12 hardware-tips voor een supersnelle pc
Na een aantal jaar heeft iedere pc merkbaar last van slijtage. De systeemkast wordt erg heet, de harde schijf blijft maar ratelen en programma's starten tergend langzaam op. Tijd om je handen uit de mouwen te steken! Met onderstaande tips draait je computer weer als een zonnetje.
Tip 1 - Afstoffen
Bij systemen die al een tijdje meegaan, is het zinvol om de boel eens grondig af te stoffen. Uiteraard bedoelen we dan de binnenkant van de systeemkast. Als ventilators en koelgaten zijn dichtgeslibd, dan loopt de temperatuur binnen de behuizing behoorlijk op. Het gevolg is dat diverse hardware-onderdelen niet meer maximaal kunnen presteren, zoals de videokaart en processor. De behuizing van een desktop-pc maak je eenvoudig open door bijvoorbeeld twee schroefjes los te maken. Lees ook: Zo houd je Windows 10 fris en schoon.
©PXimport
Tip 1 - Een ventilator maak je zo nodig even los, waarna je stofresten met een compressor of kwastje verwijdert.
Het verwijderen van stof kan op diverse manieren. Een stofzuiger raden we in principe af, omdat je hiermee onderdelen gemakkelijk beschadigt wanneer de stofzuigermond gevoelige onderdelen raakt. Als alternatief veeg je stofresten weg met een klein kwastje. Via een compressor of busje perslucht lukt het om het stof van insteekkaarten, ventilators, koelgaten en het moederbord weg te blazen. Zijn er grote stofsubstanties in de desktop aanwezig, dan kun je voorzichtig de stofzuiger hanteren. Een voorwaarde is wel dat de zuigmond van plastic is.
Tip 2 - Extra RAM-modules
De virtuele bureaubladen van Windows 10 lenen zich uitstekend voor multitasken. Misschien gebruik je hierdoor vergeleken met eerdere Windows-versies meer programma's tegelijkertijd. Dit zorgt ervoor dat er meer werkgeheugen (RAM) gebruikt moet kunnen worden voor het snel laden van bestanden. Als je computer te weinig werkgeheugen heeft, is een traag systeem het gevolg. Je controleert eenvoudig of er sprake is van geheugentekort. Open alle programma's die je normaliter tegelijkertijd gebruikt, bijvoorbeeld een fotobewerker, muziekdienst, chatclient, tekstverwerker, e-mailprogramma en browser. Zodra alles eenmaal is opgestart, druk je op de sneltoets Ctrl+Shift+Esc voor het openen van Taakbeheer.
©PXimport
Tip 02 Gebruik het hulpprogramma Taakbeheer om het geheugenverbruik te controleren.
Navigeer naar het tabblad Prestaties en klik op Geheugen. Je ziet precies hoeveel geheugencapaciteit er nog beschikbaar is. Wanneer zo'n tachtig procent van het geheugen is gereserveerd, loont het de moeite om extra geheugen bij te plaatsen. Bezoek de website www.geheugen.com om uit te zoeken welke RAM-modules er compatibel zijn met jouw pc. De montage is eenvoudig gepiept, want je hoeft de RAM-modules alleen maar in een vrije geheugenbus te klikken. Het besturingssysteem herkent automatisch de aangesloten hardware. Let voor de aanschaf wel even op hoeveel RAM en welk geheugentype het moederbord van een desktop-pc of laptop ondersteunt. Naast de capaciteit speelt ook de snelheid van het werkgeheugen een belangrijke rol. Deze eigenschap staat in de specificaties aangegeven in megahertz (MHz). Hoe hoger de waarde hiervan is, hoe sneller het werkgeheugen presteert.
Tip 3 - Hogere kloksnelheid
In de vorige tip heb je al even kennisgemaakt met Taakbeheer. Als je dit hulpprogramma nogmaals opent en naar Prestaties / Processor navigeert, zie je hoeveel procent van de beschikbare rekenkracht er momenteel in gebruik is. Bij een hoog percentage is het zinvol om je processor te overklokken, mits jouw cpu deze functie ondersteunt. Vanwege een hogere klokfrequentie presteert het systeem dan sneller, omdat er binnen dezelfde tijd meer berekeningen mogelijk zijn. De chipfabrikanten Intel en AMD voeren bij de productie van veel processors een ruime veiligheidsmarge in, waardoor je een hogere klokfrequentie kunt instellen.
©PXimport
Tip 03 Vanuit het BIOS of de UEFI bieden veel processors de mogelijkheid om de klokfrequentie handmatig te verhogen.
Er is wel een risico aan overklokken verbonden, vooral oververhitting en snellere slijtage kunnen voor problemen zorgen. Bovendien vervalt mogelijk de garantie. Goed om te weten is dat het in de praktijk nauwelijks problemen geeft om de klokfrequentie met pakweg twintig procent op te voeren, maar helemaal zonder risico is overklokken dus niet. Het opschakelen van de processor kan op twee manieren. Je kunt in het BIOS of de UEFI de instellingen handmatig opvoeren. Dat is geen alledaags klusje, dus je moet wel weten wat je doet. Gelukkig zit er bij moderne moederborden vaak speciale software meegeleverd, waarmee je eenvoudiger kunt overklokken. Aan de hand van kant-en-klare profielen lukt het hiermee eenvoudiger om de processorsnelheid op te voeren.
Stresstest
Heb je de processor ingesteld op een hogere klokfrequentie? Middels een stresstest stel je het systeem continu bloot aan een maximale belasting. Op die manier achterhaal je eenvoudig of de verhoogde kloksnelheid nadelige gevolgen heeft voor de stabiliteit van het systeem. Je doet hiervoor een beroep op Prime95. Selecteer in dit programma de instellingen Just Stress Testing en In-place large FFTs om de stresstest uit te voeren. Laat het programma vervolgens een paar uur draaien. Valt het systeem niet uit? In dat geval blijft de computer bij een hoge belasting stabiel en is het overklokken geslaagd!
©PXimport
De stresstest van Prime95 belast de processor continu met honderd procent.
Tip 04: Snellere processor
Is overklokken niet mogelijk of blijft het gewenste effect achterwege? Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om een snellere processor in te bouwen. Het loont bijvoorbeeld de moeite om een relatief trage Intel Core i3-processor te vervangen voor een Core i7-exemplaar. Het aanschaffen van een cpu is vaak wel een prijzige aangelegenheid, want dit is doorgaans het duurste onderdeel van de pc. Bovendien ben je voor de keuze afhankelijk van de beschikbare socket op het moederbord. Controleer daarom de specificaties van het moederbord om te zien welke type socket jouw pc accepteert.
©PXimport
Tip 4 - Controleer altijd of de nieuwe processor past op de socket van het moederbord.
De beoogde processor dient vervolgens dezelfde socket te ondersteunen. Weet je niet welke socket er op het moederbord is gehuisvest? Installeer dan het gratis tooltje CPU-Z om het type moederbord te achterhalen. Bekijk vervolgens de specificaties op de website van de fabrikant. Als je eenmaal een processor hebt uitgekozen, is het zaak om het onderdeel netjes in te bouwen. Hiervoor is het noodzakelijk om het moederbord tijdelijk van de behuizing te verwijderen. Je maakt eerst de cpu-koeler los van de oude processor voordat je het rekencentrum vervangt. Op de achterkant van de nieuwe processor doe je een laagje koelpasta, waarna je de cpu-koeler monteert. Breng alles terug in oude staat en geniet van een snellere pc! Meer hulp bij het vervangen van je processor? Hier vind je een stappenplan.
Tip 5 - Hardwareversnelling
Sommige videokaarten helpen de processor een handje door bepaalde rekentaken over te nemen. Gunstig, want de processor houdt hierdoor meer rekenkracht over voor andere zaken. Een voorwaarde is wel dat de gebruikte software hardwareversnelling door de videokaart ondersteunt. De bekende fabrikant NVIDIA produceert GeForce-kaarten met ondersteuning voor CUDA.
Zware applicaties die overweg kunnen met deze programmeeromgeving lopen hierdoor een stuk vlotter op je pc. Onder meer Adobe Premiere Elements Pro, AutoCad en sommige games ondersteunen deze technologie. AMD's videokaarten doen een beroep op de programmeercode OpenCL om zware rekentaken uit te voeren. Als je de processor wilt ontlasten, is het slim om een videokaart met ondersteuning voor hardwareversnelling in te bouwen.
©PXimport
Tip 5 - Aan de hand van de programmeertaal CUDA nemen GeForce-kaarten rekentaken van de processor over.
Tip 6 - Turbostand
Bepaalde processors van Intel en AMD overklokken zichzelf automatisch als het systeem daarom vraagt. Wanneer je bijvoorbeeld veel programma's tegelijkertijd hebt openstaan of een mooie game speelt, schakelt het rekencentrum vanzelf een tandje bij. Intel noemt deze technologie Turbo Boost, terwijl AMD de naam Turbo CORE gebruikt. Als je computer een geschikte processor aan boord heeft, controleer je in het BIOS van de pc of de turbostand is ingeschakeld.
Tijdens het opstartproces van het systeem druk je op een bepaalde sneltoets om het BIOS te openen, bijvoorbeeld F2 of Delete (de exacte toets is op sommige systemen verschillend). Vervolgens controleer je bij de instellingen van de processor (cpu) of de turbostand actief is. Haal vervolgens het maximale uit je processor.
©PXimport
Tip 6 - Als je processor een turbostand heeft, zet je die in het BIOS van de pc aan.
Tip 7 - SSD inbouwen
Een andere upgrade om je pc aanzienlijk te versnellen, is door je harde schijf te vervangen door een SSD. In tegenstelling tot een klassieke harde schijf, bevat een SSD geen roterende onderdelen. Hierdoor heeft dit opslagtype minder tijd nodig om data te vinden. Wanneer je alle systeembestanden van het besturingssysteem op een SSD bewaart, zal de computer aanzienlijk sneller opstarten.
©PXimport
Tip 6 - In de meeste desktop-pc's en laptops past een SSD van 2,5 inch.
Lijkt dat je wel wat? Schaf dan een SSD met voldoende opslagcapaciteit aan en kopieer de C-schijf naar deze nieuwe opslagdrager. Omdat een SSD meestal hetzelfde formaat heeft als een 2,5inch-schijf, kun je dit opslagtype in bijna iedere desktop kwijt. Wel is er vaak een aparte houder of beugel vereist. Pc's met een mSATA- of M.2-aansluiting kunnen ook smallere varianten van een SSD herbergen. Na de bevestiging sluit je twee SATA-kabels aan op het moederbord en de voeding. Tot slot is het nodig om de gegevens van je C-schijf van de harde schijf te verplaatsen naar de onlangs toegevoegde SSD. Dit proces noemt men klonen. Je doet hiervoor bijvoorbeeld een beroep op het gratis programma MiniTool Partition Wizard Free Edition. Hier lees je precies hoe dat werkt.
Tip 8 - Grafische kaart
Bij doorsnee pc's is er een videochip in de processor gemonteerd (shared videokaart). Aan de hand van complexe berekeningen stuurt dit onderdeel beeld naar de monitor. Voor eenvoudige pc-taken is zo'n shared videokaart voldoende, bijvoorbeeld voor het kijken van films en surfen in een browser. Moderne games stellen hoge eisen aan de videokaart wanneer je in de hoogste resolutie zonder haperingen wilt spelen. In dat geval is het beter om een losse videokaart (dedicated) aan te schaffen.
©PXimport
Tip 8 - Games en grafische programma's zien er met een goede dedicated videokaart mooier uit.
Een aparte grafische kaart is in staat om berekeningen sneller uit te voeren en beelden op de monitor vlotter te verversen. Ook voor liefhebbers van foto- en videobewerking is de aanschaf van een losse grafische kaart het overwegen waard. Bepaalde videokaarten nemen zelfs rekentaken van de processor over, mits de gebruikte software deze functie ondersteunt. Het inbouwen van een videokaart is in een desktop-pc een simpel karweitje. Stop de insteekkaart in een vrij PCI Express x16-slot van het moederbord en maak zo nodig het borgschroefje vast.
Tip 9 - Extra fan
Als je besluit om de klokfrequentie van de processor op te voeren of een sneller exemplaar in te bouwen, stijgt mogelijk de temperatuur binnen de systeemkast met enkele graden. Ook extra RAM-modules en een dedicated videokaart geven warmte af. Aangezien een hogere temperatuur een nadelig effect heeft op de systeemprestaties, is het slim om de warmteafvoer te optimaliseren. Bevestig om die reden waar mogelijk een extra ventilator in de behuizing. Een gemiddeld moederbord heeft hiervoor meerdere aansluitingen beschikbaar.
©PXimport
Tip 9 - Met een koelfan voert de pc warme lucht af.
Tip 10 - Meer vermogen
Bij het upgraden van een pc zien veel mensen de voeding over het hoofd. Zeker wanneer het systeem over snellere componenten beschikt, is het energieverbruik vaak hoger. Dit onderdeel moet dus krachtig genoeg zijn om alle onderdelen de benodigde energie te leveren. Mogelijk heb je om die reden een exemplaar met een hoger vermogen nodig. De grootste stroomverbruikers zijn de processor en videokaart. Indien je één van deze of zelfs beide onderdelen hebt vervangen, is het slim om de specificaties van de huidige voeding te controleren. Hulp nodig? Hier vind je een calculator die berekent hoeveel watt het voedingsblok minimaal moet leveren voor optimale systeemprestaties.
©PXimport
Tip 10 - Een snellere processor en videokaart vragen doorgaans meer vermogen van het voedingsblok.
Tip 11 - Netwerkadapter
Als je een pijlsnel thuisnetwerk ambieert, leg je een gigabit-netwerk aan. Dat is vooral een meerwaarde wanneer meerdere computers binnen het netwerk regelmatig zware filmbestanden streamen. Alle hedendaagse pc's hebben hiervoor een gigabit-adapter aan boord. Is jouw systeem al iets ouder en om die reden nog uitgerust met een 100Mbit-netwerkadapter? Vervang dit onderdeel dan voor een gigabit-netwerkkaart en sluit het component aan op een vrij PCI-slot van het moederbord.
©PXimport
Tip 11 - Een gigabit-netwerkkaart is voor enkele tientjes in iedere (online) computerwinkel verkrijgbaar.
Tip 12 - Upgradekit
Vind je het lastig om de juiste onderdelen voor je pc bij elkaar te sprokkelen en eigenhandig te vervangen? Overweeg dan de aanschaf van een zogeheten upgradekit. Veel (online) computerwinkels bieden namelijk kant-en-klare pakketten aan om de hardware van een pc te vervangen. Zo'n pakket bestaat meestal uit een moederbord, processor met cpu-koeler en RAM-modules. Een groot voordeel van een upgradekit is dat je zelf geen rekening meer hoeft te houden met de onderlinge compatibiliteit.
©PXimport
Tip 12 - Een upgradekit bestaat uit een moederbord met voorgemonteerde pc-componenten.
Fijn is bovendien dat in de meeste gevallen alles al is voorgemonteerd. Je hoeft het moederbord alleen nog maar te bevestigen aan de zijwand van de systeemkast. Hiervoor gebruik je afstandsbusjes, want het moederbord mag nooit direct in aanraking komen met de behuizing. Zorg voor een juiste montage, zodat alle poorten via de achterzijde van de pc goed bereikbaar zijn en de kleine stekkertjes van de behuizing op correcte wijze zijn aangesloten op de printplaat. Let bij het uitzoeken van een upgradekit goed op of er voldoende PCI Express-slots vrij zijn voor insteekkaarten, zoals een grafische adapter, geluidskaart en/of tv-tuner. Hou er ook rekening mee dat je misschien een compleet nieuwe Windows-versie moet aanschaffen.
