Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Muziek beheren

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

De standaardmuziekspeler van Microsoft, Windows Media Player, doet vaak wat hij moet doen. Maar er zijn betere alternatieven, zoals Musicbee. Deze muziekspeler heeft een modern uiterlijk en is heel overzichtelijk. Je kunt gemakkelijk je muziekcollectie naar Musicbee slepen, waarna het programma de nummers scant en ze meteen indeelt op artiest, album of genre. Het programma downloadt zelf de afbeeldingen van de betreffende artiesten en albums (indien beschikbaar), waardoor het een stuk gemakkelijker is om door de collectie te scrollen. Dat scannen gaat overigens opvallend snel. Voor de smaakmakers is de speler uitgevoerd met een equalizer en allerlei geluidseffecten. Musicbee kun je ook gebruiken om muziek te synchroniseren met je telefoon of tablet (voor de iPhone en iPad moet een extra driver worden geïnstalleerd). Audioformaten die je telefoon niet ondersteunt worden door de speler automatisch geconverteerd naar een formaat dat wel kan worden afgespeeld.

©PXimport

Tip 02: Browsergeheugen

Geschikt voor: Chrome, Firefox, Vivaldi, Opera

Af en toe kom je een programma tegen waarvan je meteen weet: dit gaat mijn leven een stuk gemakkelijker maken. Memex van WorldBrain is er zo eentje. Het overkomt ons allemaal weleens: ben je een tijdje aan het surfen, bedenk je opeens dat je die ene site weer terug wilt vinden. Maar hoe? Je kunt de geschiedenis van je browser doorzoeken, maar daar staan alleen maar titels en links, en dat is niet altijd even behulpzaam. Memex slaat de content van alle sites die je hebt bezocht lokaal op, zodat je ze kunt doorzoeken op tekst. Dus weet je nog waar de site over ging, dan kun je ‘m met Memex weer vinden. Het programma is te installeren als extensie voor Chrome, Firefox en Opera. Nadat je dat hebt gedaan, kun je eerder bezochte sites of bladwijzers importeren, zodat je ook die kunt doorzoeken. Om een pagina te vinden, typ je in de adresbalk van je browser een w, gevolgd door een spatie en de zoekwoorden. Daarna laat Memex meteen alle url’s zien van sites waar die woorden in voorkomen. De eerste link toont een overzicht van de gevonden websites. Vind je zoeken in de adresbalk lastig? Als je op het logo van de extensie klikt, naast de adresbalk, krijg je een keurig zoekvenster.

©PXimport

Tip 03: Ready, set, action!

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10; macOS

Wil je een gratis fotobewerker met veel opties? Probeer dan Lightworks eens. Het programma van EditShare biedt vrijwel evenveel mogelijkheden als een professioneel pakket. Het combineren van beelden, bijsnijden van video of het toevoegen van audio is vrij eenvoudig. Tenminste, als je even de tijd hebt genomen om het programma onder de knie te krijgen, want dat kan wel even duren. Professionele videoprogramma’s moeten het meestal niet hebben van de gebruiksvriendelijkheid, en Lightworks is wat dat betreft niet anders. Het is even zoeken naar de opties. Maar als je eenmaal je weg weet te vinden, kun je vrijwel alles met dit pakket doen, bijvoorbeeld ook kleurcorrectie, effecten en titels toevoegen. De gratis versie heeft één belangrijke beperking: 720p is de hoogste resolutie. Wil je je films opslaan in full hd of 4K, dan moet je de pro-versie kopen voor 19,99 euro per maand.

©PXimport

Tip 04: Eenvoudig appen

Geschikt voor: Windows 8(.1), 10; macOS

WhatsApp is ideaal als je even wilt chatten met een vriend of vriendin. Het wordt alleen lastig als je veel berichtjes naar verschillende mensen wilt sturen. Dan is tikken op het kleine toetsenbord van je smartphone soms best vermoeiend. WhatsApp introduceerde daarom drie jaar geleden de webversie van het chatprogramma, waarmee je via je browser – net als op je telefoon – berichtjes kunt sturen naar al je contacten. Maar wat niet iedereen weet, is dat er ook een desktopversie van de populaire chatapp is. Die werkt vrijwel hetzelfde als de webversie: installeer het programma, open WhatsApp op je telefoon, tik op de drie puntjes rechtsbovenin en kies voor WhatsApp Web. Vervolgens scan je de QR-code die op je monitor wordt weergegeven, en je kunt aan de slag. Wat is dan het voordeel van de desktopversie ten opzichte van de webversie? De dekstopversie van het programma kan automatisch worden geopend als je de computer aanzet en kan beter overweg met sneltoetsen.

©PXimport

Tip 05: Wachtwoordhulp

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10; macOS

We weten allemaal dat we voor elke website en ieder programma een ander wachtwoord moeten gebruiken als we ons registreren. Mochten hackers je wachtwoord onverhoopt in handen krijgen, dan kunnen ze die maar op één plek gebruiken. Er zijn echter maar weinig mensen die ook daadwerkelijk steeds unieke wachtwoorden verzinnen. Meestal omdat dat te veel gedoe geeft. Een wachtwoordmanager, zoals RoboForm, is dan ideaal. Dit gratis programma slaat al je wachtwoorden op, bedenkt nieuwe voor je als het nodig is en vult ze automatisch voor je in als je ergens wilt inloggen. RoboForm gebruikt daarvoor aes-256bit-encryptie en zorgt ervoor dat elk nieuw wachtwoord minimaal acht tekens lang is. Dankzij de integratie in je browser is het aanmaken van nieuwe logingegevens gemakkelijk te doen: zodra je iets moet invullen schiet RoboForm je te hulp. Daarnaast kun je dankzij de gelijknamige app ook op je mobiel bij alle wachtwoorden die je op je pc hebt aangemaakt. Nieuw in versie 8 is Security Center, dit onderdeel vertelt je hoe sterk je wachtwoorden zijn en of je niet ergens per ongeluk dubbele gebruikt.

©PXimport

Tip 06: Sneller internetten

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10; macOS

Moet je Chrome gedag zeggen, nu de nieuwste versie van de browser Firefox is uitgebracht? Firefox Quantum is volgens ontwikkelaar Mozilla beter, sneller en vreet minder computergeheugen. Is het Mozilla echt gelukt om het gebruiksvriendelijke Chrome van de troon te stoten? Quantum lijkt in elk geval op een aantal vlakken beter te presteren. De browser is zeker snel en vertraagt minder als je een heleboel tabbladen open hebt. Maar Firefox wint vooral op andere vlakken. Zo is het nu heel gemakkelijk om een webpagina te delen met de Firefox-browser op je smartphone, en andersom. Met een druk op de knop kun je dezelfde site verder lezen op je mobiel. Net zo gemakkelijk sla je de webpagina op in Pocket, voor als je hem later (nog eens) wilt lezen. En je maakt ook snel een screenshot van (een deel van) een site, zonder dat je de browser hoeft te verlaten. Ook kun je gemakkelijk de lezersweergave inschakelen, die automatisch een site van alle drukke advertenties, knoppen en links stript, zodat je alleen de tekst overhoudt. Zo kun je je een stuk eenvoudiger concentreren. Daarnaast kan Firefox automatisch ‘trackers’ in advertenties blokkeren, waardoor adverteerders je online gtsedrag niet kunnen volgen.

©PXimport

Tip 07: Crashdetective

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Staat je pc plotseling stil en geeft hij geen sjoege meer? Of start je computer opeens opnieuw op? Ontzettend irritant – helemaal als je erachter zit te werken. Vaak is een corrupte driver de oorzaak. Maar welke? WhoCrashed helpt je om de schuldige te vinden. Het programma analyseert de ‘crash dumps’ (een kopie van het geheugen van de computer op het moment van de crash) en vertelt je vervolgens welke driver moet worden verwijderd of opnieuw geïnstalleerd. Gebruikmaken van WhoCrashed is heel simpel: nadat het programma is geïnstalleerd, klik je op Analyze. Vervolgens krijg je onder de knop Report een gedetailleerd overzicht van wat er mis is gegaan.

©PXimport

Tip 08: Joystickvertaler

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Sommige pc-games spelen een stuk beter met een controller. Bijvoorbeeld racegames spelen veel fijner met een goeie Xbox-controller of PlayStation DualShock in je handen, dan met de toetsen van je toetsenboard. Niet iedere controller wordt echter ondersteund. De oplossing daarvoor is World of Joysticks, een programma dat de bewegingen van de D-pad, sticks of knoppen van je joysticks omzet in toetsaanslagen. Erg eenvoudig is de software niet. Nadat je het programma hebt geïnstalleerd, krijg je een wirwar aan instellingen voorgeschoteld. Sluit je joystick aan op je pc, en wiebel met alle pookjes en druk op alle knoppen om onder Joystick Axes te zien hoe de bewegingen worden geregistreerd. Door onder Axes Mapping aan te geven welke sticks voor de horizontale en verticale bewegingen zorgen, kun je de muis met je joystick bewegen. Kies onder Output voor Axis X, en kies de corresponderende stick onder Input. Welke dat is, verschilt per model. Klik vervolgens op de + om de selectie vast te leggen. Doe hetzelfde voor Axis Y. Onder Buttons Mapping kun je de knoppen op de joystick toewijzen aan toetsaanslagen. In games worden de toetsen W, S, A en D gebruikt voor de besturing. Klik op Output en druk dan op de W op je toetsenbord. Selecteer vervolgens Input en druk op de D-pad naar boven. Klik daarna op de + om de selectie vast te leggen. Doe hetzelfde voor de andere toetsen, tot je alle knoppen hebt ingesteld. Wil je zien of het werkt? Kies dan onder Mode voor Playing. Beweeg met de sticks om te zien of je de muis goed kunt verplaatsen. Klik ten slotte op de floppy om je configuratie op te slaan. Als je alle toetsen hebt gekoppeld, kan het gamen beginnen. Voor meer uitleg, bekijk het filmpje

.

©PXimport

Tip 09: Accu-check

Geschikt voor: macOS

MacBooks kampen met hetzelfde euvel als iedere laptop: de accu wordt naar verloop van tijd steeds minder sterk. Daarom is het altijd fijn om in de gaten te houden hoeveel tijd je nog hebt. macOS geeft wel in percentages aan hoe vol je accu nog is, maar niet wanneer je batterij nou echt leeg zal zijn. Battery Health 2 brengt daar verandering in. Het programma vertelt je precies hoeveel uur je accu het nog volhoudt, maar ook hoe oud de batterij is, hoe vaak hij is opgeladen en hoe gezond hij is. Zo heeft de accu van de geteste MacBook Pro in twee jaar tijd zeven procent van z’n capaciteit verloren. Nog niet iets om zenuwachtig van te worden, maar het geeft wel aan dat de laptop een maximale leeftijd heeft. De accu van nieuwe MacBooks is namelijk niet meer te vervangen. De betaalde versie van Battery Health 2 geeft ook notificaties als je batterij een bepaald niveau heeft bereikt (10,99 euro).

Tip 10: Wifi verbeteren

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10; macOS

Je kunt de snelste internetverbinding in huis halen, maar als je wifi-dekking niet goed is, heb je er weinig aan. De kwaliteit van je draadloze verbinding hangt namelijk niet alleen af van het abonnement dat je hebt, maar ook van de positie van je router, het aantal wifi-signalen in de buurt en bijvoorbeeld de objecten tussen je apparaat en de router. Simpelweg je router installeren is dus niet voldoende om een goede connectie te garanderen. Xirrus, een bekende fabrikant van wifi-producten, heeft een tool gemaakt om je verder te helpen. Wi-Fi Inspector scant alle netwerken in de buurt en vertelt je gedetailleerd waar de signalen vandaan komen, welke beveiliging ze gebruiken en op welke frequentie ze zitten. Dat laatste is van belang voor de snelheid. Als alle routers in de buurt op dezelfde frequentie zitten, kunnen ze elkaar gaan storen. Zorg dus dat je router een andere frequentie gebruikt dan die van de buren. Onder het tabblad Tests vind je enkele links naar sites om de snelheid en kwaliteit van de verbinding te testen. Heb je genoeg informatie verzameld, dan biedt Xirrus ook nog het gratis programma Wi-Fi Designer aan, waarmee je de optimale positie van de router in je woning kunt bepalen.

©PXimport

Tip 11: Snel installeren

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Als je net een nieuwe pc hebt gekocht of Windows opnieuw hebt geïnstalleerd, wacht je nog een vervelende taak: het installeren van alle benodigde programma’s. Een browser, mediaspeler, virusscanner, pdf-lezer enzovoort. Ninite neemt je dat werk uit handen en installeert automatisch al je essentiële programma’s. Het enige dat je hoeft te doen is naar www.ninite.com gaan en daar een vinkje zetten bij alle programma’s die je wilt installeren. Als je je selectie hebt gemaakt, klik je op Get Your Ninite om het installatieprogramma te downloaden. Vervolgens kun je na het opstarten van Ninite rustig achterover hangen, terwijl het tooltje z’n werk doet. Je hoeft geen opties te selecteren of andere keuzes te maken, Ninite installeert alle programma’s op de standaardlocatie en zorgt ervoor dat irritante werkbalken of ongewenste indringers (zie kader ‘Niet te snel klikken’) worden geweigerd. Dat bespaart je dus enorm veel tijd en frustratie.

©PXimport

Tip 12: Mega-cloud

Geschikt voor: Chrome, Firefox

MEGA is misschien wel de meest omstreden clouddienst die er bestaat. De opslagdienst – waar je grote bestanden kunt uploaden en delen met anderen – werd opgericht onder de naam Megaupload door de beruchte miljonair Kim Dotcom. Die site werd in 2012 echter platgelegd door de FBI vanwege het schenden van auteursrechten. Dotcom werd gearresteerd en vele rechtszaken volgden. Maar de beruchte ondernemer gaf niet op. Dotcom besloot het anders aan te pakken en lanceerde in 2013 MEGA, dat in tegenstelling tot Megaupload de bestanden eerst versleutelt voordat ze worden geüpload. Ook werden de servers verplaatst naar Nieuw-Zeeland om de Amerikanen buiten de deur te houden. De dienst werd al snel uitermate populair, maar kampte vooral in het begin met veel problemen. Inmiddels is Dotcom niet meer verbonden aan MEGA en is de dienst een goede concurrent geworden van bijvoorbeeld Dropbox en Box. Mega is vooral aantrekkelijk omdat het 50 GB aan gratis opslagruimte biedt. Daarnaast werkt het gemakkelijk. Maar is het ook betrouwbaar? Voor het delen van bestanden werkt de dienst heel goed. Maar misschien is het vanwege het verleden van het bedrijf beter om er geen illegale of persoonlijke bestanden op te zetten.

©PXimport

Gevaarlijk?

Niet te snel klikken

Hoewel het steeds lastiger wordt om AI-gegeneerde content te herkennen, zijn er nog altijd signalen waaraan je door kunstmatige intelligentie gemaakte teksten, afbeeldingen en video's kunt herkennen. In dit artikel lees je hoe je echt van AI kunt onderscheiden.

Lees ook: Dit zijn de populairste AI-tools voor het creëren van video's

Teksten

De makkelijkste manier om erachter te komen dat een tekst door een mens is geschreven (of op zijn minst is aangepast), is door te kijken naar de spelling. Hoewel AI-chatbots op inhoudelijk vlak vaak de mist in gaan, zul je ze zelden spel- of grammaticafouten zien maken. Online posts barsten vaak van de taalfouten*, dus een volledig correct geschreven post is al verdacht.

*tenzij er natuurlijk nog een goede eindredacteur van vlees en bloed naar heeft gekeken.

Hoewel er weinig taalfouten worden gemaakt, wil dat niet zeggen dat AI-teksten altijd mooi geschreven zijn. Zonder specifieke instructies hebben bots er namelijk een handje van om nogal wollig te zijn. Ze gebruiken vaak veel tekst om iets uit te leggen en herhalen dezelfde punten in andere bewoordingen.

Ook volgen ze uit zichzelf vaak een vast stramien. Eerst herhalen ze de vraag, dan geven ze een opsomming (bijna altijd met deelonderwerpen of bulletpoints) en tot slot komt er een conclusie (ingeleid door kortom of iets in dezelfde trant). De meeste AI-modellen zijn ook getraind om zo onpartijdig en neutraal mogelijk te zijn. Zelfs als ze gevraagd worden om een bepaald standpunt te verdedigen, is de beantwoording doorgaans voorzichtig en afstandelijk (sommige mensen vinden dat...).

Kortom (😉), als je ziet dat een online gebruiker een lange, opsommende reactie geeft zonder taalfouten, moeten de alarmbellen afgaan. Je kunt een chatbot echter instructies geven als 'hou het antwoord kort', of 'gebruik geen opsomming', waarmee je zulke signalen eenvoudig kunt verdoezelen. Bovendien is het ook zo moeilijk niet om expres een taalfoutje toe te voegen aan een AI-tekst, dus deze vorm van generatieve AI is momenteel waarschijnlijkst het moeilijks om betrouwbaar te herkennen.

Chatbots hebben de neiging om opsommingen te gebruiken.

Afbeeldingen

AI-afbeeldingen zagen er een paar jaar geleden nog heel nep uit, maar inmiddels moet je goed je best doen om ze te onderscheiden van echte afbeeldingen. Vooral AI-afbeeldingen van mensen blijven echter vooralsnog relatief eenvoudig te herkennen. De meeste AI-modellen hebben namelijk moeite met het weergeven van gezichtsuitdrukkingen, waardoor mensen vaak of emotieloos uit hun ogen kijken, of juist overdreven expressief zijn. Let ook altijd op de handen, want het gebeurt geregeld dat iemand er een zesde vinger bij krijgt. 👇

Verder zien teksten op afbeeldingen er vaak vervormd uit of ontbreken er zelfs complete letters, wat leidt tot onleesbare wartaal. Ook andere details ogen, als je inzoomt, vaak wat vervormd. Daarnaast voegt AI aan realistische beelden meestal een overdreven gloed en onnatuurlijke belichting toe, waardoor ze er wat té perfect uitzien.

Bedenk je bij het zien van een afbeelding tot slot of het logisch is wat je ziet. In het onderstaand plaatje zie je een leeuw en een lammetje gebroederlijk naast elkaar liggen. In het echte leven zou het lammetje allang lamsbout zijn. Wat doet de koning van de jungle trouwens in een herfstbos in plaats van op de savanne? En sinds wanneer lijkt een leeuw (gemiddelde gewicht rond de 150 kilo) maar een heel klein beetje groter dan een babyschaapje (dat een paar maanden na zijn geboorte misschien 25 kilo weegt)? Wie wat beter kijkt, ziet dus dat deze foto niet echt is, maar door AI gemaakt is.

©Activision

Video's

Naast dat de herkenningspunten die we bij de afbeeldingen genoemd hebben ook gelden voor video's, zorgt bewegend beeld ervoor dat AI nog vaker (en duidelijker) de mist in gaat. AI-gegenereerde animaties zijn namelijk vaak nog niet heel realistisch. Zo bewegen objecten en mensen meestal onnatuurlijk en 'zweverig', vaak in slow-motion.

AI-video's hebben er ook moeite mee om consequent te blijven. Hoe langer een video duurt, hoe meer deze uit elkaar valt. Zo zie je nog vaak dat een gezicht gaandeweg vervormt, of dat mensen en objecten op de achtergrond ineens verdwijnen. Daarom zul je in AI-video's ook zelden een shot zien die langer dan 10 seconden duurt. In deze video worden veel eigenaardigheden van AI-video's op grappige wijze uitgebeeld.

Dat AI logica niet begrijpt, uit zich tot slot ook duidelijk in video's. AI-gegenereerde eetvideo's zijn daar notoire voorbeelden van, aangezien mensen (of, zoals in dit voorbeeld, pandaberen) hun bestek vaak niet wegleggen voordat ze een slok drinken nemen. En dat er na het drinken nog net zoveel sap in het glas zit als voor het drinken verraadt ook dat een video AI is, zoals je hieronder kunt zien.

Met een NUC of Raspberry Pi zet je snel een thuisserver op, bijvoorbeeld door allerlei services in Docker-containers te draaien en bestanden op je netwerk te delen. CasaOS maakt dit wel heel eenvoudig dankzij een toegankelijk dashboard waarmee je diensten kunt installeren en beheren.

Een thuisserver draaien is nog nooit zo eenvoudig geweest. Een Raspberry Pi of NUC kosten niet veel en draaien relatief energiezuinig 24/7 in je thuisnetwerk. Je installeert er een Linux-distributie op en deelt de bestanden die op de aangesloten schijf staan met je netwerk. Daarbovenop draai je dan allerlei opensource-services, bijvoorbeeld als Docker-containers. Het is een beproefd recept met mooie resultaten.

CasaOS maakt dit proces nog eenvoudiger om te realiseren. Het biedt een gebruiksvriendelijke webinterface aan waarmee je met één klik allerlei services op een Linux-server installeert. In dit artikel doen we dat op een Intel NUC met Debian 12 (codenaam Bookworm), het door CasaOS aanbevolen besturingssysteem. Raadpleeg het kader ‘Systeemeisen’ voor andere opties.

1 CasaOS installeren

In dit artikel gaan we ervan uit dat je al Debian 12, of een van de andere aanbevolen besturingssystemen, op ondersteunde hardware hebt geïnstalleerd. Je dient op je besturingssysteem ook een gewoon gebruikersaccount (zonder beheerrechten) te hebben, die het commando sudo kan uitvoeren. Raadpleeg de documentatie van je besturingssysteem voor de instructies hiervoor.

Update daarna de pakketbronnen en upgrade de geïnstalleerde pakketten:

Daarna start je de installatie van CasaOS met de volgende regel, waarmee je het installatiescript downloadt en vervolgens met rootrechten uitvoert:

Het installatiescript controleert allerlei systeemvereisten en installeert ook pakketten die nodig zijn voor CasaOS. Dat kan enige tijd duren. Als alles naar behoren verloopt, krijg je op het einde in je terminalvenster het ip-adres te zien waarop de webinterface van CasaOS bereikbaar is.

Installeer CasaOS in Debian 12.

2 Eerste keer inloggen

Wanneer je dit ip-adres in je browser bezoekt, krijg je de vraag om een account aan te maken. Klik op Go, kies een gebruikersnaam en wachtwoord, en klik daarna op Create. Je ziet daarna het dashboard. Dat toont standaard de huidige datum en tijd, de systeemstatus (CPU en RAM), de gebruikte opslag, netwerkstatistieken en enkele knoppen om extra apps te installeren of te activeren.

De icoontjes linksboven geven je toegang tot je account (naam en wachtwoord aanpassen, en uitloggen), de instellingen, en de terminal en logs. De terminal laat je toe om via je browser met SSH in te loggen op de computer waarop CasaOS draait. Vul de gebruikersnaam en het bijbehorende wachtwoord in van een geldig account op de computer en klik dan op Connect om een inlogsessie te starten. Doorgaans zul je dit niet vaak nodig hebben: CasaOS is juist ontworpen om zoveel mogelijk via de gebruiksvriendelijke webinterface te gebruiken.

Via het dashboard van CasaOS heb je toegang tot allerlei apps en widgets.

3 Instellingen

Als je op het instellingenicoontje klikt, kun je een reeks algemene instellingen aanpassen. Zo kies je hier of je de zoekbalk wilt zien en welke zoekmachine je daarin gebruikt, en configureer je de taal van CasaOS (Nederlands behoort tot de opties). Ook de achtergrondafbeelding is te wijzigen naar een van de andere meegeleverde afbeeldingen of een bestand dat je zelf uploadt.

Als je bovenaan geen aanbevelingen voor apps te zien wilt krijgen, schakel dit hier dan uit. Het automatisch aankoppelen van usb-schijven die je aansluit, is hier ook uit te schakelen. Daarnaast zie je hier of je de nieuwste versie van CasaOS draait en kun je de computer herstarten of uitschakelen.

Onderaan heb je een widget met de naam Widgetinstellingen. Hier kun je de widgets met de tijd, systeemstatus, opslagstatus en netwerkstatus individueel in- en uitschakelen. De meeste van die widgets laten ook nog lichte aanpassingen toe. Klik je bijvoorbeeld op de widget met de tijd, dan schakel je over van 24- naar 12-uursnotatie. Bij Opslag en Netwerkstatus schakel je over naar een andere schijf of netwerkkaart.

De instellingen van CasaOS zijn beperkt, maar bieden de belangrijkste configuratiemogelijkheden.

4 Bestanden

CasaOS biedt diverse apps aan, weergegeven als tegels in het dashboard. Standaard zijn er al twee apps geïnstalleerd: App Store en Files. Als je op die laatste klikt, kom je in een interface van een bestandsbeheerder, die standaard de inhoud van de map DATA toont, die CasaOS in de Root-directory van het bestandssysteem heeft gemaakt.

Daarin zijn ook de volgende subdirectory’s gemaakt: AppData (waarin de gegevens van de containers terechtkomen), Documents, Downloads, Gallery en Media. Overigens krijg je ook gewoon toegang tot het hele bestandssysteem van je Linux-distributie via deze app: links bovenaan brengt het menu-item Root je naar de Root-directory.

In elke map kun je bovenaan op Uploaden of aanmaken klikken om een bestand of map te uploaden, of een nieuw bestand of nieuwe map aan te maken. In een lege map krijg je deze mogelijkheden ook wat zichtbaarder te zien als icoontjes in het midden van de mapweergave.

Een klik op een bestand geeft een voorvertoning, zodat je bijvoorbeeld een Word- of pdf-document rechtstreeks in je browser kunt bekijken. Uiteraard kun je de bestanden ook downloaden. Bij een map klik je op de drie puntjes rechts bovenaan en dan op Downloaden om een zip-bestand met de volledige inhoud van de map te downloaden.

De webgebaseerde bestandsbeheerder van CasaOS geeft je toegang tot het hele bestandssysteem.

5 Mappen delen

Verder maakt CasaOS het delen van mappen op het netwerk heel eenvoudig. Klik op de drie puntjes rechts bovenaan de gewenste map en kies dan Delen in het contextmenu dat verschijnt. De map wordt onmiddellijk gedeeld en je krijgt te zien via welk netwerkpad de map toegankelijk is in Verkenner (Windows) of in Finder (macOS).

Merk op dat CasaOS nu zonder enige authenticatie mappen op je netwerk deelt. Iedereen op je netwerk kan dus als anonieme gebruiker toegang krijgen tot de gedeelde map. De app Files toont een groen icoontje over de rechteronderhoek van het icoontje van de map om aan te duiden dat hij gedeeld is. Onder Gedeeld (helemaal linksonder van de webpagina) krijg je een overzicht van alle gedeelde mappen. Je stopt het delen met een klik op de drie puntjes bij de map en dan Delen stoppen.

CasaOS maakt bestanden op het netwerk delen heel eenvoudig.

6 App Store

Wanneer je de app Files afsluit met een klik op het kruisje helemaal rechts bovenaan, keer je terug naar het dashboard. Klik vervolgens op App Store om de applicatiewinkel van CasaOS te openen. Je krijgt hier een honderdtal apps te zien, die je eenvoudig installeert. Bovenaan loopt een slideshow van enkele aanbevolen apps.

Je kunt de hele lijst met apps doorbladeren of links bovenaan de lijst All veranderen naar een specifieke categorie waarvoor je de apps wilt zien. En ernaast kun je de apps filteren tot de door CasaOS of de community aangeboden apps. Uiteraard kun je ook eenvoudig zoeken door een naam of term uit de beschrijving in te typen in het zoekveld.

In de App Store vind je een honderdtal apps en diensten die je in CasaOS kunt installeren.

7 App installeren

Klik je op een van de apps in de lijst, dan krijg je een korte beschrijving, en een of meerdere screenshots te zien. Vaak staat er ook bij hoeveel MB geheugen de app nodig heeft. Klik op de blauwe knop Installeren om de app met de standaardconfiguratie te installeren. Op de achtergrond downloadt CasaOS dan een Docker-image van de app en installeert deze als een container op je Linux-server.

Dit gebeurt allemaal transparant op de achtergrond. Wil je meer flexibiliteit, klik dan op het pijltje-omlaag helemaal rechts in de knop Installeren en kies dan de optie Aangepaste installatie. Je krijgt nu alle mogelijke eigenschappen van de container te zien en kunt deze individueel aanpassen. Zo kun je een ander Docker-image of andere tag kiezen, en omgeleide poorten, volumes en omgevingsvariabelen configureren. Je kunt de container ook toegang tot specifieke apparaten geven, een specifieke opdracht laten uitvoeren en een limiet instellen op de hoeveelheid geheugen die de container mag innemen.

Installatie van een app start op de achtergrond een container op.

8 Apps gebruiken

Na de installatie van een app draait de software in een Docker-container en toont het dashboard van CasaOS onder App een extra icoontje. Klik hierop om de webinterface van de app in een nieuw tabblad van je browser te openen. Zowel het icoontje als de url van de webinterface zijn instellingen die via de optie Aangepaste installatie te vinden waren.

De meeste apps zullen de eerste keer vragen een account aan te maken. De container slaat zijn data overigens op in een submap van de map /DATA/AppData met de naam van de container.

Klik je op de drie puntjes rechts bovenaan van het icoontje van een geïnstalleerde app, dan open je een contextmenu met meer mogelijkheden. Zo kun je de app hier verwijderen, herstarten of afsluiten. Ook kun je controleren of er een nieuwe versie van de container beschikbaar is en deze bijwerken. En als je op Instellingen klikt, krijg je dezelfde containereigenschappen te zien als bij de optie Aangepaste installatie. Je kunt deze eigenschappen nu ook aanpassen, opslaan, en dan de container opnieuw aanmaken.

Via CasaOS pas je allerlei containerinstellingen van een app aan.

9 Containerbeheer

Als je in het contextmenu van een app op Instellingen klikt, zie je rechts bovenaan ook twee icoontjes links van het kruisje om het instellingenvenster te sluiten. Met het meest linkse icoontje open je een terminal in de container. Op deze manier kun je Linux-opdrachten in de container uitvoeren, bijvoorbeeld om problemen op te lossen. Het tabblad Logboeken daarnaast toont je de loguitvoer van de container.

Met het meest rechtse icoontje in het instellingenvenster exporteer je de huidige containerconfiguratie naar een yaml-bestand voor Docker Compose. Hiermee kun je op elke andere Linux-machine met Docker Compose de app opstarten. Eventueel moet je dan wel het pad met de data voor de container aanpassen.

Op deze manier kun je de app ook naar een andere computer met CasaOS verplaatsen. Klik daar in CasaOS op App Store, vervolgens bovenaan rechts op Aangepaste installatie en daarna op het icoontje bovenaan rechts naast het kruisje. Upload je Docker Compose-bestand van de app en bevestig. Daarna worden de containereigenschappen ingevuld en kun je deze nog wijzigen voordat de container geïnstalleerd wordt.

Importeer een app in CasaOS via een Docker Compose-bestand.

10 Willekeurige containers installeren

Op dezelfde manier kun je in CasaOS willekeurige containers installeren, ook als CasaOS daarvoor geen app aanbiedt, door in de App Store bovenaan op Aangepaste installatie te klikken en dan op het importeerknopje. Als de documentatie van de software een Docker Compose-bestand beschrijft, kun je dit op dezelfde manier als in de vorige paragraaf uploaden, of de Docker Compose-code in het tekstveld plakken. En als de documentatie een Docker-opdracht beschrijft om de container te starten, plak die dan in het tekstveld van het tabblad Docker CLI.

Na een klik op Bevestigen worden alle containereigenschappen ingevuld en kun je deze nog aanpassen. Als de documentatie geen Docker Compose-code of Docker-opdracht beschrijft, vul dan al deze eigenschappen handmatig in. De belangrijkste zijn het Docker-image en de tag, die bepalen welk image er wordt uitgevoerd. Vul ook de titel in, want die wordt getoond in de lijst met apps. Na een klik op Installeren wordt de container geïnstalleerd en verschijnt hij bij je andere apps in het dashboard van CasaOS.

Kopieer en plak een Docker-opdracht om een container in CasaOS te importeren.

11 Andere appstores

Als een app niet in de officiële appstore van CasaOS beschikbaar is, betekent dat niet dat je onmiddellijk zelf een Docker-container hoeft aan te maken. CasaOS ondersteunt namelijk ook andere appstores. Open hiervoor de App Store, klik rechts bovenaan de lijst met apps op het aantal apps en kies dan Meer apps. Vul de url van de extra appstore in en klik op Toevoegen.

Deze zogenoemde third-party-appstores voor CasaOS worden door communityleden beheerd. Zo is er de Big Bear CasaOS-appstore met allerlei interessante apps, of de CasaOS LinuxServer-appstore met meer dan honderd containerimages van de populaire site LinuxServer.io.

Installeer containerimages van LinuxServer.io in CasaOS.

12 En verder

CasaOS heeft zijn beperkingen. Zo is de ondersteuning voor aangepaste netwerken voor de apps beperkt. Wil je een completer platform om containers te draaien, kies dan voor Portainer of Proxmox Virtual Environment. Maar beide oplossingen zijn ook complexer om te gebruiken.

Wat CasaOS aantrekkelijk maakt, is de gebruiksvriendelijke interface: de eenvoud waarmee je zonder dat je Linux-opdrachten hoeft in te typen allerlei diensten op een Raspberry Pi of Intel NUC kunt draaien. Bovendien ben je niet beperkt tot de apps die CasaOS aanbiedt. Je kunt zelf Docker-containers toevoegen en er bestaan meerdere third-party-appstores met extra apps.

Ook interessant: Overal toegang tot je Pi: ontdek Raspberry Pi Connect