Objectief geluid meten is gemakkelijk. Met behulp van een decibelmeter lees je exact het aantal dB dat te horen is. Wat je niet kunt meten, is hoe groot de geluidshinder is, want mensen hebben verschillende acceptatiegrenzen. Bovendien zijn geluiden ’s nachts als je probeert te slapen veel irritanter dan overdag. We leven graag in een omgeving waar het geluid niet de overhand krijgt. Hoe kun je jezelf en anderen beschermen tegen geluidshinder?

Er zijn allerlei manieren om een woning of een kamer akoestisch te isoleren, maar in de strijd tegen geluidshinder moet je eerst goed nagaan hoe het storende geluid jou bereikt. Er zijn slechts twee mogelijkheden: gaat het om contactgeluid of luchtgeluid?

Contactgeluid

Contactgeluiden zijn trillingen die worden verspreid in de materie. Bij contactgeluid draait  het om resonantie. In alle gevallen gaat het om twee of meerdere materialen die met elkaar in contact staan en die daardoor trillingen doorgeven. Bekende voorbeelden van contactgeluid zijn een draaiende wasmachine, het geluid van een pomp, de hakken van de bovenbuurvrouw op het parket en het verschuiven van stoelen. Deze trillingen worden door de rest van het gebouw verspreid. 

Van aanhoudend contactgeluid kun je gek worden.

Akoestische ontkoppeling

In de wereld van geluidsisolatie heeft men het daarom over het ontkoppelen van de trillingsbron door middel van ontkoppelingsmaterialen. Contactgeluid pas je het best aan bij de bron, door het plaatsen van dempers onder de wasmachine, rubbers tussen de pomp en muur, en een dempingsfolie onder het laminaat. Je zorgt er daarmee voor dat de trillingsbron niet meer verbonden is met de muur, met de vloer of met leidingen die de trilling doorgeven. De dempers en rubbers – kortom het ontkoppelingsmateriaal – stopt de geluidsresonantie.

Goedkope contactisolerende beugels zorgen dat het geluid van de leidingen niet wordt overgedragen op de wand.

Luchtgeluid

Luchtgeluiden zijn trillingen in de lucht die je waarneemt als een klank. In tegenstelling tot contactgeluid, dat indirect hoorbaar is, komt luchtgeluid rechtstreeks van de geluidsbron. Bronnen van luchtgeluid zijn bijvoorbeeld de tv van de buren, de bladblazer van de tuinman en het geruis van de wind. De boosdoeners zijn zogenaamde geluidslekken, zoals kieren en gaten, verluchtingsroosters, openingen onder deuren, airco-kanalen en dunne ramen. Kijk ook goed naar de doorvoer van leidingen, want deze zijn berucht om lucht- en geluidslekken.

Ook lezen: Hybride warmtepomp in praktijk: hoe zit het met verwarming, geluid en verbruik?

Vaak kun je dergelijke geluidslekken met tochtstrippen of wat PUR-schuim efficiënt dichten. En voor mensen die onder een aanvliegroute van een vliegveld wonen, raadt men om deze reden geluidswerend gelaagd isolatieglas aan. Doorgaans heb je bij geluidshinder last van een combinatie van beide: contactgeluid én luchtgeluid. Toch is het zo dat een van beide meer aanwezig is dan de ander. Bij luchtgeluid geldt het principe van de massawet: hoe zwaarder het materiaal (dik en dicht), hoe beter de isolatiewaarde. De geluidsgolven kunnen een zware constructie minder gemakkelijk laten trillen dan een lichte constructie.

Geluidsisolatie versus geluidsabsorptie

Om te vermijden dat luchtgeluid naar binnen komt (bijvoorbeeld straatlawaai) kun je de geluidsisolatie verbeteren. Om te vermijden dat er te veel geluid naar buiten ontsnapt, bijvoorbeeld vanuit de zolderkamer waar je dochter op de trombone oefent, moet je inzetten op geluidsabsorptie. Bij het absorberen van geluid worden de klanken in het absorptiemateriaal opgenomen. Hoe dikker het materiaal, hoe hoger de absorptiewaarde. Geluidsisolatie draait dus om geluid weren, geluidsabsorptie draait om geluid dempen. 

©yavdat

Om het geluid binnen te houden gebruik je geluidsabsorberend materiaal.

Dak- en plafondisolatie

De keuze van het type geluidsisolatie hangt af van het project dat je wilt uitvoeren. Een meevaller is dat veel geluidsisolatiematerialen ook op het gebied van thermische isolatie hoog scoren. Op die manier vang je dus twee vliegen in één klap. Op schuine daken plaats je flexibele glas- of rotswol tussen de kepers en balken.

Bij platte daken is de beste manier van akoestische isolatie een vals plafond. Het nieuwe plafond wordt minimaal 6,5 cm (liefst meer) onder het bestaande plafond aangebracht. Hoe dikker je kunt isoleren, des te beter de geluidsreductie is. Eerst worden speciale Gyproc Soundbloc-profielen of akoestische plafondhangers opgehangen en daartegenaan worden meestal twee lagen Gyproc Soundbloc-platen geschroefd.

Zo’n akoestische plafondhanger levert nog extra dempingswaarden. Soundbloc is een systeem met platen uit gipskarton, die door hun samenstelling een hoge geluidsisolatie hebben. Tijdens het plaatsen wordt de ruimte tussen plafond en de gipsplaten ook nog gevuld met glas- of rotswol, waarna alles luchtdicht wordt afgekit. 

Bovenop de profielen plaats je glaswol of rotswol.

Wandisolatie

Uiteraard kun je de wanden van de ruimte bekleden met akoestische schuimplaten. Deze platen absorberen de trillingen en ze verbeteren de akoestiek. Het schuim zal de hoge tonen beter absorberen dan de lage tonen (bij muziek de bastonen).

Een mooier resultaat krijg je met een geluidsisolerende voorzetwand. Hiermee plaats je een nieuwe wand vóór de bestaande wand. De nieuwe wand heeft een minimale dikte van 6,5 cm. Eerst worden er Gyproc-profielen op ontkoppelingsdempers geplaatst, en daarop wordt een dubbele laag Gyproc Soundbloc-platen aangebracht. De ruimte tussen de voorzetwand en bestaande muur wordt ook hier opgevuld met glaswol.

©@asuarezvega

De geluidswerende gipskartonplaten worden op speciale aluminium profielen geschroefd.

Vloerisolatie

Er is ook een manier om geluidisolatie op een bestaande vloer aan te brengen. Dat noemen we een droge zwevende vloer. Hierbij wordt eerst plaatmateriaal op een draagvloer aangebracht, waarna die wordt afgewerkt met vloerbekleding. Tussen de ondervloer en de deklaag komt een soepele tussenlaag die voorkomt dat de trillingen op de dragende structuur worden overgebracht. Dat systeem is prima geschikt om bijvoorbeeld loopgeluiden te onderdrukken. 

Geluidsabsorberend meubilair

Een lege kamer klinkt uiteraard anders dan een gemeubileerde ruimte. Dat komt omdat meubilair ook geluid absorbeert. Bovendien bestaat er meubilair dat uit speciaal geluidsabsorberend materiaal is vervaardigd. Het gaat dan vooral om kantooroplossingen, zoals schermwanden, tafels, bloempotten en diverse zitmeubels. Er zijn ook speciale stoelen die het mogelijk maken om in een drukke ruimte toch in alle rust en comfort een telefoongesprek te voeren. Andersom heeft de omgeving hierdoor ook geen last van het telefoongesprek. Er zijn daarnaast ook allerlei kunstzinnige wandelementen beschikbaar die een flexibele oplossing bieden voor akoestiek- en geluidsproblemen.

De Soundleaves zien er uit als enorme bladeren, maar ze absorberen het geluid. | Foto: Incatro Room Acoustics

Een Quooker lijkt op het eerste gezicht een gewone kraan, maar wie zo'n systeem eenmaal in huis heeft, wil vaak niet meer zonder. Met één draai of druk komt er direct kokend water uit de kraan. Ideaal voor thee, koken of schoonmaken. Maar hoe werkt zo'n Quooker eigenlijk precies? En wat gebeurt er allemaal onder het aanrecht? In dit artikel lees je er alles over.

Wat is een Quooker?

De naam Quooker is een samentrekking van 'quick cooker' – een snelle manier om kokend water te krijgen. In de basis bestaat het systeem uit twee onderdelen: een speciale kraan op het aanrecht en een reservoir dat onder het aanrecht wordt geplaatst. Sommige modellen leveren naast kokend water ook warm, koud, bruisend of gekoeld water.

Hoewel Quooker een merknaam is, wordt de term vaak gebruikt als soortnaam voor kokendwaterkranen. Toch is het een gepatenteerd systeem dat op een andere manier werkt dan veel van de goedkopere alternatieven.

Het hart van het systeem: het reservoir

Onder het aanrecht bevindt zich het reservoir, dat meestal in een keukenkastje wordt geplaatst. Hierin wordt een voorraad water continu op 110°C gehouden onder druk. Omdat het reservoir is geïsoleerd, blijft de warmte behouden zonder dat er voortdurend veel energie nodig is. Je kunt het vergelijken met een thermosfles, maar dan geavanceerder en onder druk.

Doordat het water boven het kookpunt zit en onder druk wordt bewaard, kookt het pas als het uit de kraan komt. Dat voorkomt borrelend water in het reservoir zelf en maakt het systeem veiliger. Pas zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en wordt het water omgezet in 'echt' kokend water (100 °C).

Zo komt het water uit de kraan

De kraan op het aanrecht is speciaal ontworpen om kokend water veilig te kunnen doseren. Afhankelijk van het model moet je een draai-, druk- of duwbeweging maken, vaak met een extra beveiliging zoals een dubbele druk- en draaibeweging om per ongeluk gebruik te voorkomen. Zodra je de kraan opent, stroomt er direct kokend water uit.

Bij modellen met meerdere functies, zoals de Fusion of Flex, komt koud, warm en kokend water allemaal uit één kraan. Bij een Nordic-model zijn er aparte kranen: één voor gewoon water en één voor kokend water.

©Quooker

Veiligheid voorop

Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt bij kokendwaterkranen. De Quooker-kraan heeft een vernevelde straal, waardoor de kans op ernstige brandwonden klein is. De buitenkant van de kraan wordt bovendien niet heet, ook niet bij veelvuldig gebruik. Daarnaast is de kraan vast gemonteerd; hij kan dus niet omvallen. En omdat het water constant op 110°C  gehouden wordt, is er ook geen kans op legionella. Tot slot zorgt de bediening (drukken en draaien) ervoor dat de kans dat iemand per ongeluk kokend water aftapt, klein is. En waar we 'iemand' zeggen, bedoelen we natuurlijk ook kinderen! Ook zie je aan de gekleurde ring of je met kokend water te maken hebt: rood = heet!

©Quooker | Inga Powilleit

Energieverbruik en efficiëntie

Op het eerste gezicht lijkt het energieverslindend om continu water op 110°C te houden. Maar door de goede isolatie verbruikt het reservoir verrassend weinig stroom: gemiddeld zo'n 10 watt in stand-by. Daarmee is het systeem zuiniger dan het meerdere keren per dag aanzetten van een waterkoker, zeker in huishoudens waar veel gebruik wordt gemaakt van heet water. Ter vergelijking: een Quooker verbruikt in 170 minuten stand-by ongeveer evenveel energie als een waterkoker in 1 minuut. Het totale jaarverbruik ligt op ongeveer 511 kWh voor een gemiddeld gezin; naast het verbruik in stand-by moet je natuurlijk ook rekening houden met de stroom die nodig is om steeds nieuw water op te warmen.

Bij sommige modellen kun je een Quooker ook combineren met een zogenaamde COMBI of COMBI+ boiler. Daarmee levert het systeem niet alleen kokend water, maar ook direct warm water voor bijvoorbeeld de keukenkraan. Dat voorkomt wachttijd en verspilling van water terwijl je wacht op warm water uit de cv-ketel.

Samenvattend

Een Quooker werkt op basis van een drukreservoir waarin water op 110°C wordt gehouden. Zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en krijg je direct kokend water. Dankzij goede isolatie is het energieverbruik laag. De bediening is kindveilig en de straal is verneveld om brandwonden te voorkomen. Met extra opties zoals de COMBI-boiler of de CUBE-unit kun je het systeem uitbreiden voor warm, gekoeld en bruisend water. Je hebt dus veel mogelijkheden; laat je daarom goed voorlichten in de winkel waar je een Quooker wilt kopen.

Misschien heb je het al gemerkt: je komt online steeds meer posts en reacties tegen die door kunstmatige intelligentie zijn gemaakt. Het aantal bots dat zich voordoet als gewone internetgebruikers lijkt verder toe te nemen. Stevenen we af op een internet dat, zonder dat we het doorhebben, wordt gedomineerd door AI-gegenereerde content?

Met de opkomst van generatieve AI werd het eind 2022 ineens veel makkelijker om een bot teksten en afbeeldingen te laten creëren alsof ze door een mens zijn gemaakt. Vooral nu we een paar jaar verder zijn en AI-modellen alsmaar beter lijken te worden, wordt het ook lastiger om te weten of een onlinefoto of -post door een mens of door een bot is gemaakt. Steeds meer internetgebruikers vrezen dat we op een punt komen dat er zó veel realistische AI-content online wordt geslingerd, dat posts, reacties, foto’s en video’s van menselijke gebruikers worden ondergesneeuwd door die van bots. Als dat scenario werkelijkheid wordt, is het internet dan nog wel bruikbaar?

Niet te bewijzen

Over de angst voor zo’n doemscenario wordt al lange tijd gediscussieerd, maar pas sinds kort begint dit idee populair te worden. Dat komt voornamelijk door de ‘Dead Internet Theory’. Die werd in 2021 bedacht door een internetforumgebruiker en stelt dat het internet al sinds 2016 hoofdzakelijk uit bots bestaat. “Deze theorie werd al snel een meme die zich over het hele internet verspreidde”, zegt Danny Lämmerhirt. Hij staat aan het hoofd van het Future Internet Lab van onderzoeksinstantie Waag Futurelab, dat zich bezighoudt met de toekomstige ontwikkeling van het internet.

Volgens hem is het dan ook geen wetenschappelijke theorie, aangezien de claim niet is te bewijzen. Dat beaamt Maarten Sukel, AI-ontwikkelaar en schrijver van het boek De AI-revolutie. “Het is erg lastig meetbaar, omdat de AI-modellen zo goed zijn geworden.” Toch vindt hij de theorie niet per se vergezocht. “Als je de logica volgt dat je een beperkt aantal mensen hebt op de wereld, maar in theorie een onbeperkt aantal bots online kunt loslaten, is de kans groot dat er op een gegeven moment zoveel bots zijn dat ze voornamelijk nog met elkaar praten.”

Wantrouw de babypauw

Er zijn in ieder geval aanwijzingen dat de AI-content toeneemt. Zo toont een onderzoek van Harvard aan dat de hoeveelheid kunstmatige media en hun zichtbaarheid op X in 2023 duidelijk is gegroeid. Daarnaast heeft Meta onlangs aangekondigd dat het vanaf 2025 meer AI-gegenereerde content op Facebook en Instagram wil plaatsen. Dit gebeurt onder meer door zelf een lading AI-profielen op de sociale media los te laten die met echte gebruikers moeten communiceren. De techreus hoopt dat zijn platformen daardoor ‘vermakelijker en aantrekkelijker’ worden, zodat mensen langer actief blijven op de sociale media.

Een door Meta gemaakt AI-account op Instagram.

Ook als je geen sociale media gebruikt, is de toename van online AI-content merkbaar. Zoek op Google Afbeeldingen maar eens naar ‘Baby Peacock’. Een groot deel van de foto’s die je daar ziet, is AI-gegenereerd. “Dat komt doordat de echte babypauw nogal lelijk is”, legt Sukel uit. “Er worden daardoor amper foto’s van gemaakt en dus zijn plaatjes van een babypauw vaak nep.” Dit is nu nog een uitzonderingsgeval, maar geeft wel aan dat AI al vrijwel overal op het internet zijn sporen nalaat.

©Abdallah - stock.adobe.com

Deze babypauw is net zo schattig als dat hij nep is.

Beeld: Abdallah, stock.adobe.com.

Makkelijker catfishen

De toename van AI-gegenereerde content is volgens Lämmerhirt op zichzelf geen reden voor zorg. “Als je voor de lol een dom AI-plaatje online deelt, kan het heel onschuldig zijn. Het wordt pas een probleem als het misleidend wordt.” AI-bots worden daar volgens de deskundigen regelmatig voor ingezet, bijvoorbeeld op datingplatforms. Een gesprekspartner kan zomaar een bot zijn die je probeert op te lichten. “Die vraagt dan bijvoorbeeld met een of andere smoes of je geld kunt opsturen. Dat is wel heel kwalijk en iets waar je goed op moet letten.”

Bots op datingapps zijn geen nieuwe ontwikkeling, maar volgens de AI-ontwikkelaar wordt het probleem wel verergerd door generatieve AI. “Voorheen werden nepprofielen nog gemaakt op basis van echte foto’s. Als je toentertijd werd gecatfisht, kon je altijd nog opzoeken of de profielfoto ergens online te vinden was en op die manier achterhalen dat je met een oplichter aan het praten was. Inmiddels kan dat niet meer, omdat je gezichten gewoon kunt genereren.”

Kaas vastlijmen

Ook kunnen AI-bots worden gebruikt om politieke meningen van gebruikers te beïnvloeden, weet Robin Effing, AI- en socialmediadeskundige bij de Universiteit van Twente. “Veel partijen, waaronder regimes, hebben er belang bij om online discussies te verstoren. Eerder werden daar mensen uit landen als India voor betaald. Zij werden achter de computer gezet, maar het wordt steeds makkelijker om dat soort werk aan chatbots over te laten.” Zo bleek onlangs dat Rusland duizenden bots op sociale media als TikTok had losgelaten om de Roemeense verkiezingen te beïnvloeden.

Bots verspreiden overigens niet alleen schadelijke desinformatie in opdracht van kwaadwillenden. AI heeft van zichzelf al de neiging om onjuiste informatie te genereren. Lämmerhirt noemt als voorbeeld een incident waarbij Googles AI-zoekmachine een opvallend antwoord gaf op de vraag: ‘Hoe zorg je ervoor dat kaas niet van je pizza afvalt?’ Het advies? De kaas met lijm aan de pizzabodem vastplakken.

Waar dit antwoord vandaan kwam? Iemand plaatste dit advies als grap op een forum, waarna de bot het klakkeloos als serieuze tip overnam. “Dat is wel illustratief van wat er kan gebeuren als je AI ongecontroleerd zijn gang laat gaan.”

Kaas aan pizza vastlijmen? Prima idee, volgens Google.

Minder moderatie

Om de toestroom van AI-desinformatie in de kiem te smoren zijn er volgens de experts verschillende opties, al is geen van allen echt ideaal. AI-modellen kunnen bijvoorbeeld AI-content gaan voorzien van een onzichtbaar watermerk, zodat herkenningssoftware meteen ziet of een post van ChatGPT vandaan komt of een foto nep is. Het is alleen moeilijk om alle AI-modellen – waar er duizenden van zijn – te dwingen om watermerken te gaan gebruiken. “Momenteel is er ook geen trend dat dit uit eigen beweging gedaan wordt”, vertelt Lämmerhirt. Daarnaast kunnen zulke watermerken momenteel nog eenvoudig worden omzeild. Effing: “Er zijn veel maskeringstechnieken om AI-content te verbergen. ChatGPT-teksten kun je bijvoorbeeld in een algoritme gooien dat bepaalde tekens verwisselt, zoals de hoofdletter i met de kleine l. Mensen zullen het verschil niet zien, maar detectiesoftware kun je zo om de tuin leiden.”

Volgens Lämmerhirt is strengere moderatie een betere optie. Techplatformen moeten dan zelf actief (AI-gegenereerde) desinformatie opsporen en verwijderen, misschien ook wel met behulp van AI-systemen. “We zien alleen dat X en sinds kort ook Meta steeds minder modereren”, vervolgt de Waag-onderzoeker. In plaats daarvan willen ze leunen op een systeem waarbij gebruikers zelf misleidende content van een ‘fact check-label’ kunnen voorzien. “Dat is een slechte aanpak, want dat laat zien dat deze bedrijven zelf geen keuzes meer willen maken en hun rol van platformbeheerder niet serieus nemen.”

AI-detectiesoftware is nog verre van betrouwbaar. De tekst in deze afbeelding is volledig door AI geschreven, maar de software denkt daar anders over.

China-model

Nog een andere oplossing zou zijn om gebruikers zich te laten verifiëren voordat ze een account aan mogen maken, om te voorkomen dat ze meerdere ‘sock puppet-profielen’ kunnen beheren. Op sommige platformen, zoals chatdienst Signal, gebeurt dat al met een telefoonnummercontrole. Dat is volgens Sukel een redelijk betrouwbare manier om te controleren of je gebruikers echt zijn, maar waterdicht is het niet. Je kunt namelijk ook een prepaid simkaart kopen en daar een bot aan koppelen. Een zogeheten China-model is volgens Effing een grondigere methode. “Dan moet je bijvoorbeeld naar het gemeentehuis met je paspoort voordat je een account krijgt. Dan ben je van heel veel problemen af. Alleen dat leidt tot massasurveillance en dat is ook niet gewenst.”

Op Signal moet je je telefoonnummer verifiëren voordat je een account krijgt.

Blijf op je hoede

Kortom, een écht goede methode om schadelijke AI-content en -bots te weren is er nog niet. Nóg niet inderdaad, want de deskundigen hebben er vertrouwen in dat de huidige uitdagingen met AI op te lossen zijn. Zo denkt Sukel dat onderzoekers vroeg of laat een manier verzinnen om AI-gegenereerde desinformatie betrouwbaar weg te filteren. “In het verleden is dat ook altijd gelukt, bijvoorbeeld met e-mail”, zegt de AI-ontwikkelaar. “Daar werd steeds meer spam verstuurd, maar toen kwamen er robuuste spamfilters en is dat probleem in zekere zin opgelost.”

Spamfilters voor e-mails doen hun werk goed; krijgen we in de toekomst iets soortgelijks voor AI-content?

Tot het zover is, moeten we ermee leven dat we het internet delen met veelal onzichtbare en onbetrouwbare bots. Effing raadt daarom aan om altijd goed op je hoede te blijven. “Ik denk dat het heel gezond is om je bij elke reactie op internet als eerste af te vragen: hoe groot is de kans dat dit door een reguliere burger geschreven is? Je kunt er momenteel van uitgaan dat de meerderheid van de user-generated content online niet door gewone mensen is geschreven, maar ofwel door ingehuurde mensen of door een bot.”

Volgens Sukel moet je vooral bij gebruikersrecensies goed op je tellen passen. “Het is natuurlijk heel makkelijk om tegen een AI-bot te zeggen: schrijf 500.000 negatieve recensies over mijn concurrent en evenveel positieve over mijn eigen toko. Je kunt niet meer blind vertrouwen op platformen als Tripadvisor.”

Lämmerhirt ziet dat gebruikers langzamerhand beter worden in het herkennen van bots. “Er zijn onderzoeken die aantonen dat mensen hun onlinegedrag aanpassen. Ze ontwikkelen strategieën om nepaccounts te identificeren en vermijden deze accounts vervolgens. Hier valt nog wel veel winst te behalen. Ik denk dus dat het belangrijk is dat we ervoor zorgen dat mensen nog kritischer worden op de oorsprong van online content.”

“Als je op een platform zit met veel AI-onzin waar je niet blij van wordt, ga dan lekker weg”, adviseert Sukel tot slot. “Jij bent het product. Als er genoeg mensen weggaan, wordt dat platform gedwongen om zich te verbeteren. Je hoeft het niet zomaar te accepteren.”

Gebruikersrecensies op Tripadvisor: zijn ze nog te vertrouwen?