ID.nl logo
Vragen? Zo stel je gemakkelijk een online enquête op
© © Edgars Sermulis, All Rights Reserved
Huis

Vragen? Zo stel je gemakkelijk een online enquête op

Je wilt een enquête uitvoeren, maar alle vragen stellen via e-mail blijkt niet zo handig. Met krachtige webformulieren werkt dit ook veel beter: ze bieden een gestructureerd overzicht van de vragen en later ook de resultaten, zodat je er praktisch mee aan de slag kunt.

Na het lezen van dit artikel kun je zelf een formulier opstellen met Microsoft Formulieren of Jotform. Zo leer je onder meer:

  • De verschillende vraagopties kennen
  • Hoe je secties kunt instellen
  • Je formulier mooi opmaken
  • Het geheel verzenden
  • De resultaten verzamelen

Voor een simpele vraag is zelfs WhatsApp geschikt: Laat je vrienden beslissen: zo maak je een WhatsApp-peiling!

Microsoft Formulieren

Tip 01: Sjablonen

De (web-)app Microsoft Formulieren is misschien niet de krachtigste dienst voor formulieren, maar het is wel handig voor wie vertrouwd is met andere Microsoft-producten. Je kunt bijvoorbeeld formulieren invoegen in diverse Microsoft 365-applicaties of de resultaten van je enquête door Excel verder laten analyseren.

Om ermee aan de slag te gaan, moet je over een Microsoft-account of Microsoft 365-account beschikken. Desnoods maak je er een aan op https://account.microsoft.com (klik op Aanmelden en Maak nu een account).

Heb je dit voor elkaar, ga dan naar https://forms.office.com. Er verschijnen twee knoppen, Nieuw formulier en Nieuwe quiz, samen met enkele sjabloontypen, zoals Feedback- en evaluatie-enquêtes en Registratie- en aanmeldingsformulieren. Of je klikt op Meer weergeven of op Sjablooncategorieën verkennen voor extra sjablonen. Kik op een van die kant-en-klare sjablonen voor een formulier met een reeks voorbeeldvragen die je nog naar wens kunt aanpassen. Je kunt ook vragen verwijderen en toevoegen.

Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden: maak handig gebruik van een sjabloon.

Alternatieven In dit artikel introduceren we twee specifieke diensten voor webformulieren, elk met zijn eigen voordelen: Microsoft Formulieren en Jotform. Uiteraard zijn er nog andere diensten, zoals Google Formulieren. Je kunt direct een nieuw formulier aanmaken via www.forms.new. Deze dienst is zeer gebruiksvriendelijk en past naadloos in Googles ecosysteem. Hij blinkt vooral uit door de verschillende vraagtypen, de mogelijkheid om afbeeldingen of video’s aan je vragen te koppelen, of respondenten eigen bestanden te laten uploaden met het formulier.

Een andere degelijke dienst is Wufoo, die al enige tijd geleden is overgenomen door het Amerikaanse SurveyMonkey. Voor een onbeperkt aantal formulieren betaal je bij Wufoo maandelijks ongeveer 29 dollar en bij SurveyMonkey circa 39 euro.

Google Formulieren biedt een hele waaier aan vraagtypen aan.

Tip 02: Vanaf nul

We gaan ervan uit dat je een standaard webformulier wilt maken (geen quiz of test) en dat je dit wilt ontwerpen vanaf niks. Klik dus op Nieuw formulier. Je nieuwe, nog lege formulier verschijnt. Klik op Naamloos formulier en geef het een naam. Vul tevens een omschrijving van je formulier in, waarin je bijvoorbeeld aangeeft waarvoor het formulier bedoeld is en welke vragen je gaat stellen (zie ook het kader ‘Doeltreffende formulieren’).

Wellicht krijg je al meteen enkele vraagsuggesties, maar als je hier niets mee wilt, kun je deze verwijderen door op het kruisje te klikken. Klik op +Nieuwe invoegen om uit verschillende vraagtypen te kiezen. In eerste instantie heb je de keuze uit Keuze, Tekst, Beoordeling en Datum. Als je op het pijlknopje klikt, verschijnen er nog enkele andere vraagtypen, zoals Classificatie, Likert (om houdingen en meningen over een onderwerp te meten) en Net Promoter Score (een waarschijnlijkheidsscore van 0 tot 10). Als je per ongeluk het verkeerde vraagtype hebt geselecteerd, kun je dit verwijderen met het vuilnisbakicoon. Afhankelijk van het gekozen vraagtype krijg je aangepaste opties te zien.

Microsoft Formulieren ondersteunt zeven vraagtypen.

Tip 03: Vraagopties

Bij het vraagtype Keuze zie je standaard twee keuzerondjes. Je kunt er meer toevoegen door op +Optie toevoegen te klikken. Schakel Meerdere antwoorden in om de keuzerondjes te vervangen door selectievakjes, zodat de respondent meer dan één optie kan selecteren. Bij Totaal van opties selecteren kun je een limiet instellen. Klik op het menuknopje met de drie puntjes en selecteer Vervolgkeuzelijst als je de opties als een uitklapbare lijst wilt weergeven (meerdere antwoorden zijn dan niet mogelijk). Via het foto-icoon kun je afbeeldingen toevoegen, bijvoorbeeld vanuit OneDrive, via Bing zoeken of vanaf je eigen pc. Als je Vereist inschakelt, kan de respondent deze vraag niet negeren.

Het vraagtype Tekst is wellicht het eenvoudigste. Schakel Lang antwoord in als je meerdere regels voor het antwoord wilt toestaan. Met de optie Beperkingen kun je verschillende restricties instellen, zoals Groter dan 1 (voor getallen).

Het vraagtype Beoordeling vraagt naar een mening in de vorm van twee of meer sterren of andere symbolen, zoals duimen, hartjes en vinkjes.

Het vraagtype Datum heeft zo goed als geen extra opties. De respondent kan een datum invullen in het formaat dd-mm-jjjj of een datum selecteren via een pop-upkalender.

Een vraag is niet in steen gebeiteld. Er zijn diverse aanpassingsopties beschikbaar.

Tip 04: Sectionering

Lange formulieren splits je het best op in behapbare secties. Zo’n overzichtelijke indeling heeft nog een ander voordeel: je kunt een respondent snel naar een specifieke formuliersectie sturen op basis van een gegeven antwoord.

Je maakt zo’n sectie als volgt aan. Klik op +Nieuwe invoegen, druk op het pijlknopje en kies Sectie. Vul een titel en een eventuele ondertitel in; op deze manier voeg je alle gewenste secties toe.

Stel nu, je wilt de respondent naar Sectie 3 sturen als hij bij een keuzevraag het eerste keuzerondje kiest en naar Sectie 4 als hij het tweede keuzerondje selecteert. Klik dan op de vraag om die te bewerken. Druk op het menuknopje met de drie puntjes en kies Vertakkingen toevoegen. Bij Ga naar naast het eerste keuzerondje selecteer je dan Sectie 3 [naam] en bij het tweede keuzerondje verwijs je naar Sectie 4 [naam] enzovoort.

Naast secties kun je hier ook gewoon Volgende laten staan of je kiest bijvoorbeeld Einde van formulier. Klik bovenaan op Terug om naar de standaard bewerkingsmodus terug te keren.

Vertakkingen zijn erg handig om de respondent snel in de gewenste richting te sturen.

Tip 05: Inkleding

Je vragen (en antwoorden) zijn klaar, maar je webformulier ziet er nog niet erg aantrekkelijk uit. Gelukkig kun je dat snel oplossen. Klik rechtsboven op Stijl. Microsoft heeft waarschijnlijk al enkele geschikte thema’s (kleur en geanimeerde achtergrondafbeelding) voor je formulier gevonden op basis van kunstmatige intelligentie. Klik gewoon op een van die thema’s. Je kunt ook kiezen uit de beschikbare achtergrondkleuren of op Meer weergeven klikken voor extra kleuren en thema’s. Als je wilt, kun je zelfs de knop voor Achtergrondmuziek inschakelen en kiezen uit enkele muzieknummers.

Heb je nog steeds niet gevonden wat je zoekt? Druk dan op de plusknop voor twee extra knoppen: Kleur aanpassen (waar je een kleur in HEX-formaat kunt invoeren) en Afbeelding uploaden (voor een eigen achtergrondafbeelding).

Alle wijzigingen die je aan je formulier doorvoert, worden nagenoeg onmiddellijk opgeslagen en je vindt het netjes terug in het startvenster bij Mijn formulieren.

Een aantrekkelijke vormgeving zal meer respondenten aanzetten tot het invullen van het formulier.

Tip 06: Verzending

Voor je het afgewerkte formulier daadwerkelijk publiceert, is het verstandig om eerst op Preview te klikken. Je kunt dit op elk moment tijdens de ontwerpfase doen. Klik op Nu starten voor een interactieve voorbeeldweergave. Bovenaan kun je kiezen tussen een weergave voor een computer en een mobiele telefoon. Het is goed om te weten dat je ook vanuit de mobiele Microsoft Office-app webformulieren kunt bekijken, bewerken en creëren.

Met de knop Terug keer je terug naar de ontwerpmodus. Je vindt hier ook de knop Presenteren waarmee je als in een diapresentatie door de formuliervragen navigeert. Klik zeker ook op het knopje met de drie puntjes en kies Instellingen. Er komen nu allerlei antwoordopties beschikbaar, zoals Antwoorden accepteren (schakel dit uit als je geen antwoorden meer wilt ontvangen), Tijdsduur instellen, Voortgangsbalk weergeven en Bedankberichten aanpassen.

Om het formulier te verspreiden, klik je op Antwoorden verzamelen. Er zijn verschillende opties beschikbaar: via een url, een aantrekkelijke e-mail (eventueel met voorblad), een QR-code, html-code voor je blog of webpagina, of met Facebook of Twitter.

Via Antwoorden linksboven in je formulierontwerp krijg je een overzicht van de ingezonden reacties. Je ziet het aantal ontvangen antwoorden, de gemiddelde invultijd, evenals de antwoorden op de verschillende vragen. Klik op Openen in Excel om de resultaten op te slaan als een xlsx-bestand. Met het menuknopje met de drie puntjes kun je onder andere een samenvatting afdrukken en een url met het resultatenoverzicht genereren.

Je kunt je formulieren op verschillende manieren naar de respondenten sturen.

Offline formulieren Stuur je maar zeer sporadisch een invulformulier en gebruik je hiervoor liever geen webdienst, dan kan dit ook met een tekstverwerker zoals Microsoft Word of LibreOffice Writer.

Met die laatste, onderdeel van de gratis kantoorsuite, maak je zelfs een echt pdf-formulier. Start Writer, ga naar Formulieren en schakel Ontwerpmodus in, zodat diverse besturingselementen zichtbaar worden. Selecteer een geschikt element (zoals Tekstvak, Numeriek veld, Groepsvak of Datumveld) en teken een kader in je document. Klik met de rechtermuisknop op een element en kies Eigenschappen van besturingselementen voor verdere aanpassingen. Mocht je tussendoor het formulier willen testen, vergeet dan niet de ontwerpmodus even uit te schakelen.

Ben je klaar, open dan Bestand / Exporteren als / Exporteren als PDF. Plaats een vinkje bij PDF-formulier maken en selecteer PDF bij Opmaak bevestigen.

Met LibreOffice Writer kun je een pdf-formulier samenstellen.

Jotform

Tip 07: Start

Jotform kun je net als Microsoft Formulieren gratis gebruiken, maar de gratis versie komt wel met een reeks beperkingen. Op www.jotform.org/pricing krijg je een mooi overzicht van de verschillende abonnementen, van Brons (34 dollar per maand) tot Goud (99 dollar per maand). Wij houden het hier bij de gratis editie: maximaal 5 formulieren en 100 velden per formulier, tot 100 maandelijkse inzendingen en 100 MB online opslagruimte, en onderaan heeft het formulier een advertentieregel. Kun je hiermee leven, meld je dan aan via e-mail, Google of Facebook.

Doe jezelf een plezier en open eerst de rubriek Sjablonen / Formulier Sjablonen. In de tabel links kun je snel inzoomen op honderden formuliertypen, sectoren en beroepen en je kunt van elk sjabloon een voorbeeld bekijken. Zit er iets interessants tussen, druk dan op Kies dit Sjabloon. Houd er rekening mee dat nagenoeg alle formulieren Engelstalig zijn, maar weet ook dat je alle vragen nog kunt aanpassen.

Geen geschikt sjabloon gevonden? Ga dan naar Mijn Formulieren en kies Formulier maken, waar je eventueel nog Importeer Formulier kunt kiezen. Handig als je bijvoorbeeld al over een pdf-formulier beschikt of een formulier op een webpagina hebt gevonden. Toch niet? Een blanco formulier dan maar.

Bij Jotform kun je uit vele honderden (Engelstalige) sjablonen kiezen.

Tip 08: Ontwerp

Wij gaan voor een Klassiek Formulier (waarbij alle vragen op een enkele pagina worden getoond) en deze keuze brengt ons naar het eigenlijke ontwerpvenster – hier Bouwen genoemd. Wanneer je links op Toevoegen element klikt, verschijnt een keuzevenster met tientallen formulierelementen, opgedeeld in Basis, Betalingen en Widgets. We houden het hier bij de categorie Basis Elementen, zoals Korte Tekst, Lange Tekst, Dropdown, Meerkeuze, Afbeelding en Bestand uploaden.

Je hoeft het gewenste element alleen maar naar de gewenste plek op je formulierontwerp te verslepen en de gewenste tekst in te tikken. Klik op het tandwielpictogram naast het toegevoegde element voor extra opties. Deze verschijnen aan de rechterkant van het browservenster. Bij Enkele Keuze bijvoorbeeld zijn deze opties opgedeeld in de rubrieken Algemeen, Opties, Onderzoeken en Gevorderd. Je hebt meteen begrepen dat de mogelijkheden hier veel ruimer zijn dan bij Microsoft (of Google) Formulieren.

Om snel een idee te krijgen van hoe je formulier er momenteel uitziet, schakel je rechtsboven de functie Voorbeeld Formulier in.

De mogelijkheden zijn legio: van formulierelementen tot specifieke opties. 

Tip 09: Instellingen

De handige vertakkingen zoals we die kennen uit Microsoft Formulieren zijn uiteraard ook beschikbaar in Jotform. Hiervoor open je eerst de rubriek Instellingen boven aan het formulier. In het linkerdeelvenster klik je op Voorwaarden en daarna op Spring naar / Pagina verbergen. Bij Als selecteer je het gewenste veld (formulierelement), en vul je de velden Status en Waarde in. Bijvoorbeeld: Vraag 3 Welk besturingssysteem gebruik je (het meest), Is gelijk aan, macOS. Kies vervolgens bij Doen bijvoorbeeld Ga naar de Pagina met de Knop Volgende en selecteer het gewenste paginanummer. Je kunt pagina’s toevoegen door onderaan je formulierontwerp op Hier nieuwe pagina toevoegen te klikken.

Er zijn ook andere voorwaarden beschikbaar, zoals Toon / Verberg veld, Update / Bereken veld en Verander “Thank you” Pagina. Maar dit is nog lang niet alles. Naast Voorwaarden vind je ook andere instellingen, zoals E-mails (om automatische reacties en meldingen te versturen), Integraties (om je formulier te koppelen met een van de vele ondersteunde apps, denk aan Google Drive, Zoom, OneDrive of PayPal) en Mobiele notificaties (om meldingen te ontvangen via de Jotform Mobile Formulieren-app).

Het is even zoeken maar ook voorwaardelijke vertakkingen zijn hier zeker mogelijk.

Tip 10: Publicatie

Is je formulier helemaal naar wens, dan is het tijd voor de rubriek Publiceren. Hier zijn er ook indrukwekkend veel mogelijkheden. Bij Snel delen vind je de url van je formulier die je via e-mail, QR-code of sociale media kunt delen. In de rubriek Invoegen vind je kant-en-klare codestukjes om je formulier op allerlei manieren aan je webpagina toe te voegen, bijvoorbeeld als iframe, met een feedback-knop, in een pop-up of een lightbox.

Andere opties zijn PDF (om een invulbare pdf te downloaden) en Platforms. Bij die laatste kun je uit meer dan veertig diensten kiezen, zoals WordPress, Facebook, Blogger en Joomla. Jotform genereert de nodige code en geeft instructies om deze aan de gekozen dienst toe te voegen.

De ingestuurde responses vind je terug op je Jotform-dashboard, bij Mijn formulieren. Plaats een vinkje bij het betreffende formulier en klik op Inzendingen om de resultaten in een overzichtelijke tabel te zien. Je kunt hier naar trefwoorden zoeken en via de knop Kolommen geef je aan welke kolommen je al dan niet zichtbaar wilt maken. Klik op Alles Downloaden om de resultaten op te halen als csv, xlsx of pdf. Eventuele ingestuurde bestanden kun je in zip-formaat ophalen met Bijlagen Downloaden.

Naast Inzendingen is er onder meer nog de knop Rapporten / Nieuw rapport toevoegen. Hiermee kun je de gegevens in diverse rapportvormen gieten, zoals Excel, html-tabel en rss-lijst. Veel succes met je enquête!

Je kiest zelf op welke manier je het formulier wilt verspreiden.

Doeltreffende formulieren Wanneer je een (web)formulier verstuurt, wil je waarschijnlijk dat ontvangers het volledig ingevuld terugsturen. Hier zijn enkele tips om je formulieren zo efficiënt mogelijk te maken.

  • Vraag alleen wat je echt nodig hebt, in een zo logisch mogelijke volgorde.
  • Vertel ook bij het begin wat je zoal verwacht, vooral bij extra taken als het raadplegen van een document of bij berekeningen.
  • Leg uit waarom bepaalde informatie nodig is en geef een indicatie van de invultijd.

Langere formulieren splits je het best op in overzichtelijke stappen. En het wordt helemaal mooi als je degenen die een volledig en correct ingevuld formulier terugsturen, met een kleine attentie beloont.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 fonduesets voor een gezellige avond
© M.studio - stock.adobe.com
Huis

Waar voor je geld: 5 fonduesets voor een gezellige avond

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom gaan we een paar keer per week voor je op zoek naar zulke aanbiedingen. Met Kerst en Oud en Nieuw voor de deur is het weer tijd om te bedenken wat je wil gaan eten. Wat dacht je van fondueen? Met deze vijf fonduesets maak je indruk op je vrienden en familie.

Met een fondueset smelt je de lekkerste kazen en dep je je broodje of vlees in bouillon of kaas. Fonduesets zijn de ultieme sfeermakers voor de feestdagen, of het nu met vrienden is of familie en of je kiest voor romige kaas, bouillon of chocolade; het is op en top genieten. Een absolute must-have voor elke levensgenieter en perfect voor de feestdagen. Wij vonden vijf betaalbare fonduesets voor je.

Boska Elektrische Fondueset Pro - 8 personen

De Boska Elektrische Fondueset Pro is ontworpen voor liefhebbers van kaas‑ en vleesfondue. De set bestaat uit een geëmailleerde gietijzeren pot met een inhoud van circa 2,15 liter, waardoor je genoeg ruimte hebt voor een volledige kaasfondue of bouillon. Het verwarmingselement is elektrisch en beschikt over een instelbare thermostaat; hierdoor kun je de temperatuur naar wens aanpassen voor verschillende soorten fondue. Een handig indicatielampje laat zien wanneer het element aan staat. De pot staat op een stevige basis en heeft een extra lang snoer van twee meter, zodat je hem makkelijk midden op tafel plaatst. Bij de set worden acht fonduevorken geleverd die zijn voorzien van gekleurde markeringen. De combinatie van gietijzer en emaille zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling en eenvoudige reiniging.

Swissmar Lausanne 11‑delige fondueset - 6 personen

De Zwitserse fabrikant Swissmar levert met de Lausanne een 11‑delige fondueset die is gericht op traditioneel fonduen. De set bestaat uit een koperen pan met een geëmailleerde binnenkant en een zware RVS‑branderschaal. Doordat koper de warmte snel opneemt en verdeelt, is de fondue snel op temperatuur. De pan staat op een robuuste stalen houder waarin een brander met regelaar zit; hiermee pas je de vlamsterkte aan voor kaas‑, bouillon‑ of chocoladefondue. In de doos zitten verschillende accessoires, waaronder zes vorkjes en een branderschaal. Deze set is niet elektrisch, waardoor je hem zelfs buiten of op de camping kunt gebruiken.

Mäser Fondueset - 4 personen

De fondueset van Mäser bestaat uit een roestvrijstalen pan met bijbehorende brander. Roestvrij staal is slijtvast en eenvoudig te reinigen; je kunt de pan na gebruik in de vaatwasser zetten. De set heeft een inhoud van rond één liter, voldoende voor een kaas‑ of chocoladefondue voor een klein gezelschap. Er worden meerdere fonduevorkjes meegeleverd met gekleurde puntjes om ze te onderscheiden. Dankzij de stevige basis staat de pan stabiel op tafel, terwijl de gelijkmatige warmteverdeling voorkomt dat de inhoud aanbrandt. Omdat het geen elektrisch toestel is, gebruik je de brander met brandgel of spiritus.

Baumalu 385050 fondueset - 6 personen

Deze fondueset van Baumalu bestaat uit een zware gietijzeren pan die op een decoratieve houten plaat staat. Gietijzer houdt de warmte goed vast en is geschikt voor zowel kaas‑ als chocoladefondue. De bijgeleverde brander plaats je onder de pan; je regelt de vlamsterkte met een draaiknop. Omdat de pot stevig op de houten plaat staat, blijft hij stabiel en kras je niet op de tafel. In de set zitten fonduevorkjes met houten handvatten.

Tristar FO‑1107 Fonduepan - 8 personen

De Tristar FO‑1107 is een elektrische fondueset met een inhoud van ongeveer 1,5 liter. Je gebruikt deze pan voor verschillende soorten fondue, zoals kaas, bouillon of chocolade. Het verwarmingselement levert circa 1000 watt en heeft een instelbare thermostaat, zodat je de temperatuur kunt aanpassen aan het type fondue. Een indicatielampje geeft aan wanneer het apparaat actief is. De pan heeft een antiaanbaklaag, een cool‑touch handgreep en staat op een antislipvoet voor extra stabiliteit. Er worden acht fonduevorkjes meegeleverd en door de ring bovenop blijven de vorkjes op hun plek tijdens het fonduen.

▼ Volgende artikel
Van papier tot pixels: altijd je administratie op orde
© px.palette
Huis

Van papier tot pixels: altijd je administratie op orde

Papieren facturen, garantiebonnetjes, contracten en andere documenten slingeren al snel overal rond. Waarom niet alles digitaal bewaren, zodat je het in enkele klikken terugvindt? In dit artikel vind je gratis tools en praktische tips om je administratie te scannen, te taggen, doorzoekbaar te maken en veilig op te slaan zonder veel gedoe.

Wat gaan we doen?

We geven diverse tips en tools om administratieve en andere papieren documenten efficiënt en ordelijk te digitaliseren. Dat gaat van scannen en OCR’en tot organiseren, automatiseren, back-uppen en meer.

Tip 1: Scanner

Stel, je wilt een hele reeks documenten digitaliseren, zoals garantiebewijzen of facturen. We gaan ervan uit dat je een scanner in huis hebt, eventueel als onderdeel van een all-in-one-printer. Zo’n toestel is goed geschikt voor stabiele, rechte scans, en een (soms optionele) documentinvoer maakt het extra handig bij grotere aantallen. Je scant het best op zo’n 300 dpi, in grijswaarden of kleur, en bewaart het resultaat bij voorkeur als pdf. Helaas genereert de meegeleverde scansoftware vaak alleen pdf’s met een afbeelding van de tekst, waardoor je die later niet kunt doorzoeken of kopiëren.

©OttoPles

Er bestaan ook heel wat printers met een ingebouwde scanner.

Tip 2: NAPS2

Gebruik in dit geval beter scansoftware met geïntegreerde OCR, zoals het gratis en opensource NAPS2 (www.naps2.com, Windows, macOS en Linux). Start de app, klik op Nieuw profiel en op Apparaat kiezen om je scanner te selecteren. Je kunt kiezen uit drie drivertypes: WIA (ingebouwd in Windows, beperkt), TWAIN (krachtiger) en ESCL (voor moderne netwerk- of wifi-scanners, vergelijkbaar met Apple AirScan). Doorgaans kies je voor TWAIN. Stel de scanopties in en open Geavanceerd voor extra instellingen. Typ een profielnaam en bevestig met OK.

Klik nu op de knop OCR en download de gewenste talen, zoals Dutch en English. Plaats een vinkje bij PDFs doorzoekbaar maken middels OCR en kies taal en modus (Snel of Beste). Vink ook de andere opties aan en druk op Scannen.

Klik daarna op het pijlknopje bij PDF opslaan en kies PDF-instellingen. Vul bij Standaard bestandspad een bestandsnaam in – gebruik eventueel ‘placeholders’ als $(YY)-$(MM)-$(DD) – en kies bij Compatibiliteit bij voorkeur PDF/A, zoals PDF/A-2b. Dit formaat slaat namelijk alle lettertypes, kleurprofielen en structuurinformatie in het bestand zelf op, wat ‘garandeert’ dat je het document ook jaren later nog in zijn oorspronkelijke vorm te zien krijgt. Vink Onthoud deze instellingen aan, klik op OK, selecteer de scans en kies PDF opslaan. Het is trouwens ook mogelijk om een (niet-doorzoekbaar) pdf-bestand in NAPS2 te importeren, dit vervolgens te OCR’en en als PDF/A te bewaren.

NAPS2 is prima opensource-scansoftware, met geïntegreerde meertalige OCR-module.

Pdf-printer

De focus van dit artikel ligt op papieren brondocumenten, maar we willen zeker ook (de gratis versie van) PDFCreator vermelden (www.pdfforge.org/pdfcreator). Je kunt deze namelijk als virtuele printer installeren om zo allerlei documenttypen om te zetten naar PDF(/A).

Start na installatie de app, open het tabblad Printer, vink PDFCreator aan en kies via de moersleutel het bestaande profiel PDF/A (archiefbestand). Bevestig met Opslaan en sluit de app. Open nu een document in een willekeurige toepassing, open het afdrukvenster en selecteer PDFCreator als printer. Een dialoogvenster opent waarin je het document meteen kunt opslaan als PDF/A-bestand (standaardversie 2b, maar dit is aanpasbaar via het uitklapmenu).

Je kunt zo’n virtuele printer ook inzetten om documenten automatisch als PDF/A op te slaan in een zelf te bepalen map. Maak hiervoor in PDFCreator op het tabblad Profielen een nieuw profiel aan (bijvoorbeeld PDF/A in map Facturen), kies bijvoorbeeld PDF/A-2b als formaat en geef tevens een specifieke opslaglocatie op. Koppel dit profiel op het tabblad Printer aan een nieuwe virtuele printer (bijvoorbeeld PDF/A-facturen). Zo maak je meerdere profielen en printers aan, waarbij elk PDF/A-bestand automatisch in een andere map terechtkomt.

Je kunt ook meerdere virtuele printers aanmaken, telkens met een aangepast profiel.

Tip 3: Mobiel

Een vlakbedscanner is zeker handig, maar niet noodzakelijk, want je kunt tegenwoordig ook prima scannen met je smartphone. Met de juiste app wordt het beeld automatisch ge-OCR’d en indien nodig rechtgetrokken. Een van de betere apps is Adobe Scan, beschikbaar via www.kwikr.nl/adobescan of in de appstore van Android en iOS.

Installeer en start de app. De gratis versie volstaat meestal, al laat de betaalde versie (circa 10 euro per maand) je onder meer tot 100 pagina’s per bestand scannen (in plaats van 25) en pdf’s exporteren naar Office 365-formaten.

Meld je aan, bijvoorbeeld via je Google-account, en tik op Scan. Je kunt het resultaat onder meer uitsnijden, roteren en de helderheid en het contrast aanpassen. Kies Blijven scannen voor extra pagina’s of tik op PDF opslaan zodra je klaar bent. De pdf belandt standaard in je Adobe-account (https://acrobat.adobe.com), maar je kunt het bestand ook delen of (via Meer) bijvoorbeeld opslaan in Google Drive. Het pdf-bestand is standaard doorzoekbaar, controleer bij Voorkeuren of Tekstherkenning uitvoeren op opgeslagen PDF wel is ingeschakeld, maar het is geen PDF/A. Wil je dat, dan kun je het bestand alsnog omzetten met reeds eerder vermelde, gratis tools als NAPS2 of PDFCreator (zie ook kader ‘Pdf-printer’).

Met (het gratis) Adobe Scan kun je ook meerdere pagina’s laten OCR’en en in één pdf bewaren.

Tip 4: Tags koppelen

Om naderhand snel het gewenste document te kunnen terugvinden, zorg je er dus allereerst voor dat je documenten doorzoekbaar zijn (bij pdf’s kan dit via OCR: zie tip 2). Je kunt gerust ook zelf extra trefwoorden, zeg maar digitale kleefbriefjes, aan je documenten koppelen.

Met een tool als TagSpaces (www.tagspaces.org, Windows, macOS en Linux) tag je in één keer meerdere bestanden en mappen met eigen trefwoorden. Bestaande tags voeg je simpelweg toe door ze naar bestanden te slepen. TagSpaces heeft ook een krachtige zoekfunctie waarmee je snel documenten met de juiste tag(s) terugvindt.

Handig zijn ook ‘smart tags’: je bepaalt dan zelf de criteria, waarna nieuwe bestanden automatisch de juiste tags krijgen. Deze tags kun je opslaan in aparte sidecar-bestanden (JSON) of je voegt ze achteraan de bestandsnaam toe: een bestand als aanpassing.pdf bijvoorbeeld wordt dan iets als aanpassing[huur indexering].pdf. De betaalde Pro-versie (42 euro per jaar) heeft enkele geavanceerde opties, zoals het toekennen van tags op basis van lokale AI-taalmodellen.

TagSpaces is een krachtige taggingtool, maar met een zekere leercurve.

Tip 5: Tags zoeken

Vind je TagSpaces toch wat overkill, dan zijn er andere manieren om documenten van (doorzoekbare) trefwoorden te voorzien. Je kunt in Verkenner (met sneltoets F2) trefwoorden toevoegen aan de bestandsnaam, maar het kan ook anders. Klik met rechts op een bestand of selectie, kies Eigenschappen en open het tabblad Details. Afhankelijk van het bestandstype kun je hier tags toevoegen bij velden als Titel, Onderwerp, Labels, Categorieën en Opmerkingen. Dit werkt goed bij bijvoorbeeld Office-bestanden en afbeeldingen, maar pdf-documenten laten zich minder makkelijk taggen. Dit kan bijvoorbeeld wel bij het aanmaken van zo’n document vanuit NAPS2 of PDFCreator. Bij deze laatste kun je bij een profiel titel, auteur, onderwerp en trefwoorden meegeven.

Vanuit de Verkenner kun je vervolgens zoeken op deze tags, ook in pdf-bestanden (ook al zijn ze niet zichtbaar op het tabblad Details). Navigeer naar de juiste map of het station en typ in de zoekbalk van de Verkenner labels:<trefwoord>.

Werkt dit niet, dan ontbreekt waarschijnlijk een geschikt zoekfilter. Je kunt zo’n Adobe-IFilter alsnog installeren via deze link. Je kunt dit controleren vanuit het Configuratiescherm: open Indexeringsopties, klik op Geavanceerd en scrol op het tabblad Bestandstypen naar pdf. Daar hoort PDF Filter (of eventueel Reader Search Handler) te staan, en Eigenschappen en inhoud van het bestand indexeren moet zijn ingeschakeld. Zorg er tevens voor dat alle gewenste mappen zijn opgenomen bij Deze locaties beheren (via de knop Wijzigen).

Met het juiste filter kun je ook vanuit de Verkenner naar tags binnen pdf-documenten zoeken.

Tip 6: Opslagstructuur

Je documenten zijn nu doorzoekbaar en mogelijk ook getagd, maar er is nog een derde belangrijk aspect: bewaar alles met logische bestandsnamen in een doordachte mappenstructuur.

Voor bestandsnamen plaats je de belangrijkste info, zoals projectnaam en/of datum, liefst vooraan. Gebruik de ISO-notatie (JJJJ-MM-DD), zodat je bestanden makkelijk chronologisch sorteert. Zoals vermeld in tips 4 en 5 kun je de naam aanvullen met trefwoorden, gescheiden door een koppelteken of onderstrepingsteken (vermijd spaties of speciale tekens). Eventueel voeg je achteraan een versienummer toe, zoals _v1. Een voorbeeld is 2025-08-31_Huurcontract_Appartement_v1.pdf.

Breng de bestanden onder in een logische structuur, bijvoorbeeld op datum, per project of klant, of per categorie (zoals Huis, Werk, Gezondheid, Financieel enzovoort). Je zult merken: dankzij consistente map- en bestandsnamen vind je documenten sneller terug.

Sneller zoeken binnen een logische mappenstructuur (en met labels).

Tip 7: Organisatietool

Je hebt een logische mappenhiërarchie opgezet, maar je moet natuurlijk ook zorgen dat documenten in de juiste map terechtkomen. Externe hulp van een organisatietool als het gratis Dropit (www.dropitproject.com, werkt nog onder Windows 11) of File Juggler (www.filejuggler.com, betaalde versie 44 euro) kan daarbij handig zijn. We bekijken kort deze laatste.

Start de geïnstalleerde tool op en klik op Add rule (of eerst op Add rule group als je de regels wilt categoriseren). Stel dat je alle pdf’s die in de map \gedeeld terechtkomen automatisch wilt verplaatsen op basis van trefwoorden. Vul dan Description in en klik op de knop met drie puntjes bij Monitor om de bronmap te kiezen. Via het tandwielpictogram kun je eventueel Examine everything regularly <frequentie> between checks instellen, wat ook goed werkt voor gedeelde netwerkmappen.

Klik daarna op de plus-knop bij If en stel het filtercriterium in, bijvoorbeeld: Any of the following / Other / PDF Properties / Keywords. Bevestig met Insert en geef het trefwoord op bij Contains / Text. Je kunt via de plus-knop extra filters instellen en kiezen tussen Any of All of the following.

Leg nu de gewenste actie vast bij Then: klik op de plusknop, kies bijvoorbeeld Move file en vul de doelmap in bij to. Bewaar je filter met Save and close. Op het tabblad Rules klik je op de pijlknop naast je filter om het te activeren. Test het resultaat.

Organiseer je bestanden automatisch op basis van eigen, gecombineerde zoekfilters.

DMS

Met de tips rond doorzoekbaar maken, taggen en ordenen uit dit artikel, en met tools als TagSpaces en File Juggler, raak je al ver. Wil je je administratie nog professioneler organiseren, dan kom je uit bij een volwaardig Document Management System, kortweg DMS. Flexibele opensource-tools zijn bijvoorbeeld Papermerge en Paperless NGX. Beide installeer je het makkelijkst op Windows via Docker (Docker Desktop for Windows, met WSL2).

Na installatie bereik je het browserdashboard van de tool standaard via http://<ip-adres>:8000. Beide tools bieden OCR aan om gescande documenten doorzoekbaar te maken. Je documenten kunnen ook automatisch worden verwerkt op basis van eigen filters, en er zijn krachtige zoekopties ingebouwd. Beide tools kun je meteen uitproberen via een online demo (log in met demo / demo).

Een krachtig DMS als Paperless-ngx maakt het bijhouden van je administratie veel efficiënter.

Tip 8: Zoektool

Zoals gezegd laat de ingebouwde zoektool in Windows je met de juiste filters en instellingen ook zoeken naar metadata, zoals trefwoorden in pdf’s. Met zoekfilters en operatoren zijn zelfs complexe opdrachten mogelijk, zoals labels:factuur auteur:Toon van Daele grootte:>300kB gewijzigdop:dit jaar. Echt gebruiksvriendelijk of handig is deze functie helaas niet. Je bent dan beter af met een tool als Agent Ransack (alias Filelocator Pro, www.mythicsoft.com/agentransack). Ook de gratis Lite-versie ondersteunt netwerkshares, Booleaanse operatoren, reguliere expressies en zoeken naar metadata via IFilter.

Start de tool, zet deze op Expert en open het tabblad Hoofd. Vul bij Bevat tekst je zoekterm in en bij Zoek in het gewenste station of de map. Eventueel kun je ook filters instellen voor Grootte en Gewijzigd Na / Voor. Op het tabblad Datum voeg je extra tijdsfilters toe en op het tabblad Opties vink je zeker Office en PDF documenten aan. Vul je bij Bevat tekst een pdf-trefwoord in, dan vindt Agent Ransack ook de bijbehorende bestanden. In het tabblad Treffers (rechtsonder) zie je bij gevonden bestanden bijvoorbeeld Keywords: <gezocht_trefwoord>. Met een dubbelklik open je meteen het bestand.

Agent Ransack laat gecombineerde en krachtige filters toe en zoekt ook in metadata.

Tip 9: Back-ups

Je administratie digitaliseren is een goed idee, maar dit is pas veilig met een degelijke back-upstrategie. Het best hanteer je hier de 3-2-1-regel: drie datakopieën (hoofdversie en twee back-ups), op twee soorten media, waarvan minstens één kopie op een andere locatie. Zo bescherm je je data tegen hardwarestoringen, ransomware, brand en diefstal.

Een uitstekende gratis en opensource back-uptool is Duplicati (www.duplicati.com, Windows en macOS), die we zelf al jaren dagelijks geautomatiseerd gebruiken voor back-ups naar zowel een netwerkschijf (NAS) als de cloud (Google Drive).

Installeer het gedownloade msi-bestand. Klik na afloop met rechts op het programma-pictogram in het Windows-systeemvak en kies Open om het browserdashboard te starten. Verschijnt First Run Setup, klik dan op Yes en stel een wachtwoord in. Je kunt Duplicati in je browser openen via http://localhost:8200. Wil je ook toegang vanaf een andere pc in je netwerk, open Instellingen in Duplicati en vink Remote toegang toestaan aan, zodat het dashboard bereikbaar is via http://<intern_ip-adres>:8200. Klik vervolgens op +Back-up toevoegen, laat Een nieuwe back-up instellen geselecteerd en vul een naam in. Schakel bij opslag buiten je netwerk versleuteling in. Geef vervolgens doel- en bronlocatie op en bepaal wanneer en hoe vaak de back-up wordt uitgevoerd. Duplicati maakt standaard incrementele back-ups, waarbij alleen nieuwe of gewijzigde data worden opgeslagen, waardoor het back-upvolume beperkt blijft.

Duplicati is een betrouwbare, gebruiksvriendelijke en flexibele back-uptool.

Tip 10: Beveiliging

Een goede back-upstrategie is cruciaal om je data veilig te bewaren, maar veiligheid draait ook om privacy. De beste manier om te voorkomen dat onbevoegden inzage krijgen in je (medische, financiële …) gegevens is versleuteling. In tip 9 vermeldden we al dat je in Duplicati back-ups automatisch kunt versleutelen met sterke AES-256-encryptie. Maar ook de data op je originele opslaglocatie wil je wellicht beveiligen.

Hiervoor kun je een gratis opensource-tool als VeraCrypt gebruiken, die naast containerbestanden ook complete partities of schijven kan versleutelen met sterke algoritmen als AES-256. We hebben niet de ruimte hier verder op in te gaan, maar hier vind je meer uitleg. Ook handig is Cryptomator om via je lokale synchronisatiemap data te versleutelen bij cloudopslagdiensten als Google Drive, OneDrive of Dropbox. Je vindt hier meer uitleg daarover.

Daarnaast kun je voor diverse documenttypes ook individuele bestanden beveiligen met een wachtwoord, al is dit vaak minder robuust dan een volledig versleutelde opslaglocatie. Dit kan bijvoorbeeld vanuit verschillende Office-applicaties, maar ook met pdf-tools zoals NAPS2 (bij PDF-instellingen vink je PDF versleutelen aan) en PDFCreator (bij Profielen, via Actie toevoegen / Versleuteling).

Ook in NAPS2 kun je pdf-documenten met een wachtwoord beveiligen.