De opmars van 4K-televisies zal je wellicht niet zijn ontgaan. Tijdens het WK voetbal kon je de reclameborden langs het veld zien staan met de term 4K erop. We zien steeds meer televisies op de markt komen met deze hoge resolutie, maar ook in de monitormarkt begint 4K door te breken.

Voordat we je vertellen wat we van de geteste schermen vinden, leggen we je eerst uit wat 4K en de nauw verwante term UHD (ultra high definition) precies betekenen. Feitelijk horen bij de term 4K en UHD twee verschillende resoluties, maar in de praktijk worden ze over een kam geschoren. 4K is de term die gebruikt wordt voor bioscoopprojectie met een resolutie van 4096 x 2160 pixels. Dit zijn iets meer pixels dan de 3840 x 2160 pixels die bij de term UHD horen. UHD wordt gebruikt in de televisie- en monitormarkt. In de praktijk zien we dat fabrikanten de term 4K ook voor hun UHD-televisies en -beeldschermen gebruiken.

Haarscherp beeld

UHD heeft met 3840 x 2160 pixels twee keer zoveel pixels in de hoogte en de breedte als Full HD (1920 x 1080 pixels). Dit betekent dat UHD met bijna 8,3 miljoen pixels vier maal zoveel pixels heeft als een Full HD-scherm. Dit zorgt uiteraard voor een haarscherp beeld. Een UHD-beeldscherm is bijvoorbeeld fantastisch voor fotobewerking. De meeste foto's hebben een stuk meer pixels dan de 2,07 megapixel die een Full HD-monitor kan weergeven. Met vier keer zoveel pixels worden je foto's dan ook een stuk scherper getoond.

©PXimport

Een wallpaper met een 1920 bij 1080 pixels op een UHD-scherm laat goed zien hoe groot het verschil tussen Full HD en UHD is.

©PXimport

Zelfs tussen de 2560 x 1440 pixels en UHD zit nog een behoorlijk groot verschil.

Dankzij schaling niet priegelig

Bij een haarscherp beeld moet je er natuurlijk wel voor zorgen dat je voordeel uit de toegenomen scherpte haalt. Heb je een UHD-televisie van 50 inch, dan moet je bijvoorbeeld op minder dan twee meter zitten om het verschil tussen UHD en Full HD echt te kunnen zien. Bij een beeldscherm speelt dit minder omdat je over het algemeen dichtbij zit.

Het grote voordeel van een beeldscherm met een hoge resolutie is de hoge pixeldichtheid, en daarmee een heel scherp beeld. Om te zorgen dat beeldelementen niet té klein worden, is een scherm met een wat groter formaat handig. De pixeldichtheid van een 28inch-beeldscherm met UHD-resolutie ligt op ongeveer 157 pixels per inch (ppi). Ter vergelijking: een 27inch-scherm met 2560 x 1440 pixels heeft 108,8 ppi en een 24inch-scherm met een Full HD-resolutie 91,8 ppi. Voor de meeste gebruikers zal 157 ppi onleesbaar zijn, omdat letters heel klein worden. Windows 8.1 houdt hier gelukkig rekening mee, bij het aansluiten van een UHD-beeldscherm schaalt Windows automatisch de grafische interface op tot 150 procent van de normale grootte. Dit is wel zo prettig, anders zou je met je hoofd zowat in de monitor moeten zitten om tekst te kunnen lezen. Je kunt vervolgens probleemloos 4K-beeldmateriaal bekijken en foto's bewerken. Die worden op originele grootte getoond en dus niet opgeschaald naar 150 procent.

DisplayPort 1.2

De UHD-resolutie vereist een hogere bandbreedte dan een Full HD-resolutie. Hierdoor krijg je bij gebruik van HDMI 1.4 of DisplayPort 1.1 bij UHD een maximale refreshrate (verversingssnelheid) van slechts 30 Hz. Dat voldoet op zich voor kantoorwerkzaamheden, maar 60 Hz is ook in die situatie toch een stuk prettiger. Gelukkig kun je via Displayport 1.2 wel een refreshrate van 60 Hz gebruiken. Alle geteste schermen ondersteunen DisplayPort 1.2, maar uiteraard moet ook je grafische kaart deze standaard ondersteunen. Heeft je grafische kaart enkel DisplayPort 1.1, dan zal je het scherm op maximaal 30 Hz kunnen gebruiken. Bij AMD ondersteunen grafische kaarten vanaf de HD 7000-serie DisplayPort 1.2 volledig. Bij NVIDIA heb je minimaal de GeForce 600-serie nodig. Intels ingebouwde gpu ondersteunt DisplayPort 1.2 vanaf de vierde generatie Core-processors.

Gamen in UHD?

De meeste nieuwe games kunnen prima omgaan met UHD. Je loopt vervolgens tegen een ander probleem aan: de grafische kaart. De hoge resolutie van UHD zorgt ervoor dat jouw grafische kaart ook vier keer zoveel pixels moet verwerken dan met een Full HD-resolutie. Met een doorsnee grafische kaart zijn moderne games niet te spelen op deze resolutie. We hebben een aantal games vergeleken met een Radeon HD 7950. De game Hitman Absolution met maximaal detail geactiveerd, ging van een schappelijke 65,3 frames per seconde (fps) op Full HD, naar een onspeelbare 25,4 fps op UHD.

Het racespel Dirt Showdown, wat met maximaal detail en op een 1920 x 1080 resolutie prima speelt, zakte van 80,1 fps naar slechts 26 fps. Als je van plan bent om te gaan gamen op UHD-resolutie, heb je dus serieuze grafische kracht nodig. Denk aan minimaal een Radeon R9 290X of GeForce GTX 780 Ti. En dan het liefst ook nog eens twee in CrossFire/SLI. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om te blijven gamen in een Full HD-resolutie, die zal immers gewoon netjes opgeschaald worden op een UHD-scherm omdat iedere pixel verdeeld wordt over precies vier pixels.

Gebruikte apparatuur

Videokaart ASUS HD 7970 DirectCU II TOP

Processor Intel Core i7 4960X

Moederbord ASUS Sabertooth X79

Geheugen Kingston 16 GB DDR3

Energiemeter Perel E305EM5-G

Kalibratie Datacolor Spyder4ELITE

Besturingssysteem Windows 8.1 Pro (64 bit)

ASUS PB287Q

De PB287Q van ASUS is een 28inch-beeldscherm met een grote, stevige voet die ruim 16 centimeter in hoogte verstelbaar is. Daarnaast kan het scherm met de pivot-functie van de landschap- naar portretstand worden gedraaid. Aan de achterkant vinden we tweemaal HDMI en één DisplayPort 1.2. Eén van de HDMI-poorten beschikt over MHL 2.0-functionaliteit. Daarmee kunt je je tablet of smartphone aansluiten. De MHL 2.0-standaard beperkt zich tot maximaal 1080p. De nieuwe MHL 3.0-standaard ondersteunt wel 4K (op 30 Hz), maar helaas is die standaard nog niet uitgebracht. Het scherm ondersteunt net als de andere twee schermen picture-in-picture en picture-by-picture, waarmee je beelden van twee beeldingangen tegelijkertijd kunt weergeven.

©PXimport

UHD TN-paneel

Het scherm is voorzien van een TN-paneel van CMO (Chi Mei Optoelectronics). Op moment van schrijven is CMO de enige paneelfabrikant die een TN-paneel van 28 inch met deze resolutie maakt. Hetzelfde paneel wordt dan ook in de andere twee geteste schermen gebruikt. We zouden uiteraard het liefst een IPS-paneel zien, maar zover is het nog niet. Gelukkig is het geen doorsnee TN-paneel. Naast de resolutie is ook de kleurweergave indrukwekkend. Het gebruikte paneel heeft een kleurdiepte van 10 bit, dit levert ruim 1 miljard kleuren op. Kanttekening is wel dat deze kleuren worden bereikt door middel van 8 bit met Advanced Frame Rate Control (AFRC). Het grootste nadeel van het gebruikte paneel is gezien de TN-technologie voornamelijk de inkijkhoek, vooral verticaal. Zeker met een scherm van deze omvang valt dit direct op als je achter het scherm plaatsneemt. Dit is dan ook het enige echt grote nadeel en de inkijkhoek is nog altijd een flink stuk beter dan bij doorsnee TN-schermen. Al met al heeft het paneel meer voordelen dan nadelen, waarbij zeker ook de prijs een groot voordeel is.

©PXimport

Net iets beter dan de rest

Hoewel hetzelfde paneel gebruikt wordt, weet ASUS zich in de beeldkwaliteit wel te onderscheiden van Samsung en AOC. Ten eerste beschikt de PB287Q over een beter contrast dan de concurrentie. Direct uit de doos meten we een waarde van 690:1. Daarnaast meten we ook een lagere zwartwaarde, met de standaardinstellingen meten we 0,38 cd/m². De standaard kleurreproductie is voldoende voor de meeste gebruikers, maar voor fotobewerking raden toch aan om het scherm eerst even te kalibreren. Ook de PB287Q is geschikt voor het spelen van games, het scherm heeft een zeer lage responstijd en geen last van input lag. ASUS heeft naast de PB287Q van 28 inch ook nog een UHD-beeldscherm van 31,5 inch, de PQ321QE. Dat scherm maakt gebruik van een peperduur IGZO-Paneel van Sharp. Het prijskaartje komt daardoor op bijna 2200 euro. Dan is de 600 euro voor de PB287Q ineens niet zo veel geld meer.

©PXimport

ASUS PB287Q

Score

4,5 sterren

Pluspunten

In hoogte verstelbaar

Zeer lage responstijd

Goede kleurreproductie

Goed contrast

Minpunten

Matige inkijkhoek

Specificaties

Prijs: € 690,-

Website:www.asus.nl

AOC U2868PQU

AOC's U2868PQU heeft hetzelfde door CMO gefabriceerde TN-paneel met een 28inch-beelddiagonaal. Het heeft dan ook dezelfde mooie eigenschappen als de ASUS PB287Q: een resolutie van 3840 x 2160 pixels, maar liefst 1,07 miljard kleuren en een zeer snelle responstijd. Het scherm is door de te verwaarlozen input lag en de lage responstijd ook geschikt voor games. Eén van de grootste voordelen van de AOC U2868PQU is de prijs. Het scherm is met ongeveer 515 euro het goedkoopste UHD-beeldscherm dat er op de markt is. Fijn is dat de voet dertien centimeter in hoogte verstelbaar is, een pivotfunctie heeft en beschikt over een usb3.0-hub.

©PXimport

Aan de achterkant treffen we alle wenselijk aansluitingen aan: VGA, DVI-D, HDMI en DisplayPort. Je ontkomt er niet aan om het scherm via DisplayPort aan te sluiten. Dit is de enige manier om met de 3840 x 2160 resolutie een bruikbare refreshrate van 60 Hz te krijgen. De U2868PQU heeft standaard een redelijke kleurreproductie, maar heeft kalibratie nodig als je het wilt gebruiken voor fotobewerking. Net als op ASUS' scherm is vooral de verticale inkijkhoek matig. Het is opvallend dat het scherm van AOC hier meer last van heeft dan de andere twee geteste UHD-schermen. Daarnaast heeft het door ons geteste exemplaar lichtlekkage bij de randen van het paneel. Dit valt voornamelijk op bij gebruik in een donkere kamer.

©PXimport

AOC U2868PQU

Score

4 sterren

Pluspunten

Relatief lage prijs

In hoogte verstelbaar

Usb 3.0

Zeer lage responstijd

Minpunten

Matige inkijkhoek

Lichtlekkage

Specificaties

Prijs: € 510,-

Website:www.aoc-europe.com/nl/

Samsung U28D590D

Ook Samsungs U28D590D bevat het 28inch-UHD-paneel van CMO. De voor- en nadelen qua beeldkwaliteit zijn dan ook grofweg gelijk aan die van de andere schermen. Het grootste nadeel is ook bij dit scherm de matige inkijkhoek. De kleurreproductie is voor een TN-paneel dan weer behoorlijk goed, zelfs zonder kalibratie meten we een gemiddelde Delta E van 2,56. Dat is voldoende voor fotobewerking. In tegenstelling tot ASUS en AOC, voorziet Samsung zijn UHD-scherm niet van een in hoogte verstelbare voet en dat is jammer in deze prijscategorie. De bediening van het OSD-menu gaat met een JOG-knop aan de achterkant.

©PXimport

Dit is dezelfde bediening die we ook terug vinden op nieuwe Samsung televisies. Dit is, op een afstandsbediening na, veruit de prettigste manier van het bedienen van het OSD-menu. Je gebruikt de knop als een stick, waarmee je eenvoudig door het OSD-menu bladert en het instelt. Het scherm is voorzien van tweemaal HDMI en eenmaal DisplayPort 1.2. Als je het scherm op 60 Hz wilt aansturen, ben je genoodzaakt om gebruik te maken van DisplayPort en moet je pc of notebook eveneens DisplayPort 1.2 ondersteunen. Voor gamers is het scherm ook geschikt. De responstijd is zeer laag en het scherm heeft geen last van input lag. Er is iets sprake van lichtlekkage in de hoeken, maar dit is alleen zichtbaar in een donkere ruimte.

©PXimport

Samsung U28D590D

Score

4 sterren

Pluspunten

Zeer lage responstijd

Goede kleurreproductie

Handige bediening OSD-menu met JOG-knop

Minpunten

Niet in hoogte verstelbaar

Matige inkijkhoek

Specificaties

Prijs: € 580,-

Website: www.samsung.nl

Conclusie

Het door CMO geproduceerde 28inch-paneel maakt UHD-schermen met een prijs tussen 500 en 600 euro mogelijk. Het paneel maakt gebruik van TN-technologie, maar is wel een flink stuk beter dan een doorsnee TN-paneel. Toch is vooral de verticale inkijkhoek een stuk slechter dan die van een IPS-scherm. Als we Samsungs U28D590D met die andere schermen vergelijken, missen we de extra features. Zo ontbreekt er een usb3.0-hub, MHL-ondersteuning, wandmontagemogelijkheid en is het scherm niet in hoogte verstelbaar.

De U2868PQU van AOC heeft een hoop te bieden voor een relatief lage prijs. Het scherm combineert een UHD-resolutie met ergonomische functies, een usb3.0-hub en MHL-ondersteuning. De ASUS PB287Q is de duurste van de drie geteste UHD-beeldschermen. We vinden het wel het beste scherm, en met MHL-ondersteuning, een in hoogte verstelbare voet en een wandmontage-optie is het scherm functioneel erg compleet. Het enige nadeel van de PB287Q is dan nog de matige inkijkhoek, maar daar hebben de andere schermen ook last van. De PB287Q is wat ons betreft de beste keuze als je op zoek bent naar een UHD-scherm van 28 inch. Houd er wel rekening mee dat je een grafische kaart met DisplayPort 1.2 nodig hebt om de schermen op 60 Hz aan te sturen.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!