TreeSheets: een kruising tussen het beste van Word en Excel
Als een spreadsheet en een tekstverwerker nageslacht zouden kunnen produceren, dan zou het zoiets als TreeSheets worden: een programma om tekst in cellen te plaatsen.
TreeSheets is een programma om informatie op overzichtelijke wijze - in cellen - vast te leggen. In dit artikel geven we je een inkijkje:
- Hoe je een werkblad kunt aanmaken
- Cellen in cellen kunt toevoegen
- Cellen kunt opmaken, kopiëren en verplaatsen
- Hoe je een database kunt aanmaken
- Hoe je een rekenblad kunt aanmaken (al is het programma niet echt een rekenwonder)
Wie weleens met een spreadsheet werkt, weet dat die dingen zich niet echt lenen om langere teksten in te plaatsen. Daarom beperken we ons doorgaans tot namen voor rijen en kolommen.
Maar een van de voordelen van een spreadsheet is dat door het gebruik van rijen en kolommen, al je ingevoerde en berekende informatie overzichtelijk in het gelid staat. Dat lukt je in een tekstverwerker alleen als je een tabel maakt. Maar dat is eigenlijk ook een soort spreadsheet, met de daarbij behorende beperkingen.
TreeSheets is freeware die de overzichtelijkheid van een spreadsheet tracht te combineren met de vrijheid van een tekstverwerker. Het programma voegt daar nog een belangrijke extra functie aan toe: hiërarchische cellen.
Downloaden en installeren
De thuisbasis van TreeSheets is www.strlen.com/treesheets. Hier vind je beknopte informatie over dit opensource-programma. Ook is er een link naar een Discord-server waar je met andere gebruikers van gedachten kunt wisselen.
De feitelijke downloadsite bevindt zich op het opensource-platform GitHub. Daarvoor klik je op de link HERE onder Download.
Op de GitHub-pagina vind je onder Assets de nieuwste versies voor Linux, macOS en Windows. Ook kun je er de broncode downloaden. Wij kiezen voor de portable versie voor Windows met de naam windows_treesheets_no_installer.zip (ca. 5 MB).
Pak het zip-bestand uit, er verschijnt dan een map genaamd TS. Hierin bevindt zich het bestand TreeSheets.exe, dat start je op.
Leeg werkblad
TreeSheets werkt met tabbladen en als je kiest voor File / New (of Ctrl+N), dan zal de Engelstalige mini-tutorial (want dat is het bestand dat automatisch wordt geopend) gewoon open blijven op zijn eigen tabblad.
In het dialoogvenster New Sheet geef je de gewenste grootte op. Standaard is dit 10, wat een 10x10-raster van cellen oplevert. Wij willen echter laten zien hoe je zelf interactief structuren kunt maken en daarom kies je 1 en klik je op OK.
Je ziet nu een leeg werkblad met één piepklein vierkant celletje met een dikke buitenrand. Klik daarin en typ Week 1 gevolgd door Enter. Zoals je ziet, is daarna alleen de onderrand dik. Druk nogmaals op Enter en er verschijnt een nieuwe lege cel. Typ daarin Week 2.
Klik nu op de rechterrand van het vak Week 1 en druk op Enter. Er komt een lege cel aan de rechterkant bij. Je kunt op die manier dus een bestaande cel in elke richting uitbreiden. Merk op dat TreeSheets de vierkante vorm behoudt door achter Week 2 ook een lege cel te plaatsen.
Selecteer tot slot de bovenrand van het lege vak achter Week 1 en druk op Enter. Vul in dit nieuwe lege vak Maandag in.
Cel in cel
Het zal je inmiddels duidelijk zijn dat we een weekkalender aan het opzetten zijn en dat we die met de kennis die we nu hebben, eenvoudig kunnen voltooien. Het resultaat lijkt ogenschijnlijk op een spreadsheet of tabel in een tekstverwerker. TreeSheets kent echter een foefje waar andere programma’s meer moeite mee hebben of helemaal niet kunnen: cellen in cellen.
Selecteer de eerste lege cel achter Week 1 en druk op Shift+Enter. Er is nu een nieuwe cel in deze cel gevormd. Typ daarin Werk:. Druk tweemaal op Enter om daaronder een nieuwe cel te maken en typ daarin Privé:. Je kunt hierna op de inmiddels bekende manier achter deze cellen eenvoudig nieuwe toevoegen waarin je afspraken noteert.
Opmaak
Het opmaken van teksten kan op allerlei manieren, zowel voor- als achteraf. Selecteer bijvoorbeeld de inhoud van de cel Werk: en kies uit de kleurenlijst bij Text (in de werkbalk bovenin) voor donkergroen. Op dezelfde manier selecteer je Privé: en maak je de tekst donkerblauw.
Selecteer de cel waarin je naar ons voorbeeld de eerste werkafspraak hebt gezet (door erop te klikken) en voeg daaraan met Shift+PijlOmlaag de cel daaronder toe. In de werkbalk met pictogrammen bovenin kies je Cel en selecteer je een lichte tint groen. Vervolgens selecteer je de afspraak achter Privé: en maak je die op dezelfde manier lichtblauw.
Wil je snel zaken benadrukken, dan is daarvoor een handige methode. Selecteer de cel en maak de tekst daarin groter (en kleiner) met Shift+Muiswiel. Heeft je muis geen scrollwiel, dan werkt Shift+PageUp en Shift+PageDown ook. Merk op dat je op de statusregel rechtsonder de tekstgrootte ziet veranderen.
Wanneer een cel langere tekst bevat, zal TreeSheets automatisch regelomloop toepassen. Wil je een cel breder of smaller maken, dan selecteer je die en wijzig je de breedte met Alt+Muiswiel of Alt+PageUp of Alt+PageDown.
Inhoud verplaatsen
Wil je in een gewoon spreadsheet (groepen) cellen verwisselen, dan moet je gebruikmaken van een tijdelijke locatie. In TreeSheets kan dat met één handeling die zowel voor losse cellen werkt als voor blokken met cellen. Selecteer bijvoorbeeld de cel Werk: en voeg daar de twee onderliggende cellen aan toe door middel van Shift+PijlOmlaag. Druk vervolgens op Ctrl+PijlRechts om de twee kolommen in dit niveau van de hiërarchie te verwisselen. Met Ctrl+PijlLinks stuur je de kolom weer naar links. Je kunt de verplaatsing ook ongedaan maken met Ctrl+Z. TreeSheets laat je met die laatste toetscombinatie een onbeperkt aantal wijzigingen terugnemen.
Kopiëren
Het zal regelmatig voorkomen dat je de inhoud van (blokken met) cellen wilt kopiëren. Is er geen sprake van cellen binnen cellen, dan werkt dat zoals je gewend bent van een spreadsheet. Selecteer bijvoorbeeld Week 1 en de twee cellen eronder, en druk op Ctrl+C om te kopiëren. Selecteer dan de lege cel achter Week 1 en druk op Ctrl+V om te plakken. Maak de actie weer ongedaan met Ctrl+Z.
Wil je de ingevoerde afspraken naar de andere cellen kopiëren om zo snel een sjabloon voor een agenda te creëren, dan gebeuren er vanwege de onderliggende cellen in het blok Week 1 onder Maandag dingen die je wellicht niet verwacht. Selecteer bijvoorbeeld de zes cellen in dit blok en druk op Ctrl+C. Ga naar de lege cel achter Week 2 en druk op Ctrl+V. Het eindresultaat is niet wat we willen. Maak de actie ongedaan en selecteer het lege vak onder Dinsdag. Plak opnieuw met Ctrl+V. Ook dit is niet het gewenste resultaat.
Je hebt een blok op niveau 2 gekopieerd en vervolgens geplakt op niveau 1, en dat is de reden dat het misgaat. Deze methode zou alleen werken als je eerst in een lege cel op niveau 1 een nieuwe lege cel zou maken op niveau 2 en daarin zouden plakken.
Slimmer kopiëren
Handmatig binnen elke lege cel een nieuwe lege cel maken, is natuurlijk nogal bewerkelijk. Hoe kun je dan de afspraken achter Week 1 in de kolom Maandag naar andere lege cellen kopiëren om zo snel een agendasjabloon te maken? Dat doe je door Week 1 te selecteren en daaraan met Shift+PijlRechts het blok met afspraken aan de selectie toe te voegen. Dit geheel is een blok op niveau 1 en dit kopieer je met Ctrl+C. Druk je nu op PijlOmlaag, dan is de rand onder Week 1 dik ten teken dat je daar iets kunt invoeren. Nu werkt Ctrl+V wel zoals je verwacht. Je had ook Maandag en de cel eronder kunnen selecteren, op PijlRechts kunnen drukken en kunnen plakken.
Omdat door het kopiëren alle rijen de naam Week 1 en alle kolommen de naam Maandag krijgen, kun je dus het best pas achteraf rij- en kolomnamen geven.
Database
Net zoals je met een spreadsheetprogramma een eenvoudige database kunt opzetten, zo kan dat ook met TreeSheets. Als voorbeeld maken we er een met auto’s.
Je begint met een nieuw werkblad en aanvaardt de standaardgrootte van 10. De cellen op de bovenste regel geef je namen, bijvoorbeeld Foto, Merk, Type, Jaar enzovoort.
Wij gebruikten een collectie foto’s van 1920 × 1080 pixels. Kopieer je zo’n foto vanuit Verkenner en plak je die in de eerste lege cel onder foto, dan verschijnt hij op ware grootte. Dat is natuurlijk veel te groot! Klik met rechts op de foto en kies Images. Je ziet vervolgens drie opties die beginnen met Scale Image. De beide re-sample-opties slaan een kleinere kopie op, terwijl de optie display only alleen de weergave verkleint. Wij kiezen de optie Scale Image (re-sample pixels, by width) en voeren 256 in.
Heb je de nodige gegevens ingevoerd, dan sla je de database op via File / Save As.
Je kunt de hele database doorzoeken via het vak Search en ook kun je in de hele database woorden vervangen (Replace).
Om gegevens te sorteren, selecteer je in ons voorbeeld de drie cellen onder Type en kies je in het menu Edit / Grid Reorganization / Sort Ascending om op typenaam te sorteren.
Rekenen
Het woord spreadsheet is al meermaals gevallen. TreeSheets mag daar dan uiterlijk op lijken, een rekenwonder is het (nog) niet. Dat wil niet zeggen dat je er helemaal niet mee kunt rekenen, al oogt dat misschien wat ongemakkelijk.
Maak een nieuw document met grootte 6 en vullen dat in zoals op de afbeelding hieronder. De bewerkingen + en * staan op een witte achtergrond wanneer je ze invoert, wat betekent dat het om gegevens gaat. Via het menu Program / Mark As / Operation kun je aangeven dat de cel als bewerking moet worden geïnterpreteerd. De lege cellen aan het eind van de eerste regel en onderaan de eerste kolom maak je groen via Program / Mark As / Horizontal View en Vertical View. Klik je nu op de afspeelknop (Run), dan verschijnen in de groene cellen de antwoorden.
We hebben je laten zien hoe je TreeSheets als agenda of als database kunt gebruiken. Er is nog veel meer mogelijk. Daarvoor verwijzen we je naar de voorbeelden in de map Examples.