ID.nl logo
Laat je niet phishen: versleutel je mail met Proton Mail
© Adobe
Huis

Laat je niet phishen: versleutel je mail met Proton Mail

We vertrouwen allemaal blindelings op onze e-mail voor onze professionele en privécommunicatie. Omdat dit medium zo is ingeburgerd, is dit het favoriete doelwit van cyberaanvallen. Gelukkig kun je heel wat doen om je e-mail te beveiligen. Bij sommige e-mailproviders, zoals Proton Mail, liggen de veiligheidsnormen ook hoger dan bij andere.

Na het lezen van dit artikel weet je precies hoe je op een veilige manier mailtjes kunt versturen en de kans zo klein mogelijk maakt dat anderen stiekem meekijken:

  • Verstuur versleutelde berichten
  • Laat e-mails zichzelf vernietigen
  • Stel een vervaldatum in

Maar wees altijd op je hoede, lees daarom ook: AI maakt phishing onherkenbaar: wees voorbereid en blijf veilig

In 2023 gebruiken meer dan 4 miljard mensen wereldwijd e-mail. Er is geen enkel ander platform dat zelfs maar in de buurt komt van het bereik van e-mail. Hoewel e-mail efficiënt en belangrijk is, is het niet erg veilig. We zijn ondertussen bijna gewend geraakt aan de pogingen van phishing, spam, hoaxes of spyware die dagelijks onze inkomende post bezoedelen. Zelfs inbreken in je elektronische postbus is blijkbaar niet moeilijk. In iedere tussenstap van het mailverkeer kunnen meelezers zitten. Ben je gesteld op je privacy, dan geeft het een veiliger gevoel om een provider als Proton te gebruiken, die geen data of ip-adressen verzamelt of logs vastlegt.

Locatie van de provider

Waarop moet je letten bij het kiezen van een veilige e-mailprovider? Een van de belangrijkste criteria is de serverlocatie. Sommige landen, waaronder de Verenigde Staten en China, verzamelen en delen de informatie die ze systematisch uit e-mailservers halen.

Ook techbedrijven azen op onze persoonlijke data, hoe banaal die ook lijken. Ze beweren zelf dat ze dit doen om ons gebruiksgemak te verbeteren. Google scant bijvoorbeeld de inhoud van je elektronische post om functies zoals Smart Reply aan te bieden. Google analyseert door middel van kunstmatige intelligentie de inhoud van je inkomende post en suggereert automatisch een paar mogelijke antwoorden.

Als je je dus niet alleen zorgen maakt over hackers, maar ook over bemoeizuchtige instanties, dan gebruik je beter een e-mailprovider die gevestigd is in Zwitserland, Duitsland, Zweden, Nederland of België. De privacywetten van deze landen zijn strenger dan die van de VS. Dat ondervond Meta, het moederbedrijf van Facebook, in mei van dit jaar toen het een boete kreeg van 1,3 miljard dollar voor het overhevelen van gegevens van Europese gebruikers naar servers in de VS.

Proton Mail is onderworpen aan de strenge Zwitserse privacywetgeving.

Snelle veiligheidstips

  • Een sterk wachtwoord blijft de eerstelijnsverdediging tegenover indringers. Maak een combinatie van minimaal acht tekens, waaronder hoofdletters, kleine letters en cijfers.
  • Wees op je hoede bij wifi-hotspots. Publieke netwerken gebruik je beter niet om je bankzaken te regelen en evenmin om gevoelige informatie te verzenden.
  • Klik niet op links in e-mails van onbekenden. Onschuldig ogende hyperlinks en bijlagen kunnen malware bevatten. Zelfs bij mails van bekenden moet je kritisch zijn, want sommige malware verspreidt zich via legitieme e-mailadressen.
  • Gebruik je een openbaar netwerk om je mail te checken, denk er dan aan om je op het einde uit te loggen bij deze maildienst.
  • Wees zuinig met aan wie je je e-mailadres toevertrouwt en vermijd om je mailadres op publiek toegankelijke websites te publiceren.
  • Werk met meerdere e-mailadressen. Gebruik je privéadres voor informele communicatie en een ander e-mailadres voor je werk.
  • Maak gebruik van wegwerpadressen! Veel webdiensten vragen een bevestiging via een mailadres. Dat is helaas vaak de oorzaak waardoor je op een spamlijst terechtkomt. Om dit te vermijden zijn tijdelijke e-mailboxen handig, zoals www.wegwerpmailadres.nl of www.ikbenspamvrij.nl. Zo’n mailbox is slechts een bepaalde tijd zichtbaar en wordt daarna automatisch verwijderd.

Met een wegwerpadres hoef je je persoonlijke mailadres niet prijs te geven.

Proton Mail-abonnementen

Om Proton Mail te installeren, ga je het best vanaf een pc of laptop naar www.proton.me/mail. Daar gebruik je rechtsboven de knop Maak een gratis account. Er zijn drie abonnementen voor individuele gebruikers.

Het basisaccount is gratis. Hierbij ontvang je 1 GB totale opslag, één gratis e-mailadres en mag je 150 berichten per dag verzenden. Je beschikt ook over drie kalenders en je kunt bestanden versleuteld delen. Proton Mail versleutelt ook je bijlagen end-to-end.

Bij de betaalde abonnementen heb je uiteraard meer mogelijkheden. Het Mail Plus-account bijvoorbeeld kost € 3,99 per maand daarmee heb je 15 GB opslag, 10 e-mailadressen, mag je onbeperkt berichten versturen en beschik je over 25 kalenders waarbij je ook je agenda kunt delen.

We starten met het gratis account. Daarna doorloop je de aanmeldingsprocedure. Je kiest een gebruikersnaam, een wachtwoord, een herstel-e-mailadres en een hersteltelefoonnummer. Die laatste twee zijn niet verplicht, maar wel handig voor het geval dat je het wachtwoord zou vergeten.

Om te bewijzen dat je geen robot bent, moet je een puzzelstukje op de juiste plaats slepen.

Webomgeving

Daarna kom je bij je inbox terecht. Die ziet eruit zoals bij ieder ander mailprogramma. Er zitten trouwens al een aantal berichten in van Proton Mail zelf. Als je met de muisaanwijzer over een bericht gaat, verschijnen de knoppen om de e-mail te verwijderen, te archiveren of te markeren als gelezen of ongelezen.

Links zie je de standaardmappen en door op het plusteken te klikken, kun je nieuwe mappen aanmaken. Daaronder vind je de knop Labels. Het is mogelijk om e-mailberichten van een label te voorzien, dat maakt het makkelijker om ze later in de mappenstructuur terug te vinden. Onder de knop Labels staat een plusteken om nieuwe labels te maken, maar het is niet mogelijk om labels te maken die dezelfde naam hebben als mappen.

Rechts bovenaan zie je het tandwieltje om naar Settings te gaan. Als je op Go to settings / Appearance klikt, kun je het uiterlijk van dit programma wijzigen aan de hand van verschillende thema’s. In die instellingen stel je trouwens ook de taal van Proton Mail in, zodat het programma vanaf nu in het Nederlands werkt. Vanuit de webomgeving stimuleert Proton Mail om de mobiele app te installeren. De app werkt op dezelfde manier en de gegevens worden vanaf dan voortdurend gesynchroniseerd.

Pas als je met de cursor over een bericht gaat, verschijnen de knoppen om het bericht te beheren.

End-to-end-codering Zo’n veilige e-mailprovider heeft verschillende technieken om je e-mailaccount en de inhoud van je berichten te beschermen. Bij het kiezen van een veilige e-mailprovider moet je ook letten op het type codering dat wordt gebruikt. Meestal gebeurt dit via end-to-end-encryptie (E2EE). Dat betekent dat de e-mail tijdens de volledige reis van afzender naar ontvanger wordt versleuteld.

De e-mail wordt lokaal op je telefoon of computer versleuteld met de openbare sleutel van de ontvanger. Het bericht blijft versleuteld tot dit het apparaat van de ontvanger bereikt. Daar wordt het versleuteld met de privésleutel van de ontvanger. Met E2EE kan niemand (zelfs Proton niet) je e-mail lezen. Bij Proton Mail zijn er twee opties om je berichten te coderen: met wachtwoord beveiligde e-mails en PGP.

Op de servers waar het bericht passeert, verschijnt nooit een leesbaar bericht.

Versleutelde berichten versturen

Via de knop New message begin je aan een bericht. Iedereen die ooit een e-mail heeft verstuurd, herkent de standaardvelden en de knoppen om het bericht vorm te geven. Door onderaan op het paperclipje te klikken, voeg je een bijlage aan het bericht toe. Je typt de boodschap en drukt op Verstuur.

Tot zover werkt Proton Mail als ieder ander mailprogramma, maar de knop Externe versleuteling maakt het verschil. Als je daarop klikt, kun je een wachtwoord invullen dat de ontvanger nodig heeft om de link naar dit bericht te kunnen openen. Die ontvanger moet dan uiteraard het wachtwoord kennen.

Je kunt ook een hint toevoegen waarmee de ontvanger het wachtwoord kan achterhalen. Maak van de hint een vraag waarop alleen de ontvanger het antwoord zou weten. Deze versleuteling is alleen nuttig als je dit bericht naar iemand stuurt die geen Proton Mail gebruikt, want mail die onderling tussen Proton Mail-gebruikers circuleert, wordt automatisch op de achtergrond versleuteld.

Ieder versleuteld bericht is slechts 28 dagen beschikbaar. Berichten die je naar niet-Proton Mail-gebruikers verzendt, zijn standaard niet end-to-end beveiligd, maar je kunt dit dus wel gemakkelijk instellen.

Je kunt een wachtwoord ook van een hint voorzien.

Data die het daglicht niet mogen zien?

Deze ssd van Kingston beveiligt álles wat je erop zet

Zelfvernietigende e-mails

Gevoelige informatie verzend je het best met end-to-end-codering. Of nog beter, stel de e-mail zo in dat hij zichzelf na een bepaalde tijd vernietigt. Zowel in de mobiele versie als op de desktop is het gemakkelijk om zelfvernietigende e-mails te versturen.

Gebruik eerst het slotpictogram om de end-to-end-codering te activeren en het wachtwoord in te stellen. Zelfvernietigende e-mails werken uitsluitend bij gebruik van end-to-end-encryptie. Als je klaar bent, tik je op de smartphone op het klokpictogram onder de onderwerpregel. Op de desktop gebruik je de knop met de drie puntjes naast het slotpictogram en dan kies je Vervaltijd instellen.

De minimaal toegestane tijd is één uur en het maximum is 28 dagen. Zodra je de tijd hebt gekozen, moet je bevestigen. Het klokpictogram heeft nu een vinkje dat aangeeft dat de tijd is ingesteld. Daarna hoef je alleen nog maar op het verzendpictogram (het papieren vliegertje) te drukken.

Ook in de mobiele app kun je zelfvernietigende mails instellen.

Wanneer de vervaldag voorbij is

Belangrijk: de timer loopt vanaf het moment dat de e-mail is verzonden en niet vanaf het moment dat de ontvanger het bericht heeft geopend. Wanneer je dus het interval instelt op één uur is de kans groot dat de ontvanger het nooit zal zien. Zodra de vervaltijd is bereikt, wordt het bericht bij de verzender automatisch verwijderd uit de map Verzonden.

Ook bij de ontvanger verdwijnt het bericht automatisch, op voorwaarde dat het om een Proton Mail-gebruiker gaat. Wanneer het om een externe gebruiker gaat, zal het e-mailbericht met daarin de verwijzing naar het gecodeerde bericht in de mailbox van de ontvanger blijven. De boodschap zelf en eventuele bijlagen worden wel degelijk verwijderd. Proton Mail werkt niet met een leesbevestiging. Je weet dus niet of de ontvanger het bericht heeft geopend.

Ook in het verzonden bericht zie je de vervaldag.

Ook in Gmail kun je een vervaldatum instellen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel.

Berichten decoderen

Als ontvanger krijg je bericht van Proton dat er een versleutelde e-mail op je wacht. Je leest daarin de vervaldatum of vervaltijd, en eventueel de wachtwoordhint.

Via de knop Unlock message opent er een pop-up in Proton Mail waar je het wachtwoord kunt intypen. Vervolgens kun je het bericht en ook de bijlage openen. Rechtsboven staat de knop Veilig beantwoorden. Op die manier verstuur je een beveiligd antwoord naar de afzender, met eventueel een bijlage.

Personen die je een e-mail hebt verstuurd, worden automatisch toegevoegd aan je contactpersonen. Als je een nieuw bericht opstelt, zie je de knop Contacten staan. Hier voeg je nieuwe contactpersonen toe en selecteer je een contact als ontvanger voor een nieuwe e-mail. Groepen aanmaken werkt alleen in een betaald account.

De ontvanger krijgt een verwijzing naar het bericht dat op hem wacht.

Andere veiligheidsvoorzieningen

De instellingen zijn bijzonder uitgebreid, maar ze zijn niet allemaal beschikbaar in de gratis versie. Belangrijk is de optie Account en wachtwoord, waar je de tweestapsverificatie (2FA) kunt activeren. Dat betekent dat iemand die je wachtwoord zou stelen, niet zomaar bij je e-mail kan komen. Er is dan ook nog een andere vorm van authenticatie nodig. Eén factor is het wachtwoord. De andere factor is je mobiele telefoon waarop je een eenmalige code ontvangt die gekoppeld is aan je gebruikersnaam en wachtwoord.

Bij Veiligheid en privacy lees je welke accounts recent actief zijn geweest. Als je bijvoorbeeld leest dat je Proton Mail-account gebruikt werd op een toestel dat je niet kent, dan kun je die bevoegdheid hier intrekken.

Daaronder vind je het Beveiligingslogboek waar precies staat wanneer er werd ingelogd en waarom een inlogpoging mislukt is — bijvoorbeeld omdat er een verkeerd wachtwoord werd gebruikt.

Heel interessant is de optie Importeren via Easy Switch, waar je autoforwarding van Gmail kunt activeren en waar je e-mails, agenda en contacten kunt importeren van een andere dienst zoals Google of Outlook.

En bij Identiteit en adressen is het mogelijk om je weergavenaam aan te passen en de handtekening samen te stellen die automatisch onderaan je berichten zal komen.

Controleer de veiligheid van je account in het Beveiligingslogboek.

Proton Mail Bridge

Wil je met je gewone e-mailprogramma gebruikmaken van de Proton-beveiliging? Dat kan door middel van Proton Mail Bridge. Dit is een opensource-applicatie waarmee je je Proton Mail-account integreert in elk programma dat IMAP en SMTP ondersteunt, zoals Microsoft Outlook, Apple Mail en Mozilla Thunderbird.

Bridge draait op de achtergrond op je computer en codeert en decodeert je e-mail wanneer die je computer verlaat of erop binnenkomt. Uiteraard moet je eerst een account hebben bij Proton Mail. Bovendien werkt Proton Mail Bridge alleen met een betaald account. Daarna moet je Proton Mail Bridge downloaden en installeren.

Laat je vertrouwde e-mailprogramma samenwerken met Proton.

Proton Mail Bridge instellen

Om Proton Mail Bridge te laten samenwerken met bijvoorbeeld Microsoft Outlook, open je eerst Outlook en ga je naar het tabblad Bestand / Info / Accountgegevens / Accountinstellingen. Daar gebruik je de knop Nieuw. Voer je e-mailadres in en selecteer Geavanceerde opties. Plaats een vinkje bij Ik wil mijn account handmatig instellen. In het scherm van de Geavanceerde installatie selecteer je IMAP. Hier vul je alle accountgegevens in die worden weergegeven in de Proton Mail Bridge-app.

Bevestig, waarna je word gevraagd om je Proton Mail Bridge-wachtwoord tweemaal in te voeren, één keer voor IMAP en één keer voor SMTP. Het wachtwoord dat je moet gebruiken, wordt automatisch gegenereerd door Proton Mail Bridge. Je mag dus niet je gewone Proton Mail-wachtwoord gebruiken. Deze accountgegevens staan in Bridge onder Mailbox details. Klik op Verbinden als die gegevens zijn ingevoerd. Je ontvangt een beveiligingswaarschuwing die je moet bevestigen.

Ga opnieuw naar de Accountinstellingen van Outlook. Selecteer je Proton Mail-account en klik op Wijzigen. Dan kies je Meer instellingen en daar schakel je deze twee opties uit: Kopie van berichten opslaan en Items opschonen wanneer u van map wisselt terwijl u online bent uit. Klik op Volgende. De installatie is nu klaar waardoor Outlook de servers van Proton aanspreekt.

Vul alle Proton-accountgegevens in het nieuwe Outlook-account in.

▼ Volgende artikel
Trick or treat? Zo ontmasker je cybercriminelen
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Trick or treat? Zo ontmasker je cybercriminelen

Halloween: één avond in het jaar waarop iedereen zich vermomt en niets meer is wat het lijkt. Maar online is het elke dag Halloween. Cybercriminelen dragen digitale maskers en doen zich voor als je bank, pakketbezorger of zelfs als een familielid. Hun doel: jou laten klikken, inloggen of betalen. In dit artikel lees je hoe je hun trucs doorziet en hoe je jezelf beschermt tegen online oplichters.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bitdefender

Phishing bestaat al bijna zo lang als e-mail zelf, maar de aanpak is totaal veranderd. Waar je vroeger nog gewaarschuwd werd door kromme zinnen of vreemde links, zijn valse berichten vandaag bijna niet meer van echt te onderscheiden. En het blijft allang niet meer beperkt tot e-mail: ook via sms, WhatsApp en sociale media proberen criminelen je te misleiden. Ze gebruiken het logo van je bank, de tone of voice van PostNL of de opmaak van een bekende webwinkel. Alles klopt – behalve de bedoeling erachter.

De aanvallen zijn bovendien persoonlijker geworden. Met gegevens die online circuleren weten criminelen precies hoe ze iemand moeten aanspreken, van voornaam tot aankoopgeschiedenis. Zo voelt een nepmail of bericht als iets vertrouwds. Eén klik op een link is dan genoeg om je gegevens prijs te geven of malware te installeren.

Deepfakes, stemklonen en AI: vermommingen steeds beter

De komst van kunstmatige intelligentie heeft online oplichting een nieuw gezicht gegeven. Met taalmodellen kunnen criminelen foutloze berichten schrijven in elke taal. Deepfake-video's en stemklonen zorgen dat zelfs beeldbellen of voicemail niet langer betrouwbaar is.

Steeds vaker duiken voorbeelden op van mensen die zogenaamd gebeld worden door een bekende stem – een collega, familielid of zelfs een leidinggevende – met een dringende vraag om geld over te maken. In werkelijkheid praten ze met een digitale imitatie. Die technologie was ooit ingewikkeld, maar is nu voor iedereen toegankelijk. Daarmee is AI niet alleen een handig hulpmiddel voor creatieve toepassingen, maar ook een nieuw masker voor criminelen.

©terovesalainen

Zo herken je digitale vermommingstrucs

Cybercriminelen spelen in op haast, emotie en angst. Berichten waarin je 'nu moet betalen', 'direct moet bevestigen' of waarin met blokkades (van bijvoorbeeld je rekening of simkaart) wordt gedreigd, zijn bijna altijd verdacht. Controleer het e-mailadres van de afzender: kleine afwijkingen zoals een extra punt, cijfer of letter zijn vaak al voldoende om nep van echt te onderscheiden.

Staat er een link in de mail? Beweeg er met je muis over zonder te klikken. Verschijnt er een vreemd webadres, dan klopt er iets niet. Kijk ook naar details: ontbreekt er een persoonlijke aanhef, is de toon onlogisch of komt het bericht op een vreemd moment? Dat zijn signalen dat er iets niet pluis is.

Bel bij twijfel altijd zelf het officiële nummer van de organisatie, in plaats van te reageren op het bericht.

Scam Copilot helpt je oplichters te ontmaskeren

Om gebruikers beter te beschermen tegen steeds geraffineerdere aanvallen ontwikkelde Bitdefender Scam Copilot. Deze slimme functie gebruikt kunstmatige intelligentie om verdachte berichten, e-mails en websites in realtime te analyseren. Waar traditionele beveiliging vooral kijkt naar bekende dreigingen, herkent Scam Copilot ook nieuwe patronen en trucs die nog niet eerder zijn gezien.

De technologie kijkt naar typische kenmerken van oplichting: dwingende toon, vage links, afwijkende namen of zinsconstructies die niet passen bij een echte organisatie. Zodra iets verdacht is, verschijnt direct een waarschuwing. Zo helpt Scam Copilot je om verdachte berichten te ontmaskeren nog vóórdat je erop klikt.

Het systeem leert bovendien voortdurend bij. Nieuwe vormen van phishing, deepfake-aanvallen of misleidende berichten op sociale media worden razendsnel herkend. Zo ben je beschermd tegen zowel oude als nieuwe digitale maskers.

Scam Copilot is onderdeel van Bitdefender Premium Security en Bitdefender Ultimate Security. Die pakketten bieden een complete beveiliging voor alle apparaten in huis – van laptop tot smartphone – en combineren Scam Copilot met krachtige antivirusbescherming, een onbeperkte VPN, een wachtwoordmanager en identiteitsbewaking.

Bitdefender Premium Security: vangnet voor heel je digitale leven

Bitdefender Premium Security biedt meermaals bekroonde bescherming tegen virussen, malware, ransomware en frauduleuze websites. De software werkt op Windows, macOS, Android en iOS en beveiligt al je apparaten met één abonnement.

Naast Scam Copilot en de geavanceerde virusscanner bevat Premium Security diverse functies die gericht zijn op privacy en gebruiksgemak. Zo krijg je toegang tot onbeperkt VPN-verkeer, met meer dan vierduizend servers verspreid over vijftig landen. Daarmee surf je veilig en anoniem, ook op openbare wifi-netwerken.

De password manager helpt bij het genereren en veilig opslaan van sterke wachtwoorden, zodat je nooit meer hoeft te vertrouwen op zwakke of hergebruikte wachtwoorden. Verder blokkeert de systeembrede advertentie- en trackerbescherming ongewenste volgers en zorgt Cryptomining Protection ervoor dat kwaadwillenden je systeem niet stiekem inzetten om digitale valuta te delven.

Ook aan identiteit is gedacht. Zodra er een datalek wordt ontdekt waarin jouw gegevens opduiken, ontvang je realtime meldingen. Zo kun je snel actie ondernemen om schade te voorkomen. Bitdefender Premium Security combineert daarmee virusbescherming, privacyfuncties en identiteitswaarschuwingen in één helder pakket.

🎃 Trick or treat: laat je niet misleiden

Cybercriminelen dragen het hele jaar door digitale maskers. Ze sturen overtuigende berichten, gebruiken deepfake-stemmen en maken misbruik van AI om je te misleiden. Bitdefender Scam Copilot herkent phishing en andere oplichtingstrucs in realtime en waarschuwt direct bij gevaar. Met Premium Security en Ultimate Security beschik je over bescherming op al je apparaten, een onbeperkte VPN, anti-tracker, password manager en – bij Ultimate – volledige identiteitsmonitoring via Digital Identity Protection. Phishing, deepfakes en online oplichting verdwijnen niet, maar met Scam Copilot aan je zijde hoef je ze niet te vrezen. Zo houd je grip op wat echt is – en wat slechts een digitale vermomming blijkt te zijn.

▼ Volgende artikel
Dit kun je allemaal nog doen in de tuin in november
© melnikviva - stock.adobe.com
Huis

Dit kun je allemaal nog doen in de tuin in november

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

November in de tuin: in het kort

November is de maand waarin je opruimt, beschermt en voorbereidt. Zet vorstgevoelige planten in pot alvast binnen of maak er ruimte voor in de schuur. Hark het gevallen blad van het gazon, en gebruik het blad op andere plekken in je tuin als natuurlijke bodembedekking. Nu is ook het moment om fruitbomen en bloembollen te planten en wintergroene planten zoals heide of Skimmia in potten te zetten. Snoei fruitstruiken en knot de treurwilg, zodat ze straks sterker terugkomen in het voorjaar.

Lees ook: Zo maak je je tuinmeubilair winterklaar

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

Waarom een boompaal belangrijk is

Een pas geplante boom heeft nog geen sterke wortels en kan bij harde wind gaan wiebelen. Daardoor scheuren jonge wortels af en groeit de boom minder goed aan. Een boompaal geeft steun totdat de wortels zich stevig hebben vastgezet. Plaats de paal aan de windzijde van de boom en bevestig hem met een boomband. Na een jaar of twee mag de paal weer weg.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.