Na een publieke bèta van ongeveer 3 maanden is iOS 11 eindelijk beschikbaar voor het grote publiek – het uitgelezen moment voor een review. Hier lees je wat iOS 11 jou als gebruiker te bieden heeft en welke veranderingen het met zich meebrengt.

Ontgrendelen

Wat je waarschijnlijk als eerste zal opvallen is de nieuwe animatie wanneer je de iPhone of iPad ontgrendelt. Het scherm licht in een vloeiende beweging van beneden naar boven op, terwijl het scherm in iOS 10 ‘gewoon’ aan ging. Hoewel het er mooier uitziet, zorgt het wel voor een beetje vertraging bij het inloggen. Sommige gebruikers hadden misschien liever een situatie als bij Android gezien, waarbij het scherm zo snel mogelijk het hoofdmenu laat zien nadat je inlogt met je vingerafdruk.

Achtergronden

Om in de cosmetische afdeling te blijven: iOS 11 brengt ook nieuwe achtergronden met zich mee. De planeet-achtergronden uit iOS 10 zijn vervangen met twee afbeeldingen van de Aarde en eentje van de Maan. De oude iOS-achtergronden zijn nog wel beschikbaar, evenals een nieuwe collectie van kleurrijke bloemen. Onderaan de lijst vinden we een stukje nostalgie: een matte achtergrond met daarop zes strepen in de kleuren van het oude Apple-logo.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Leuk exraatje: doordat de iPhone X een OLED-scherm heeft, gaat de batterij een stuk langer mee wanneer je de pikzwarte achtergrond kiest. Bij een OLED-scherm worden pixels die de kleur zwart moeten produceren simpelweg uitgezet, waardoor het scherm minder stroom gebruikt.

Iconen

De oplettende gebruiker zal al snel zien dat het icoon van de App Store is vernieuwd. Het icoon met liniaal, potlood en kwast heeft plaatsgemaakt voor drie stokjes in de vorm van de letter A. Ook is het icoon van Instellingen iets donkerder geworden en is het diepte-effect uit het Camera-icoon gehaald.

©PXimport

©PXimport

De getallen op de Klok-app zijn ook iets groter geworden en de informatie op het icoon van Agenda is groter en vetgedrukt. De stipjes om je bereik aan te geven zijn vervangen met balkjes. Vermoedelijk is dit gedaan om ruimte te maken voor de inkeping in de bovenkant van het scherm van de iPhone X.

Bedieningspaneel

De grootste en misschien wel handigste vernieuwing zit ‘m in het bedieningspaneel. Het is nu namelijk mogelijk om functies te verwijderen en toe te voegen aan het bedieningspaneel. Het bedieningspaneel bestaat nu nog maar uit één menu, waardoor je niet meer naar links of rechts kunt swipen. Wel kan het bedieningspaneel nu het hele scherm beslaan, vooral als je meerdere functies aan het paneel toevoegt.

©PXimport

©PXimport

Nieuw in het bedieningspaneel is de knop voor Niet storen tijdens autorijden, herkenbaar aan de knop met de auto. Bij het activeren van deze stand activeer je ook gelijk de nachtstand waardoor je telefoon geen trillingen of geluidssignalen geeft. Het grote voordeel van de stand Niet storen tijdens autorijden is dat je geen berichtmeldingen op je scherm krijgt die belangrijke route-informatie kunnen bedekken. Overigens wordt de stand niet automatisch geactiveerd bij het starten van een route via Kaarten of Google Maps, dit moet je zelf doen.

Het bedieningspaneel is verder volledig geoptimaliseerd voor 3D Touch. Veel van de functies die je toevoegt aan het paneel. Zo kun je hard drukken op het Timer-icoon om sneller een timer van enkele minuten in te stellen, zonder dat je hiervoor eerst de app moet openen. Je kon met behulp van 3D Touch al de zaklamp op verschillende helderheidsstanden zetten, maar nu heeft de Zaklamp 4 standen voor meer precisie.

Meer 3D Touch

In de afgelopen maanden hebben steeds meer apps van derde partijen 3D Touch in hun apps verwerkt. Zo kun in het hoofdmenu al gelijk doorklikken naar belangrijke snelkoppelingen in de app. Bekende apps als Shazam en Netflix kunnen inmiddels overweg met 3D Touch, evenals Marktplaats en zelfs de Biertegoed-app! Hoewel het ten tijde van de iPhone 6S meer op een gimmick leek, begint 3D Touch steeds meer een leuke toevoeging te worden van iPhone.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Compressie

Met de komst van iOS 11 en macOS High Serra introduceert Apple nieuwe vormen van compressie voor foto’s en video. Vanaf kan er gebruik worden gemaakt van H.265, waarmee foto’s en video’s ongeveer de helft aan ruimte zullen innemen op je iPhone, iPad of Mac, terwijl de kwaliteit toch behouden blijft.

Let wel op: de nieuwe compressie kan problemen met zich meebrengen als je het materiaal wat je schiet met je iPhone of iPad wil bewerken in bijvoorbeeld Windows. Als je regelmatig buiten het ecosysteem van Apple treedt kan het verstandig zijn om gewoon de traditionele compressie te gebruiken. Dit doe je bij Instellingen – Camera – Structuren. Selecteer hier Meest compatibel.

Opslag en apps

Over opslag gesproken: het beheer ervan is ook geoptimaliseerd in iOS 11. Het is nu mogelijk om te zien hoeveel ruimte apps, foto’s, media en email inneemt ten opzichte van je totale opslag. Dit kleurrijke overzicht zagen we al eerder in macOS. Dit zie je bij Instellingen – Algemeen – iPhone opslag.

©PXimport

©PXimport

In ditzelfde scherm is het nu ook mogelijk om apps op twee manieren te verwijderen. Door een app te selecteren kun je nu ook Ruim op selecteren. Hiermee verwijder je de app, maar behoudt je de data. Hierdoor blijven je instellingen bewaard en worden deze automatisch teruggezet als je in de toekomst de app weer downloadt. Onder de optie Ruim op vind je nog steeds de optie om de app volledig te verwijderen – dit is ook gewoon mogelijk door een icoon in het hoofdmenu langer in te houden en vervolgens op het kruisje te drukken.

SOS-noodmelding

De vergrendelknop heeft in iOS 11 een functie erbij gekregen: SOS-noodmelding. Door deze 5 keer snel in te drukken, activeer je de SOS-noodmelding. Hier kun je snel toegang krijgen tot je Medische ID en het alarmnummer. Bij Instellingen – SOS-noodmelding kun je instellen wie je SOS-contactpersonen zijn; deze personen krijgen automatisch een bericht als je de noodhulpdiensten belt. Ook kun je kiezen of de hulpdiensten automatisch worden gebeld nadat je 5 keer de knop indrukt, dit scheelt weer een stap in geval van nood.

©PXimport

Leuk extraatje: Door de SOS-noodmelding te activeren, wordt Touch ID tijdelijk uitgeschakeld. Om toegang te krijgen tot de iPhone moet je de toegangscode invoeren. Dit kan van paskomen tijdens een overval, aangezien iemand je zo niet hardhandig kan dwingen om fysiek de iPhone te ontgrendelen, maar ook als je het bewustzijn denkt te verliezen. Zo kunnen de noodhulpdiensten en belangrijke contactpersonen worden ingelicht, zonder dat iedereen met behulp van je vingerafdruk toegang krijgt tot persoonlijke gegevens.

Apple News

Met de introductie van iOS 11 brengt Apple ook een eigen News-app. Hier kun trending onderwerpen zien van verschillende Engelstalige nieuwsbronnen zoals Buzzfeed, Washington Pos, The Verge en Daily Mail. Ook is het mogelijk om je op specifieke diensten te abonneren. Deze diensten hebben ook ieder een eigen pagina binnen News.

Niet alle pagina’s zijn toegankelijk vanuit Nederland, en doordat er verder geen Nederlandstalige nieuwsbronnen in de app zijn verwerkt, is de app voor veel Nederlandse gebruikers niet heel erg bruikbaar.

Bestanden

Met Bestanden kun je met name de bestanden in je iCloud beheren en openen. Als je veel bestanden uploadt naar iCloud en dus ook vaak gebruikmaakt van de clouddienst van Apple om op meerdere apparaten bestanden te beheren, is de app Bestanden een welkome toevoeging. Gebruik je iCloud alleen voor het back-uppen van contacten, foto’s, mail en dat soort zaken, dan zul je Bestanden waarschijnlijk niet meteen (kunnen) gebruiken.

©PXimport

©PXimport

Heeft Bestanden dan helemaal geen nut? Integendeel, aangezien het je wel kan aansporen om vaker gebruik te maken van iCloud om specifieke bestanden snel op een plek te bewaren waar je met meerdere apparaten bij kan. Het is namelijk nu ook mogelijk om documenten, foto’s en andere bestanden op te slaan voor Bestanden dankzij de nieuwe optie Als bestanden bewaren. Door vervolgens de iCloud aan te tikken, kun je vanaf al je apparaten met iCloud dit bestand beheren. Dankzij Bestanden wordt iCloud ook nuttig voor gebruikers die hun back-ups met iTunes op hun pc of Mac bewaren.

iPad

De komst van iOS 11 maakt de iPad eindelijk meer dan gewoon een grote iPhone waarmee je niet kunt bellen. Het Dock is volledig vernieuwd en doet sterk denken aan het Dock van MacOS. Een leuke eigenschap is dat apps automatisch in het Dock worden geplaatst als je ze opstart. Apps die je vaker gebruikt worden rechts getoond, naast de scheidingslijn in het Dock.

©PXimport

Door naar boven te vegen kun je in ieder scherm het Dock tevoorschijn halen. Als je vervolgens weer over het Dock naar boven veegt, ziet je een overzicht van alle apps en het bedieningspaneel. Met behulp van het Dock kun je al snel overschakelen naar een (actieve) app, en door het nieuwe bedieningspaneel kun je nog sneller schakelen tussen handelingen. De iPad was nog nooit zo productief.

Je kunt ook apps uit het Dock ‘oppakken’ en naast een andere app openen. Zo kun je met het grootste gemak overschakelen op split-screen en kun je altijd en overal multitasken.

Conclusie

Al met al geeft iOS 11 je apparaat een fijne make-over. De kleuren en vormen zijn zachter en we krijgen opties waar vooral iPad-gebruikers lang op hebben moeten wachten. De Bestanden-app is niet zo handig als we hadden gehoopt, maar kan zeker van pas komen als je vaak bestanden uitwisselt tussen je iPhone en iPad.

De News-app is een beetje hetzelfde verhaal als Apple Pay – vooral leuk als je in Noord-Amerika woont. Toch mogen we zeker niet klagen, aangezien iOS 11 een aantal leuke opties toevoegt en het vooral de iPad een stuk productiever maakt.

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.