De Fairphone 3 is een hele bijzondere smartphone. Het is de enige Nederlandse telefoon, hij is gemaakt met oog op mens en milieu en je kan hem bijna helemaal uit elkaar halen om onderdelen te vervangen. De afgelopen weken hebben we het 450 euro kostende toestel getest en in deze Fairphone 3 review lees je onze bevindingen.

De kans dat je Fairphone kent, is niet zo groot. De smartphonefabrikant bestaat pas zes jaar en verkocht in die tijd twee toestellen, de Fairphone 1 en 2. Samen zijn die 170 duizend keer verkocht, vertelde Fairphone-ceo Eva Gouwens bij de presentatie van de Fairphone 3 in Berlijn waar Computer!Totaal ook aanwezig was. Ik had het toestel al een week in gebruik en hieronder lees je wat de Fairphone 3 zo bijzonder maakt en hoe hij als smartphone presteert.

©PXimport

Fairphone 3 ontwerp: uniek in zijn soort

Drie jaar geleden schreven we in onze Fairphone 2 review dat het fijn was dat je het toestel deels uit elkaar kon halen om bijvoorbeeld het scherm en de accu te vervangen. De Fairphone 3 borduurt hierop voort omdat de fabrikant het belangrijk vindt dat je zelf zoveel mogelijk onderdelen kan vervangen. Bijvoorbeeld omdat je het toestel hebt laten vallen en het scherm of de camera stuk is, of omdat de accuduur na een paar jaar terugloopt.

Vervangende onderdelen zijn te bestellen via de webwinkel van Fairphone. Een nieuwe batterij kost drie tientjes, een camera (voor achterop) vijftig euro en voor een nieuw scherm betaal je negentig euro.

In de doos van de Fairphone 3 zit een kleine #00-schroevendraaier. Klik de semitransparante achterkant van de smartphone los, haal de batterij er met je vingers uit en je kijkt tegen de binnenkant aan. Hier is ruimte voor twee simkaarten én een micro-sd-kaartje en dat is fijn. Met de schroevendraaier haal je de dertien (standaard) schroefjes los. Vervolgens druk je het display wat omhoog en komt hij los van de rest van de behuizing.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Nu kan je onderdelen vervangen, al spreekt Fairphone liever over modules. Het scherm is zo'n module, net als de luidspreker, de camera achterop, de usb-c-aansluiting, de selfiecamera met 3,5mm-poort en het pcb (de printplaat). Om deze modules te verwijderen, gebruik je opnieuw de schroevendraaier en moet je de connectoren loskoppelen. Dat laatste kan volgens Fairphone met je vingers, maar vlot ging dat niet. Het was prettig geweest als er in de doos een hulpstukje zat om dit klusje sneller en comfortabeler te klaren. In zijn algemeenheid werkt het concept wel heel aardig en kun je binnen een kwartier het scherm of een andere module vervangen.

Mogelijk nieuwe modules in de toekomst

Het modulaire ontwerp is niet alleen handig omdat je modules kan vervangen, het maakt ook de weg vrij voor betere modules in de toekomst. Twee jaar na de release van de Fairphone 2 bracht de fabrikant een nieuwe, betere cameramodule uit die je achterop de smartphone kon bevestigen. Zo maakte een ouder toestel plots mooiere foto's en video's.

Fairphone-ceo Eva Gouwens laat desgevraagd aan Computer!Totaal weten dat het bedrijf onderzoek doet naar modules die het in de toekomst kan en wil uitbrengen voor de Fairphone 3. Welke dat zijn en wanneer ze uitkomen, kan ze nog niet vertellen. "Maar dat duurt echt nog wel even, want de smartphone moet nog uitkomen en heeft voorlopig hele goede hardware."

Het doel van de repareerbaarheid is dat gebruikers zo lang mogelijk met de Fairphone 3 doen. Een kapot onderdeel kan vervangen worden, in plaats van dat je direct een heel nieuw toestel moet kopen. Gouwens ziet graag dat je de smartphone vijf jaar gebruikt. Fairphone belooft daarom minstens vijf jaar lang modules te verkopen en software-updates te verspreiden. Een heel nobel streven, en later gaan we dieper in op de software(ondersteuning).

©PXimport

Duurzaamheid en eerlijkheid voorop

Fairphone profileert zichzelf niet alleen als een fabrikant die repareerbare smartphones uitbrengt. Die toestellen zijn namelijk ook zoveel mogelijk gemaakt van duurzaam gewonnen grondstoffen en in elkaar gezet door Chinese fabrieksmedewerkers die goed behandeld worden. Twee punten waar je andere smartphonefabrikanten niet over hoort. Dat heeft een reden: eerlijkere grondstoffen en fabrieksmedewerkers met normale salarissen maken een smartphone duurder. En aangezien iedereen een zo goedkoop mogelijk toestel wil, bevatten praktisch alle modellen goud, kobalt en andere materialen uit bijvoorbeeld conflictmijnen. Die smartphones worden vervolgens in Azië in elkaar gezet door mensen die slecht betaald krijgen en veel moeten overwerken.

Het is een goede zaak dat Fairphone hier niet aan meedoet. Maar een volledig duurzame smartphone bestaat niet en is voorlopig ook niet haalbaar, vertelt Gouwens. Het gaat nog jaren duren voordat alle tientallen materialen in een toestel duurzaam gewonnen worden. Het bedrijf hoopt deze ontwikkeling te versnellen door andere smartphonemerken te stimuleren om ook voor duurzaamheid te kiezen.

©PXimport

Geen oplader, maar deze moet je hebben

Nu je weet waarom en in hoeverre de Fairphone 3 uit elkaar te halen is en wat het bedrijf bedoelt met een duurzame smartphone, is het tijd om de verpakking en het toestel beter onder de loep te nemen. Wat direct opvalt is dat er geen stekker en oplaadkabel in de doos zitten. Fairphone laat die achterwege omdat je waarschijnlijk zelf al een oplader hebt, maar dit scheelt de fabrikant natuurlijk ook geld. Omdat de Fairphone 3 snelladen ondersteunt, kan je het beste een Quick Charge 3.0-gecertificeerde oplader (18W) kopen. Dan laadt de accu het beste en snelste op. Er zijn heel veel Quick Charge 3.0-laders. Fairphone verkoopt er zelf een voor twintig euro (exclusief kabel).

Lompe, dikke behuizing

Dat het handige modulaire ontwerp een keerzijde heeft, blijkt als we de Fairphone 3 in gebruik nemen. De smartphone heeft een 5,7 inch scherm met langere 1:2-verhouding en kan daarom relatief compact zijn. Dat is niet zo, want boven en onder het scherm zitten grote randen (bezels). Die geven het toestel een gedateerd uiterlijk en maken hem langer/hoger dan smartphones met een groter scherm maar smallere randen. Voor een relatief kleine smartphone is de Fairphone 3 met 189 gram ook zwaar. Dat vinden we niet per se een nadeel, wel een aandachtspunt. Het toestel is met zijn IP54-certificering bestand tegen een beetje water en stof: altijd fijn.

Een ander aandachtspunt is de achterkant, die gemaakt is van meer dan vijftig procent gerecycled plastic. Het materiaal krast snel en daarom is het meegeleverde hoesje geen overbodige luxe.

©PXimport

Andere dingen die opvallen zijn de positionering van de vingerafdrukscanner achterop (die had wat lager gemogen) en de knoppen, die allemaal op de linkerzijkant zitten. Niet ideaal voor rechtshandigen. Los daarvan moet je de knoppen hard indrukken en dat is wennen. Fijn is dat het toestel een 3,5mm-hoofdtelefoonaansluiting heeft, een feature die op steeds meer toestellen ontbreekt.

Scherm valt wat tegen

Het scherm meet zoals eerder gezegd 5,7 inch. Een prima formaat wat ons betreft, zeker omdat veel mensen een scherm van 6 inch of meer wel erg fors vinden. De Fairphone 3 is net wel of net niet met één hand te bedienen, dat zal per persoon verschillen.

De schermkwaliteit valt wat tegen. Weliswaar is de scherpte dik in orde door de full-hd-resolutie, op andere zaken doet het display het minder goed. Het lcd-paneel heeft een relatief lage maximale helderheid en daarom kan je het scherm niet goed aflezen in direct zonlicht. De minimale helderheid is juist erg hoog. Als je 's avonds in bed nog op je telefoon kijkt, is de hoeveelheid licht van het display oncomfortabel fel. De kleurweergave is bovendien niet natuurlijk en er is ook een grote grijsafwijking. Kortom: beelden ogen niet zo realistisch en fraai als op duurdere toestellen zoals de Samsung Galaxy S10.

Specificaties

Een blik op de specificatielijst van de smartphone toont niets verrassends. Een Snapdragon 632-processor, 4GB werkgeheugen en 64GB opslaggeheugen zijn prima onderdelen. Voor een toestel van twee- a driehonderd euro dan. De Fairphone 3 kost 450 euro en voor dat geld zijn er modellen met betere hardware verkrijgbaar. Maar ja, die zijn weer niet duurzaam gefabriceerd.

Op dit moment hebben we niets te klagen over de hardware van de Fairphone 3. De smartphone is vlot in gebruik en heeft genoeg opslagruimte, inclusief een micro-sd-slot. De vraag is: hoe snel is het toestel over een paar jaar? Fairphone wil de smartphone minimaal vijf jaar software-updates geven en het is mogelijk dat de Android-update van 2022 krachtigere hardware vereist dan de Fairphone 3 heeft. De processor updaten als een module klinkt handig maar is nagenoeg onmogelijk, laat Miquel Ballester Salvà van Fairphone ons weten. Dit is namelijk één van de onderdelen die het kloppend hart vormt van het toestel, en daarom is het heel lastig om 'm te vervangen door een nieuwere, betere chip.

©PXimport

Batterij en accuduur

Eerder schreven we al dat je de accu van de Fairphone 3 binnen tien seconden kan verwijderen. Dat is tegenwoordig een zeldzaamheid in smartphones. Helaas, want het is heel handig. Stop een extra accu in je tas of zak en wanneer de smartphone bijna leeg is, verwissel je de batterij en heb je weer een vol toestel. Dat is veel praktischer en sneller dan een powerbank meezeulen of een stopcontact zoeken. Fairphone verkoopt een losse accu voor dertig euro.

De accuduur van de smartphone is goed, maar niet indrukwekkend. Bij normaal gebruik houdt de batterij het probleemloos een lange dag vol, maar dan moet hij 's nachts of 's ochtends wel aan de oplader. Als je veel gamet of uren navigeert, moet je eerder op zoek naar stroom - bijvoorbeeld in de vorm van een extra accu.

Het opladen is een dingetje, want je moet - zoals we ook al schreven - zelf een stekker en usb-c-kabel regelen. Als je een Quick Charge 3.0-oplader komt, is de accu na iets meer dan een uur weer bijna vol.

©PXimport

Camera

Voorop de smartphone zit een 8 megapixel selfiecamera. Die klaart de klus en maakt prima selfies, maar verwacht geen wonderen. Op de achterkant zit een 12 megapixel camera met dubbele flitser. Opvallend, want tegenwoordig hebben praktisch alle smartphones twee, drie of zelfs vier cameralenzen.

De Fairphone 3 is een uitzondering, net als de - niet in Nederland verkrijgbare - Google Pixel 3a. Hij heeft ook dezelfde sensor, een IMX363 van Sony. De Pixel weet hier hele fraaie foto's mee te schieten en dat is deels te danken aan Google's uitstekende software. Fairphone claimt ook geavanceerde optimalisaties te hebben doorgevoerd en inderdaad: de smartphone maakt mooie plaatjes. Overdag dan, want in het (schemer)donker treedt er aardig wat ruis op en verliest het beeld aan scherpte. Mogelijk kan Fairphone de camera verbeteren via updates. Mijn toestel gebruikte namelijk nog (net) niet-definitieve software.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Software

Op de Fairphone 3 is bij de release Android 9.0 (Pie) geïnstalleerd, de meest actuele versie. Binnenkort verschijnt Android 10 en zal zal blijken hoe snel Fairphone de update kan uitrollen naar zijn nieuwste smartphone. Het updatebeleid is veelbelovend: de fabrikant garandeert minimaal vijf jaar softwareondersteuning. De meeste merken houden het op twee jaar, OnePlus en Google zijn enkele uitschieters naar drie jaar. Daar houdt het op.

Of Fairphone de vijf jaar daadwerkelijk redt, is nu natuurlijk niet te zeggen. Het bedrijf heeft in ieder geval goede papieren. De Fairphone 2 die eind 2015 uitkwam, krijgt nog steeds updates. Niet vaak en hij loopt flink achter met Android-versies, maar Fairphone zegt hier geleerd van te hebben en belooft beterschap met het derde model.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

De software zelf is een nagenoeg niet-aangepaste Android-versie. Bij de installatie van het toestel krijg je het verzoek om populaire apps te downloaden. De een zal er blij gebruik van maken, de ander negeert het. Verder bevat de software geen extra apps en zijn er ook geen visuele of technische aanpassingen verricht. Stock-Android dus en dat is fijn, want het besturingssysteem is gebruiksvriendelijk en uitgebreid genoeg.

Conclusie: Fairphone 3 kopen?

De Fairphone 3 is zonder twijfel de meest bijzondere smartphone die ik in de afgelopen jaren gebruikt heb. Niet omdat hij de beste specificaties of een indrukwekkende prijs-kwaliteitsverhouding heeft, zeker niet. De camera en accuduur zijn bijvoorbeeld prima, maar het scherm valt tegen en de Fairphone 3 is minder krachtig dan de concurrentie. Hij is interessant omdat de fabrikant zich inzet voor een zo duurzaam mogelijke smartphone. Met de Fairphone 3 koop je een toestel dat beter is voor het milieu en voor de mensen die over de hele wereld direct en indirect bijdragen aan de productie. Daar betaal je een meerprijs voor, zoals je ook meer betaalt voor een fairtrade product uit de supermarkt.

Los van het eerlijkere karakter is de Fairphone 3 ook opvallend omdat je hem grotendeels zelf kan repareren. Dat is een unicum in de smartphoneindustrie. Daarnaast belooft de fabrikant in de toekomst modules om het toestel te upgraden en krijg je jarenlang updates. Of dat laatste lukt en zo ja hoe vlot de smartphone blijft, is echter nog de vraag.

De combinatie van eerlijkheid, repareerbaarheid en lange softwareondersteuning maakt de Fairphone 3 uniek in de overvolle smartphonewereld. Dat is een eerste overwinning. Nu moeten de verkoopcijfers uitwijzen of mensen bereid zijn 450 euro neer te leggen voor het duurzaamste jongetje van de klas.

De Flip 7 voegt heel wat toe aan het beproefde succesrecept van JBL. Is dat voldoende om de iconische bluetooth-speaker weer de publieksfavoriet te maken? Dat lees je in deze review.

Met de Flip 7 brengt JBL een update uit voor een wel zeer populaire bluetooth-speaker. Zoals die '7' al aangeeft, is dat verre van de eerste keer dat dit gebeurt. Deels gaat het dan om kleuren en design, zodat een nieuwe Flip helemaal de laatste trends volgt. Maar ook deze keer weet het bedrijf weer op technisch vlak wat verbeteringen toe te voegen. Auracast en AI Sound Boost zijn de belangrijkste, naast een verhoogde batterijduur van 16 uur.

Beschikbaar in zeven kleuren 

Even belangrijk zijn de nieuwe kleurtjes, met een weelderig paars als de opvallendste. Een 'Squad' camouflage-editie ontbreekt ook niet, terwijl een oranje randje rond het JBL-letterlogo een subtielere toevoeging is. De adviesprijs blijft 149,99 euro, dat blijft onveranderd.

©JBL

De Flip 7 is verkrijgbaar in zeven kleuren, waaronder een aantal nieuwe.

Het design van de Flip is grotendeels onveranderd gebleven sinds de eerste versie uit 2012. Ook de Flip 7 is een kleine cilinder, ongeveer even groot als een blik bier van een halve liter. Je kunt hem neerleggen of recht plaatsen. En aan elke uiteinde vind je een (passieve) woofer met het JBL-logo. Zodra je muziek iets luider zet, zie je ze heen en weer dansen. Een iconische gimmick mag je het noemen, maar het verhoogt wel de fun-factor. Hetzelfde design zie je ook terugkomen bij de grotere bluetooth-speakers van JBL, zoals de even nieuwe Charge 6 en de Xtreme 4.  

Met haak of lus te gebruiken

Niet zoveel veranderingen op designvlak dus. Maar details zijn belangrijk en dat is ook waar JBL zijn pijlen op richt. Een opvallend toevoeging is de mogelijkheid om een lus van stevig textiel of een karabijnhaak aan de speaker vast te maken. Beide accessoires vind je in de doos. Hoewel je de haak of lus kunt verwijderen via een kliksysteem, zit het muurvast genoeg om de Flip 7 zorgeloos aan een rugzak te hangen. 

©JBL

De haak of lus zit muurvast via een handig mechanisme.

Bestand tegen water en stof 

De Flip 7 is gemaakt om overal mee naartoe te nemen. Het IP68-etiket maakt duidelijk dat er weinig is waar deze speaker niet tegen kan. Stof en water deren hem niet gauw. Je kunt deze speaker in het (ondiepe) zwembad laten vallen en hem gewoon daarna weer gebruiken. De Flip 7 is daarmee ook net iets meer waterbestendig dan zijn voorganger. De hele behuizing is bovendien heel robuust, met dikke rubberen dopje aan de uiteinden. Het geeft echt de indruk dat je deze bluetooth-speaker niet gauw kapot zou krijgen. Handig op de camping, maar ook gewoon thuis in een tienerkamer.

©Jamie Biesemans

In de JBL Portable-app vind je niet veel opties.

Zeer goede batterijduur

Qua vermogen gaat de Flip 7 er niet echt op vooruit, maar 35 W is wel indrukwekkend voor zo'n klein ding. Door het gebruik van AI Sound Boost kan de speaker wel luid én helder blijven spelen, wat best indrukwekkend is. AI is natuurlijk een geweldig buzzwoord momenteel; hier worden AI-algoritmes in ieder geval gebruikt om de woofer en tweeter optimaal te laten presteren. Playtime Boost heeft ook een impact op de klank. Schakel dit via de JBL Portable-app in en de speelduur wordt verlengd van 14 tot maximaal 16 uur. Houd er wel rekening mee dat je dan geen audiopreset van de equalizer kunt gebruiken.

Bouw een feestje met meerdere speakers

De JBL Portable-app heb je eigenlijk niet echt nodig om de speaker te bedienen, tenzij je via de equalizer nog de klank wilt aanpassen of een stereopaar wil vormen met een tweede Flip 7. Je kunt daarnaast meerdere compatibele JBL-speakers koppelen zodat ze allemaal dezelfde muziek spelen. Leuk om op een feestje met vrienden een groot muzieksysteem te bouwen. Dit kon vroeger ook al, via PartyTogether in de app, maar nu voegt JBL ook Auracast aan de Flip 7 (en de Charge 6) toe. Je kunt echter geen oude en nieuwe speakers combineren.

©Jamie Biesemans

De Auracast-knop licht op als je deze functie gebruikt.

Even tikken op het knopje met het A-logo op de speaker volstaat zo om de Flip 7 een Auracast-stream te laten afspelen. En je kunt compatibele speakers blijven toevoegen, er lijkt geen rem op het aantal te staan.

Luider zonder vervorming

Op het vlak van geluidskwaliteit is de Flip 7, onder andere dankzij AI Sound Boost, een indrukwekkende speaker geworden. Zelfs als je hem hard zet, wordt muziek open neergezet – zeker als je rekening houdt met het formaat van deze speaker. JBL opteert natuurlijk graag voor wat extra bass, wat de Flip 7 heel geschikt maakt voor feestjes of om even stoom af te blazen tussen het studeren door.

Lage tonen zijn vaak het moeilijkst voor kleine speakers, maar hier kun je dankzij de diepe audiokennis van JBL rekenen op bassen die merkbaar aanwezig zijn. Stemmen worden goed geplaatst, waardoor je helder podcasts kunt beluisteren.

©JBL

De speaker klinkt ook buiten zeer goed.

Warmer geluid

Door zijn kleinere formaat en relatief eenvoudige opbouw (met slechts één tweeter) is de Flip 7 wel nogal directioneel. Dat heb je vaak bij dit type speakers. Heel dichtbij hoor je het snel doffer worden als je wat schuiner gaat zitten. Ideaal is als je de Flip 7 wat verder weg plaatst en met het JBL-logo naar je feestgezelschap richt. Dan wordt Stromae's 'Ma Meilleure Ennemie' van het tweede seizoen van het indrukwekkende 'Arcane' heel vol in de kamer geplaatst, met een afgemeten beat die de track zijn snelheid geeft. Het is zeker een warm geluid, wat het heel oorvriendelijk maakt als 'Colors' van Black Pumas in de achtergrond speelt. Als het gaat om een feestje of gewoon een gezellig moment, dan doet de Flip 7 uitstekend zijn werk.

Conclusie

Met een prijs van bijna 150 euro is de Flip 7 niet de goedkoopste bluetooth-speaker die je kunt aanschaffen. Je krijgt wel heel wat voor die prijs. Want niet alleen is deze JBL heel goed opgewassen tegen een slechte behandeling, hij projecteert muziek met veel emotie de kamer in. Ook buiten heeft de Flip 7 de power om een feestje te bouwen. Het betere batterijleven en de gecontroleerde bassen van deze generatie zijn upgrades ten opzichte van de Flip 6, al vind je misschien die oude versie voor een veel lagere prijs. Dan is het afwegen wat je belangrijk vindt. 

Houd je van knutselen én automatiseer je alles in en om je huis met Home Assistant? Kijk dan zeker eens naar ESPHome. Je kunt eindeloos variëren met componenten. Dankzij de koppeling met Home Assistant bouw je gemakkelijk en voor weinig geld een lichtschakelaar of sensor, om maar wat te noemen. De LVGL-bibliotheek zorgt ervoor dat je nu ook eenvoudig met een touchscreen en zelfbedachte gebruikersinterface kunt werken. We laten zien hoe dat werkt met tips voor passende projecten.

ESPHome maakt het heel makkelijk om apparaten te maken voor een slim huis, zoals je eigen sensors. Zo bouwden we eerder al eens een luchtkwaliteitsmonitor, een infraroodzender/ontvanger en een controller met drukknoppen en leds, waarmee je apparaten kunt bedienen en de status aflezen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel: Zo maak je met ESPHome apparaten geschikt voor je smarthome.

De basis voor ESPHome is een kleine, voordelige en zuinige microcontroller, meestal de ESP32. ESPHome ondersteunt enorm veel componenten en biedt daardoor haast onbegrensde mogelijkheden. We helpen je kort op weg met ESPHome, maar gaan ook meteen een stapje verder met de toevoeging van een touchscreen en de LVGL-bibliotheek. Daar kun je sinds augustus 2024 officieel gebruik van maken binnen ESPHome.

Met LVGL kun je aan de hand van widgets een grafische gebruikersinterface opbouwen en weergeven (zie kader ‘Grafische interfaces met widgets’). Soms kom je de term HMI (Human Machine Interface) tegen, waarmee een grafische gebruikersinterface voor het bedienen van apparatuur wordt bedoeld.

De kracht van ESPHome is dat je niet alleen lokaal aangesloten apparaten bedienbaar kunt maken, bijvoorbeeld via een relais, maar ook alle apparaten die je binnen Home Assistant gebruikt.

1 Wat gaan we doen?

Met ESPHome kun je relatief eenvoudig apparaatjes voor je slimme huis maken. Een voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld Arduino en MicroPython is dat je niet hoeft te programmeren. Je hoeft alleen een configuratiebestand te maken waarin je de gebruikte microcontroller, verbindingsgegevens voor je wifi-netwerk en alle aangesloten componenten aanduidt. Hierna wordt firmware gemaakt en weggeschreven op je microcontroller. Alleen die eerste keer is dit soms wat lastig. Heb je het eenmaal werkend? Alle keren erna kun je heel eenvoudig de configuratie aanpassen en over-the-air (OTA) naar de microcontroller sturen.

In dit artikel gaan we met LVGL werken. Hiermee kun je binnen ESPHome grafische interfaces maken via widgets. Voor veel projecten zul je daarom niet eens componenten hoeven aan te sluiten, maar heb je genoeg aan een touchscreen. Denk bijvoorbeeld aan een lichtknop en helderheidsregeling voor een slimme lamp in Home Assistant, zoals we in dit artikel demonstreren. Je kunt natuurlijk ook geavanceerdere gebruikersinterfaces maken voor vrijwel elk apparaat in Home Assistant.

©pozitivo - stock.adobe.com

Je kunt bijvoorbeeld zelf een gebruikersinterface voor je slimme lampen bouwen, zodat je ze eenvoudig kunt bedienen.

2 Wat heb je nodig?

Wat hardware betreft, is het vrij eenvoudig. De ESP32-chip heeft snel de voorkeur boven de verouderde ESP8266-versie, zeker als je met een touchscreen gaat werken. De Raspberry Pi Pico W (zie gelijknamig kader) is ook een optie, maar die wordt nog niet volledig ondersteund binnen ESPHome.

Makkelijk om mee te starten is een eenvoudig ontwikkelbordje rondom de ESP32 dat je voor ongeveer 5 euro kunt aanschaffen. Het is wel fijn als je hier goede documentatie bij hebt, zodat je op zijn minst weet waar alle aansluitingen zitten.

Er zijn diverse varianten van de ESP32-module. Bekende opties zijn de ESP-WROOM-32E, ESP32-C3 en ESP32-S3. De ESP32-C3 wordt vaak in extra compacte bordjes gebruikt, die je onder de naam ‘super mini’ tegenkomt – handig als je niet veel aansluitingen nodig hebt of niet veel ruimte hebt.

De ESP32-S3 is een fijne optie vanwege de beschikbaarheid van PSRAM (Pseudo Static RAM), een voordelig type werkgeheugen dat onder meer nuttig is bij grafische toepassingen. Staat een touchscreen centraal in jouw project en wil je snel van start, overweeg dan een model met ingebouwde ESP32-chip (zie volgende paragraaf).

De ESP32-module is in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar.

3 Touchscreen

Als je een touchscreen gaat gebruiken in je ESPHome-project, dan kun je eventueel een los exemplaar op de microcontroller aansluiten en configureren. Maar je kunt ook een touchscreen met ingebouwde ESP32 kiezen. Dat is vaak veel handiger en goedkoper. Je hoeft niet te solderen en kunt direct een gebruikersinterface bouwen in YAML-code. Het scheelt ook wat tijd. Bovendien zijn er zelfs modellen compleet met behuizing.

Kies een scherm dat door ESPHome wordt ondersteund. De website van ESPHome geeft goede suggesties. Je kunt ook afgaan op ervaringen van anderen. Het kan dan een iets grotere uitdaging zijn om de juiste configuratie voor je display in ESPHome te vinden. Je zult daarbij waarschijnlijk wel even moeten experimenteren, niet alleen bij het instellen van je display, maar ook bijvoorbeeld voor het touchgedeelte. Zelfs bij het vrij gangbare touchscreen dat we in dit artikel gebruiken, was dat een beetje prutsen.

Kies een touchscreen dat door ESPHome wordt ondersteund.

4 Scherm met ESP32

Voor dit artikel hebben we een eenvoudige ESP32-2432S028 gebruikt, met een resistief touchscreen van 2,8 inch met 240 × 320 pixels. Dit model wordt ook wel de ‘Cheap Yellow Display’ genoemd, wat vooral met de gele printplaat te maken heeft.

Er zijn meerdere varianten. Zo wordt in de schermpjes vaak de ILI9341-chip als aansturing gebruikt, maar soms ook de ILI9342, zoals in ons exemplaar. Dat vergt dan een heel kleine, maar noodzakelijke aanpassing in je configuratie.

Je kunt het scherm flexibel inzetten voor je IoT-projecten. Zoek je een wat groter touchscreen, dan kun je bijvoorbeeld de CrowPanel van Elecrow overwegen. Die is er in een versie van 5 inch (ca. 32 euro) en 7 inch (ca. 42 euro), inclusief acrylbehuizing en verzending via de fabrikant. Beide versies hebben een touchscreen met hoge resolutie van 800 × 480 pixels en zijn voorzien van de modernere ESP32-S3-chip. Het touchscreen is capacitief, wat zeker voor kleinere bedieningselementen fijner werkt dan het resistieve touchscreen in ons goedkope alternatief.

Tegenwoordig bestaan er ook ronde touchscreens. Een leuke optie (zij het met beperkte schermruimte) is de ESP32-2424S012 met een ESP32-C3-microcontroller, een rond kleuren-touchscreen van 1,28 inch en in een witte of zwarte behuizing. Makerfabs heeft een vergelijk schermpje zonder behuizing. De LilyGo T-RGB heeft een wat groter 2,1inch-scherm (zonder behuizing), maar is ruim twee keer zo duur.

De ESP32-2432S028 is een voordelig scherm (onder), een wat duurder alternatief is het capacitieve 5inch-aanraakscherm met ESP32 van Elecrow (boven).

5 Add-ons voor ESPHome

Hoewel je bijvoorbeeld een pc met Python kunt gebruiken voor het bewerken van je configuratiebestanden en het flashen van de microcontroller met de software voor ESPHome, is het meestal veel makkelijker om de add-on voor ESPHome binnen Home Assistant te gebruiken. Dat geeft ook een ander groot voordeel: je kunt de configuratie voor alle apparaten met ESPHome binnen Home Assistant beheren. Je zult zeker in de testfase veel wijzigingen aan de configuratie moeten maken.

Via de add-on voor ESPHome voeg je eenvoudig microcontrollers toe.

6 Microcontroller toevoegen

We gaan nu een verse microcontroller toevoegen. Je kunt eventueel ESPHome Web gebruiken om de microcontroller voor te bereiden voor gebruik met ESPHome, maar wij geven zoals gezegd de voorkeur aan de ESPHome-add-on, die je binnen Home Assistant kunt openen.

Je kunt voor deze methode de microcontroller gewoon via usb aansluiten op je eigen pc, maar dit vereist wel dat je Home Assistant opent via een beveiligde https-verbinding. Lukt dat niet? Als alternatief kun je de microcontroller ook via usb aansluiten op het systeem met Home Assistant zelf, voordat je verder gaat in ESPHome.

Het dashboard van ESPHome toont alle toegevoegde apparaten.

Ook leuk: Werk met wat je hebt: creëer je eigen alarmsysteem met Home Assistant

7 Configuratie

Klik binnen ESPHome op New device om een nieuwe microcontroller te initialiseren. Vul bij Name een naam in voor het apparaat. Bij Network name vul je de naam (SSID) in van het wifi-netwerk waarmee de microcontroller moet verbinden en bij Password het bijbehorende wachtwoord. Klik dan op Next.

In de volgende stap zal ESPHome een configuratiebestand maken, firmware bouwen en de microcontroller flashen. Klik daarvoor dus eerst op Connect. Als het goed is, kun je nu de com-poort selecteren waarmee de microcontroller is verbonden. Zie je geen com-poort, dan zul je eerst drivers moeten installeren. De instructies krijg je als je het venster sluit zonder een com-poort te selecteren. Als de verbinding is gelukt, zal de installatie verdergaan. Lukt het niet? Dan kun je kiezen voor Skip this step gevolgd door een handmatige configuratie.

Vul een naam in en de details voor het wifi-netwerk.

8 Touchscreen met ESP32

We gebruiken in dit artikel zoals gezegd de ESP32-2432S028 als voorbeeld. Dit is een touchscreen met ingebouwde ESP32-chip. Dit apparaatje kun je direct toevoegen aan ESPHome: precies zoals in paragraaf 7 staat omschreven, al moesten we in dit geval na het aanwijzen van de com-poort wel de boot-knop even indrukken.

Overigens bevat het apparaat meestal een voorgeprogrammeerde demo met een gebruikersinterface op basis van LVGL. Die zie je als je hem zo uit de doos op een voeding aansluit. Je kunt daarmee meteen de werking controleren. Je zult bij een model met resistief aanraakscherm overigens iets harder moeten drukken dan je misschien gewend bent.

We gebruiken dit voordelige 2,8inch-aanraakscherm, dat ook wel ‘Cheap Yellow Display’ wordt genoemd.

9 Schermconfiguratie

Na het toevoegen van je touchscreen heb je direct een basisconfiguratie voor ESPHome. Via Edit kun je deze configuratie aanpassen. Zowel voor het aansturen van het display als de registratie van het aanraken wordt SPI (Serial Peripheral Interface) gebruikt. Voor onze ESP32-2432S028 is dit de configuratie, rekening houdend met de gebruikte interne GPIO-pinnen:

We voegen nu eerst de configuratie van het display toe en in paragraaf 11 het touchgedeelte. Voor het display is de configuratie als volgt:

Merk op dat er ook een (oudere) variant van dit touchscreen is met de ILI9341. In dat geval gebruik je model: ILI9341 en invert_colors: false. Na het maken van de aanpassingen kies je Install. Je kunt nu kiezen hoe je de firmware wilt overbrengen. Meestal kies je Wirelessly voor over-the-air-updates. Het apparaat hoeft daarbij niet meer met jouw pc te zijn verbonden.

Binnen ESPHome kun je eenvoudig de configuratie bewerken.

10 LVGL-bibliotheek

Binnen ESPHome kon je voorheen met displays werken door binnen de component display met lambda bijvoorbeeld teksten met een bepaald lettertype naar je scherm te sturen. Als je LVGL gaat gebruiken, gebruik je geen lambda meer, maar alleen LVGL en widgets. Als eerste voegen we de LVGL-bibliotheek toe aan de YAML-code:

De optie buffer_size is ons geval noodzakelijk, vanwege de afwezigheid van PSRAM. In paragraaf 13 voegen we ook nog widgets toe. Omdat we dat hier nog niet hebben gedaan, zie je na het flashen als het goed is een demo met een knop, checkbox, cirkel met tekst en schuifbalk.

11 Configuratie touchscreen

Bediening via het scherm is nog niet mogelijk. Daarvoor moeten we het touchscreen toevoegen aan de configuratie van ESPHome:

Bewaar de aanpassingen en installeer de nieuwe firmware. Controleer of je de demo goed kunt bedienen. De regels onder on_touch zorgen dat in de logs de geregistreerde coördinaten worden getoond. Er kunnen aanpassingen nodig zijn in de regels onder calibration en transform.

12 Backlight

Het display is voorzien van een achtergrondverlichting (backlight) via pin 21. We definiëren deze output als volgt:

Daarna configureren we de achtergrondverlichting, waarbij we verwijzen naar de hierboven gedefinieerde output.

Na het flashen zal de backlight standaard aanstaan. Eventueel kun je deze vanuit Home Assistant aan- en uitzetten en de helderheid ervan regelen, bijvoorbeeld op basis van afwezigheid. Je kunt ook een script maken om de helderheid bij inactiviteit terug te brengen. Daarvoor verwijzen we je naar het uitgewerkte voorbeeld op GitHub (zie kader ‘Code downloaden’).

Binnen Home Assistant kun je eventueel ook de backlight aan- en uitzetten.

13 Widgets toevoegen

Onder de regel lvgl kun je nu de gewenste LVGL-componenten toevoegen aan je YAML-configuratie. Denk aan bijvoorbeeld knoppen, schuifregelaars, grafieken of labels. In dit voorbeeld voegen we aan de bovenkant alleen twee widgets toe voor een dimbare led, te weten een schakelaar (button) en schuifregelaar (slider).

De meeste opties dienen voor het positioneren van de widget. We geven bijvoorbeeld de breedte (width) en hoogte (height) aan, halen de widgets iets van de rand of met x en y, en regelen de uitlijning met align. Het gedeelte bij on_click zorgt dat de bewuste lamp in Home Assistant wordt omgeschakeld bij het klikken op de button. Voor de slider doen we hetzelfde onder on_release. Die acties zijn overigens om veiligheidsredenen niet direct mogelijk. In paragraaf 16 leggen we uit hoe je dit kunt toestaan.

We voegen in dit voorbeeld alleen twee eenvoudige widgets toe.

14 Interactie met Home Assistant

De entiteit voor de dimbare lamp heeft in Home Assistant de naam light.wledkantoor. De waardes zijn nodig om de widgets de juiste status te kunnen geven. Daarom voegen we hieronder een binary_sensor toe voor de status (aan of uit) en een sensor voor het helderheidsniveau. We werken vervolgens bij on_state en on_value de widgets bij als de status verandert in Home Assistant. Bij id vul je uiteraard de id van de betreffende widget in.

Gebruik de logfunctie om te zien of bijvoorbeeld een status verandert.

15 Toevoegen aan Home Assistant

De add-on voor ESPHome hebben we gebruikt om de microcontroller van firmware te voorzien. Maar je zult het apparaat hierna nog wel moeten toevoegen aan Home Assistant. Dat is heel eenvoudig: het wordt automatisch gevonden. In Home Assistant zie je via Instellingen / Apparaten en diensten het bewuste apparaat direct terug op het tabblad Integraties. Klik op de knop Toevoegen om het aan Home Assistant toe te voegen.

Het apparaat met ESPHome moet je nog toevoegen aan Home Assistant.

16 Acties toestaan

Als je het touchscreen bedient, zal Home Assistant een melding geven dat het ESPHome-apparaat heeft geprobeerd een actie in Home Assistant uit te voeren. Standaard is dit om veiligheidsredenen niet toegestaan, maar dit is eenvoudig op te lossen.

Ga naar Instellingen / Apparaten en klik dan onder het kopje Geconfigureerd op ESPhome. Achter het bewuste apparaat klik je vervolgens op Configureren. Zet een vinkje bij Toestaan dat het apparaat Home Assistant-acties uitvoert. Klik op Verzenden. Hierna zijn alle acties zoals het omschakelen van de lamp en regelen van de helderheid wel toegestaan.

Zorg dat het apparaat acties in Home Assistant mag uitvoeren.