ID.nl logo
In de cloud - Wat is de beste clouddienst?
© PXimport
Huis

In de cloud - Wat is de beste clouddienst?

Als de schijfruimte op je computer snel vol begint te raken, is het misschien tijd om wat bestanden op een andere locatie neer te zetten. Als je niet wilt investeren in een nas, kun je ervoor kiezen je bestanden op te slaan op een van de vele clouddiensten. Op zoek naar de beste clouddienst? Computer!Totaal zet mogelijkheden van de meest populairste diensten naast elkaar.

Een aantal jaar geleden was het aanbod van gratis online clouddiensten enorm, waarbij je bovendien een flink aantal gigabytes onbeperkt kon gebruiken zonder extra te hoeven betalen. Maar juist door die populariteit hebben die diensten ook gezien dat er best wat te verdienen valt. Het resultaat is dat je bij de meeste clouddiensten veel minder gratis gigabytes krijgt en al snel moet bijbetalen als je meer bestanden wilt kunnen opslaan.

Synchroniseren en back-uppen

Een cloudopslagdienst kun je voor meerdere doeleinden gebruiken. Gaat het vooral om het delen van bestanden met anderen of het tegelijkertijd kunnen samenwerken in documenten? Of wil je een clouddienst vooral gebruiken voor permanente back-ups, waar je vanaf elke computer bij kunt? Elke clouddienst heeft weer andere mogelijkheden. De ene dienst focust op voornamelijk synchronisatie, de andere is puur gericht op het maken van back-ups. In de tabel zie je van elke dienst de back-up- en synchronisatiemogelijkheden. De standaard gratis opslagruimte die je bij de meeste diensten krijgt, is beperkt, maar vaak wel voldoende voor bijvoorbeeld je foto’s. Belangrijk is dan dat je eenvoudig verbinding kunt maken met de clouddienst, bijvoorbeeld door middel van een synchronisatie-app die automatisch je bestanden up- en downloadt van en naar de clouddienst. Ook prettig is dat je overal bij je bestanden kunt, bijvoorbeeld vanaf je smartphone of een andere computer.

Bestanden delen met anderen

Bij vrijwel alle clouddiensten is het mogelijk om bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen te delen met anderen. Dat kan bijvoorbeeld door het delen van een link naar het bestand, direct via e-mail of handmatig. Bij het handmatig delen van een link betekent het echter vaak dat die link algemeen is, en niet gekoppeld aan bijvoorbeeld een e-mailadres van de ontvanger. Sommige clouddiensten bieden alleen de mogelijkheid om mappen of bestanden te delen met gebruikers die óók een account bij de dienst hebben. Samenwerkopties worden eveneens aangeboden; je kunt dan samenwerken aan een bestand of andere gebruikers rechten te geven voor toegang tot mappen en om naar die map te kunnen uploaden.

Back-ups plannen

Wanneer je een cloudienst gaat inzetten voor het maken van back-ups, is het belangrijk dat dat proces zo soepel mogelijk verloopt. Bij clouddiensten die back-upmogelijkheden bieden, is een goedwerkende app dus essentieel. Je moet bijvoorbeeld kunnen instellen hoe vaak een back-up wordt gemaakt en welke bestanden daar standaard in moeten worden opgenomen. Vrijwel geen enkele back-updienst kan overweg met het back-uppen van bijvoorbeeld je systeembestanden of je Windows-map. Er is maar één clouddienst in dit overzicht die een complete back-up van je systeempartitie kan maken, en dat is iDrive.

Prijsverschillen en abonnementen

De prijzen voor cloudopslag lopen behoorlijk uiteen. In ons overzicht kunnen we ook geen duidelijke relatie vinden tussen de prijs voor een abonnement, het aantal aangeboden GB’s aan opslag en de extra mogelijkheden. Sommige diensten zijn behoorlijk duur voor het aantal mogelijkheden dat wordt geboden, anderen zijn juist weer bijna ongeloofwaardig goedkoop voor de enorme opslag die wordt geboden. Zo biedt Jottacloud onbeperkte opslag voor 75 euro per jaar, terwijl je voor Dropbox 99 euro per jaar betaalt voor ‘slechts’ 1 TB opslag. In de tabel hebben we de abonnementskosten per jaar weergegeven van het goedkoopste abonnement en het abonnement met de meeste opslag. Opmerkelijk zijn clouddiensten als Stack (1 TB) en Mega (50 GB), die de meeste gratis opslag aanbieden.

Box Personal

Met Box Personal krijg je 10 GB gratis opslag. Deze persoonlijke versie is wat uitgekleed ten opzichte van de betaalde abonnementen, maar biedt voldoende mogelijkheden voor het online opslaan van je bestanden. Een echte back-updienst is het echter niet; alleen bestanden die je in je lokale synchronisatiemap van Box plaatst, worden naar de cloud geüpload. Een nadeel van de app voor Windows is dat je de standaardlocatie van die map niet kunt wijzigen. Deze wordt altijd in map C:\Users\<gebruikersnaam> geplaatst. De app werkt verder erg eenvoudig, maar er is dan ook weinig in te stellen. Alleen een knop waarmee je de synchronisatie aan- of uit kunt zetten. Bepaalde mappen uitsluiten door middel van een selectie is niet mogelijk – het is dus alles of niets. Dat is dubbel vervelend omdat de synchronisatie bij een volle schijf stopt en je geen andere locatie voor opslag kunt kiezen, bijvoorbeeld een schijf met meer opslagruimte. Voor zakelijke abonnementen is er de mogelijkheid voor integratie met diensten als Salesforce en NetSuite, en zijn er plug-ins voor diverse applicaties.

©PXimport

Amazon Drive

Amazon Drive biedt 5 GB gratis opslag. De app voor Windows biedt bij de start een drietal opties: Backup, Upload Once en Downloads. Met Backup kun je een map op je computer selecteren die automatisch naar de cloudienst moet worden geback-upt. Daarbij kun je aangeven wat voor soort bestanden je wilt back-uppen; alleen foto’s, foto’s en video’s of alle bestanden in de map. Handig daarbij is dat je een continue back-up kunt laten maken of zelf een tijdstip kunt instellen. Met Upload Once kun je eenmalig een bestand of map selecteren die je naar de clouddienst wilt uploaden. Die map wordt dan alleen als back-up weggeschreven en niet gesynchroniseerd. Met Downloads gaat het andersom; je downloadt een map of bestand vanaf de cloud naar je pc. Wil je bestanden van en naar de cloud synchroniseren, dan moet je die functionaliteit aanzetten via de instellingen, maar het is niet mogelijk om zelf een synchronisatiemap op je pc te kiezen. De mobiele app biedt geen automatische synchronisatie; je kunt alleen handmatig bestanden up- en downloaden en bekijken wat je al naar de cloud hebt geback-upt. Geüploade foto’s kunnen apart worden bekeken in het Amazon Prime Photos-onderdeel, waarin je de beschikking hebt tot diashowfunctionaliteit en de mogelijkheid om foto’s te bewerken.

©PXimport

Selectieve synchronisatie

Bij het synchroniseren van bestanden van en naar de cloud kan het handig zijn dat je bepaalde mappen en bestanden kunt uitsluiten van de synchronisatie – vooral als je vanaf de cloud naar je pc wilt synchroniseren. Misschien heb je te weinig schijfruimte over of wil je dat alleen een bepaalde map met inhoud naar je computer wordt overgezet. Hier komt selectieve synchronisatie om te hoek kijken; in de synchronisatiesoftware op je pc kun je aangeven welke mappen en bestanden je wilt synchroniseren. In de tabel hebben we aangegeven welke clients deze optie bieden.

Strato HiDrive

Strato’s HiDrive-dienst loopt ook al een tijdje mee. De gratis versie van HiDrive is nog wel beschikbaar, maar je moet even zoeken; op de homepage van het bedrijf vind je ‘m namelijk niet terug. Ga daarom naar www.free-hidrive.com. Bij een gratis account krijg je 5 GB opslag, die je kunt verhogen naar 10 GB als je in totaal vijf vrienden uitnodigt (die ook een account moeten aanmaken). Strato heeft apps voor Windows, macOS, iOS en zelfs voor Synology-nas’en. De app voor Windows biedt de mogelijkheid om een driveletter te koppelen, waardoor je de dienst als netwerkschijf via WebDAV kunt gebruiken. Via een lokale synchronisatiemap kun je al je bestanden naar de cloud uploaden. Via de webinterface heb je verschillende mogelijkheden, zoals bestanden en mappen uploaden en bestanden delen met anderen door middel van een link. Er is een apart onderdeel voor al je foto’s, van waaruit je een grotere versie kunt bekijken of ze links- en rechtsom kunt draaien. Aparte back-ups maken van mappen is ook mogelijk, maar voor die functionaliteit moet je apart betalen; dat zit niet bij het gratis pakket.

©PXimport

Dropbox

Bij Dropbox heb je de keuze uit een teamaccount of een individuele variant. Kies je voor de laatste, dan krijg je 2 GB gratis opslagruimte. Je doorloopt bij het aanmaken van een account op de site eerst een aantal stappen. Geef je nu net bij een stap aan dat je met meerdere mensen wilt samenwerken, dan word er een zakelijke variant aangeboden, dus wel even goed opletten. Bij Dropbox heb je de beschikking over een synchronisatie-app voor Windows die erg veel lijkt op de OneDrive-app van Microsoft. De online omgeving is sober uitgevoerd, maar biedt voldoende opties voor het delen van bestanden. Gebruikers met wie je een bestand deelt, moeten echter wel een account hebben bij Dropbox. Als alternatief kun je overigens ook gewoon een link sturen, maar dan kan de persoon het bestand niet bewerken. De Windows-app van Dropbox nestelt zich desgewenst als plug-in in Microsoft Office, waardoor je bijvoorbeeld in Word direct een bestand met iemand anders kunt delen.

©PXimport

Flipdrive

Flipdrive is welllicht een wat onbekende dienst, maar biedt toch aardig wat mogelijkheden. De webinterface oogt vriendelijk en is functioneel. Bij aanmelding krijg je 10 GB opslag gratis. Er zijn apps voor iOS en Windows. De gratis versie biedt vrijwel evenveel opties als de betaalde; het grootste verschil is dat je met de betaalde variant gebruikersrechten kunt toekennen aan mappen en directe links naar bestanden kunt sturen via e-mail. De grootste beperking is dat je met het gratis account geen bestanden groter dan 25 MB mag uploaden via de browser. Voor uploaden met de Windows-app geldt deze beperking niet. Je kunt met de app echter geen lokale bestanden synchroniseren of een fysieke map op je computer koppelen. Hierdoor is Flipdrive minder geschikt voor het maken van back-ups, omdat er niets automatisch kan worden gesynchroniseerd vanaf je pc naar de cloud of andersom. Een handig onderdeel in de webinterface is de mogelijkheid om foto’s te categoriseren en previews te bekijken, en dat je een contactendatabase kunt aanleggen. Qua betaalde abonnementen biedt Flipdrive niet veel opslagruimte en zijn de abonnementen relatief duur. Voor de maximaal beschikbare opslagruimte van 250 GB betaal je 240 dollar per jaar. De Android-app kregen we niet aan de praat omdat het account volgens een melding niet gemigreerd zou zijn naar een nieuwere versie, maar het is niet duidelijk hoe we dat kunnen doen. Ook lukte het ons niet om bestanden en mappen te delen via contacten; we kregen daarbij een serverfout.

Extra opslag verdienen

Bij clouddiensten die weinig gratis opslagruimte bieden is het mogelijk om deze uit te breiden door wat extra ‘opdrachten’ uit te voeren. Sommige clouddiensten maken er zelfs een soort spel van: hoe meer opdrachten je voltooit, des te meer opslagruimte krijg je er gratis bij. Bijvoorbeeld door het eenmalig uploaden van een bestand via de webinterface of het installeren van de smartphone-app. Bij de meeste clouddiensten krijg je voornamelijk pas extra opslag als je vrienden en bekenden uitnodigt om van de clouddienst gebruik te maken. Die mensen moeten dan ook daadwerkelijk een account bij de dienst afnemen. Bij sommige clouddiensten kan die extra opslag oplopen tot 50 GB.

TransIP Stack

Hostingprovider TransIP biedt een eigen gratis opslagdienst met maar liefst 1 TB opslag. Iedereen kan zich aanmelden, maar het nadeel is dat accounts niet direct worden geaccepteerd. Hierdoor kan het voorkomen dat je een aantal dagen moet wachten voordat je aan de slag kunt. Stack is de afgelopen jaren flink uitgebreid. Er zijn nu bijvoorbeeld ook synchronisatie-apps beschikbaar voor Windows, macOS, Linux en de mobiele platforms. Als je een Stack-account hebt, krijg je ook een webadres dat wordt gekoppeld aan jouw account: https://gebruikersnaam.stackstorage.com. Op de achtergrond maakt Stack gebruik van ownCloud, waardoor de app van die dienst ook werkt met Stack. Met WebDAV-ondersteuning kun je je cloudopslag als een driveletter koppelen in het besturingssysteem. Vanuit de webinterface kun je bestanden openen, downloaden en uploaden, en ook eenvoudig mappen en bestanden delen. Je kunt zelfs opgeven of iemand ook naar een gedeelde map mag uploaden, en daar is geen account voor nodig. Back-ups maken is met het gratis account ondanks de enorme opslag die je krijgt niet mogelijk. Je moet daar een betaald Stack-account voor afsluiten. Er is ook een app voor Android, maar het lukte ons niet om deze werkend te krijgen.

HubiC

De afkorting HubiC staat voor Hub in the Cloud, oftewel je verzamelplek in de cloud. Bij een gratis account krijg je 25 GB opslag, maar door vrienden een uitnodiging te sturen (maximaal vijf) kun je die laten groeien tot maximaal 50 GB. Overigens komt HubiC als goedkoopste uit de bus wat betreft betaalde accounts; bij deze clouddienst betaal je namelijk maar 50 euro per jaar voor 10 TB opslag. Ter vergelijking: bij TransIP betaal je voor hetzelfde aantal gigabytes 600(!) euro per jaar. Je kunt HubiC gebruiken als permanent back-upsysteem voor je computer. In het contextmenu van Windows Verkenner verschijnt – na het installeren van de synchronisatie-app – een extra optie Back-up als je met de rechtermuisknop op een mapje klikt. Je kunt vervolgens opgeven hoe vaak de back-up moet worden gemaakt en hoeveel oudere versies van bestanden bewaard mogen blijven. De webinterface biedt wat minder opties. Zo kun je van bestanden niet de inhoud bekijken, maar ze alleen downloaden. Ook ontbreekt een zoekfunctie, waardoor het lastiger is om je bestanden terug te vinden. Het delen van bestanden vanuit de webinterface is eenvoudig en je kunt opgeven hoelang je een link naar een gedeeld bestand geldig wilt laten zijn: vijf, tien of dertig dagen.

©PXimport

IDrive

IDrive zet zichzelf in de markt als een complete back-upoplossing voor al je apparaten. Met de gratis versie krijg je 5 GB tot je beschikking en de mogelijkheid om diverse back-uptools te installeren. De Windows-client is naast voor desktop-pc’s ook geschikt voor servers en het back-uppen van daarop geïnstalleerde databases, virtuele machines en Exchange. Het maken van een complete schijfimage behoort ook tot de mogelijkheden. Er zijn ook macOS-, iOS- en Android-versies, waarmee je voor de mobiele versie ervan automatische back-ups kunt laten maken van contacten, sms-berichten, foto’s, video’s en muziek. De back-ups van pc’s en smartphones zijn van elkaar gescheiden, maar delen wel dezelfde beschikbare schijfruimte. Je kunt zelfs back-ups maken van je OneDrive-bestanden door je OneDrive-account te koppelen aan IDrive. Naast het maken van back-ups biedt IDrive nog een gewone synchronisatie-optie voor bestanden en een mogelijkheid om tegelijkertijd aan bestanden te werken via Sync en Docs. Die dienst moet je wel apart via de webinterface inschakelen. IDrive maakt hiervoor gebruik van een eigen online kantoorsoftware-omgeving, waarvan de bestanden die je daarin aanmaakt volledig compatibel zijn met Microsoft Office.

©PXimport

iCloud Drive

Apples opslagdienst iCloud Drive is onderdeel van iCloud, dat voornamelijk bedoeld is voor het opslaan van je contactgegevens en bestanden van een iPhone. Met iCloud Drive kun je echter ook bestanden van macOS en Windows synchroniseren met de clouddienst. De online webinterface van iCloud Drive is wat sober en het is niet meteen duidelijk of er een synchronisatie-client beschikbaar is voor Windows en hoe je die kunt downloaden. Online bestanden bewerken is mogelijk, maar alleen voor Apples eigen Pages-, Numbers-, Notities- en Keynote-bestanden. Je kunt iCloud deels gebruiken als je geen Apple-apparaat hebt, maar de synchronisatie-client voor Windows werkt alleen als je ook over een iPhone, iPad of Mac beschikt en daar eerst de synchronisatie hebt uitgevoerd.

©PXimport

Mega

Mega (ook voor iOS) biedt 50 GB gratis opslag, plus tal van mogelijkheden om je opslagruimte nog eens te vergroten. Dat kan onder meer door het installeren van de app en anderen ook een account te laten afsluiten, waardoor je tot 45 GB extra opslag kunt verdienen. Als enige clouddienst in deze test maakt Mega gebruik van een zogeheten overdrachttegoed. Dat betekent dat je een maximaal x-aantal GB’s per maand mag downloaden, maar dat aantal kun je verhogen door bijvoorbeeld vrienden uit te nodigen voor een nieuw account of door apps te installeren. Doe je niks, dan heb je standaard een overdrachtslimiet van 40 GB voor een periode van 133 dagen. Dat geldt ook wanneer je vanaf een gedeelde Mega-locatie van andere gebruikers wilt downloaden. Er zijn apps voor Windows en Android beschikbaar, en de Android-app laat je ook je video’s en foto’s naar de clouddienst back-uppen. De Windows-client kan alleen bestanden synchroniseren.

JumpShare

Bij JumpShare krijg je 2 GB gratis opslagruimte. De gratis versie van deze clouddienst biedt bovendien niet heel veel mogelijkheden. Een echte back-upfunctie is er niet, je kunt met de Windows-app alleen maar handmatig bestanden en mappen naar de clouddienst uploaden, maar dat is ook mogelijk via de webinterface. Er worden geen bestanden gesynchroniseerd met de pc. Als je voor een betaald Plus- of Business-abonnement kiest, krijg je meer opties voor bijvoorbeeld bestandsversiebeheer en het aanmaken van een teamaccount voor samenwerking, maar de app-functionaliteit blijft hetzelfde. Een leuke feature van de app is dat je screenshots en video’s kunt maken, die direct in de clouddienst worden opgeslagen. Bij de gratis versie is de duur van de video beperkt tot 30 seconden.

Syn.com

Sync.com biedt gratis 5 GB opslag, die door middel van uitvoeren van wat acties, zoals het installeren van een app, het delen van mappen en het uitnodigen van vrienden kan oplopen tot maximaal 7 GB. De webomgeving biedt aardig wat opties. Er is zelfs een aparte kluis waarin je bestanden kunt plaatsen die je niet met de app wilt synchroniseren. Die bestanden kun je dan ook niet delen met anderen. Sync.com is vooral een echte synchronisatiedienst; voor samenwerken aan bestanden is het niet geschikt. Wel kun je vanuit de webinterface bestanden eenvoudig delen door middel van een link. Er is ook een mobiele app. Daarmee kun je de status en inhoud bekijken van de back-ups die van je pc zijn gemaakt en back-ups van je foto’s en video’s maken.

Jottacloud

De gratis opslagcapaciteit bij aanmelding is bij Jottacloud 5 GB. Deze clouddienst biedt een abonnement met onbeperkte opslag voor € 75 per jaar. Er is een sync-client voor Windows beschikbaar waarmee je zowel back-ups kunt maken en terugzetten als bestanden synchroniseren. Voor back-ups is de standaard aangeboden 5 GB misschien wat aan de krappe kant, en bovendien moet je die delen met je ruimte die voor de back-ups wordt gebruikt. De Windows-client werkt redelijk, maar als er iets fout gaat met het up- of downloaden, krijg je alleen een vage foutcode te zien zonder verdere uitleg. Verder geeft de app ook niet realtime aan hoeveel vrije ruimte je nog hebt in de cloud; de informatie wordt niet automatisch ververst. De synchronisatiefunctie van de app lijkt ook niet goed te werken. Soms worden bestanden niet naar de cloud geüpload, terwijl mappen die je back-upt en waarin je een extra bestandje plaatst wél direct worden gewijzigd. De cloudomgeving biedt eveneens weinig mogelijkheden. Zo kun je bestanden alleen via een link delen, maar die link direct vanuit de cloudomgeving naar anderen mailen is niet mogelijk. Bij het delen van mappen kan het wel, maar de ontvanger moet dan óók een account bij Jottacloud hebben om de inhoud te kunnen bekijken.

Backblaze

Backblaze heeft onlangs de back-updienst CrashPlan overgenomen. Met Backblaze wordt een back-upoplossing geboden voor zowel persoonlijk als zakelijk gebruik. Je kunt een trial van 15 dagen afsluiten, maar in die periode heb je dan wel een ongelimiteerd abonnement; je mag zoveel data opslaan als je wilt. Er zijn clients voor Windows en macOS en mobiele versies beschikbaar, maar daarmee kun je alleen de gemaakte back-ups van je pc’s bekijken. De Windows-app checkt na de installatie eerst de complete harde schijf, op zoek naar locaties die geback-upt kunnen worden. Dat proces duurt enige minuten en kan niet tussentijds worden geannuleerd. Je kunt niet kiezen welke bestanden je wilt back-uppen; Backblaze pakt namelijk álle foto’s, muziekbestanden en documenten en data. Wat er onder dat laatste wordt verstaan, is niet direct duidelijk, ook niet als we via de webinterface bekijken wat het programma zoal naar de cloud heeft weggeschreven. Pas nadat de app begint met het back-uppen, kun je wel bepaalde mappen van de back-up uitsluiten, maar handmatig een map toevoegen kan niet. Het back-upprogramma kent ook geen planner, dus de back-ups blijven continu gemaakt worden. Het terugzetten van de back-up kan alleen via de online omgeving, waar je dan een zip-bestand kunt downloaden of tegen betaling je data laten opsturen op een usb-drive of externe harde schijf.

©PXimport

SugarSync

SugarSync biedt nieuwe gebruikers een testperiode van 30 dagen, maar je moet bij registratie meteen je creditcard- of PayPal-gegevens invullen. Als je niet op tijd opzegt, wordt het abonnement omgezet in een betaalde dienst. Bovendien is het omslachtig om je testperiode op te zeggen; dat kan namelijk alleen telefonisch of via een live-chat, en beide opties zijn niet 24/7 bereikbaar. Qua abonnementen kun je kiezen voor 250 GB, 500 GB en 1 TB opslag. Dankzij de integratie met Windows Verkenner kun je eenvoudig mappen toevoegen die geback-upt moeten worden. De app kent geen automatische back-upfunctie, het is puur en alleen bedoeld voor synchronisatie van je bestanden tussen de cloud en je apparaten. Met de smartphone-app kun je automatisch je foto’s en video’s naar de cloud synchroniseren. De webinterface biedt weinig mogelijkheden; bestanden kunnen bijvoorbeeld niet als preview worden bekeken en er wordt geen ondersteuning voor het bekijken van mediabestanden geboden. Een bestand aanklikken betekent dat deze meteen wordt gedownload.

Livedrive

Livedrive biedt geen gratis cloudopslag en je kunt alleen kiezen tussen een Personal- en Business-abonnement. Bovendien kun je maar 14 dagen testen. Bij de zakelijke versie krijgt je samenwerkingsmogelijkheden en kun je back-ups maken van meerdere pc’s of smartphones (tot vijf apparaten). Bij de Personal-variant is dat beperkt tot één apparaat en kun je geen back-ups maken van je smartphone. In alle gevallen krijg je wel onbeperkte opslag. Het goedkoopste Personal-abonnement kost 6 euro per maand. Er zijn ook abonnementen met een extra zogeheten ‘Briefcase’-optie, waarbij je bestanden kunt synchroniseren tussen meerdere apparaten.

Memopal

Een relatief onbekende clouddienst is het Italiaanse Memopal. Bij deze dienst krijg je 3 GB gratis cloudopslag en er zijn apps beschikbaar voor Windows, Android en iOS. De mobiele apps maken automatisch back-ups van je foto’s en contacten. Je kunt je niet voor een nieuw account aanmelden op de site; dat moet via de app. Als je eenmaal een account hebt, kun je wel online inloggen en je bestanden bekijken. Daarnaast heb je mogelijkheid om tot maximaal drie vrienden uit te nodigen. Bij een succesvolle registratie van de nieuwe accounts krijg je 500 MB per gebruiker, en die 500 MB wordt ook opgeteld bij het account van de nieuwe gebruiker. De Memopal-app voor Windows biedt automatische back-upfunctionaliteit voor pc’s, maar ook een los synchronisatieonderdeel, waarmee je bestanden tussen apparaten kunt synchroniseren. Via de webinterface kun je mappen en bestanden delen met anderen via een gedeelde link, die je wel zelf naar je gebruikers moet sturen – bijvoorbeeld via e-mail. De navigatie van de mobiele app voor Android werkt niet helemaal prettig en je kunt er alleen back-ups van foto’s mee maken.

OneDrive

Een van de bekendste clouddiensten is ongetwijfeld OneDrive van Microsoft. Iedereen met een Outlook - of Hotmail-account heeft gratis toegang tot 5 GB opslagruimte. Als je een nieuw account aanmaakt bij OneDrive, heb je ook meteen toegang tot mail en alle onlineversies van Office, zoals Word, Excel en PowerPoint, en kun je gebruikmaken van diensten als Skype. OneDrive is voornamelijk gericht op synchronisatie van al je bestanden op alle apparaten. Er is een Windows-client beschikbaar die zelfs in Windows 10 is ingebakken, en voor Android, iOS en Windows Phone zijn mobiele apps beschikbaar. De mobiele app kan standaard back-ups maken van al je foto’s en video’s, en desgewenst ook van andere locaties op je smartphone. De online OneDrive-omgeving biedt veel mogelijkheden; alle bestanden zijn als preview te bekijken, waarbij je Office-documenten ook online kunt bewerken. Een aparte back-upfunctie is niet aanwezig. Extra opslag verdienen is niet meer mogelijk met OneDrive. Als je meer opslag wilt, moet je betalen. Sinds enige tijd biedt Microsoft ook een OneDrive-only-abonnement aan. Voor 2 euro per maand mag je 50 GB aan spullen opslaan, maar krijg je geen toegang tot de software van Office 365.

©PXimport

OpenDrive

OpenDrive biedt 5 GB gratis opslagruimte. De online omgeving biedt wat handige snufjes, zoals het tegelijkertijd werken in meerdere documenten (onderverdeeld in tabbladen), het maken van notities en het openen en bewerken van Microsoft Office-bestanden. Met de desktop-app moet je voor synchronisatie of back-ups eerst een taak aanmaken. De app kan meerdere taken tegelijk uitvoeren en voor back-ups is er een aantal opties, zoals een incrementele back-up, Move (waarbij geselecteerde mappen en bestanden naar de cloud worden verplaatst en lokaal worden verwijderd) en One Way Mirror (waarbij bestanden online worden vervangen door de nieuwe uit de back-up). De app werkt niet heel logisch: voor elke taak moet je namelijk een ‘Van’- en een ‘Naar’-locatie opgeven, waarbij je voor beide opties altijd moet bladeren naar de bron- en doellocatie. Bovendien lukte het ons niet om te bladeren naar een bronlocatie op de pc; we konden alleen een map op de desktop kiezen. Bestanden van je pc synchroniseren naar de cloud behoort ook tot de mogelijkheden, en dat doet de software automatisch zonder het instellen van een specifieke taak. De locatie van de synchronisatiemap kan niet worden aangepast. Je kunt ook een losse synchronisatietaak starten en aangeven hoe vaak er mag worden gesynchroniseerd: permanent, elke uur, elke dag of handmatig. De mobiele app is in feite alleen een schil voor de online omgeving; je kunt er geen automatische back-ups van je telefoon mee maken. De betaalde versie van OpenDrive biedt onbeperkte opslag voor een vast bedrag.

Google Drive

Google concurreert met haar Drive direct met OneDrive van Microsoft, maar bij Google krijg je wel meer gratis opslag: 15 GB. Als je een Android-telefoon hebt, worden je telefoonback-ups en bijvoorbeeld je WhatsApp-archief automatisch opgeslagen in Google Drive. De inhoud van de back-up kun je in de online omgeving echter niet bekijken. Er zijn ook losse apps beschikbaar voor Android, iOS en Windows, maar Google Foto’s maakt daar geen onderdeel meer van uit, die moet je apart downloaden. Voor Windows is Google Docs eveneens onderdeel van Drive en biedt het je de mogelijkheid om te werken met Office-en Google-documenten met meerdere gebruikers. Voor Windows is sinds enkele maanden een nieuwe synchronisatie- en back-up-app uitgebracht, die de oude Google Drive-app vervangt. Met de nieuwe versie kun je naast het synchroniseren van bestanden nu ook continu back-ups maken van geselecteerde mappen.

Tot slot

De in dit artikel besproken clouddiensten lopen sterk uiteen wat betreft prijs, opslagruimte en extra functies. De dienst die je kiest is helemaal afhankelijk van wat je ermee wilt back-uppen. Gaat het je alleen om je foto’s, video’s en wat documenten, dan ben je prima af met een dienst die alleen een synchronisatie-client biedt, zoals OneDrive, Google Drive, Mega of Stack. Bij die laatste dienst krijg je de meeste gratis opslagcapaciteit, waardoor je die ook kunt gebruiken voor wat grotere bestanden. Voor het maken van goede back-ups van je complete systeem of smartphone is wat ons betreft iDrive een aanrader, maar een betaalde account bij die dienst is dan wel een vereiste als je voldoende opslagcapaciteit wilt hebben.

Hieronder vind je de testresultaten overzichtelijk in één tabel (.pfd).

©PXimport

▼ Volgende artikel
Hoe werkt een Quooker eigenlijk?
© Quooker
Huis

Hoe werkt een Quooker eigenlijk?

Een Quooker lijkt op het eerste gezicht een gewone kraan, maar wie zo'n systeem eenmaal in huis heeft, wil vaak niet meer zonder. Met één draai of druk komt er direct kokend water uit de kraan. Ideaal voor thee, koken of schoonmaken. Maar hoe werkt zo'n Quooker eigenlijk precies? En wat gebeurt er allemaal onder het aanrecht? In dit artikel lees je er alles over.

Wat is een Quooker?

De naam Quooker is een samentrekking van 'quick cooker' – een snelle manier om kokend water te krijgen. In de basis bestaat het systeem uit twee onderdelen: een speciale kraan op het aanrecht en een reservoir dat onder het aanrecht wordt geplaatst. Sommige modellen leveren naast kokend water ook warm, koud, bruisend of gekoeld water.

Hoewel Quooker een merknaam is, wordt de term vaak gebruikt als soortnaam voor kokendwaterkranen. Toch is het een gepatenteerd systeem dat op een andere manier werkt dan veel van de goedkopere alternatieven.

Het hart van het systeem: het reservoir

Onder het aanrecht bevindt zich het reservoir, dat meestal in een keukenkastje wordt geplaatst. Hierin wordt een voorraad water continu op 110°C gehouden onder druk. Omdat het reservoir is geïsoleerd, blijft de warmte behouden zonder dat er voortdurend veel energie nodig is. Je kunt het vergelijken met een thermosfles, maar dan geavanceerder en onder druk.

Doordat het water boven het kookpunt zit en onder druk wordt bewaard, kookt het pas als het uit de kraan komt. Dat voorkomt borrelend water in het reservoir zelf en maakt het systeem veiliger. Pas zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en wordt het water omgezet in 'echt' kokend water (100 °C).

Zo komt het water uit de kraan

De kraan op het aanrecht is speciaal ontworpen om kokend water veilig te kunnen doseren. Afhankelijk van het model moet je een draai-, druk- of duwbeweging maken, vaak met een extra beveiliging zoals een dubbele druk- en draaibeweging om per ongeluk gebruik te voorkomen. Zodra je de kraan opent, stroomt er direct kokend water uit.

Bij modellen met meerdere functies, zoals de Fusion of Flex, komt koud, warm en kokend water allemaal uit één kraan. Bij een Nordic-model zijn er aparte kranen: één voor gewoon water en één voor kokend water.

©Quooker

Veiligheid voorop

Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt bij kokendwaterkranen. De Quooker-kraan heeft een vernevelde straal, waardoor de kans op ernstige brandwonden klein is. De buitenkant van de kraan wordt bovendien niet heet, ook niet bij veelvuldig gebruik. Daarnaast is de kraan vast gemonteerd; hij kan dus niet omvallen. En omdat het water constant op 110°C  gehouden wordt, is er ook geen kans op legionella. Tot slot zorgt de bediening (drukken en draaien) ervoor dat de kans dat iemand per ongeluk kokend water aftapt, klein is. En waar we 'iemand' zeggen, bedoelen we natuurlijk ook kinderen! Ook zie je aan de gekleurde ring of je met kokend water te maken hebt: rood = heet!

©Quooker | Inga Powilleit

Energieverbruik en efficiëntie

Op het eerste gezicht lijkt het energieverslindend om continu water op 110°C te houden. Maar door de goede isolatie verbruikt het reservoir verrassend weinig stroom: gemiddeld zo'n 10 watt in stand-by. Daarmee is het systeem zuiniger dan het meerdere keren per dag aanzetten van een waterkoker, zeker in huishoudens waar veel gebruik wordt gemaakt van heet water. Ter vergelijking: een Quooker verbruikt in 170 minuten stand-by ongeveer evenveel energie als een waterkoker in 1 minuut. Het totale jaarverbruik ligt op ongeveer 511 kWh voor een gemiddeld gezin; naast het verbruik in stand-by moet je natuurlijk ook rekening houden met de stroom die nodig is om steeds nieuw water op te warmen.

Bij sommige modellen kun je een Quooker ook combineren met een zogenaamde COMBI of COMBI+ boiler. Daarmee levert het systeem niet alleen kokend water, maar ook direct warm water voor bijvoorbeeld de keukenkraan. Dat voorkomt wachttijd en verspilling van water terwijl je wacht op warm water uit de cv-ketel.

Ook bruisend en gekoeld water

Wil je naast kokend water ook gekoeld en/of bruisend water uit de kraan, dan kun je het systeem uitbreiden met de Quooker CUBE. Dit is een aparte koelunit die naast het reservoir wordt geplaatst. Hierin zit ook een CO₂-cilinder waarmee je zelf bruiswater kunt tappen. De CUBE koelt het water tot ongeveer 5°C.

Samenvattend

Een Quooker werkt op basis van een drukreservoir waarin water op 110°C wordt gehouden. Zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en krijg je direct kokend water. Dankzij goede isolatie is het energieverbruik laag. De bediening is kindveilig en de straal is verneveld om brandwonden te voorkomen. Met extra opties zoals de COMBI-boiler of de CUBE-unit kun je het systeem uitbreiden voor warm, gekoeld en bruisend water. Je hebt dus veel mogelijkheden; laat je daarom goed voorlichten in de winkel waar je een Quooker wilt kopen.

▼ Volgende artikel
Dead internet theory: is het internet nog van ons?
© flying_hams
Huis

Dead internet theory: is het internet nog van ons?

Misschien heb je het al gemerkt: je komt online steeds meer posts en reacties tegen die door kunstmatige intelligentie zijn gemaakt. Het aantal bots dat zich voordoet als gewone internetgebruikers lijkt verder toe te nemen. Stevenen we af op een internet dat, zonder dat we het doorhebben, wordt gedomineerd door AI-gegenereerde content?

In dit artikel laten we zien hoe je als internetgebruiker om kunt gaan met de toenemende stroom aan AI-gegenereerde content:

  • Ontdek wat de Dead Internet Theory inhoudt
  • Begrijp hoe AI-bots worden ingezet voor misleiding, manipulatie en catfishing
  • Bekijk welke oplossingen worden voorgesteld (en waarom ze nog niet volstaan)
  • Weet dat kritisch internetgebruik belangrijker is dan ooit

Lees ook: AI of echt? Zo zie je het!

Met de opkomst van generatieve AI werd het eind 2022 ineens veel makkelijker om een bot teksten en afbeeldingen te laten creëren alsof ze door een mens zijn gemaakt. Vooral nu we een paar jaar verder zijn en AI-modellen alsmaar beter lijken te worden, wordt het ook lastiger om te weten of een onlinefoto of -post door een mens of door een bot is gemaakt. Steeds meer internetgebruikers vrezen dat we op een punt komen dat er zó veel realistische AI-content online wordt geslingerd, dat posts, reacties, foto’s en video’s van menselijke gebruikers worden ondergesneeuwd door die van bots. Als dat scenario werkelijkheid wordt, is het internet dan nog wel bruikbaar?

Niet te bewijzen

Over de angst voor zo’n doemscenario wordt al lange tijd gediscussieerd, maar pas sinds kort begint dit idee populair te worden. Dat komt voornamelijk door de ‘Dead Internet Theory’. Die werd in 2021 bedacht door een internetforumgebruiker en stelt dat het internet al sinds 2016 hoofdzakelijk uit bots bestaat. “Deze theorie werd al snel een meme die zich over het hele internet verspreidde”, zegt Danny Lämmerhirt. Hij staat aan het hoofd van het Future Internet Lab van onderzoeksinstantie Waag Futurelab, dat zich bezighoudt met de toekomstige ontwikkeling van het internet.

Volgens hem is het dan ook geen wetenschappelijke theorie, aangezien de claim niet is te bewijzen. Dat beaamt Maarten Sukel, AI-ontwikkelaar en schrijver van het boek De AI-revolutie. “Het is erg lastig meetbaar, omdat de AI-modellen zo goed zijn geworden.” Toch vindt hij de theorie niet per se vergezocht. “Als je de logica volgt dat je een beperkt aantal mensen hebt op de wereld, maar in theorie een onbeperkt aantal bots online kunt loslaten, is de kans groot dat er op een gegeven moment zoveel bots zijn dat ze voornamelijk nog met elkaar praten.”

Wantrouw de babypauw

Er zijn in ieder geval aanwijzingen dat de AI-content toeneemt. Zo toont een onderzoek van Harvard aan dat de hoeveelheid kunstmatige media en hun zichtbaarheid op X in 2023 duidelijk is gegroeid. Daarnaast heeft Meta onlangs aangekondigd dat het vanaf 2025 meer AI-gegenereerde content op Facebook en Instagram wil plaatsen. Dit gebeurt onder meer door zelf een lading AI-profielen op de sociale media los te laten die met echte gebruikers moeten communiceren. De techreus hoopt dat zijn platformen daardoor ‘vermakelijker en aantrekkelijker’ worden, zodat mensen langer actief blijven op de sociale media.

Een door Meta gemaakt AI-account op Instagram.

Ook als je geen sociale media gebruikt, is de toename van online AI-content merkbaar. Zoek op Google Afbeeldingen maar eens naar ‘Baby Peacock’. Een groot deel van de foto’s die je daar ziet, is AI-gegenereerd. “Dat komt doordat de echte babypauw nogal lelijk is”, legt Sukel uit. “Er worden daardoor amper foto’s van gemaakt en dus zijn plaatjes van een babypauw vaak nep.” Dit is nu nog een uitzonderingsgeval, maar geeft wel aan dat AI al vrijwel overal op het internet zijn sporen nalaat.

©Abdallah - stock.adobe.com

Deze babypauw is net zo schattig als dat hij nep is.

Beeld: Abdallah, stock.adobe.com.

Makkelijker catfishen

De toename van AI-gegenereerde content is volgens Lämmerhirt op zichzelf geen reden voor zorg. “Als je voor de lol een dom AI-plaatje online deelt, kan het heel onschuldig zijn. Het wordt pas een probleem als het misleidend wordt.” AI-bots worden daar volgens de deskundigen regelmatig voor ingezet, bijvoorbeeld op datingplatforms. Een gesprekspartner kan zomaar een bot zijn die je probeert op te lichten. “Die vraagt dan bijvoorbeeld met een of andere smoes of je geld kunt opsturen. Dat is wel heel kwalijk en iets waar je goed op moet letten.”

Bots op datingapps zijn geen nieuwe ontwikkeling, maar volgens de AI-ontwikkelaar wordt het probleem wel verergerd door generatieve AI. “Voorheen werden nepprofielen nog gemaakt op basis van echte foto’s. Als je toentertijd werd gecatfisht, kon je altijd nog opzoeken of de profielfoto ergens online te vinden was en op die manier achterhalen dat je met een oplichter aan het praten was. Inmiddels kan dat niet meer, omdat je gezichten gewoon kunt genereren.”

Wordt AI-content steeds beter?

Generatieve AI is de laatste jaren met sprongen vooruitgegaan. AI-bedrijven tuimelen over elkaar heen om nóg betere AI-modellen te introduceren. Het is nu al niet eenvoudig om AI-content te herkennen. Als deze vooruitgang zich voortzet, dan is dat over een aantal jaar vrijwel helemaal onmogelijk.

Het is alleen nog helemaal niet zeker óf AI steeds maar beter blijft worden. “De kwaliteit van generatieve content neemt mogelijk op een gegeven moment zelfs af”, legt Danny Lämmerhirt uit. “Veel van de trainingsdata van AI komt van onlinecommunity’s. Om AI in de toekomst verder te trainen heb je ook meer trainingsdata nodig. Mogelijk worden bots nu dus getraind op kunstmatige content, waar veel data van lage kwaliteit tussen zit.” Dan krijg je te maken met het ‘garbage-in-garbage-out’-principe. Dat zou kunnen betekenen dat chatbots nóg vaker onjuiste informatie gaan verspreiden.

Kaas vastlijmen

Ook kunnen AI-bots worden gebruikt om politieke meningen van gebruikers te beïnvloeden, weet Robin Effing, AI- en socialmediadeskundige bij de Universiteit van Twente. “Veel partijen, waaronder regimes, hebben er belang bij om online discussies te verstoren. Eerder werden daar mensen uit landen als India voor betaald. Zij werden achter de computer gezet, maar het wordt steeds makkelijker om dat soort werk aan chatbots over te laten.” Zo bleek onlangs dat Rusland duizenden bots op sociale media als TikTok had losgelaten om de Roemeense verkiezingen te beïnvloeden.

Bots verspreiden overigens niet alleen schadelijke desinformatie in opdracht van kwaadwillenden. AI heeft van zichzelf al de neiging om onjuiste informatie te genereren. Lämmerhirt noemt als voorbeeld een incident waarbij Googles AI-zoekmachine een opvallend antwoord gaf op de vraag: ‘Hoe zorg je ervoor dat kaas niet van je pizza afvalt?’ Het advies? De kaas met lijm aan de pizzabodem vastplakken.

Waar dit antwoord vandaan kwam? Iemand plaatste dit advies als grap op een forum, waarna de bot het klakkeloos als serieuze tip overnam. “Dat is wel illustratief van wat er kan gebeuren als je AI ongecontroleerd zijn gang laat gaan.”

Kaas aan pizza vastlijmen? Prima idee, volgens Google.

Minder moderatie

Om de toestroom van AI-desinformatie in de kiem te smoren zijn er volgens de experts verschillende opties, al is geen van allen echt ideaal. AI-modellen kunnen bijvoorbeeld AI-content gaan voorzien van een onzichtbaar watermerk, zodat herkenningssoftware meteen ziet of een post van ChatGPT vandaan komt of een foto nep is. Het is alleen moeilijk om alle AI-modellen – waar er duizenden van zijn – te dwingen om watermerken te gaan gebruiken. “Momenteel is er ook geen trend dat dit uit eigen beweging gedaan wordt”, vertelt Lämmerhirt. Daarnaast kunnen zulke watermerken momenteel nog eenvoudig worden omzeild. Effing: “Er zijn veel maskeringstechnieken om AI-content te verbergen. ChatGPT-teksten kun je bijvoorbeeld in een algoritme gooien dat bepaalde tekens verwisselt, zoals de hoofdletter i met de kleine l. Mensen zullen het verschil niet zien, maar detectiesoftware kun je zo om de tuin leiden.”

Volgens Lämmerhirt is strengere moderatie een betere optie. Techplatformen moeten dan zelf actief (AI-gegenereerde) desinformatie opsporen en verwijderen, misschien ook wel met behulp van AI-systemen. “We zien alleen dat X en sinds kort ook Meta steeds minder modereren”, vervolgt de Waag-onderzoeker. In plaats daarvan willen ze leunen op een systeem waarbij gebruikers zelf misleidende content van een ‘fact check-label’ kunnen voorzien. “Dat is een slechte aanpak, want dat laat zien dat deze bedrijven zelf geen keuzes meer willen maken en hun rol van platformbeheerder niet serieus nemen.”

AI-detectiesoftware is nog verre van betrouwbaar. De tekst in deze afbeelding is volledig door AI geschreven, maar de software denkt daar anders over.

China-model

Nog een andere oplossing zou zijn om gebruikers zich te laten verifiëren voordat ze een account aan mogen maken, om te voorkomen dat ze meerdere ‘sock puppet-profielen’ kunnen beheren. Op sommige platformen, zoals chatdienst Signal, gebeurt dat al met een telefoonnummercontrole. Dat is volgens Sukel een redelijk betrouwbare manier om te controleren of je gebruikers echt zijn, maar waterdicht is het niet. Je kunt namelijk ook een prepaid simkaart kopen en daar een bot aan koppelen. Een zogeheten China-model is volgens Effing een grondigere methode. “Dan moet je bijvoorbeeld naar het gemeentehuis met je paspoort voordat je een account krijgt. Dan ben je van heel veel problemen af. Alleen dat leidt tot massasurveillance en dat is ook niet gewenst.”

Op Signal moet je je telefoonnummer verifiëren voordat je een account krijgt.

Is generatieve AI alleen maar slecht?

“Van alle vormen van kunstmatige intelligentie kleven aan generatieve AI misschien wel de meeste negatieve aspecten”, stelt Maarten Sukel. Hoewel deze vorm van AI volgens hem niet bevorderlijk is voor de kwaliteit van content op het internet, zijn er op andere gebieden wel nuttige toepassingen te bedenken. “Zo zijn er nu slimme brillen met een ingebouwde AI die kan omschrijven wat er te zien is. Bijvoorbeeld: er staan mensen voor je, de een heeft een groene trui aan, het ziet er gezellig uit. Dat helpt blinde mensen enorm.”

Ook voor entertainmentdoeleinden kan generatieve AI veel lol bieden, al zit daar volgens Sukel ook een addertje onder het gras. “Bij generatieve AI moet je er altijd rekening mee houden dat hoe meer data je genereert, hoe meer energie het kost. Een tekstje valt nog mee, een plaatje genereren is al wat energie-intensiever. Maar bijvoorbeeld een video maken is een van de meest energieverslindende dingen die je met AI kunt doen.” Een gepersonaliseerde Netflix-film genereren klinkt dus misschien best aantrekkelijk, maar is niet de milieuvriendelijkste keus.

Voor blinden heeft generatieve AI wellicht het meeste bestaansrecht (beeld: Kaspars Grinvalds, stock.adobe.com).

Blijf op je hoede

Kortom, een écht goede methode om schadelijke AI-content en -bots te weren is er nog niet. Nóg niet inderdaad, want de deskundigen hebben er vertrouwen in dat de huidige uitdagingen met AI op te lossen zijn. Zo denkt Sukel dat onderzoekers vroeg of laat een manier verzinnen om AI-gegenereerde desinformatie betrouwbaar weg te filteren. “In het verleden is dat ook altijd gelukt, bijvoorbeeld met e-mail”, zegt de AI-ontwikkelaar. “Daar werd steeds meer spam verstuurd, maar toen kwamen er robuuste spamfilters en is dat probleem in zekere zin opgelost.”

Spamfilters voor e-mails doen hun werk goed; krijgen we in de toekomst iets soortgelijks voor AI-content?

Tot het zover is, moeten we ermee leven dat we het internet delen met veelal onzichtbare en onbetrouwbare bots. Effing raadt daarom aan om altijd goed op je hoede te blijven. “Ik denk dat het heel gezond is om je bij elke reactie op internet als eerste af te vragen: hoe groot is de kans dat dit door een reguliere burger geschreven is? Je kunt er momenteel van uitgaan dat de meerderheid van de user-generated content online niet door gewone mensen is geschreven, maar ofwel door ingehuurde mensen of door een bot.”

Volgens Sukel moet je vooral bij gebruikersrecensies goed op je tellen passen. “Het is natuurlijk heel makkelijk om tegen een AI-bot te zeggen: schrijf 500.000 negatieve recensies over mijn concurrent en evenveel positieve over mijn eigen toko. Je kunt niet meer blind vertrouwen op platformen als Tripadvisor.”

Lämmerhirt ziet dat gebruikers langzamerhand beter worden in het herkennen van bots. “Er zijn onderzoeken die aantonen dat mensen hun onlinegedrag aanpassen. Ze ontwikkelen strategieën om nepaccounts te identificeren en vermijden deze accounts vervolgens. Hier valt nog wel veel winst te behalen. Ik denk dus dat het belangrijk is dat we ervoor zorgen dat mensen nog kritischer worden op de oorsprong van online content.”

“Als je op een platform zit met veel AI-onzin waar je niet blij van wordt, ga dan lekker weg”, adviseert Sukel tot slot. “Jij bent het product. Als er genoeg mensen weggaan, wordt dat platform gedwongen om zich te verbeteren. Je hoeft het niet zomaar te accepteren.”

Gebruikersrecensies op Tripadvisor: zijn ze nog te vertrouwen?