Hoe kun je het waterverbruik verminderen in huis, om daarmee ook de energierekening te drukken? Slimme tips die goed zijn voor het milieu en geld besparen.

Om met het goede nieuws te beginnen: het gaat goed met het waterverbruik in Nederland. Maar we zijn er nog niet. Water wordt schaars, dus we moeten er nog zuiniger mee omgaan. Bovendien is dat goed voor de portemonnee, want waterverbruik gaat hand in hand met energiegebruik. Tenzij je fanatiek Wim Hof-aanhanger bent en iedere dag koud doucht. 

Wat is het gemiddelde waterverbruik in Nederland?

In 2021 was het gemiddelde watergebruik 129 liter per persoon per dag. Het gemiddelde waterverbruik per gezin was 275 liter: per jaar hebben we het dan over ruim 100.000 liter water. Dat is minder dan in 2020: toen was het gemiddeld waterverbruik per persoon 134 liter per dag. Dat is goed verklaarbaar doordat in 2020 corona de kop opstak, en de meeste mensen meer thuis waren door lockdowns. 

Er zit nauwelijks verschil in het waterverbruik tussen mannen en vrouwen. Nog een aantal leuke feitjes:

©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio

Wat zijn de grootverbruikers van water in het huishouden? 

Het toilet zit bij de grootverbruikers in huishoudens. Dat komt doordat ieder lid van het huishouden het toilet elke dag gebruikt, als je de hele dag thuis bent vaak zeker een keer of vijf. Een toilet gebruikt ongeveer 6 liter per keer: het totale watergebruik voor het toilet is gemiddeld 30,2 liter per persoon per dag - ruim 11.000 liter per jaar.

De douche is ook een grootverbruiker. Een gemiddelde douchebeurt kost ruim 71 liter water. Voor het totale verbruik is de grootte van het huishouden belangrijk, en niet iedereen doucht elke dag. In bad gaan kost overigens nog meer water (133 liter), maar er zijn niet veel Nederlanders die dit dagelijks doen.* 

Water besparen = minder energie gebruiken

Je weet vast zelf wel waar je ongeveer zit als het gaat om waterverbruik: ben je veel thuis, douche je dagelijks en vrij lang? Er zijn natuurlijk nog veel andere factoren die meespelen, die niet direct met je huishouden te maken hebben: eet je (veel) vlees? En hoe zit het met je kleding? 

In huis kunnen we water besparen om daarmee de energierekening te drukken. Water is iets anders dan energie, zou je zeggen. Toch is dat niet helemaal waar. Hoeveel van het water dat je thuis gebruikt is koud? In de douche gebruik je warm water, om je handen te wassen, en je lekkere kop thee of koffie is ook opgewarmd. Ruim 20 procent van je gasverbruik gaat op aan warm water voor de badkamer en keuken. Minder water gebruiken betekent een kleinere energiebehoefte om dat water te verwarmen. Dat scheelt in de portemonnee!

©diy13 - stock.adobe.com

Tips om minder water te gebruiken (en daarmee energie te besparen)

In huis valt nog veel winst te behalen. Met de huidige energieprijzen is dat goed voor het milieu én voor je portemonnee. 

1. Water (en energie) besparen met de douche

De douche is een grootverbruiker op het gebied van water, maar ook energie. Daar kun je besparen met deze tips.

Installeer een waterbesparende douchekop 

Bijna de helft van de personen (49%) die meededen aan het onderzoek van CBS beschikt over een gewone douchekop, gevolgd door bijna 39 procent die over een waterbesparende douchekop en 24 procent die over een regendouche beschikt. Afhankelijk van het type douche verschilt het watergebruik tussen de 44,6 en 79,6 liter per douchebeurt. Volgens Milieu Centraal gebruik je met een spaardouche zo’n 7500 liter warm water minder per jaar, en dat levert je financieel ook voordeel op. 

Het gasverbruik bij douchen tijdens een gemiddelde douchebeurt van vijf minuten ligt ongeveer rond de 0,2 m³. Met de huidige gasprijzen kun je dus uitrekenen. Volgens de overheid betaalt een waterbesparende douchekop zich terug: een gemiddeld huishouden zorgt met een spaardouche voor eerdergenoemde waterbesparing van 7.500 liter warm water en bijna 44 m³ gas. 

Er zijn ook douches die het water hergebruiken. Het totale waterverbruik is hierdoor veel lager. Dit scheelt ook in energie. Om het water tijdens zo’n douchebeurt warm te houden, wordt heet water toegevoegd, ongeveer een liter per minuut. Zo blijft het douchewater warm met minder energiegebruik.

Bekijk en vergelijk alle waterbesparende douchekoppen op Kieskeurig.nl

©torwaiphoto

Douche korter 

Door de helft van de tijd te douchen, gebruik je ook de helft van het water en de helft van de energie. Logisch! De gemiddelde Nederlander doucht dagelijks 7,4 minuten. Dat kan best korter (dat is ook nog eens beter voor je huid). De timer op je telefoon of een kookwekker zijn goede hulpmiddelen. Je kunt ook minder vaak douchen, bijvoorbeeld door je één of twee keer in de week bij de wastafel te wassen. Of de douche even uitzetten tijdens het inzepen.

Thermostaatkraan

Kijk of je een thermostatische mengkraan kunt installeren. Deze heeft het water sneller op temperatuur. Zo verspil je geen water terwijl je wacht tot het warm is en wordt flink wat energie bespaard. 

Bekijk en vergelijk alle thermostaatkranen op Kieskeurig.nl

2. Toilet: gedeeltelijk doorspoelen door spoelkeuzeknop

De meeste moderne toiletten beschikken inmiddels over een spoelkeuzeknop: een knop voor de kleine en een knop voor de grote boodschap. Soms zit daar nog een spoelonderbreker bij, om niet meer water te gebruiken dan nodig is. Dat scheelt: bij het volledig doorspoelen van een toilet kost dat gemiddeld 6,7 liter per keer en bij het gedeeltelijk doorspoelen hebben we het over 3,7 liter. Dit scheelt enorm in het waterverbruik, het kan wel oplopen tot bijna 5.500 liter per jaar, maar minder in energie. We spoelen de wc natuurlijk door met koud water. 

©alexanderuhrin - stock.adobe.com

3. Draai minder wasjes

Door een keer minder te wassen per week bespaar je al 200 liter water per maand. Daarbij moet het water opgewarmd worden én moet de machine zelf van energie worden voorzien. Dat loopt flink op in stroomverbruik. 

Lukt het niet om minder vaak te wassen? Probeer dan eens om minder heet te wassen. Een wasje draaien op 90 graden is bijna 7 keer zo duur als een wasje op 15 graden. Een was op 15 graden kost aan energie gemiddeld 0,23 euro een was op 90 graden gemiddeld 1,53 euro. Vervang je dus één was in de week die je normaal heet wast voor een 15 graden was, dan bespaar je jaarlijks al 70 euro aan alleen energie. Vaak wordt je kleding net zo schoon. Zorg ook dat je pas een was aanzet als je een trommel vol hebt. 

Andere tips: een kort wasprogramma kost gemiddeld meer energie, onder andere doordat we de trommel vaak niet vol doen. Ook fijne-wasprogramma's gebruiken per kilo wasgoed meer water en stroom.

Kijk voor alle wasmachines op Kieskeurig.nl

4. Draai de kranen dicht

Tijdens het tandenpoetsen of handen wassen is het natuurlijk een heel goed idee om de kraan dicht te draaien. Helemaal als je hiervoor ook nog eens warm water gebruikt. Je kunt 6 liter per minuut besparen terwijl je aan het poetsen bent. Repareer ook lekkende kranen zo snel mogelijk. 

5. Minder water en energie gebruiken met de vaat

Een vaatwasser gebruikt minder water dan met de hand afwassen. Om water te besparen kun je dus beter een vaatwasser inzetten (en het is natuurlijk wel zo makkelijk). Toch geldt het niet voor energiegebruik. Let goed op het energielabel van je vaatwasmachine: een vaatwasser verbruikt gemiddeld tussen 10 en 20 liter water en ongeveer 1 kWh elektriciteit per wasbeurt voor een toestel van klasse A, maar maar liefst 1,5 kWh in klasse C of D. Veel vaatwassers hebben een eco-stand: gebruik die. Zet de vaatwasser altijd helemaal vol en schraap je vaat goed af, zonder het eerst af te spoelen: dat zorgt voor dubbele kosten. 

* Deze cijfers zijn gebaseerd op data uit 2016, maar het verbruik per toepassing zal logischerwijs niet veel veranderd zijn. Schattingen van het CBS rekenen voor een douchebeurt een verbruik van 46,2 liter en een dagelijks waterverbruik voor toiletgebruik per persoon van 30,2 liter.

Zie je aan de binnenkant van je waterkoker een donkere of zwartbruine aanslag, vooral ter hoogte van het waterniveau? Dat is een veelvoorkomend verschijnsel bij roestvrijstalen waterkokers die vaak worden gebruikt. Het oogt onfris, maar het is meestal geen vuil of schimmel — en zeker niet gevaarlijk.

Waarom de binnenkant zwart verkleurt

De zwarte aanslag ontstaat niet doordat het metaal zelf oxideert, maar door mineralen uit het water die zich afzetten en bij herhaald verhitten donker kleuren. Kalk, ijzer en vooral mangaan zijn daarbij de belangrijkste veroorzakers.

In Nederland komt dit vaker voor in regio's met hard water, waarin meer mineralen zitten. In sommige delen van het land (zoals Friesland, Gelderland, Overijssel en Drenthe) bevat het leidingwater van nature iets meer mangaan of ijzer. Tijdens de waterzuivering wordt dat grotendeels verwijderd, maar een kleine resthoeveelheid kan bij verhitting reageren tot donkere mangaanoxide. Dat hecht zich aan de wand van de waterkoker, precies op de plek waar het waterpeil meestal eindigt.

Ook aangebrande kalkaanslag kan bijdragen aan de verkleuring. Wanneer kalk zich ophoopt op de bodem of wanden en daarna opnieuw wordt verhit, verkleurt die witte laag naar bruin of zwart.

Hoe verwijder je aanslag?

De aanslag is meestal goed te verwijderen met natuurlijke middelen:

1: Vul de waterkoker met een mengsel van half water en half natuurazijn, of gebruik een eetlepel citroenzuur per halve liter water.

2: Laat dit 30 minuten inwerken en breng het mengsel daarna kort aan de kook.

3: Laat het afkoelen, giet het weg en veeg de binnenkant schoon met een zachte doek of sponsje.

4: Spoel grondig na met schoon water.

Blijft er na het schoonmaken een donkere waas zichtbaar, dan gaat het meestal om een hardnekkige mineraallaag die zich stevig heeft vastgezet. Bij goed roestvrij staal hoort het metaal zelf niet te verkleuren; blijvende vlekken wijzen eerder op hardnekkige aanslag of op een mindere kwaliteit staal.

Zo voorkom je nieuwe aanslag

Laat de waterkoker na gebruik altijd leeglopen en openstaan, zodat hij goed kan drogen. Kook alleen de hoeveelheid water die je nodig hebt, en ontkalk hem eens per maand met azijn of citroenzuur. Zo krijgen mineralen minder kans om zich te hechten en blijft de binnenkant langer schoon.

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.