processors is prima voor alle gebruikelijke computertaken inclusief het afspelen van HD-video's. Ook met minder veeleisende spellen kom je een eind. AMD's grafische kern is krachtiger dan Intels ingebouwde gpu.
Als je niet zeker weet of je een losse grafische kaart nodig hebt, kun je altijd proberen of de ingebouwde grafische chip voldoet en eventueel later nog een krachtigere grafische kaart aanschaffen. Houd dan wel rekening met de toekomstige uitbreiding bij de keuze voor een voeding. Speel je graag moderne spellen, dan kun je eigenlijk niet zonder een goede grafische kaart.
De keuze in grafische kaarten is enorm en de ontwikkelingen gaan razendsnel. Probeer daarom altijd de afweging te maken of de nieuwste kaart in vergelijking met de prijs van een oudere het waard is. Soms zit er maar een marginaal verschil in prestatie, maar is de nieuwe kaart al snel dubbel zo duur!
Houd ook rekening met eventuele uitbreidingen. Niet alle moederborden zijn geschikt voor SLI of CrossFire, waarmee meerdere grafische kaarten te combineren zijn zodat de kracht gebundeld wordt. Dit is slechts voor een heel kleine groep interessant, dus waarschijnlijk heb je aan één grafische kaart genoeg. Voor de meeste gamers zal een topmodel als de NVIDIA GeForce GTX 770 of AMD Radeon HD 7970 meer dan genoeg zijn. Gebruik je meerdere beeldschermen op een zeer hoge resolutie, dan zijn de NVIDIA GeForce GTX 780 of een NVIDIA GeForce Titan bijvoorbeeld mooie gamekaarten.
Speel je wel graag een spel, maar hoeft dat niet per se met de hoogste kwaliteit, dan is een NVIDIA GeForce GTX 650 Ti Boost of AMD Radeon HD 7790 een prima keuze.
©PXimport
Een grafische kaart is vooral van belang als je de nieuwste spellen wil spelen.
7 Optische drives
Hoewel we steeds meer zien dat software online wordt aangeboden, blijft een optisch station in een desktop-pc voorlopig een onmisbaar onderdeel. Voor nog geen twintig euro ben je al eigenaar van simpele dvd-brander. Het station wordt aangesloten op een SATA-aansluiting. Wil je toch iets meer dan dvd's branden, dan is een blu-ray-brander een tweede optie. Een blu-ray-drive kost ongeveer vijftig euro, een blu-ray-brander rond de tachtig euro.
Houd er wel rekening mee dat een blu-ray-drive alleen de mogelijkheid toevoegt blu-ray films te kijken. Software en spellen worden nog steeds op dvd uitgebracht. Ook spellen die je in de winkel op een schijf koopt, worden steeds vaker alsnog aan een onlinedienst als Steam, Origin en uPlay gekoppeld, waarna de schijf overbodig is.
8 Uitbreidingskaarten
Naast een grafische kaart kunnen er nog meer kaarten op de verschillende uitbreidingssloten worden geplaatst. De computer kan bijvoorbeeld worden voorzien van een wifi-insteekkaart. Zo hoef je niet meer met draadloze-usb-sticks te rommelen. Wil je televisiekijken of is het geluid uit het moederbord niet voldoende, dan kan dit allemaal worden toegevoegd met uitbreidingskaarten. Er zijn zelfs supersnelle SSD's als insteekkaarten beschikbaar.
©PXimport
Het voordeel van een desktopsysteem is dat je het kunt uitbreiden met uitbreidingskaarten.
9 Voeding
Hoewel de voeding (of PSU) het laatste onderdeel is waar je naar kijkt, is het wel een van de belangrijkste voor de stabiliteit van de pc. Bespaar nooit op de voeding. Goedkope voedingen zijn vaak van mindere kwaliteit en kunnen meestal niet het beloofde vermogen leveren. Daarbij is de kans op storingen een stuk groter, zeker als ze ouder worden. Koop dus altijd een A-merk zoals Corsair, Cooler Master, Antec, OCZ of XFX.
Let bij de aanschaf van een voeding op het vermogen (watt) dat de onderdelen gebruiken. Tel dit van alle onderdelen bij elkaar op en neem voor de zekerheid zo'n 25 procent extra vermogen. Een handige website om te berekenen hoeveel energie je configuratie nodig heeft, vind je hier. Overweeg bij aanschaf een modulaire voeding. Uit deze voedingen steekt geen dikke tros kabels, maar zitten aansluitpunten zodat alleen de nodige kabels aangesloten hoeven te worden. Zo voorkom je dat de ongebruikte kabels de doorstroming van lucht bemoeilijken en het systeem te warm wordt.
©PXimport
De voeding is misschien wel het belangrijkste onderdeel in je pc, bespaar hier dus niet op.
Niet alles hoeft nieuw
Natuurlijk hoef je niet alles nieuw te kopen. Misschien kun je nog onderdelen zoals een harde schijf of optisch station meenemen uit je oude systeem. Zo kunnen al snel enkele honderden euro's worden bespaard. Ook op marktplaats of in een luxe kringloopwinkel zijn onderdelen te vinden. Een grote monitor, leuke speakerset of dvd-brander kan gemakkelijk tweedehands aangeschaft worden.
Let wel op de prijs, want vaak baseert de verkoper de prijs op de aanschafwaarde, terwijl de werkelijke waarde al veel verder is gedaald en de hardware nieuw zelfs goedkoper kan zijn dan de vraagprijs van een tweedehands product.
10 Het juiste gereedschap
Nu je een pc in elkaar gaat zetten is het ook tijd voor het juiste gereedschap. Koop een goede gereedschapsset en vergeet niet de antistatische polsband, antistatische handschoenen en eventueel een antistatische mat. Het zou zonde zijn als de nieuwe hardware door elektrostatische ontlading (ESD) beschadigt.
Bij een computerwinkel kosten handschoenen of het polsbandje al snel vijftien tot twintig euro, op eBay vind je ze voor nog geen drie euro. Zoek naar "ESD wrist band" of "ESD Gloves".
©PXimport
Zorg voor een goed setje gereedschap met bijvoorbeeld magnetische schroevendraaiers.
11 Software
Ga je de oude pc vervangen, dan is het in sommige gevallen mogelijk de software-licenties mee te nemen naar je nieuwe pc. Zo bespaar je al snel enkele honderden euro's op nieuwe licenties. Voorwaarde is wel dat de software maar op één pc geïnstalleerd staat. Je dient de oude pc dus te formatteren. Uitzondering is bijvoorbeeld een OEM-licentie (zoals bij een merk-pc wordt verkocht). Deze licenties zijn gekoppeld aan de pc en mogen niet meegenomen worden naar een andere.
Je kunt natuurlijk ook zelf een voordelige Windows-OEM-licentie aanschaffen voor je nieuwe pc. In het derde deel van dit artikel laten wij je zien hoe je Windows 8 kunt installeren en optimaliseren.
12 Vergelijk prijzen
Hoewel het gemakkelijker is om op de hoek bij de lokale computerwinkel alle onderdelen te bestellen, loont het winkelprijzen met elkaar te vergelijken. Hiermee bespaar je zomaar enkele tientallen tot honderden euro's.
Op de website www.hardware.info kan via de Prijsvergelijker gezocht worden naar elk gewenst onderdeel. Klik op de website op Prijsvergelijker en vervolgens PC Componenten. Kies Processors en kies bij Merk het merk dat je wil zoeken. Filter vervolgens de andere opties en kijk welke producten er overblijven. Door de selectievakjes van onderdelen te selecteren en vervolgens op Specificaties vergelijken te klikken, kunnen onderdelen met elkaar worden vergeleken. De verschillende prijzen staan in de tabel onder Prijs Vanaf / Gemiddeld.
Nog een handige feature is de Wenslijst. Door producten in een wenslijst te plaatsen wordt automatisch uitgerekend welke winkel het goedkoopst de onderdelen aanbiedt. Op www.tweakers.net/pricewatch vind je een andere prijsvergelijkings- en productvergelijkingswebsite.
High-end gamesysteem
Deze snelle configuratie is geschikt om spellen in de hoogste kwaliteit te spelen, te overklokken en zware videobewerking op te doen.
Processor: Intel Core i7-4770K
Koeling: Noctua NH-D14
Moederbord: MSI Z87-G45 Gaming
Geheugen: 16 GB DDR3-1866 (2x 8 GB)
Videokaart: GeForce GTX 770 of AMD Radeon HD 7970
Opslag: Samsung 840 PRO 512 GB en Seagate Barracuda 7200.14 1TB
Optische schijf: Samsung SH-224DB
Behuizing: Cooler Master 690 II advance USB 3.0
Voeding: Cooler Master Silent Pro M2 1000W
Prijs: Ongeveer 1700 euro
©PXimport
High-end/Midrange-pc
Deze net wat minder snelle pc biedt voor een stuk minder geld toch nog heel goede prestaties en is geschikt om spellen op te spelen en de nieuwste applicaties op te draaien.
Processor: Intel Core i5-4670K
Koeling: Cooler Master Hyper 412S
Moederbord: Gigabyte Z87-D3HP
Geheugen: 8 GB DDR3-1600 (2x 4 GB)
Videokaart: NVIDIA GeForce GTX 650 Ti Boost of AMD Radeon HD 7790
Opslag: Samsung 840 EVO 250 GB en Seagate Barracuda 7200.14 1TB
Optische schijf: Samsung SH-224DB
Behuizing: Cooler Master CM 690 II Advanced (USB 3.0)
Voeding: Cooler Master Silent Pro M2 850W
Prijs: Ongeveer 1000 euro
©PXimport
Midrange-pc
Afhankelijk van de videokaart is deze midrange-configuratie nog steeds geschikt om te gamen.
Processor: Intel Core i5-4430
Koeling: Stock
Moederbord: ASUS H87M-E
Geheugen: 8 GB DDR3-1600 (2x 4 GB)
Videokaart: ASUS GTX 650 Ti Boost of on-board
Opslag: Samsung 840 EVO 120 GB en Seagate Barracuda 7200.14 1TB
Optische schijf: Samsung SH-224DB
Behuizing: Antec Three Hundred Two
Voeding: OCZ ZT-Series 750W
Prijs: Ongeveer 800 euro (ongeveer 650 euro zonder videokaart)
©PXimport
Low-endsysteem
Dit low-endsysteem is geschikt om op te internetten, tekst te verwerken en wat oudere spellen te spelen, maar stel geen hoge eisen.
Processor: AMD A8-6600K
Koeling: Stock
Moederbord: MSI FM2-A75MA-E35
Geheugen: 4 GB DDR3-1866
Videokaart: on-board
Opslag: Seagate Barracuda 7200.14 1TB
Optische schijf: Samsung SH-224DB
Behuizing: Cooler Master Elite 330U
Voeding: Be quiet! Pure Power L7 530W
Prijs: ongeveer 390 euro
©PXimport
Budgetsysteem
Het budgetsysteem bestaat uit goedkope onderdelen en kost minder dan 300 euro. Deze pc is prima om huiswerk op te maken en te browsen, maar niet geschikt om te gamen.
Processor: AMD A4-4000
Koeling: Stock
Moederbord: ASRock FM2A75M-DGS
Geheugen: 4 GB DDR3-1866
Videokaart: On-board
Opslag: Seagate Barracuda 7200.14 1TB
Optische schijf: Samsung SH-224DB
Behuizing: Zalman ZM-T1
Voeding: Be quiet! Pure Power L7 430W
Prijs: Ongeveer 290 euro
©PXimport
Leer in deel 2 van deze cursus hoe je een pc in elkaar kunt zetten:
