Je hebt een flink getraind oog nodig om de nieuwe iPhone 15 Pro van de 14 Pro van vorig jaar te onderscheiden. Vooruit, Apples nieuwe smartphone heeft een paar leuke verbeteringen, maar die zitten 'm vooral in de details, met als grootste vernieuwing een extra knop op je telefoon.

Al jarenlang maakt Apple een onderscheid in zijn nieuwe telefoons. Naast een basismodel brengt de techreus ook een Pro-variant uit, waarin traditiegetrouw de écht grote vernieuwingen zitten. Dat is ook dit jaar geen uitzondering: de iPhone 15 Pro heeft een snellere chip, meer cameralenzen en een paar andere upgrades die je niet vindt in de instapvarianten.

Usb-c in de iPhone 15 Pro

De meest noemenswaardige vernieuwing delen de iPhone 15 en 15 Pro wel met elkaar: beide toestellen zijn voortaan voorzien van een usb-c-poort. Dat betekent dat je de iPhone voortaan kunt opladen met dezelfde kabel die je voor een iPad of laptop gebruikt – en je dus minder kabelwirwar mee op reis hoeft te nemen. 

Usb-c-accessoires werken daardoor ook moeiteloos met de nieuwe iPhones. Zo kun je nu dus externe harde schijven direct op je telefoon aansluiten, wat handig is voor bijvoorbeeld videomakers die op hoge resolutie veel beeld willen schieten.

Usb-c- op de Pro-telefoons werken volgens het usb-3-protocol, dat hogere datasnelheden mogelijk maakt. In de praktijk zet je bestanden twintig keer sneller over naar een externe schijf of laptop. Daar moet je dan wel weer de juiste kabel voor in huis hebben, want Apple levert standaard een usb2-kabel bij de iPhones. Toch een klein gemis.

De slimme actieknop kan slimmer

De aloude volumeschakelaar aan de zijkant van de telefoon is vervangen door een actieknop. Die doet in eerste instantie hetzelfde: houd hem ingedrukt en het volume van de telefoon wordt in- of uitgeschakeld. Maar je kunt hem vanuit de instellingen van iOS ook aan andere functies koppelen, zoals het inschakelen van een Focus-modus of het starten van de Dictafoon-app. 

Ook kun je de toets verbinden met Apples eigen Opdrachten-app. Dat maakt hem in theorie heel flexibel: door apps te koppelen en zelf scripts te schrijven, kun je allerlei snelle handelingen mogelijk maken. Wij koppelden bijvoorbeeld een snelkoppeling naar ChatGPT, zodat we de kunstmatige intelligentie snel vragen konden stellen.

Toch missen we nog wat zaken bij deze nieuwe actieknop. Je kunt er op dit moment bijvoorbeeld maar één handeling aan koppelen. Dubbelklikken om iets anders te doen zit er niet in, en je kunt de functie ervan ook niet aanpassen als je bijvoorbeeld een Focus-modus inschakelt. Je kunt er maar één ding mee, en de functie aanpassen is relatief veel gedoe.

Een iPhone van titanium

De iPhone 15 Pro is dit jaar niet gemaakt van aluminium of roestvrijstaal, maar bestaat gedeeltelijk uit titanium. Dat maakt de telefoon iets lichter dan zijn voorganger (zo'n 10 procent). Een klein percentage, maar in de praktijk voelt het significant. De iPhone 15 Pro Max voelt in de hand ongeveer net zo zwaar aan als de kleinere iPhone 14 Pro die we daarvoor gebruikten.

Titanium is stevig, maar tegelijkertijd ook een zachter metaal. De kans op krassen is daardoor wel iets groter dan bij de iPhone Pro's van voorgaande jaren. Daarnaast wordt het metaal niet geanodiseerd, waardoor diepe krassen op bijvoorbeeld een zwarte iPhone 15 Pro extra opvallen: de oorspronkelijke kleur van het materiaal kan dan opeens naar boven springen.

Wellicht is dat de reden dat Apple toestellen ook in een 'natuurlijke kleur' verkoopt: deze variant heeft eveneens een geborstelde rand, maar dan in de kleur van het materiaal.

Verder zoomen, slimmere portretten

Op cameragebied heeft de iPhone dit jaar geen grensverleggende veranderingen meegekregen. Wederom wordt een 48megapixel-camera als hoofdcamera ingezet. Formeel met een nieuwe sensor, maar in de praktijk hebben we geen echte verschillen kunnen ontdekken. Wel kun je nu de focaallengte van de lenzen instellen, zodat een beeld iets meer kan worden ingezoomd zonder dat het afbreuk doet aan de resolutie. In de praktijk geeft het meer zoomopties naar de reguliere knoppen die tussen lenzen wisselen.

Op de iPhone 15 Pro Max kun je tot maar liefst vijf keer zoomen dankzij een speciaal periscoopsysteem in de telelens. Dat is alsnog minder ver dan wat sommige Samsung-telefoons kunnen, die tot wel tien keer optisch kunnen zoomen, maar het beeld bij Apple lijkt wel stabieler en lichter. 

Daarnaast heeft de iPhone 15 Pro dezelfde verbeteringen voor de portretcamera die je ook in de gewone iPhone 15 vindt. Detecteert de camera een persoon of dier in het beeld, dan wordt automatisch diepte-informatie vastgelegd, zodat er later een portret met onscherpe achtergrond van kan worden gemaakt. Je kunt bij het bewerken ook de focus op het onderwerp veranderen. 

Een gaming-chip in de iPhone 15 Pro

De iPhone 15 Pro en Pro Max hebben voor het eerst een processor met een 'Pro'-noemer in de naam: de A17 Pro. Daarmee lijkt Apple te beloven dat deze chip in staat is tot serieuzere prestaties, waarbij de nadruk vooral ligt op ray-tracing. Deze techniek wordt door moderne spelcomputers gebruikt voor zeer realistische lichteffecten in games.

We konden alvast de iPhone-versie van de consolegame Resident Evil Village proberen en dat zag er indrukwekkend uit. Het is alsof je een gameconsole in je broekzak hebt zitten, al is een extra controller wel handig om alles goed te besturen. Dankzij de usb-c-poort is het sowieso eenvoudig om een monitor of tv aan de iPhone te koppelen.

Diezelfde chip lijkt op het moment wel met problemen te kampen: klanten melden dat hun telefoon buitengewoon warm kan worden. Dat zou vooral liggen aan de koeling er omheen, want door de aluminium behuizing wordt de warmte niet goed afgevangen. We hebben daar bij onze tests zelf overigens niet heel veel van gemerkt, dus dit probleem lijkt wisselend te spelen.

Meer accu in een Pro Max

Qua batterij doen beide iPhones het prima: bij onze tests haalden we de Pro Max 's avonds van de lader en hadden we rond het einde van de dag nog ruim twintig procent tot onze beschikking. Bij gamen of gps-intensieve activiteiten liep hij wat sneller leeg, maar we hoefden hem eigenlijk nooit tussentijds op te laden.

Volgens Apple is de kleinere Pro iets langer op een dag te gebruiken en dat zien we ook terug in een snelle batterijtest. Al zien we ook daarbij geen reden dat hij het niet een dag zal volhouden.

In de details

Een actieknop, een lichtere behuizing, ray-tracing en usb-c 3: het zijn vernieuwingen die de iPhone 15 Pro weer iets beter maken, maar het zijn ook geen zaken om écht over naar huis te schrijven. 

Wie al jarenlang wacht op een nieuwe iPhone kan prima overstag naar deze, maar heb je nog een iPhone 12 of nieuwer? Dan is het ook niet een gek idee om nog een jaartje te wachten. Of om te gaan voor het basismodel van de iPhone 15, die met zijn lagere prijs en Pro-functies uit de 14-reeks ook hartstikke oké is.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.

Blijft de deur van je wasmachine dicht, ook al is het programma afgelopen, en krijg je hem niet open? Dat probleem komt vaak voor en heeft meestal een eenvoudige oorzaak. In dit artikel noemen we vijf redenen waarom de deur niet opengaat en wat je zelf kunt doen om dat snel en veilig op te lossen.

Ook interessant: Slimmer wassen: deze functies maken je wasmachine nét even handiger

Het komt vaker voor dan je denkt: de wasmachine is klaar, maar de deur weigert open te gaan. Lastig, zeker als je schone was nog nat in de trommel ligt. Gelukkig is er meestal geen reden tot paniek. Vaak ligt het aan een simpele oorzaak die je zelf kunt oplossen.

1 - Water in de trommel

De meest voorkomende boosdoener is achtergebleven water. Zolang er water in de machine zit, blijft de deur bewust op slot om lekkage te voorkomen. Zie je nog water in de trommel? Start dan opnieuw het afvoerprogramma. Werkt dat niet, maak dan het filter onderin schoon en laat via het slangetje of de opening het restwater weglopen. Vaak schiet de deur daarna vanzelf los.

2 - Het kinderslot is ingeschakeld

Sommige modellen hebben een kinderslot of extra beveiliging. Staat dit ingeschakeld, dan blijft de deur dicht, ook al is het programma afgerond. Controleer in de handleiding hoe je het slot uitschakelt. Meestal gaat het om een combinatie van knoppen op het display. Pas als dit is gedeactiveerd, kun je de deur openen.

©Engin Akyurt

3 - Elektronische vertraging of reset

Bij veel moderne machines zit er enkele minuten vertraging tussen het einde van het programma en het ontgrendelen van de deur. Even wachten kan dus al genoeg zijn. Blijft de deur toch op slot, haal de stekker er een paar minuten uit en sluit hem opnieuw aan. Zo wordt de elektronica gereset en komt de deur vaak alsnog vrij.

4 - Handmatige noodontgrendeling

Lukt het nog steeds niet, dan is er vaak een handmatige oplossing. De meeste wasmachines hebben een noodontgrendeling, meestal te vinden achter het klepje bij het filter of onderaan de machine. Door hier voorzichtig aan te trekken, kun je de deur veilig openen zonder schade. Raadpleeg de handleiding voor de exacte plek en werkwijze.

5 - Defecte vergrendeling

Als geen van deze stappen helpt, kan de vergrendeling zelf kapot zijn. Dit onderdeel slijt met de tijd en kan uiteindelijk defect raken. Soms helpt het tijdelijk om de machine spanningsvrij te maken, maar blijft de deur gesloten, dan is vervanging van het slot nodig. Dit is werk voor een monteur.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijft de deur hardnekkig dicht of merk je andere signalen, zoals vreemde geluiden of een brandlucht, stop dan direct met zelf proberen. Forceren kan schade veroorzaken. In dat geval is het verstandig een monteur te bellen.

Een geblokkeerde deur hoeft in elk lang niet altijd een groot probleem te zijn. Vaak is een eenvoudige reset, het verwijderen van restwater of het uitschakelen van het kinderslot al genoeg. Lukt het niet, dan kan de noodontgrendeling of een monteur uitkomst bieden. Met regelmatig onderhoud en een beetje oplettendheid verklein je de kans dat je opnieuw voor een gesloten deur staat.