De vaatwasser is een handige uitvinding die ons veel tijd en moeite bespaart bij het afwassen van de vaat. Maar let op: niet alles is geschikt voor de vaatwasser. Sommige spullen of materialen kunnen beschadigd raken, kromtrekken, verkleuren of zelfs smelten. Daarom is het belangrijk om te weten welke dingen je beter níet in de vaatwasser kunt stoppen.

Lees ook: 5 veelgemaakte fouten met de vaatwasser

Dit kun je allemaal beter níet in de vaatwasser stoppen

1: Hout

Houten lepels, broodplanken en snijplanken kun je het beste met de hand afwassen. Het hout kan door het water en de hitte van de vaatwasser kromtrekken en barsten. Laat spullen van hout wel goed drogen voordat je ze opbergt.

💡 Vergeet niet om je houten snijplanken regelmatig in te wrijven met olie. Dat kun je bijvoorbeeld doen met lijnzaadolie (niet met olijfolie, want dat laat een vettige film achter op de plank). Zorg wel dat de plank goed droog is voordat je hem insmeert.

©pixel-shot.com (Leonid Yastremskiy)

2: Aluminium kookgerei

Aluminium potten en pannen kunnen in de vaatwasser verkleuren en krassen oplopen. Om ze in goede staat te houden, was je ze beter met de hand.

💡 Gebruik een zachte spons of doek om krassen op je aluminium kookgerei te voorkomen.

3: Plastic

Hoewel sommige plastic items vaatwasser bestendig zijn, kunnen andere smelten of vervormen. Controleer het etiket op het item of de verpakking voordat je het in de vaatwasser plaatst.

💡 Plaats vaatwasserbestendige plastic items op de bovenste rek, zo ver mogelijk van de verwarmingselementen verwijderd.

4: Kristal en handgeschilderd servies

De hitte en het water in de vaatwasser kunnen kristalglas en handbeschilderd servies beschadigen. Om ze mooi te houden, pak je gewoon zelf - nee, níet de afwasborstel maar 👇.

💡 Gebruik lauw water en een zachte doek om kristal en handbeschilderd servies schoon te maken.

5: Gietijzeren pannen

Gietijzeren pannen hebben een speciale coating die kan worden beschadigd door de vaatwasser. Ze kunnen hun 'seasoning' verliezen en gaan roesten. Seasoning verwijst naar de beschermende antiaanbaklaag die gietijzeren pannen vormen naarmate je ze meer gebruikt. Hoe vaker de pan wordt gebruikt met oliën of vetten, hoe beter deze laag wordt. Het ijzer in de pan reageert namelijk met deze stoffen, waardoor er als het ware een natuurlijke antiaanbaklaag ontstaat. Als de seasoning beschadigd raakt, bijvoorbeeld door de vaatwasser, verliest de pan die bescherming. De laag moet opnieuw worden opgebouwd met voldoende gebruik en onderhoud. Was ze daarom met de hand en droog ze onmiddellijk af.

💡 Om je gietijzeren pan te onderhouden, wrijf je deze na het schoonmaken in met een dun laagje olie.

©Sharky Photography

6: Antiek of erfstukken

Antiek vaatwerk of erfstukken kunnen kwetsbaar zijn en kunnen door de hitte en de krachtige waterstralen in de vaatwasser beschadigd raken. Behandel deze items voorzichtig en was ze met de hand.

💡 Gebruik een zachte doek en lauw water om antiek vaatwerk of erfstukken voorzichtig schoon te maken. Vermijd schurende schoonmaakmiddelen die het oppervlak kunnen beschadigen.

7: Messen

Hoewel messen technisch gezien in de vaatwasser kunnen worden gewassen, kunnen ze snel bot worden door het rammelen tegen andere items. Ook kan het handvat van houten messen beschadigd raken. Voor echte koks is messen in de vaatwasser doen dan ook een doodzonde. Was ze met de hand om ze scherp en in goede staat te houden.

💡 Was messen onmiddellijk na gebruik om te voorkomen dat voedselresten aankoeken. Gebruik een zachte doek en warm water om ze schoon te maken.

©Moshbidon

9 tips om je vaatwasser slim en veilig in te delen

Om de vaat optimaal te reinigen en beschadigingen te voorkomen, is het belangrijk om de vaatwasser op de juiste manier in te delen. Hier zijn enkele tips om je te helpen bij het correct indelen van je vaatwasser:

1: Sorteer de vaat op grootte, vorm en materiaal. Dit maakt het makkelijker om alles op de juiste plek in de vaatwasser te plaatsen.
2: Zet grotere items zoals pannen, schalen en snijplanken aan de zijkanten van de onderste rek. Zorg ervoor dat ze elkaar niet raken om krassen te voorkomen.
3: Plaats borden en schalen verticaal in de sleuven van het onderste rek, waarbij je voldoende ruimte tussen elk stuk vaatwerk laat om water en sop er goed door te laten stromen.
4: Plaats bestek met de handvatten naar beneden in de bestekmand. Dit zorgt ervoor dat de vuile delen goed worden schoongemaakt. Zorg er wel voor dat messen met het lemmet naar beneden wijzen om ongelukken bij het uitruimen te voorkomen.
5: Plaats glazen en kopjes ondersteboven in het bovenste rek, zodat ze niet met water gevuld raken. Zorg ervoor dat ze elkaar niet raken om breuk te voorkomen.
6: Plastic items kunnen in het bovenste rek worden geplaatst om te voorkomen dat ze smelten door de hitte van de verwarmingselementen in de onderste rek.
7: Plaats potten en pannen met de open kant naar beneden. Dit zorgt ervoor dat water en sop goed in contact komen met het vuile oppervlak.
8: Probeer de vaatwasser niet te vol te laden, omdat je vaat hierdoor minder schoon kan worden én er meer kans op beschadiging is.
9: Voordat je de vaatwasser start, controleer je of de sproeiarmen vrij kunnen draaien en niet worden geblokkeerd door groot serviesgoed of pannen.

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!