Via allerlei kunst- en vliegwerk kun je al langere tijd Linux op je Windows-pc draaien. Opdrachtregelcommando’s zijn natuurlijk één ding, maar het plaatje wordt pas compleet als je ook toepassingen met een grafische gebruikersinterface kunt uitvoeren. Met het grafische deel van het Windows-subsysteem voor Linux kan dit perfect.

Linux onder Windows draaien? Het idee wringt misschien wat – vooral bij Linux-puristen – maar het is zeker mogelijk. We kunnen zelfs zonder moeite diverse manieren bedenken om dit te doen: met halve Linux-emulators als Cygwin of Git for Windows, dualboot, virtuele machines, containers, x-server-forwarden, remote desktop en zelfs standaard in Windows met het grafische deel van het Windows-subsysteem voor Linux ofwel WSL(g).

1 Waarom?

Wellicht vraag je je af waarom je Linux onder Windows zou willen draaien? Bijvoorbeeld omdat je Linux beter wilt leren kennen zonder een aparte fysieke machine of een complexe dualboot-opstelling te configureren. Je behoudt bovendien je vertrouwde Windows-omgeving, terwijl je kennismaakt met de mogelijkheden van Linux – vooral voor ontwikkelaars en IT-professionals biedt Linux een bredere set tools en applicaties.

Het werkt ook comfortabel wanneer je binnen dezelfde machine snel tussen Linux- en Windows-taken kunt schakelen. Als je Linux in een sandbox-omgeving op Windows draait, biedt dit extra isolatie en veiligheid, wat nuttig kan zijn bij het testen van potentieel onveilige software. Dit geldt met name voor WSL(g). Maar wat moet je je hierbij precies voorstellen en hoe zit dit technisch in elkaar?

Een dualboot-configuratie (hier met Ubuntu) is altijd wel een complexe operatie.

2 Wat is WSL?

WSL staat voor Windows-subsysteem voor Linux, een compatibiliteitslaag ontwikkeld door Microsoft die het mogelijk maakt Linux-opdrachtregelcommando’s en -applicaties native op Windows te draaien. Er zijn inmiddels twee hoofdversies van WSL uitgebracht.

WSL 1 kwam in 2016 op de markt en gebruikt een compatibiliteitslaag die Linux-systeemoproepen naar Windows-systeemoproepen vertaalt, zodat Linux-binary’s rechtstreeks op de Windows-kernel kunnen worden uitgevoerd. Dit kan soms leiden tot compatibiliteitsproblemen met bepaalde applicaties of tools, omdat er geen echte Linux-kernel is.

Drie jaar later kwam WSL 2 uit, met als belangrijkste verschil dat die wel een echte Linux-kernel gebruikt. De kernel draait in een lichtgewicht virtuele machine (VM), beheerd door (een in Windows Home uitgeklede versie van) Hyper-V, waardoor een sandbox-omgeving wordt gecreëerd. WSL 2 maakt gebruik van een virtueel bestandssysteem: toegang tot Windows-bestanden is mogelijk, maar Linux-bestanden blijven geïsoleerd binnen de VM, overigens net als Linux-processen. Ook de netwerkstack van de VM kan van het hostnetwerk worden geïsoleerd, of door netwerkconfiguraties of firewallregels binnen Windows worden beperkt. Precies doordat een Linux-kernel wordt gebruikt, biedt WSL 2 over het algemeen betere bestandsinvoer/uitvoer- en netwerkoperaties evenals een hogere mate van compatibiliteit.

SL 2: dankzij Hyper-V kunnen zowel de Windows NT- als Linux-kernel parallel aan elkaar draaien.

3 WSLg: wat?

WSLg (g staat voor GUI ofwel Graphical User Interface) is een uitbreiding van WSL 2 en werd in 2021 algemeen beschikbaar. WSLg gebruikt het Wayland-protocol, een modern alternatief voor het oudere X11-systeem, om grafische Linux-applicaties weer te geven. De grafische uitvoer van Wayland wordt vervolgens via FreeRDP, een opensource-implementatie van RDP (Remote Desktop Protocol), doorgegeven aan de ingebouwde RDP-client in Windows, zodat deze netjes in het Windows-bureaublad kan worden geïntegreerd. Hierdoor blijven deze toepassingen veilig binnen de sandbox-omgeving van Linux, terwijl ze toch op je Windows-bureaublad verschijnen.

WSLg maakt gebruik van FreeRDP om ‘op afstand’ de Linux-GUI te kunnen bedienen.

4 Systeemeisen

WSL 2 is dus erg handig, maar heeft wel enkele specifieke hardware- en software-eisen.

Wat hardware betreft, heb je een 64bit-processor met ondersteuning voor virtualisatie nodig, omdat WSL 2 gebruikmaakt van de VM van Hyper-V. Controleer of hardware-virtualisatie in het UEFI/BIOS is ingeschakeld, doorgaans aangeduid als AMD-V of Intel VT-x.

Dit kun je ook vanuit Windows controleren: open Taakbeheer met Ctrl+Shift+Esc, ga naar Prestaties, kies Processor en controleer of de status van Virtualisatie op Ingeschakeld staat.

Verder heb je een up-to-date stuurprogramma voor je grafische kaart met ondersteuning voor WSLg nodig en voldoende vrije schijfruimte. En je hebt minimaal Windows 10 versie 19044 (21H2) nodig of Windows 11. Je controleert dit via Instellingen / Systeem, bij Info.

Je hebt hardware-virtualisatie nodig om met WSL 2 (en WSLg) aan de slag te kunnen.

5 Automatische installatie

De periode dat deelname aan het Windows Insider Programma vereist was om toegang tot WSLg te krijgen, ligt gelukkig achter ons. Als je systeem aan de vermelde systeemeisen voldoet, kun je meteen aan de slag.

Je kunt WSL met één commando installeren. Dit doe je vanuit Opdrachtprompt of de Windows Terminal, die je als administrator opstart. We gaan uit van de Terminal: klik met de rechtermuisknop op de Windows-startknop, kies Terminal (beheerder) en bevestig met Ja. In Windows 10 kies je in plaats van Terminal voor de optie Windows PowerShell (Admin). Voer het volgende commando uit: wsl --install. Windows zal nu vragen je pc te herstarten.

Hiermee activeer je niet alleen de nodige componenten voor WSL 2, maar je zet tegelijk al een Linux-distributie klaar. Standaard is dit Ubuntu, maar in paragraaf 7 zie je hoe je ook andere Linux-distributies kunt installeren.

Je kunt WSL en Ubuntu met één commando activeren en installeren.

6 Handmatige installatie

Microsoft heeft het dus zeer eenvoudig gemaakt om WSL te activeren, maar wellicht ben je geïnteresseerd in het onderliggende installatieproces. In plaats van het installatiecommando op de Terminal te gebruiken, kun je het proces ook ‘handmatig’ sturen, zodat je meer inzicht krijgt in wat er precies gebeurt.

Dit kan als volgt. Druk op Windows-toets+R en voer optionalfeatures uit. In het venster Windows-onderdelen scrol je naar Windows-subsysteem voor Linux en zorg je dat dit is aangevinkt. Schakel ook het onderdeel Platform voor virtuele machine in. Bevestig je keuzes met OK en herstart Windows.

Lukt dit om een of andere reden niet, dan kan het ook via PowerShell als administrator. Voer achtereenvolgens de volgende commando’s uit:

Nadat telkens de melding van een succesvolle uitvoering is verschenen, herstart je ook nu je pc.

Om er zeker van te zijn dat je over de recentste Linux-kernel beschikt, download en installeer je het WSL 2 Linux-kernel-updatepakket via https://aka.ms/wsl2kernel, waar je op WSL 2 Linux kernel update forx64 machines klikt. Dubbelklik vervolgens op het gedownloade msi-bestand. Een installatiewizard verschijnt. Klik hier op Next en bevestig met Ja en Finish.

Je hebt hardware-virtualisatie nodig om met WSL 2 (en WSLg) aan de slag te kunnen.

7 Zelf een Linux-distributie installeren

Bij de geautomatiseerde installatie (zie paragraaf 5) wordt Ubuntu standaard mee geïnstalleerd. Hoe je hiermee aan de slag gaat, lees je vanaf de volgende paragraaf. Eerst vertellen we je hoe je zelf een (extra) Linux-distributie installeert via WSL.

We gaan ervan uit dat je met grafische Linux-applicaties wilt werken en dus WSL 2 (met uitbreiding WSLg) nodig hebt. Stel daarom WSL 2 in als standaardversie. Klik in het startmenu met rechts op Opdrachtprompt of PowerShell, kies Als Administrator uitvoeren en voer het volgende commando uit:

Een Linux-distributie ophalen en installeren kan als volgt. Voer eerst het volgende commando uit om te zien welke Linux-distributies al op je systeem zijn geïnstalleerd:

Vraag vervolgens een lijst van beschikbare distributies op (op dit moment zijn dat veertien distributieversies):

Om een distributie te installeren, voer je dit commando uit:

Bijvoorbeeld:

of

Het kan ook vanuit de Microsoft Store: typ Linux in de zoekbalk rechtsboven, houd de muispijl boven de gewenste distributie en selecteer Downloaden, waarna de installatie kan beginnen.

Je kunt je Linux-distributies vanaf de opdrachtregel installeren en beheren.

8 Distributies beheren

Met het volgende commando krijg je een lijst van alle geïnstalleerde distributies, hun status (Running of Stopped) en de WSL-versie waaronder ze draaien:

Of korter:

Omdat je WSL 2 als standaard hebt ingesteld, zou er normaal gesproken 2 moeten staan in de kolom Version. Je kunt een distributie ook naar een andere versie omzetten met:

Bijvoorbeeld:

Wanneer je het commando wsl zonder verdere parameters uitvoert, start de standaard Linux-distributie, normaliter Ubuntu. Om een specifieke distributie te starten, gebruik je:

De distributies vind je trouwens ook terug onder hun volledige naam in het Windows-startmenu, zoals Ubuntu of Kali Linux.

Wil je een andere distributie als standaard instellen, voer dan deze opdracht uit:

Het is mogelijk een distributie met een specifieke gebruiker op te starten vanuit de Opdrachtprompt met:

In Ubuntu bijvoorbeeld creëer je een gebruiker met:

En whoami vertelt je wie is aangemeld.

Een opgestarte distributie sluit je af met het commando exit vanuit de Linux-terminal of je voert in de Windows Opdrachtprompt wsl --shutdown uit. Dit laatste commando sluit overigens alle draaiende distributies in één keer af.

Je kunt een distributie, inclusief de bijbehorende software, gegevens en instellingen, verwijderen met:

Bijvoorbeeld:

Je kunt een distributie ook meteen met de gewenste gebruiker opstarten.

9 Pakketbeheer in Ubuntu

Wanneer je een Linux-distributie via WSL installeert, word je bij de eerste opstart om een gebruikersnaam (UNIX-name) en wachtwoord gevraagd. Daarna beland je in de terminal, achter een prompt als <gebruikersnaam>@<computernaam>:~$. We nemen hier de standaarddistributie Ubuntu als voorbeeld. Met het commando lsb_release -a ontdek je de exacte Ubuntu-versie en met uname -r de versie van de Linux-kernel (zoals 5.15.133.1-microsoft-standard-WSL2).

Werk de Ubuntu-pakketbronnen bij en update de geïnstalleerde pakketten met de volgende commando’s:

Controleer welke pakketten een update nodig hebben met:

Om een specifiek pakket te updaten, gebruik je:

Zoek naar een exacte pakketnaam met:

En installeer deze vervolgens met:

Bijvoorbeeld:

Handig om weten: met het commando clear maak je het terminalvenster leeg.

In een vers geïnstalleerde Ubuntu (22.04) zijn doorgaans heel wat pakketten aan een update toe.

10 Grafische applicaties

We gaan ervan uit dat WSL 2 actief is en dat je probleemloos Linux-distributies kunt installeren en starten. Dit betekent dat WSLg beschikbaar is en je grafische Linux-applicaties kunt draaien. Mocht het opstarten van grafische Linux-applicaties onverhoopt niet werken, kun je ontbrekende onderdelen voor WSLg herstellen met deze commando’s:

Met dit laatste commando stop je alle draaiende WSL-instanties en sluit je de achterliggende virtuele machine af. Om WSL daarna weer op te starten, hoef je alleen een WSL-commando uit te voeren of een Linux-distributie te starten.

We nemen verder Ubuntu als voorbeeld en installeren we de grafische bestandsbrowser Nautilus. Start de Ubuntu-terminal en voer dit commando uit:

Start de app daarna op met het commando nautilus. Op dezelfde manier kun je andere grafische apps installeren, zoals:

VLC Media Player:

Fotobewerker GIMP:

Gnome Text Editor:

Deze drie voorbeelden start je later dan op met respectievelijk vlc, gimp en gnome-text-editor.

WSLg in actie: de grafische bestandsbrowser Nautilus voor Linux, vanuit Windows.

11 X-server

WSLg kan overweg met de meeste grafische Linux-applicaties, maar soms is de weergave gebrekkig. Voor X11-applicaties kun je het dan nog eens met een X-server proberen, zoals het gratis VCXsrv. Download de server via www.sourceforge.net/projects/vcxsrv en installeer deze met de standaardinstellingen. Start daarna XLaunch via het Windows-startmenu. Kies achtereenvolgens: Multiple Windows (-1) en Start no client, en zet een vinkje bij Disable access control. Geef desgevraagd je firewall toestemming voor de netwerkverbinding van de server. Open vervolgens je Ubuntu-terminal en voer de volgende commando’s uit:

Controleer deze aanpassing eventueel met:

Probeer het uit met:

En start grafische testapplicaties zoals xcalc, xclock of xeyes. Wanneer je in het Windows-systeemvak over het XLaunch-pictogram beweegt, verschijnt als het goed is 1 clients.

Een alternatief voor WSLg: grafische Linux-uitvoer naar Windows via X-server.

12 Wisselwerking

Dankzij WSL(g) kun je (grafische) Linux-applicaties binnen je Windows-omgeving opstarten. De geïnstalleerde distributies vind je bij naam in het startmenu van Windows. Hier tref je ook geïnstalleerde Linux-applicaties aan binnen de map van de distributie en kun je deze zelfs aan je taakbalk of startmenu vastpinnen. Het is mogelijk Linux-commando’s rechtstreeks vanuit de Windows Opdrachtprompt uit te voeren door ze vooraf te laten gaan door wsl. Bijvoorbeeld, om de mapinhoud te bekijken, voer je wsl ls uit. Wanneer je Verkenner opent zie je onderaan in het navigatiepaneel de Linux-mascotte Tux, met aparte mappen voor elke geïnstalleerde Linux-distributie.

Deze integratie werkt ook andersom. Zo kun je diverse commando’s op de Linux-terminal uitvoeren, zoals dir om de mapinhoud op te vragen. Je kunt vanuit Linux bovendien door je Windows-mappenstructuur navigeren. Voer mount uit in de Linux-terminal en je ziet stations zoals /mnt/c, /mnt/d (voor C- en D-stations enzovoort). Navigeer door deze mappen met cd, bijvoorbeeld: cd /mnt/c/windows. Keer terug naar de bovenliggende map met cd ..

Je kunt ook een grafische bestandsbrowser gebruiken, zoals Nautilus. Ga hiervoor naar +Other locations / Computer en navigeer naar het gewenste station, zoals /mnt/c.

Je vindt Linux-applicaties ook terug in het Windows-startmenu en op de taakbalk.

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.