De opmars van 4K-televisies zal je wellicht niet zijn ontgaan. Tijdens het WK voetbal kon je de reclameborden langs het veld zien staan met de term 4K erop. We zien steeds meer televisies op de markt komen met deze hoge resolutie, maar ook in de monitormarkt begint 4K door te breken.

Voordat we je vertellen wat we van de geteste schermen vinden, leggen we je eerst uit wat 4K en de nauw verwante term UHD (ultra high definition) precies betekenen. Feitelijk horen bij de term 4K en UHD twee verschillende resoluties, maar in de praktijk worden ze over een kam geschoren. 4K is de term die gebruikt wordt voor bioscoopprojectie met een resolutie van 4096 x 2160 pixels. Dit zijn iets meer pixels dan de 3840 x 2160 pixels die bij de term UHD horen. UHD wordt gebruikt in de televisie- en monitormarkt. In de praktijk zien we dat fabrikanten de term 4K ook voor hun UHD-televisies en -beeldschermen gebruiken.

Haarscherp beeld

UHD heeft met 3840 x 2160 pixels twee keer zoveel pixels in de hoogte en de breedte als Full HD (1920 x 1080 pixels). Dit betekent dat UHD met bijna 8,3 miljoen pixels vier maal zoveel pixels heeft als een Full HD-scherm. Dit zorgt uiteraard voor een haarscherp beeld. Een UHD-beeldscherm is bijvoorbeeld fantastisch voor fotobewerking. De meeste foto's hebben een stuk meer pixels dan de 2,07 megapixel die een Full HD-monitor kan weergeven. Met vier keer zoveel pixels worden je foto's dan ook een stuk scherper getoond.

©PXimport

Een wallpaper met een 1920 bij 1080 pixels op een UHD-scherm laat goed zien hoe groot het verschil tussen Full HD en UHD is.

©PXimport

Zelfs tussen de 2560 x 1440 pixels en UHD zit nog een behoorlijk groot verschil.

Dankzij schaling niet priegelig

Bij een haarscherp beeld moet je er natuurlijk wel voor zorgen dat je voordeel uit de toegenomen scherpte haalt. Heb je een UHD-televisie van 50 inch, dan moet je bijvoorbeeld op minder dan twee meter zitten om het verschil tussen UHD en Full HD echt te kunnen zien. Bij een beeldscherm speelt dit minder omdat je over het algemeen dichtbij zit.

Het grote voordeel van een beeldscherm met een hoge resolutie is de hoge pixeldichtheid, en daarmee een heel scherp beeld. Om te zorgen dat beeldelementen niet té klein worden, is een scherm met een wat groter formaat handig. De pixeldichtheid van een 28inch-beeldscherm met UHD-resolutie ligt op ongeveer 157 pixels per inch (ppi). Ter vergelijking: een 27inch-scherm met 2560 x 1440 pixels heeft 108,8 ppi en een 24inch-scherm met een Full HD-resolutie 91,8 ppi. Voor de meeste gebruikers zal 157 ppi onleesbaar zijn, omdat letters heel klein worden. Windows 8.1 houdt hier gelukkig rekening mee, bij het aansluiten van een UHD-beeldscherm schaalt Windows automatisch de grafische interface op tot 150 procent van de normale grootte. Dit is wel zo prettig, anders zou je met je hoofd zowat in de monitor moeten zitten om tekst te kunnen lezen. Je kunt vervolgens probleemloos 4K-beeldmateriaal bekijken en foto's bewerken. Die worden op originele grootte getoond en dus niet opgeschaald naar 150 procent.

DisplayPort 1.2

De UHD-resolutie vereist een hogere bandbreedte dan een Full HD-resolutie. Hierdoor krijg je bij gebruik van HDMI 1.4 of DisplayPort 1.1 bij UHD een maximale refreshrate (verversingssnelheid) van slechts 30 Hz. Dat voldoet op zich voor kantoorwerkzaamheden, maar 60 Hz is ook in die situatie toch een stuk prettiger. Gelukkig kun je via Displayport 1.2 wel een refreshrate van 60 Hz gebruiken. Alle geteste schermen ondersteunen DisplayPort 1.2, maar uiteraard moet ook je grafische kaart deze standaard ondersteunen. Heeft je grafische kaart enkel DisplayPort 1.1, dan zal je het scherm op maximaal 30 Hz kunnen gebruiken. Bij AMD ondersteunen grafische kaarten vanaf de HD 7000-serie DisplayPort 1.2 volledig. Bij NVIDIA heb je minimaal de GeForce 600-serie nodig. Intels ingebouwde gpu ondersteunt DisplayPort 1.2 vanaf de vierde generatie Core-processors.

Gamen in UHD?

De meeste nieuwe games kunnen prima omgaan met UHD. Je loopt vervolgens tegen een ander probleem aan: de grafische kaart. De hoge resolutie van UHD zorgt ervoor dat jouw grafische kaart ook vier keer zoveel pixels moet verwerken dan met een Full HD-resolutie. Met een doorsnee grafische kaart zijn moderne games niet te spelen op deze resolutie. We hebben een aantal games vergeleken met een Radeon HD 7950. De game Hitman Absolution met maximaal detail geactiveerd, ging van een schappelijke 65,3 frames per seconde (fps) op Full HD, naar een onspeelbare 25,4 fps op UHD.

Het racespel Dirt Showdown, wat met maximaal detail en op een 1920 x 1080 resolutie prima speelt, zakte van 80,1 fps naar slechts 26 fps. Als je van plan bent om te gaan gamen op UHD-resolutie, heb je dus serieuze grafische kracht nodig. Denk aan minimaal een Radeon R9 290X of GeForce GTX 780 Ti. En dan het liefst ook nog eens twee in CrossFire/SLI. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om te blijven gamen in een Full HD-resolutie, die zal immers gewoon netjes opgeschaald worden op een UHD-scherm omdat iedere pixel verdeeld wordt over precies vier pixels.

Gebruikte apparatuur

Videokaart ASUS HD 7970 DirectCU II TOP

Processor Intel Core i7 4960X

Moederbord ASUS Sabertooth X79

Geheugen Kingston 16 GB DDR3

Energiemeter Perel E305EM5-G

Kalibratie Datacolor Spyder4ELITE

Besturingssysteem Windows 8.1 Pro (64 bit)

ASUS PB287Q

De PB287Q van ASUS is een 28inch-beeldscherm met een grote, stevige voet die ruim 16 centimeter in hoogte verstelbaar is. Daarnaast kan het scherm met de pivot-functie van de landschap- naar portretstand worden gedraaid. Aan de achterkant vinden we tweemaal HDMI en één DisplayPort 1.2. Eén van de HDMI-poorten beschikt over MHL 2.0-functionaliteit. Daarmee kunt je je tablet of smartphone aansluiten. De MHL 2.0-standaard beperkt zich tot maximaal 1080p. De nieuwe MHL 3.0-standaard ondersteunt wel 4K (op 30 Hz), maar helaas is die standaard nog niet uitgebracht. Het scherm ondersteunt net als de andere twee schermen picture-in-picture en picture-by-picture, waarmee je beelden van twee beeldingangen tegelijkertijd kunt weergeven.

©PXimport

UHD TN-paneel

Het scherm is voorzien van een TN-paneel van CMO (Chi Mei Optoelectronics). Op moment van schrijven is CMO de enige paneelfabrikant die een TN-paneel van 28 inch met deze resolutie maakt. Hetzelfde paneel wordt dan ook in de andere twee geteste schermen gebruikt. We zouden uiteraard het liefst een IPS-paneel zien, maar zover is het nog niet. Gelukkig is het geen doorsnee TN-paneel. Naast de resolutie is ook de kleurweergave indrukwekkend. Het gebruikte paneel heeft een kleurdiepte van 10 bit, dit levert ruim 1 miljard kleuren op. Kanttekening is wel dat deze kleuren worden bereikt door middel van 8 bit met Advanced Frame Rate Control (AFRC). Het grootste nadeel van het gebruikte paneel is gezien de TN-technologie voornamelijk de inkijkhoek, vooral verticaal. Zeker met een scherm van deze omvang valt dit direct op als je achter het scherm plaatsneemt. Dit is dan ook het enige echt grote nadeel en de inkijkhoek is nog altijd een flink stuk beter dan bij doorsnee TN-schermen. Al met al heeft het paneel meer voordelen dan nadelen, waarbij zeker ook de prijs een groot voordeel is.

©PXimport

Net iets beter dan de rest

Hoewel hetzelfde paneel gebruikt wordt, weet ASUS zich in de beeldkwaliteit wel te onderscheiden van Samsung en AOC. Ten eerste beschikt de PB287Q over een beter contrast dan de concurrentie. Direct uit de doos meten we een waarde van 690:1. Daarnaast meten we ook een lagere zwartwaarde, met de standaardinstellingen meten we 0,38 cd/m². De standaard kleurreproductie is voldoende voor de meeste gebruikers, maar voor fotobewerking raden toch aan om het scherm eerst even te kalibreren. Ook de PB287Q is geschikt voor het spelen van games, het scherm heeft een zeer lage responstijd en geen last van input lag. ASUS heeft naast de PB287Q van 28 inch ook nog een UHD-beeldscherm van 31,5 inch, de PQ321QE. Dat scherm maakt gebruik van een peperduur IGZO-Paneel van Sharp. Het prijskaartje komt daardoor op bijna 2200 euro. Dan is de 600 euro voor de PB287Q ineens niet zo veel geld meer.

©PXimport

ASUS PB287Q

Score

4,5 sterren

Pluspunten

In hoogte verstelbaar

Zeer lage responstijd

Goede kleurreproductie

Goed contrast

Minpunten

Matige inkijkhoek

Specificaties

Prijs: € 690,-

Website: www.asus.nl

AOC U2868PQU

AOC's U2868PQU heeft hetzelfde door CMO gefabriceerde TN-paneel met een 28inch-beelddiagonaal. Het heeft dan ook dezelfde mooie eigenschappen als de ASUS PB287Q: een resolutie van 3840 x 2160 pixels, maar liefst 1,07 miljard kleuren en een zeer snelle responstijd. Het scherm is door de te verwaarlozen input lag en de lage responstijd ook geschikt voor games. Eén van de grootste voordelen van de AOC U2868PQU is de prijs. Het scherm is met ongeveer 515 euro het goedkoopste UHD-beeldscherm dat er op de markt is. Fijn is dat de voet dertien centimeter in hoogte verstelbaar is, een pivotfunctie heeft en beschikt over een usb3.0-hub.

©PXimport

Aan de achterkant treffen we alle wenselijk aansluitingen aan: VGA, DVI-D, HDMI en DisplayPort. Je ontkomt er niet aan om het scherm via DisplayPort aan te sluiten. Dit is de enige manier om met de 3840 x 2160 resolutie een bruikbare refreshrate van 60 Hz te krijgen. De U2868PQU heeft standaard een redelijke kleurreproductie, maar heeft kalibratie nodig als je het wilt gebruiken voor fotobewerking. Net als op ASUS' scherm is vooral de verticale inkijkhoek matig. Het is opvallend dat het scherm van AOC hier meer last van heeft dan de andere twee geteste UHD-schermen. Daarnaast heeft het door ons geteste exemplaar lichtlekkage bij de randen van het paneel. Dit valt voornamelijk op bij gebruik in een donkere kamer.

©PXimport

AOC U2868PQU

Score

4 sterren

Pluspunten

Relatief lage prijs

In hoogte verstelbaar

Usb 3.0

Zeer lage responstijd

Minpunten

Matige inkijkhoek

Lichtlekkage

Specificaties

Prijs: € 510,-

Website: www.aoc-europe.com/nl/

Samsung U28D590D

Ook Samsungs U28D590D bevat het 28inch-UHD-paneel van CMO. De voor- en nadelen qua beeldkwaliteit zijn dan ook grofweg gelijk aan die van de andere schermen. Het grootste nadeel is ook bij dit scherm de matige inkijkhoek. De kleurreproductie is voor een TN-paneel dan weer behoorlijk goed, zelfs zonder kalibratie meten we een gemiddelde Delta E van 2,56. Dat is voldoende voor fotobewerking. In tegenstelling tot ASUS en AOC, voorziet Samsung zijn UHD-scherm niet van een in hoogte verstelbare voet en dat is jammer in deze prijscategorie. De bediening van het OSD-menu gaat met een JOG-knop aan de achterkant.

©PXimport

Dit is dezelfde bediening die we ook terug vinden op nieuwe Samsung televisies. Dit is, op een afstandsbediening na, veruit de prettigste manier van het bedienen van het OSD-menu. Je gebruikt de knop als een stick, waarmee je eenvoudig door het OSD-menu bladert en het instelt. Het scherm is voorzien van tweemaal HDMI en eenmaal DisplayPort 1.2. Als je het scherm op 60 Hz wilt aansturen, ben je genoodzaakt om gebruik te maken van DisplayPort en moet je pc of notebook eveneens DisplayPort 1.2 ondersteunen. Voor gamers is het scherm ook geschikt. De responstijd is zeer laag en het scherm heeft geen last van input lag. Er is iets sprake van lichtlekkage in de hoeken, maar dit is alleen zichtbaar in een donkere ruimte.

©PXimport

Samsung U28D590D

Score

4 sterren

Pluspunten

Zeer lage responstijd

Goede kleurreproductie

Handige bediening OSD-menu met JOG-knop

Minpunten

Niet in hoogte verstelbaar

Matige inkijkhoek

Specificaties

Prijs: € 580,-

Website: www.samsung.nl

Conclusie

Het door CMO geproduceerde 28inch-paneel maakt UHD-schermen met een prijs tussen 500 en 600 euro mogelijk. Het paneel maakt gebruik van TN-technologie, maar is wel een flink stuk beter dan een doorsnee TN-paneel. Toch is vooral de verticale inkijkhoek een stuk slechter dan die van een IPS-scherm. Als we Samsungs U28D590D met die andere schermen vergelijken, missen we de extra features. Zo ontbreekt er een usb3.0-hub, MHL-ondersteuning, wandmontagemogelijkheid en is het scherm niet in hoogte verstelbaar.

De U2868PQU van AOC heeft een hoop te bieden voor een relatief lage prijs. Het scherm combineert een UHD-resolutie met ergonomische functies, een usb3.0-hub en MHL-ondersteuning. De ASUS PB287Q is de duurste van de drie geteste UHD-beeldschermen. We vinden het wel het beste scherm, en met MHL-ondersteuning, een in hoogte verstelbare voet en een wandmontage-optie is het scherm functioneel erg compleet. Het enige nadeel van de PB287Q is dan nog de matige inkijkhoek, maar daar hebben de andere schermen ook last van. De PB287Q is wat ons betreft de beste keuze als je op zoek bent naar een UHD-scherm van 28 inch. Houd er wel rekening mee dat je een grafische kaart met DisplayPort 1.2 nodig hebt om de schermen op 60 Hz aan te sturen.

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!