Raid staat voor redundant array of independent (of inexpensive) disks. Het komt erop neer dat je een aantal schijven combineert om zo een enkelvoudige, grotere opslagruimte te verkrijgen. De meeste nas-apparaten bijvoorbeeld voorzien in zo’n raid-functionaliteit. Een dergelijke reeks schijven (array) biedt normaal gesproken een zekere mate van fouttolerantie aan. In de meeste gevallen is in zo’n array namelijk één schijf redundant, oftewel: gaat er een schijf stuk, dan raak je in principe geen data kwijt. Nu zijn er verschillende raid-niveaus mogelijk (zie kader) en afhankelijk van het niveau zorgt een raid-constructie tevens voor betere lees- of schrijfprestaties.

Uiteraard is er een specifieke aansturing nodig van een raid-systeem. Daar zorgt bijvoorbeeld een sata-controller voor, al dan niet geïntegreerd op je moederbord, maar het kan ook geheel softwarematig. Zo kan nagenoeg elk modern besturingssysteem een of meer raid-niveaus aan. Windows 7 Professional bijvoorbeeld kan onder meer met raid0 en raid1 overweg. Heb je een nas? De kans is groot dat Linux (met mdadm) daar de raid-configuratie beheert.

Ben je van plan een raid-configuratie op te zetten, maar weet je niet goed wat de resulterende capaciteit, fouttolerantie of snelheidswinst zal zijn, dan helpt de RAID calculator op www.z-a-recovery.com/art-raid-estimator.htm je op weg.

Wat kan fout gaan?

Zoals gezegd overleeft elke ‘echte’ raid een defect aan één harde schijf. In principe volstaat het dan die schijf door een intact en identiek exemplaar te vervangen, waarna de raid-controller (of de software) de array netjes heropbouwt (rebuild). Een situatie met twee simultane diskcrashes in bijvoorbeeld raid5 is echter zo goed als fataal. Er is dan nog weinig hoop op herwinbare data. Het kan echter ook om een software- of controllerfout gaan: de (data op) de schijven zelf blijven dan buiten schot, maar worden niet langer (correct) ingelezen. Het probleem is namelijk dat de raid-parameters (configuratiemetadata) corrupt zijn. Het is voornamelijk hier dat ‘raid recovery’ je een reële kans op herstel geeft.

In dit artikel focussen we ons op raid recovery van twee erg populaire raid-niveaus: raid0 en raid5. Voor beide niveaus gebruiken we een tool die het herstelproces grotendeels automatiseert: ReclaiMe Free Raid Recovery (www.freeraidrecovery.com; kan overweg met raid0, 5(E), 10, 1E en 6).

Wie zich afvraagt waarom we het populaire raid1 niet ter sprake brengen: dit niveau draait geheel om gespiegelde data (mirroring), waarbij gegevens op identieke wijze op twee verschillende schijven terechtkomen. Dat houdt meteen in dat je de data kunt benaderen als je een van beide schijven aan je apparaat koppelt, zodat er geen behoefte is aan specifiek raid-herstel.

Stap 1: Voorbereiding

Maak de schijven uit je raid0-opstelling los van de raid-controller en hang ze apart van elkaar aan een (andere?) pc. Dat doe je via een niet-raid-controller of desnoods door de raid-controller in ‘singledrivemodus’ te plaatsen, bijvoorbeeld via Reset Disks to Non-RAID.

Stap 2: Raid-recovery

Installeer vervolgens ReclaiMe Free RAID Recovery. Uiteraard doe je dat niet op een van de schijven uit de array waarvan je data tracht terug te winnen. Start de tool op en verwijs naar de (twee?) schijven uit je array. We gaan er dus wel vanuit dat die schijven op zich nog volledig functioneel zijn. Klik op Start RAID 0. Het raid-herstelproces gaat van start en de tool tracht de originele raid-parameters opnieuw samen te stellen. Dit is een proces waarvan de duur (en het succes) moeilijk te voorspellen is, maar dat enkele minuten tot (vaak) enige uren in beslag kan nemen. Een gevulde balk bij Scan Progress of bij Confidence bevestigt het eind van het proces.

Stap 3: Data-recovery

Na afloop kun je in principe nog een paar kanten op. De meest voor de hand liggende stap is dat je de betreffende schijven doorsluist naar dataherstelsoftware die met de herwonnen raid-parameters overweg kan. ReclaiMe raadt hiervoor vanzelfsprekend de eigen software aan (www.reclaime.com/dl/setup-reclaime.exe). Andere mogelijke tools hiervoor zijn onder meer File Scavenger (www.quetek.com), UFS Explorer (www.ufsexplorer.com) en ZAR (www.z-a-recovery.com).

Software-raid

Vanuit het Windows Schijfbeheer (diskmgmt.msc) is het mogelijk onder meer raid0 geheel softwarematig te creëren. In principe volstaat het twee schijven te selecteren en in het contextmenu Nieuw striped volume te kiezen, waarna een wizard je door het (korte) proces begeleidt.

Laat die array zich op een bepaald moment niet meer inlezen, dan is er nog een kans dat ReclaiMe Free RAID Recovery de data terugwint. De werkwijze is eigenlijk gelijk aan die van een hardwarematige raid (zie boven), en dat geldt trouwens ook voor schijven uit een nas (met Linux/mdadm). Op www.raid-recovery-guide.com/nas-recovery.aspx lees je nog meer over (alternatieve) herstelopties voor een nas.

Voor de volledigheid wijzen we nog op de mogelijkheid om van elke ‘lidschijf’ (member disk) een schijfimage te maken en die images vervolgens aan ReclaiMe te voeren. Dat doe je door zo’n fysieke schijf in het overzicht te selecteren en via het pijltje naast Disks de optie Create disk image te selecteren. Het resulterende img-bestand verschijnt dan eveneens in de lijst met schijven, net alsof het om een ‘echte’, fysieke schijf gaat.

Stap 1: Voorbereiding

Aangezien het hier om minstens drie schijven gaat, is het in elk geval belangrijk dat je eerst alle schijven, poorten en kabels van je huidige array goed labelt. Ga tevens na of je in de software van de raid-controller (gewoonlijk op te roepen met een sneltoets tijdens het opstarten; in onze testopstelling is dat Ctrl+I) nog bepaalde parameters van de array terugvindt, zoals de strip (block) size en de capaciteit. Tenzij je er zeker van bent dat de  parameters honderd procent correct zijn, probeer je de array maar beter niet opnieuw te laten opbouwen. Immers, het risico is dan te groot dat de pariteitblokken (zie kader) foutief terechtkomen, wat je kansen op dataherstel zwaar vermindert. In de plaats daarvan haal je de schijven uit de array en koppel je die aan je pc, net als bij raid0. Om redenen van prestaties verbind je alle schijven bij voorkeur via sata-poorten.

Stap 2: Raid recovery

Nu het eigenlijke raid-herstel : dat houdt vooral het ophalen of berekenen van de juiste raid-parameters in. Daarvoor start je ReclaiMe Free RAID Recovery, selecteer je alle beschikbare schijven uit je (vroegere) array en klik je op Start RAID 5. Mis je één (defecte) schijf, dan hoeft dat geen probleem te zijn: ReclaiMe kan ook in dat geval nog de raid-parameters terughalen. Vermijd in elk geval een beschadigde schijf in je selectie mee te nemen.

Stap 3: Data recovery

Na afloop zijn er net als bij raid0 een paar opties (zie boven). Houd er wel rekening mee dat er, afhankelijk van de situatie, erg veel dataruimte (en dus schijven) voor eventueel