Hoe je je iPad bedient, dat hoeven we je waarschijnlijk niet te vertellen. De bediening van de tablet van Apple is kinderlijk eenvoudig en waarschijnlijk heb je die iPad al even in bezit. Toch duiken er nog steeds met regelmaat kleine handigheidjes en trucjes op die het werken met een iPad nét even prettiger maken. Wij lichten 10 tips voor je iPad uit.

Tip 01: Toetsenbord splitsen

Hoewel we begrijpen dat een fysiek toetsenbord op moderne apparaten niet handig is, zijn we nog altijd geen fan van het softwarematige toetsenbord. We zijn gewend om te typen met twee handen, en op een of andere manier werkt het gewoon niet lekker om de iPad op schoot te leggen en dan met twee handen te typen. Gelukkig is dat ook niet nodig. Deze functie is een paar versies van iOS geleden geïntroduceerd en maakt het mogelijk om te typen met twee handen, zonder de iPad neer te leggen. Hoe het werkt? Je opent een app waarvoor je het toetsenbord nodig hebt en trekt het toetsenbord uit elkaar (dus één hand naar links en één hand naar rechts). Je trekt het toetsenbord dus in tweeën, met een deel links en een deel rechts. Je kunt nu met je duimen typen, terwijl je de iPad gewoon vasthoudt. Ook dat is even wennen, maar het voelt al snel een stuk intuïtiever dan op schoot typen. Om het toetsenbord weer te verenigen, sleep je beide delen weer naar elkaar toe.

Tip 02: Toetsenbordcursor

Van deze functie zijn we echt fan. Wanneer je in een tekst aan het werk bent, kan het soms verdraaid moeilijk zijn om de cursor precies op de juiste plek te zetten. Daar heeft Apple een trucje op bedacht. Wanneer je op het toetsenbord twee vingers tegelijk ingedrukt houdt, zul je zien dat de letters op het toetsenbord verdwijnen. Op dat moment is het toetsenbord veranderd in een trackpad: door je vingers te bewegen, kun je de muisaanwijzer precies op de juiste plek krijgen. Dat scheelt echt een hoop frustratie (ook bijvoorbeeld wanneer je een bepaald stukje uit een url in de adresbalk van Safari probeert te verwijderen).

©PXimport

Tip 03: Zwevend toetsenbord

Sinds de komst van de iPad weten we niet beter dan dat het toetsenbord aan de onderkant van het scherm bevestigd is. Wat veel mensen echter niet weten, is dat dit helemaal niet zo hoeft te zijn. Het is namelijk prima mogelijk om het virtuele toetsenbord van z’n positie los te koppelen. Om dit te doen, open je een app waarvoor je het toetsenbord nodig hebt, en vervolgens houd je het pictogram met het toetsenbord en het pijltje naar beneden (helemaal rechtsonder) een seconde ingedrukt. Vervolgens verschijnt er een menu waarin je kunt kiezen voor de optie Zwevend. Wanneer je dit doet, komt het toetsenbord los van z’n vaste positie en kun je het eenvoudig naar boven en beneden slepen. Interessant is dat dit ook werkt met het gesplitste toetsenbord (Tip 01), zodat je het toetsenbord perfect kunt positioneren voor typen met beide duimen.

Tip 04: Voorleesassistent

Dat het mogelijk is om audiobooks op je iPad te zetten, is geen nieuws. Maar wist je dat het ook mogelijk is om gewone boeken voor te laten lezen? Om dit te doen, gebruik je een optie die eigenlijk bedoeld is voor slechtzienden. Ga naar Instellingen / Algemeen / Toegankelijkheid / Spraak en schakel de optie Spreek scherm uit in. Wanneer je dit hebt gedaan, open je iBooks of een andere app waarin je een document hebt dat je wilt laten voorlezen. Wanneer je het boek voor je hebt, sleep je met twee vingers van bovenaan het beeldscherm omlaag, waarna het menu Spraak verschijnt. Kies de gewenste snelheid (schildpad voor trager, haas voor sneller) en leun nu rustig achterover. Je iPad zal de tekst op het scherm voorlezen. Natuurlijk is de stem even wennen en is de spraak niet supernatuurlijk, maar in alle eerlijkheid went dat snel, en het is superfijn dat de tekst voor je gelezen wordt, zodat jij eventueel iets anders kunt gaan doen.

Tip 05: Harder geluid

Het volume van het geluid dat je iPad voortbrengt is best te pruimen, maar soms zou je willen dat het nét even een tandje luider was. In theorie kan dat natuurlijk niet, maar de Equalizer in iOS heeft een instelling die het geluid op een of andere manier écht iets harder laat klinken (dat is geen illusie). Je vindt deze instelling in het menu Instellingen, door te navigeren naar Muziek en vervolgens naar Equalizer. Daar zie je een heleboel voorinstellingen die je kunt kiezen, die allemaal weinig invloed hebben op het volume. De enige uitzondering in dit lijstje is Laat op de avond. Stiekem voelt dit onnatuurlijk, want als iedereen slaapt zouden wij het geluid juist zachter zetten, maar je hoort ons niet mopperen. Kies deze instelling en het geluid zal net iets harder zijn dan voorheen.

©PXimport

Tip 06: Bedieningspaneel aanpassen

Dit is een tip die natuurlijk net zo hard voor de iPhone geldt als voor de iPad, maar het is iets waar we heel lang op hebben gewacht, terwijl Apple er eigenlijk weinig over heeft losgelaten. Wanneer je van beneden naar boven sleept op je iPad, dan kom je in het bedieningspaneel. Maar wist je dat je dit paneel sinds iOS 11 ook zelf kunt aanpassen? Je doet dit door in Instellingen te navigeren naar (je raadt het al) Bedieningspaneel. Wanneer je in dit menu drukt op Pas regelaars aan, kun je precies aangeven welke opties je wél en niet in het Bedieningspaneel wilt zien. Uiteraard bepaalt Apple volledig uit welke opties je kunt kiezen, maar we hebben goede hoop dat we hier in de toekomst ook functies van apps van derden kunnen toevoegen.

Tip 07: Scannen in Notities

©PXimport

Hoewel we natuurlijk graag documenten typen in apps als Word of Pages, vinden we stiekem de app Notities van Apple gewoon heel handig, omdat het zo lekker snel en eenvoudig is. De kracht van Notities is echter dat de app veel meer functies heeft dan je zou denken. Ze zitten alleen goed verborgen, zodat de interface nooit druk wordt. Zo is het namelijk prima mogelijk om documenten in te scannen binnen Notities. Hiervoor open je de app en druk je op het toetsenbord op het pictogram met het plusteken. In het menu dat verschijnt, druk je op de knop Scan documenten. Je kunt nu met behulp van de iPad-camera een document of afbeelding inscannen. Deze wordt als afbeelding aan de notitie toegevoegd en is vrij te verschuiven, zodat je de boel ook nog een beetje mooi kunt opmaken.

Tip 08: Slide-over-modus

Met de komst van iOS 9 introduceerde Apple de Split View-modus, waardoor je diverse apps naast elkaar kunt tonen. Een mooie optie voor multitasking, maar helaas is deze optie alleen beschikbaar voor wie een iPad Air 2, iPad mini 4 of iPad Pro of nieuwer heeft. Heb je dat niet, dan hoef je het multitaskfeestje toch niet helemaal te missen, want er is ook een modus genaamd Slide-over. Stel, je bent bezig in Safari en wilt graag even een document ernaast houden waarin je wat wilt typen. Wanneer je Safari open hebt, sleep je van beneden naar boven om de Dock tevoorschijn te toveren. Vervolgens houd je je vinger ingedrukt op het pictogram van bijvoorbeeld Notities en sleep je dat naar boven, totdat je het pictogram een uitgerekt balkje ziet worden. Laat nu los en Notities zal in een balk aan de zijkant van het scherm worden getoond, zodat je erin kunt typen terwijl je ook Safari nog kunt zien.

Tip 09: Schermopname maken

Stel, je vader of moeder heeft een iPad en komt er niet helemaal uit. Dan kun je uren proberen om bepaalde stappen uit te leggen via de telefoon of iMessage, maar het is natuurlijk veel makkelijker om gewoon te laten zien wat je moet doen. Sinds iOS 11 is dat eindelijk mogelijk zonder daarvoor allerlei trucs te hoeven uithalen. Het enige wat je hoeft te doen, is de optie Schermopname inschakelen in het Bedieningspaneel. Je doet dit door (zoals uitgelegd in tip 6) naar de instellingen van het Bedieningspaneel te navigeren en de optie Schermopname in te schakelen. Wanneer je dit hebt gedaan, verschijnt het pictogram voor Schermopname (een rondje in een cirkel) in het Bedieningspaneel. Druk hierop en er zal een teller van drie seconden gaan aflopen, waarna de opname begint. Voer de handelingen uit en als je klaar bent, druk je wederom op de knop Schermopname. Het filmpje wordt nu opgeslagen in de app Foto’s en is daarna eenvoudig te delen met de persoon aan wie je de uitleg wilde geven.

©PXimport

Tip 10: Veel meer apps

©PXimport

Deze laatste tip is interessant, omdat hij tegelijkertijd heel erg verborgen is én al die tijd recht voor je neus heeft gestaan. Je weet ongetwijfeld dat de ruimte voor apps op de dock beperkt is, toch? Dat is dus niet zo, dat wás zo. De dock mag misschien niet erg veranderd zijn qua uiterlijk, de manier waarop hij werkt is dat wel. Kon je voorheen maar een stuk of vijf apps kwijt op deze plek onderaan het scherm van je iPad, inmiddels zijn dat er veel meer. Wanneer je een app naar de Dock sleept, zullen de andere apps een stukje opschuiven om plaats te maken. De andere pictogrammen worden dan een stukje kleiner, zodat er meer ruimte ontstaat (je kunt er met gemak vijftien pictogrammen op kwijt). Combineer dat met het feit dat je natuurlijk ook gewoon mapjes met apps op de Dock kunt zetten en die Dock is ineens wel héél bijzonder handig geworden.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.

Op Kieskeurig.nl kun je bijvoorbeeld de prijsdalers bekijken, hier vind je producten die de afgelopen periode sterk in prijs zijn gedaald.