Zoek je een veilige opslag voor je bitcoins of andere cryptomunten? Er wordt flink geïnnoveerd in deze jonge maar groeiende markt en recent verschenen nieuwe wallets van onbekendere merken zoals Tangem, OneKey en Keystone. We praten je bij over de laatste trends in hardware-wallets.

Als wallet voor cryptovaluta kun je onder andere een app op je smartphone of een extensie in je browser gebruiken. Maar daar kleven wel wat nadelen aan. Het grootste nadeel is dat het relatief onveilig is. Je zou je investeringen bijvoorbeeld kunnen verliezen door een hack of phishing. Bij een hardware-wallet verlaat de privésleutel nooit het bewuste apparaat. Het is opgeslagen in een chip die aan hoge veiligheidseisen voldoet. Daarnaast zijn wallets vaak voorzien van opensource-software en -firmware. Traditionele fabrikanten als Ledger en Trezor hebben er de laatste jaren wat concurrenten bijgekregen, die met interessante innovaties kwamen. We praten je bij over de laatste trends.

Werking hardware-wallet

Een wallet gebruik je om transacties te ondertekenen. Daarmee bedoelen we het versturen van cryptomunten vanuit je wallet naar een ander blockchain-adres. Bij een hardware-wallet moet je transacties altijd via die wallet bevestigen. Daar is immers de privésleutel opgeslagen die nodig is. Hoe makkelijk dat gaat, verschilt per model. Gebruiksgemak is vooral een aandachtspunt als je actief handelt.
Er is ook verschil in de ondersteunde blockchain-netwerken. Bitcoin, Ethereum, Solana en tokens binnen de ecosystemen van Ethereum, Binance Smart Chain en Solana zijn vrij gangbaar. Maar nieuwere projecten zoals Kaspa en Bittensor, die gemeten naar marktwaarde reeds in de top vijftig staan, worden niet altijd (direct) ondersteund. Een leverancier kan zich hiermee onderscheiden. Zo waren Tangem en OneKey er heel vroeg bij met ondersteuning voor Kaspa en brachten ze zelfs een limited edition van hun wallets uit.
Naast gebruiksgemak, moet je ook op de betrouwbaarheid en reputatie van de fabrikant letten. Jonge fabrikanten hebben wat dat betreft nog niet veel tijd gehad om die op te bouwen.

Herstelzin als back-up privésleutel

Als je een wallet in gebruik neemt, krijg je in de regel een door de wallet gegenereerde herstelzin te zien, ook wel seed phrase genoemd. Deze reeks van doorgaans 12 of 24 woorden dient als back-up voor de privésleutel. Je noteert ze op een papiertje dat je veilig opbergt in de kluis. Dit moet je om veiligheidsredenen volledig offline doen. Maak geen foto met je smartphone, zelfs niet tijdelijk. Met deze woorden kan immers je wallet worden hersteld waarna transacties gedaan kunnen worden. We raden ook aan om een hardware-wallet indien mogelijk direct bij de fabrikant zelf te bestellen. Dat geeft vaak meer zekerheid dat deze niet is gemanipuleerd.

Touchscreen

De lichte en compacte Keystone Pro 3 (149,95 euro) en OneKey Touch (299,95 euro) vallen op door hun touchscreen. Daarmee zijn ze Ledger voor: de innovatieve Stax (279 euro) van deze fabrikant laat nog zeker een aantal maanden op zich wachten. Opmerkelijk in die Stax is het zwart-witte e-ink scherm. De Keystone en OneKey hebben een traditioneler touchscreen in kleur van respectievelijk 4 en 3,1 inch. De OneKey is daarmee wat klein voor grotere vingers, maar reageert wel snel en soepel.
Een touchscreen biedt meer gebruiksgemak. Bij de meeste hardware-wallets heb je een minuscuul schermpje voor de belangrijkste details, en enkele knopjes om te navigeren en bevestigen. Acties als het controleren van het adres, en het bevestigen en versturen van een transactie gaan wat omslachtig. Een touchscreen is veel comfortabeler.

Wallet in kaartformaat

Uniek aan de wallet van Tangem is dat het de vorm van een fysieke kaart heeft, vergelijkbaar met een bankpas. De robuuste kaart is voorzien van een NFC-chip en bestand tegen water, stof en lage of hoge temperaturen. Met een smartphone en de Tangem-app (beschikbaar voor Android en iOS) kun je de wallet in gebruik nemen. Met de app beheer je daarna ook je cryptomunten en doe je bijvoorbeeld transacties.
Je koopt de kaartjes van Tangem meestal per set van twee of drie (ongeveer 65 euro). De herstelzin wordt bij de ingebruikname op al deze kaartjes bewaard. Deze blijft dus ook steeds offline en beschermd op de kaart. Je stelt aanvullend een toegangscode in. Die heb je samen met één van de kaartjes nodig om een transactie te bevestigen. Daarbij houd je een kaartje desgevraagd tegen je smartphone. Er is nog een extra biometrische beveiliging mogelijk in de vorm van je vingerafdruk. Het is raadzaam om na de ingebruikname de andere kaart(en) als back-up bij bijvoorbeeld kennissen in de kluis te bewaren. Dat is ook veilig: zonder toegangscode kan niemand iets met de kaart.

Set van twee of drie

We raden aan om een set van drie kaartjes te kopen, in plaats van twee. Koop je namelijk een set van twee, dan heb je bij verlies of diefstal van een van die kaartjes uiteraard nog maar één enkel exemplaar. Heb je een set van drie, dan heb je nog een extra kaartje als back-up. Dat is met name belangrijk als je de toegangscode verliest. Als je die opnieuw in wilt stellen via de app, dan kan dat namelijk alleen als je nog een tweede kaartje hebt.
Overigens kun je er bij het activeren voor kiezen om de herstelzin toch te zien te krijgen. Het voordeel is dat je dan altijd je wallet kunt herstellen. Dat heeft echter niet echt onze voorkeur. Immers, de oplossing van Tangem is juist zo elegant, omdat niemand de herstelzin krijgt te zien en je ook niet hoeft na te denken over het veiligstellen ervan.
Een extra voordeel van de wallet van Tangem is dat je deze overal mee naartoe kunt nemen. Je stopt een van de kaartjes gewoon bij je bankpasjes in je smartphone. Je hebt geen computer nodig om bijvoorbeeld wat cryptomunten naar een kennis te sturen of naar een exchange om te verhandelen. Wil je toch de wereld van DeFi (decentrale financiën) en Dapps (decentrale apps) verkennen, dan kun je in veel gevallen ook verbinding maken met WalletConnect.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.