Fairphone 3 - repareerlijkheid van Nederlandse bodem

De kans dat je Fairphone kent, is niet zo groot. De smartphonefabrikant bestaat pas zes jaar en verkocht in die tijd twee toestellen, de Fairphone 1 en 2. Samen zijn die 170 duizend keer verkocht, vertelde Fairphone-ceo Eva Gouwens bij de presentatie van de Fairphone 3 in Berlijn waar Computer!Totaal ook aanwezig was. Ik had het toestel al een week in gebruik en hieronder lees je wat de Fairphone 3 zo bijzonder maakt en hoe hij als smartphone presteert.

Fairphone 3 ontwerp: uniek in zijn soort

Drie jaar geleden schreven we in onze Fairphone 2 review dat het fijn was dat je het toestel deels uit elkaar kon halen om bijvoorbeeld het scherm en de accu te vervangen. De Fairphone 3 borduurt hierop voort omdat de fabrikant het belangrijk vindt dat je zelf zoveel mogelijk onderdelen kan vervangen. Bijvoorbeeld omdat je het toestel hebt laten vallen en het scherm of de camera stuk is, of omdat de accuduur na een paar jaar terugloopt.

Vervangende onderdelen zijn te bestellen via de webwinkel van Fairphone. Een nieuwe batterij kost drie tientjes, een camera (voor achterop) vijftig euro en voor een nieuw scherm betaal je negentig euro.

In de doos van de Fairphone 3 zit een kleine #00-schroevendraaier. Klik de semitransparante achterkant van de smartphone los, haal de batterij er met je vingers uit en je kijkt tegen de binnenkant aan. Hier is ruimte voor twee simkaarten én een micro-sd-kaartje en dat is fijn. Met de schroevendraaier haal je de dertien (standaard) schroefjes los. Vervolgens druk je het display wat omhoog en komt hij los van de rest van de behuizing.

Nu kan je onderdelen vervangen, al spreekt Fairphone liever over modules. Het scherm is zo'n module, net als de luidspreker, de camera achterop, de usb-c-aansluiting, de selfiecamera met 3,5mm-poort en het pcb (de printplaat). Om deze modules te verwijderen, gebruik je opnieuw de schroevendraaier en moet je de connectoren loskoppelen. Dat laatste kan volgens Fairphone met je vingers, maar vlot ging dat niet. Het was prettig geweest als er in de doos een hulpstukje zat om dit klusje sneller en comfortabeler te klaren. In zijn algemeenheid werkt het concept wel heel aardig en kun je binnen een kwartier het scherm of een andere module vervangen.

Mogelijk nieuwe modules in de toekomst

Het modulaire ontwerp is niet alleen handig omdat je modules kan vervangen, het maakt ook de weg vrij voor betere modules in de toekomst. Twee jaar na de release van de Fairphone 2 bracht de fabrikant een nieuwe, betere cameramodule uit die je achterop de smartphone kon bevestigen. Zo maakte een ouder toestel plots mooiere foto's en video's.

Fairphone-ceo Eva Gouwens laat desgevraagd aan Computer!Totaal weten dat het bedrijf onderzoek doet naar modules die het in de toekomst kan en wil uitbrengen voor de Fairphone 3. Welke dat zijn en wanneer ze uitkomen, kan ze nog niet vertellen. "Maar dat duurt echt nog wel even, want de smartphone moet nog uitkomen en heeft voorlopig hele goede hardware."

Het doel van de repareerbaarheid is dat gebruikers zo lang mogelijk met de Fairphone 3 doen. Een kapot onderdeel kan vervangen worden, in plaats van dat je direct een heel nieuw toestel moet kopen. Gouwens ziet graag dat je de smartphone vijf jaar gebruikt. Fairphone belooft daarom minstens vijf jaar lang modules te verkopen en software-updates te verspreiden. Een heel nobel streven, en later gaan we dieper in op de software(ondersteuning).

Duurzaamheid en eerlijkheid voorop

Fairphone profileert zichzelf niet alleen als een fabrikant die repareerbare smartphones uitbrengt. Die toestellen zijn namelijk ook zoveel mogelijk gemaakt van duurzaam gewonnen grondstoffen en in elkaar gezet door Chinese fabrieksmedewerkers die goed behandeld worden. Twee punten waar je andere smartphonefabrikanten niet over hoort. Dat heeft een reden: eerlijkere grondstoffen en fabrieksmedewerkers met normale salarissen maken een smartphone duurder. En aangezien iedereen een zo goedkoop mogelijk toestel wil, bevatten praktisch alle modellen goud, kobalt en andere materialen uit bijvoorbeeld conflictmijnen. Die smartphones worden vervolgens in Azië in elkaar gezet door mensen die slecht betaald krijgen en veel moeten overwerken.

Het is een goede zaak dat Fairphone hier niet aan meedoet. Maar een volledig duurzame smartphone bestaat niet en is voorlopig ook niet haalbaar, vertelt Gouwens. Het gaat nog jaren duren voordat alle tientallen materialen in een toestel duurzaam gewonnen worden. Het bedrijf hoopt deze ontwikkeling te versnellen door andere smartphonemerken te stimuleren om ook voor duurzaamheid te kiezen.

Geen oplader, maar deze moet je hebben

Nu je weet waarom en in hoeverre de Fairphone 3 uit elkaar te halen is en wat het bedrijf bedoelt met een duurzame smartphone, is het tijd om de verpakking en het toestel beter onder de loep te nemen. Wat direct opvalt is dat er geen stekker en oplaadkabel in de doos zitten. Fairphone laat die achterwege omdat je waarschijnlijk zelf al een oplader hebt, maar dit scheelt de fabrikant natuurlijk ook geld. Omdat de Fairphone 3 snelladen ondersteunt, kan je het beste een Quick Charge 3.0-gecertificeerde oplader (18W) kopen. Dan laadt de accu het beste en snelste op. Er zijn heel veel Quick Charge 3.0-laders. Fairphone verkoopt er zelf een voor twintig euro (exclusief kabel).

Lompe, dikke behuizing

Dat het handige modulaire ontwerp een keerzijde heeft, blijkt als we de Fairphone 3 in gebruik nemen. De smartphone heeft een 5,7 inch scherm met langere 1:2-verhouding en kan daarom relatief compact zijn. Dat is niet zo, want boven en onder het scherm zitten grote randen (bezels). Die geven het toestel een gedateerd uiterlijk en maken hem langer/hoger dan smartphones met een groter scherm maar smallere randen. Voor een relatief kleine smartphone is de Fairphone 3 met 189 gram ook zwaar. Dat vinden we niet per se een nadeel, wel een aandachtspunt. Het toestel is met zijn IP54-certificering bestand tegen een beetje water en stof: altijd fijn.

Een ander aandachtspunt is de achterkant, die gemaakt is van meer dan vijftig procent gerecycled plastic. Het materiaal krast snel en daarom is het meegeleverde hoesje geen overbodige luxe.

Andere dingen die opvallen zijn de positionering van de vingerafdrukscanner achterop (die had wat lager gemogen) en de knoppen, die allemaal op de linkerzijkant zitten. Niet ideaal voor rechtshandigen. Los daarvan moet je de knoppen hard indrukken en dat is wennen. Fijn is dat het toestel een 3,5mm-hoofdtelefoonaansluiting heeft, een feature die op steeds meer toestellen ontbreekt.

Scherm valt wat tegen

Het scherm meet zoals eerder gezegd 5,7 inch. Een prima formaat wat ons betreft, zeker omdat veel mensen een scherm van 6 inch of meer wel erg fors vinden. De Fairphone 3 is net wel of net niet met één hand te bedienen, dat zal per persoon verschillen.

De schermkwaliteit valt wat tegen. Weliswaar is de scherpte dik in orde door de full-hd-resolutie, op andere zaken doet het display het minder goed. Het lcd-paneel heeft een relatief lage maximale helderheid en daarom kan je het scherm niet goed aflezen in direct zonlicht. De minimale helderheid is juist erg hoog. Als je 's avonds in bed nog op je telefoon kijkt, is de hoeveelheid licht van het display oncomfortabel fel. De kleurweergave is bovendien niet natuurlijk en er is ook een grote grijsafwijking. Kortom: beelden ogen niet zo realistisch en fraai als op duurdere toestellen zoals de Samsung Galaxy S10.

Specificaties

Een blik op de specificatielijst van de smartphone toont niets verrassends. Een Snapdragon 632-processor, 4GB werkgeheugen en 64GB opslaggeheugen zijn prima onderdelen. Voor een toestel van twee- a driehonderd euro dan. De Fairphone 3 kost 450 euro en voor dat geld zijn er modellen met betere hardware verkrijgbaar. Maar ja, die zijn weer niet duurzaam gefabriceerd.

Op dit moment hebben we niets te klagen over de hardware van de Fairphone 3. De smartphone is vlot in gebruik en heeft genoeg opslagruimte, inclusief een micro-sd-slot. De vraag is: hoe snel is het toestel over een paar jaar? Fairphone wil de smartphone minimaal vijf jaar software-updates geven en het is mogelijk dat de Android-update van 2022 krachtigere hardware vereist dan de Fairphone 3 heeft. De processor updaten als een module klinkt handig maar is nagenoeg onmogelijk, laat Miquel Ballester Salvà van Fairphone ons weten. Dit is namelijk één van de onderdelen die het kloppend hart vormt van het toestel, en daarom is het heel lastig om 'm te vervangen door een nieuwere, betere chip.

Batterij en accuduur

Eerder schreven we al dat je de accu van de Fairphone 3 binnen tien seconden kan verwijderen. Dat is tegenwoordig een zeldzaamheid in smartphones. Helaas, want het is heel handig. Stop een extra accu in je tas of zak en wanneer de smartphone bijna leeg is, verwissel je de batterij en heb je weer een vol toestel. Dat is veel praktischer en sneller dan een powerbank meezeulen of een stopcontact zoeken. Fairphone verkoopt een losse accu voor dertig euro.

De accuduur van de smartphone is goed, maar niet indrukwekkend. Bij normaal gebruik houdt de batterij het probleemloos een lange dag vol, maar dan moet hij 's nachts of 's ochtends wel aan de oplader. Als je veel gamet of uren navigeert, moet je eerder op zoek naar stroom - bijvoorbeeld in de vorm van een extra accu.

Het opladen is een dingetje, want je moet - zoals we ook al schreven - zelf een stekker en usb-c-kabel regelen. Als je een Quick Charge 3.0-oplader komt, is de accu na iets meer dan een uur weer bijna vol.

Camera

Voorop de smartphone zit een 8 megapixel selfiecamera. Die klaart de klus en maakt prima selfies, maar verwacht geen wonderen. Op de achterkant zit een 12 megapixel camera met dubbele flitser. Opvallend, want tegenwoordig hebben praktisch alle smartphones twee, drie of zelfs vier cameralenzen.

De Fairphone 3 is een uitzondering, net als de - niet in Nederland verkrijgbare - Google Pixel 3a. Hij heeft ook dezelfde sensor, een IMX363 van Sony. De Pixel weet hier hele fraaie foto's mee te schieten en dat is deels te danken aan Google's uitstekende software. Fairphone claimt ook geavanceerde optimalisaties te hebben doorgevoerd en inderdaad: de smartphone maakt mooie plaatjes. Overdag dan, want in het (schemer)donker treedt er aardig wat ruis op en verliest het beeld aan scherpte. Mogelijk kan Fairphone de camera verbeteren via updates. Mijn toestel gebruikte namelijk nog (net) niet-definitieve software.

Software

Op de Fairphone 3 is bij de release Android 9.0 (Pie) geïnstalleerd, de meest actuele versie. Binnenkort verschijnt Android 10 en zal zal blijken hoe snel Fairphone de update kan uitrollen naar zijn nieuwste smartphone. Het updatebeleid is veelbelovend: de fabrikant garandeert minimaal vijf jaar softwareondersteuning. De meeste merken houden het op twee jaar, OnePlus en Google zijn enkele uitschieters naar drie jaar. Daar houdt het op.

Of Fairphone de vijf jaar daadwerkelijk redt, is nu natuurlijk niet te zeggen. Het bedrijf heeft in ieder geval goede papieren. De Fairphone 2 die eind 2015 uitkwam, krijgt nog steeds updates. Niet vaak en hij loopt flink achter met Android-versies, maar Fairphone zegt hier geleerd van te hebben en belooft beterschap met het derde model.

De software zelf is een nagenoeg niet-aangepaste Android-versie. Bij de installatie van het toestel krijg je het verzoek om populaire apps te downloaden. De een zal er blij gebruik van maken, de ander negeert het. Verder bevat de software geen extra apps en zijn er ook geen visuele of technische aanpassingen verricht. Stock-Android dus en dat is fijn, want het besturingssysteem is gebruiksvriendelijk en uitgebreid genoeg.

Conclusie: Fairphone 3 kopen?

De Fairphone 3 is zonder twijfel de meest bijzondere smartphone die ik in de afgelopen jaren gebruikt heb. Niet omdat hij de beste specificaties of een indrukwekkende prijs-kwaliteitsverhouding heeft, zeker niet. De camera en accuduur zijn bijvoorbeeld prima, maar het scherm valt tegen en de Fairphone 3 is minder krachtig dan de concurrentie. Hij is interessant omdat de fabrikant zich inzet voor een zo duurzaam mogelijke smartphone. Met de Fairphone 3 koop je een toestel dat beter is voor het milieu en voor de mensen die over de hele wereld direct en indirect bijdragen aan de productie. Daar betaal je een meerprijs voor, zoals je ook meer betaalt voor een fairtrade product uit de supermarkt.

Los van het eerlijkere karakter is de Fairphone 3 ook opvallend omdat je hem grotendeels zelf kan repareren. Dat is een unicum in de smartphoneindustrie. Daarnaast belooft de fabrikant in de toekomst modules om het toestel te upgraden en krijg je jarenlang updates. Of dat laatste lukt en zo ja hoe vlot de smartphone blijft, is echter nog de vraag.

De combinatie van eerlijkheid, repareerbaarheid en lange softwareondersteuning maakt de Fairphone 3 uniek in de overvolle smartphonewereld. Dat is een eerste overwinning. Nu moeten de verkoopcijfers uitwijzen of mensen bereid zijn 450 euro neer te leggen voor het duurzaamste jongetje van de klas.