Een duurzame bak: dit betekent het keurmerk op je koffie
Als je Googelt op ‘koffie kopen’ krijg je ruim 24 miljoen resultaten. Hoe kies je dan koffie? Smaak is zeker belangrijk. Maar je wilt misschien ook naar duurzame koffie kijken. Hebben de boeren een eerlijke prijs gekregen? Is er geen regenwoud gekapt voor je bak troost? Daarvoor zijn keurmerken in het leven geroepen. Hoe het met die keurmerken voor koffie zit, lees je in dit artikel.
- Keurmerken kunnen door iedereen worden uitgegeven. Oók door de fabrikant zelf. Kijk dus kritisch.
- Een betrouwbaar keurmerk kijkt naar de omstandigheden van de koffieproductie. Dat kan het milieu zijn of het welzijn van de koffieboeren. Of beide.
- Betrouwbare keurmerken zijn bijvoorbeeld Rainforest alliance, Fairtrade, FSC en 4C.
- Geïnteresseerd in de herkomst van je lievelingskoffie? Lees dan ook eens: Koffie speciaal: single origin, single estate en blend koffie
Koffie kiezen
Koffie koop je bij de supermarkt of bij een koffiespeciaalzaak. Je kunt het ook online bestellen. Hoe dan ook, er is veel keuze. Keurmerken zeggen niets over de smaak, maar wel over de productie. Klein nadeel: inmiddels zijn er ook heel veel keurmerken voor koffie. Hoe zorg je dat je door de bonen het bos blijft zien?
Wat is een keurmerk en wat zegt het over koffie?
Een keurmerk of certificaat is in feite een beeldmerk (een soort logootje) op de verpakking van een product, dat je informatie geeft over de manier waarop het product tot stand is gekomen. De overheid ondersteunt keurmerken, omdat ze consumenten helpen om een keuze te maken. Dit staat er op de website van de rijksoverheid:
‘Een certificaat of een keurmerk laat zien dat iets aan bepaalde kwaliteitseisen voldoet. Bijvoorbeeld veiligheidseisen of duurzaamheidseisen’.
Een keurmerk geeft je dus informatie over een product of dienst. In het geval van koffie gaat het dan meestal over duurzaamheid en milieuvriendelijkheid tijdens het hele proces. Ook kan een keurmerk iets zeggen over een eerlijke vergoeding voor de boeren. Koffie groeit doorgaans in landen waar de lonen laag liggen, dus vaak is een eerlijke vergoeding niet vanzelfsprekend.
Het grote nadeel van keurmerken is dat iedereen ze in feite mag uitgeven. Er zijn wel centrale instellingen die dit coördineren (CI’s), maar een merk kan het in principe ook zelf doen. Daarom is het een goed idee om die keurmerken kritisch te bekijken en even wat huiswerk te doen. Daar helpen we je mee.
©Jane Kelly
Sommige keurmerken krijgen kritiek Sommige keurmerken lagen of liggen onder vuur. Soms is dat terecht, maar niet altijd. Zo kreeg het ‘Beter Leven’ keurmerk van de Dierenbescherming kritiek. Dit is bedoeld als keurmerk voor vlees afkomstig van dieren die onder betere omstandigheden worden gehouden. Er waren leveranciers met het keurmerk die daar niet onder hadden moeten vallen. Dit keurmerk is overigens niet voor koffie, maar het leert ons wel dat we ook kritisch moeten blijven bij keurmerken. Ook het Fairtrade-keurmerk kreeg kritiek. Dit keurmerk kom je op koffie wel tegen, maar de tak waar de klappen vielen was die van de chocolade. Het keurmerk garandeert een minimumprijs voor cacaoproducenten, vooral fijn wanneer de prijs wereldwijd inzakt. De kritiek was dat de verdere productie van chocolade echter op andere plaatsen in de wereld plaatsvindt en het land van herkomst dus minimaal verdient aan de chocolade. Daarmee draagt het keurmerk niet genoeg bij aan de ontwikkeling, volgens die critici.
Keurmerken en certificeringen streven meestal naar betere omstandigheden op één deel van de keten. Hiermee kunnen ze niet alle problemen en onrecht wegnemen, maar het is wel een stap naar verbetering. Mits het een echt keurmerk is, natuurlijk. Kijk dus goed of het bedrijf zélf gekeurd is voor het keurmerk. Ook goed om te weten: keurmerken kunnen per land verschillen. Ook zijn er keurmerken die door de Europese Unie en zelfs wereldwijd worden uitgegeven.
Keurmerken voor duurzame koffie
Duurzame koffie is koffie die op een 'vriendelijk voor de aarde' en 'eerlijk voor boeren' manier wordt gemaakt. Soms één van de twee, soms beide. Dit zijn een aantal veel voorkomende keurmerken.
🌍 Internationale keurmerken
Rainforest alliance (gefuseerd met UTZ)
Het Rainforest Alliance keurmerk staat voor duurzaamheid in de koffieproductie. Dit betekent dat de koffie op een manier wordt verbouwd die goed is voor de natuur en de mensen die erbij betrokken zijn. Boerderijen die dit keurmerk dragen moeten bepaalde regels volgen. Sinds 2005 mogen ze geen waardevolle natuurgebieden vernietigen voor koffieteelt en moeten ze wilde dieren en planten beschermen. Hiermee kwamen de belangen van Rainforest alliance en UTZ samen, dus de fusie was logisch. Overigens kun je het UTZ-kenmerk ook nog apart tegenkomen.
De boeren die dit keurmerk willen behouden, moeten een systeem gebruiken om verantwoord met water, afval en chemische stoffen om te gaan. Ze moeten ook zorgen voor goede arbeidsomstandigheden voor de werknemers.
Forest Stewardship Council (FSC)
Producten met het FSC-label ondersteunen verantwoord bosbeheer en dragen bij aan het behoud van bossen en de biodiversiteit. Het FSC-keurmerk is 100 procent tegen ontbossing en is voor eerlijke arbeidsomstandigheden, bescherming van plant- en diersoorten, rechten van de lokale bevolking en een verantwoorde omgang met hulpbronnen. Het label komt in verschillende varianten, zoals FSC 100% (voor producten die volledig uit FSC-gecertificeerde bossen afkomstig zijn), FSC Gerecycled (voor producten gemaakt van gerecyclede materialen), en FSC Mix voor producten met een mix van FSC-gecertificeerde, gerecyclede en gecontroleerde houtmaterialen.
4C Association
4C Association, oftewel de Common Code for the Coffee Community, waarborgt dat koffieproductie niet bijdraagt aan ontbossing of verlies van biodiversiteit. Het legt nadruk op goede landbouwpraktijken en de bescherming van grond, water en lucht. Daarnaast worden de rechten van arbeiders en boeren gerespecteerd. Ook zet dit keurmerk in op training van de boeren, om de productiviteit en winstgevendheid te vergroten.
Het 4C-label wordt uitgegeven door onafhankelijke certificeringsinstanties. Producten moeten minstens 30 procent 4C-gecertificeerde koffie bevatten om het label te dragen, met een overgangsperiode van drie jaar om dit tot 90 procent te verhogen.
Café Femenino
Deze non-profitorganisatie is net even anders, want ze richt zich op vrouwen. Ze verstrekt subsidies voor specifieke projecten die aangevraagd zijn door vrouwelijke koffieboeren, om het leven van hun families en gemeenschappen te verbeteren. Café Femenino richt zich op de emancipatie van vrouwelijke koffieboeren, in gebieden waar dat nog in de kinderschoenen staat. Dit is voor deze organisatie vooral Midden- en Zuid-Amerika.
©id512
🌷 Nederlandse keurmerken
Fairtrade (voorheen Max Havelaar)
Fairtrade, voorheen Max Havelaar, staat voor eerlijke handel. De organisatie zet zich in om de levens van boeren en werknemers wereldwijd te verbeteren door betere handelsvoorwaarden te creëren. De missie richt zich op mensenrechten, leefbare lonen, het beschermen van het milieu en het bestrijden van kinderarbeid. In Nederland keurt Fairtrade producten met zijn herkenbare logo, wat garandeert dat de leverancier aan de vastgestelde normen voldoet. Denk aan het betalen van eerlijke minimumprijzen en premies aan boerencoöperaties. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van boeren en hun gemeenschappen.
Keurmerk ‘biologisch’
Het Europees biologisch keurmerk staat op producten die voldoen aan de EU-regels voor biologische productie. Dit keurmerk geeft aan dat een product voor minimaal 95 procent uit biologische ingrediënten bestaat en vrij is van chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Ook kijkt het, bij de productie van dierlijke producten, naar dierenwelzijn. Het Europees biologisch keurmerk kijkt dus naar het milieu, dier én de mens en bevordert duurzame landbouwpraktijken. Het wordt gebruikt op alle biologische producten die in de EU zijn geproduceerd en kan ook toegepast worden op geïmporteerde producten die aan deze regels voldoen.
Andere keurmerken
Er zijn nog andere keurmerken die je op koffie tegen kunt komen. In feite kunnen fabrikanten ze ook nog eens zelf verzinnen. Dit zijn overige keurmerken die je ook vaak tegenkomt:
Fair for Life (koffie, thee en chocolade)
Gaat over milieu en mensen.
Climate Neutral Certified (koffie, thee en chocolade)
Milieu- en klimaatneutrale koffieproductie.
Fairglobe
Fairtradeproducten speciaal voor Lidl supermarkten.
EKO (koffie, thee en chocolade)
De basis hiervoor is het EU biologisch keurmerk.
Demeter (Koffie, Thee, Chocolade)
Ook gebaseerd op EU biologisch.
Ben je op zoek naar een koffiemachine? Vraag dan de (gratis!) Kieskeurig.nl Koffiewijzer 2023 aan: 16 koffiemachines, uitgebreid getest door consumenten. Van gebruiksgemak tot onderhoud, van koffievariëteiten tot smaak: lees de onafhankelijke en eerlijke reviews van meer dan 100 testers.
De Kieskeurig.nl Koffiewijzer
16 koffiemachines getest door consumenten