Het is alweer een jaar geleden dat abrupt de stekker uit TrueCrypt werd getrokken. De populairste tool om je bestanden en schijven mee te beveiligen, was ineens niet meer betrouwbaar. Er lijkt geen degelijk alternatief te zijn opgestaan. Kunnen we onze bestanden nog wel afdoende beveiligen?

Paniek en ongeloof maakten zich op 29 mei 2014 meester van de gebruikers van het populaire versleutelingsprogramma TrueCrypt, toen vanuit het niets de ontwikkeling stopte. De website www.truecrypt.org, jarenlang een betrouwbare bron van software om digitale informatie te versleutelen, stuurde ineens alle bezoekers door naar een projectpagina op Sourceforge. Daarop stond dat TrueCrypt niet meer veilig was, vergezeld van het advies over te stappen op nota bene Microsoft BitLocker. Het enige wat verder op de Sourceforge-pagina stond: migratietips en een nieuwe versie van TrueCrypt die alleen nog geschikt was om bestaande schijven te ontsleutelen. Dit kon niet waar zijn!

Stekker eruit

Maar het was wel waar. Werd eerst nog aan een defacement gedacht, al snel werd duidelijk dat het toch echt de makers van TrueCrypt zelf waren die de stekker uit het project hadden getrokken. Zo bleek TrueCrypt 7.2, de versie die alleen geschikt is om eerder met TrueCrypt versleutelde gegevens te ontsleutelen, ondertekend te zijn met dezelfde digitale handtekening als de laatste volledige versie van het programma. Door dezelfde persoon dus. En ook de WHOIS en DNS-records van de TrueCrypt-website gaven geen aanleiding aan iets anders te denken dan een regulier einde van het project.

©PXimport

Ongeloof overheerste toen de TrueCrypt-site ineens meldde dat de ontwikkeling was gestopt en gebruikers moesten overstappen op BitLocker.

Een ongekend goede trackrecord

De eerste versie van TrueCrypt verscheen in februari 2004. In de tien jaar daarna heeft het een ongekend goede trackrecord opgebouwd van stabiliteit en functionaliteit en daarmee een grote schare gebruikers voor zich gewonnen. Er is natuurlijk meer software om gegevens te versleutelen, maar TrueCrypt was gratis, opensource en voorzag in alle functionaliteit die je nodig hebt om gegevens te versleutelen op massaal gebruikte media zoals een usb-stick of harde schijf en zelfs een hele computer inclusief de systeempartitie.

TrueCrypt biedt zogeheten transparante of on-the-fly-encryptie. De gegevens worden automatisch versleuteld en ontsleuteld bij het schrijven en lezen van de gegevens. Dit is verreweg de meest gebruiksvriendelijke manier van versleuteling, doordat het maar eenmaal nodig is om het juiste wachtwoord in te geven. Daarna zijn alle versleutelde gegevens direct toegankelijk.

TrueCrypt was bij uitstek ook geschikt voor de beveiliging van mobiele computers, die in de jaren na 2004 ook steeds populairder werden en een groeiend volume aan data bevatten. Daarbij was de software echt cross-platform met 32bit- én 64bit-versies voor Windows, Mac OS X én Linux. Het bestandsformaat van de versleutelde containers was daarbij tussen de platformen uitwisselbaar, wat ook weer een duidelijke plus was voor het programma. Logisch dus dat het zo populair was en het einde zoveel gebruikers voor een probleem stelt.

Zet je alu-hoedje op

Liefhebbers van complottheorieën kregen er met het plotse einde van TrueCrypt een dankbaar onderwerp bij. Waarom immers zou zo'n succesvol project stoppen? De aanbeveling om Microsoft BitLocker te gebruiken maakte het bovendien extra verdacht. Daar moest haast wel de NSA achter zitten, de door de onthullingen van Edward Snowden beschadigde Amerikaanse inlichtingendienst. De klokkenluider gebruikte bovendien zelf ook TrueCrypt om zijn documenten geheim te houden.

Wie gaat spitten in de wereld van TrueCrypt, heeft al snel aanleiding genoeg om achterdochtig te zijn. Zo hebben 'Ennead' en 'Syncon', de makers van TrueCrypt, hun identiteit nooit bekendgemaakt. Onbekend is ook David Tesařík, de eigenaar van de in Tsjechië geregistreerde merknaam TrueCrypt. De domeinnaam www.truecrypt.org was jarenlang geregistreerd op het valse adres 'NAVAS Station, Antarctica', terwijl de registratiegegevens nu via een privacydienst worden afgeschermd.

Ook de goede kwaliteit van TrueCrypt riep ironisch genoeg vragen op. Waren twee programmeurs genoeg om telkens zo snel de nieuwste versies van Windows, Linux en Mac OS X te ondersteunen? Dat het moeilijk bleek uit de broncode dezelfde binaries te compileren als die de TrueCrypt-ontwikkelaars aanboden, voedde bovendien weer speculaties over de aanwezigheid van backdoors.

©PXimport

De ontwikkelaars van TrueCrypt hebben hun identiteit altijd afgeschermd. Zo gebruiken ze PerfectPrivacy om hun domeingegevens geheim te houden.

Een aangekondigde dood

Waarom dan stoppen? Een reden hebben de ontwikkelaars van TrueCrypt nooit gegeven. Toch liggen redenen wel voor de hand. In februari 2014 publiceerde het Open Crypto Audit Project een eerste rapport op basis van een controle van de programmeercode van TrueCrypt. Onderzocht waren de Windows Kernel-code, de bootloader en de driver voor het bestandssysteem. Het kritische rapport beschreef enkele fouten die waren ontdekt. Bovendien bleek de kwaliteit van het programmeerwerk minder goed dan men had gehoopt en kon TrueCrypt alleen worden gecompileerd door gebruik te maken van enkele verouderde tools en libraries, die zelf al niet meer veilig waren. Alleen het oplossen van de bevindingen van de audit zou een team van ontwikkelaars een paar jaar werk opleveren, vermoedelijk zagen de ontwikkelaars van TrueCrypt dat niet meer zitten.

Piratenpartij

Deze conclusie wordt onderschreven door Jos Doekbrijder, de Nederlandse oprichter van Pure-Privacy, een organisatie die strijdt voor een kwaliteitskeurmerk voor opensource privacyproducten en tevens de ex-vicepresident van de Zwitserse Piratenpartij. Al snel na het einde van TrueCrypt startte Doekbrijder de website truecrypt.ch, met daarop de 7.1a-versies van TrueCrypt.

"De code van TrueCrypt is over vele jaren geschreven. Delen stammen uit het begin van de jaren negentig," vertelt Doekbrijder. "En hoewel het allemaal correct werkt, het is geen mooie code en niet goed genoeg gestructureerd en gedocumenteerd. De uitkomsten van de audit maakten de ontwikkelaars duidelijk dat ze niet met het fiksen van een paar bugs van TrueCrypt een moderne up-to-date tool zouden kunnen maken."

©PXimport

De TrueCrypt-site is onveranderd sinds de aankondiging dat het project stopte.

Het belang van encryptie

Cryptografie is Grieks voor geheimschrift. Het is de methode om informatie te bewaren en te transporteren, zodat alleen zij die toegang tot de informatie mógen hebben, er ook echt bij kunnen. Vaak zijn dit een zender en een ontvanger, maar je kunt cryptografie ook gebruiken om alleen zelf nog toegang tot de gegevens te hebben. Geheimhouding van de gegevens is overigens maar een van de kwaliteiten van cryptografie, maar in het geval van TrueCrypt draait het wel volledig om die vertrouwelijkheid; de gegevens geheimhouden.

Zoals de lezers van dit blad natuurlijk weten, is cryptografie of versleuteling tegenwoordig vooral belangrijk voor online privacy. Het is hét middel om vertrouwelijke informatie veilig te kunnen bewaren én te transporteren. Maar cryptografie kom je op nog veel meer plekken tegen: van de WPA-beveiliging van het draadloos netwerk tot de https-verbinding bij het internetbankieren. En zelfs je bankrekeningnummer zelf bevat een controlemechanisme die je tot de cryptografie kunt rekenen.

Open versus gesloten

Cryptografie staat en valt met geheimhouding. Maar niet de manier waarop de versleuteling plaatsvindt, wordt verborgen gehouden; alleen de sleutel die toegang geeft tot de data is geheim. Al het andere mag iedereen weten. Beter zelfs, de manier van versleutelen moet immers zo sterk zijn dat alleen een sleutel toegang geeft tot de informatie en die niet ook via een fout in het systeem kan worden verkregen.

Dit uitgangspunt, reeds in de negentiende eeuw vastgelegd door de cryptograaf Kerckhoffs, wordt ook vaak als argument gebruikt om beveiligingssoftware opensource te laten zijn.

Pure-Privacy-oprichter Jos Doekbrijder: "Per definitie kan alleen opensource-software veilig zijn. De logica is eenvoudig. Met een black box-benadering zoals bij closed source zie je de input, dat wat je versleutelt en de output. Maar er is geen enkele manier om te controleren of er niet meer output is dan strikt noodzakelijk, en er is ook geen enkele manier om te controleren of niet meer mensen dan jijzelf de output kunnen zien. Als garantie heb je alleen het woord van de ontwikkelaar. Als je Apple, Google of Microsoft vertrouwt, dan kun je hun producten gebruiken. Maar de mogelijkheid om de code te verifiëren en zelf te zien hoe de software doet wat het doet, die ontbreekt, en daarmee ontbreekt het ultieme element van vertrouwen dat je in een product kunt hebben."

Geen backdoor nodig

Ook zonder backdoor is TrueCrypt niet helemaal veilig, het programma is kwetsbaar voor een aantal aanvallen. Zo bewaart TrueCrypt de encryptiesleutels in het RAM-geheugen en kunnen deze in de seconden nadat een computer is uitgezet, maar het geheugen nog data bevat, worden 'bevroren' en uitgelezen. Crasht een pc terwijl TrueCrypt actief is, dan worden ook de sleutels opgeslagen in de geheugendump. Deze zwakheid is een van drie manieren waarop het programma Elcomsoft Forensic Disk Decryptor (EFDD) in het bezit kan komen van de sleutels van TrueCrypt en een versleutelde schijf of TrueCrypt-container kan mounten. EFDD kan dit trouwens ook bij schijven die met BitLocker en PGP zijn versleuteld, beide kennen dezelfde zwakheid.

©PXimport

EFDD van Elcomsoft haalt de encryptiesleutels uit een geheugendump en kan daarmee een TrueCrypt-schijf of -volume weer mounten.

Hoewel de broncode van TrueCrypt vrij beschikbaar is, is het programma zelf geen opensource-software. Dat TrueCrypt zichzelf aanprees als 'gratis opensource-software voor on-the-fly encryptie' is namelijk niet voldoende. Software geldt pas als opensource wanneer de licentie is goedgekeurd door een expertgroep zoals de Free Software Foundation (FSF), het Open Source Initiative (OSI) of het Debian of Fedora Project. En dit geldt niet voor de eigen TrueCrypt License van TrueCrypt. Hoewel het TrueCrypt-team de licentie in 2006 ter goedkeuring heeft aangeboden aan de OSI, trok men de aanvraag naarstig in toen bleek dat de kans op goedkeuring klein was.

De belangrijkste bezwaren van de OSI tegen de TrueCrypt-licentie zijn enkele beperkingen om de software vrij te mogen verspreiden en vooral onduidelijkheid of de TrueCrypt-code wel echt vrij was van auteursrechtelijke claims door derden. Volgens onderzoekers van de OSI en Fedora loopt iedereen die TrueCrypt verspreidt of gebruikt een serieus risico door rechthebbenden te worden aangeklaagd wegens het schenden van hun intellectuele eigendom.

©PXimport

Juristen van Fedora beoordeelden de TrueCrypt License als 'horrifying' en een risico voor iedereen die het product verspreidt of gebruikt.

Waarom is TrueCrypt geen opensource?

Dat TrueCrypt een eigen licentie gebruikt en niet een van de erkende opensource-licenties heeft, heeft een historische achtergrond. Al vanaf de eerste versie van TrueCrypt is er een dispuut met het Duitse bedrijf SecurStar over mogelijk onrechtmatig hergebruik van een deel van de broncode van het programma E4M ('Encryption for the Masses'). SecurStar claimt het recht op de code van E4M te hebben en zegt dat de vrijgave voor hergebruik door de ontwikkelaar van E4M illegaal is. SecurStar, dat nog steeds actief beveiligingsproducten ontwikkelt, biedt zelf onder meer het programma DriveCrypt aan. Dat heeft een vergelijkbare functionaliteit als TrueCrypt.

©PXimport

Een claim van leverancier SecurStar is mogelijk de reden dat TrueCrypt altijd een eigen licentie is blijven houden.

En wat moet je nu?

De TrueCrypt-audit

Simon Phipps, de president van de OSI, noemde TrueCrypt in een artikel op Infoworld

'wanna be open source software' en riep op tot een echte controle ('audit') van de broncode van TrueCrypt. Nadat de ontwikkeling van het programma plots stopte, werd die roep nog luider, vooral ook omdat de kans bestaat dat anderen de draad oppakken en afgeleiden van TrueCrypt ontwikkelen.

De broncode van een product zo groot en complex als TrueCrypt auditen is een kostbare zaak. Het is niet alleen veel werk, het moet ook nog eens door gekwalificeerde mensen gebeuren. Er lopen op dit moment diverse initiatieven om dit te doen. De belangrijkste is het Open Crypto Audit Project (OCAP), dat in oktober 2013 al een audit startte naar aanleiding van de berichten dat de National Security Agency (NSA) probeerde backdoors in bekende cryptografische software te krijgen of deze met supercomputers te kraken. Het onderzoek wilde duidelijk krijgen of TrueCrypt wel veilig was om te gebruiken en wist daar via crowdfunding in no time $70.000 voor bij elkaar te krijgen.

©PXimport

Op het hoofdkwartier van de NSA werken tussen de 30.000 en 40.000 medewerkers, onder meer aan het breken van cryptografie. (bron: Wikimedia Commons).

Maar ook voor de OCAP kwam het einde van TrueCrypt als een totale verrassing, wat leidde tot vertraging. Even heeft men overwogen het geld te bewaren om opvolgers van TrueCrypt te auditen, maar inmiddels is men toch met een tweede fase van de TrueCrypt-audit begonnen.

Doekbrijder is kort na het einde van TrueCrypt samen met Thomas Bruderer, een ander ex-lid van de Zwitserse Piratenpartij, een project gestart om de opvolgers van TrueCrypt te auditen. "Met Pure-Privacy (pure-privacy.org) en de website truecrypt.ch willen we de ontwikkeling van opvolgers van TrueCrypt ondersteunen. Op dit moment zijn meerdere programma's in de maak die de positie van TrueCrypt willen innemen. Welke uiteindelijk de opvolger wordt, is nog niet te zeggen," aldus Doekbrijder, die gegeven de onzekere situatie gebruikers aanraadt toch nog TrueCrypt 7.1a te gebruiken. "Wij vertrouwen en bevelen mensen TrueCrypt 7.1a aan tot de bevindingen van de Open Crypto Audit bekend zijn."

©PXimport

Geen toeval, het Amerikaanse National Cryptologic Museum is net als de National Security Agency (NSA) gevestigd in Fort Meade, Maryland.

Alternatieven voor TrueCrypt

Wie niet wil wachten tot de TrueCrypt-audit is voltooid, kan nu al aan de slag met een van de opvolgers. De bekendste zijn op dit moment VeraCrypt en CipherShed. VeraCrypt gebruikt de 7.1.a-code als basis voor het eigen project, maar heeft een aantal bevindingen uit de eerste auditfase van het Open Crypto Audit Project opgelost. Dit was niet mogelijk zonder de compatibiliteit met TrueCrypt te verliezen.

CipherShed is nog wel compatibel met TrueCrypt. Het gebruikt net als VeraCrypt de 7.1a-code, maar analyseert deze regel voor regel en herschrijft deze waar nodig om zo fouten eruit te halen en tot een betrouwbaar en beter product te komen. Daardoor is zeker CipherShed buiten testdoeleinden nog onbruikbaar voor gebruik. De makers spreken van een pre-alfa release, nog niet eens een bèta dus. Beide producten gebruiken tot op dit moment nog de TrueCrypt License.

©PXimport

Aan zowel VeraCrypt als CipherShed is duidelijk te zien dat ze zich nog grotendeels op de broncode van TrueCrypt baseren.

Conclusie

Een jaar na het plotse einde van TrueCrypt is het gat dat het programma achterliet, nog altijd niet opgevuld. Daarvoor werd TrueCrypt ondanks de twijfels ten aanzien van de betrouwbaarheid en de onduidelijkheden in de licentie, te massaal gebruikt. De audits die worden ondernomen, moeten duidelijk maken of de beschikbare broncode van TrueCrypt veilig is en bruikbaar als basis voor nieuwe producten. Zover is het nog niet, het definitieve antwoord zal nog jaren op zich laten wachten. In de dagelijkse praktijk is het misschien toch het verstandigst de stabiele TrueCrypt 7.1a te gebruiken, ondanks de bezwaren die daaraan kleven. De opvolgers zijn nog te onvolwassen om nu al te gebruiken.

Is BitLocker een alternatief?

Is Microsoft BitLocker dan geen goed alternatief? Het staat op veel computers, doordat het bijvoorbeeld standaard al in twee van de drie versies van Windows 8.1 zit. Het hangt helemaal af van de doelstelling. Wil je je gegevens beschermen tegen de hele wereld, dan voldoet BitLocker niet. Het is closed source en daarmee oncontroleerbaar.

Bovendien wordt in een van de documenten van Edward Snowden verslag gedaan van een succesvolle hack van BitLocker door de CIA. BitLocker bewaart de encryptiesleutels in de TPM-chip, en die had de CIA gekraakt, waardoor de inlichtingendienst toegang kon krijgen tot de beveiligde data. Verder heeft de FBI in 2005 druk uitgeoefend op Microsoft om een backdoor in BitLocker te bouwen, al is die actie vermoedelijk niet succesvol geweest.

Beschuldigingen dat het backdoors in zijn producten toelaat, heeft Microsoft ook altijd hard van de hand gewezen. "Dat zou economische zelfmoord zijn," aldus Scott Charney, Corporate Vice President van Microsoft. Volgens Hans Bos, National Technology Officer van Microsoft Nederland, is er geen reden aan de betrouwbaarheid van BitLocker te twijfelen. "Overheden kunnen en hebben de broncode van BitLocker gecontroleerd via het Government Security Program van Microsoft. Voor Nederland heeft het Nationaal Bureau voor Verbindingsbeveiliging, onderdeel van de AIVD, BitLocker na controle goedgekeurd." Wie op de site van de AIVD kijkt, ziet dat dit echter alleen geldt voor het beveiligingsniveau Departementaal Vertrouwelijk, het laagste niveau.

©PXimport

Ook in Windows 10 biedt Microsoft BitLocker als manier om gegevensdragers en zelfs de hele computer te versleutelen.

In oktober stopt de ondersteuning voor Windows 10, en niet alle computers zijn geschikt voor Windows 11. Dit is een goed moment om over een nieuwe pc na te denken. Begin meteen met een frisse start! Waar let je op bij het aanschaffen van een nieuwe computer? Zelfs in een wereld vol laptops, tablets en smartphones is er nog volop keus.

Tip 1 Besturingssysteem

Veel mensen zijn al jarenlang vertrouwd met Windows en zullen daarom niet snel overstappen op een ander systeem. Daar is niets mis mee, want Microsoft ontwikkelt al decennialang gebruiksvriendelijke besturingssystemen. Op dit moment zijn er veel pc’s te koop met een voorgeïnstalleerde versie van Windows 11. Zodra je de computer aanzet, kun je binnen enkele seconden inloggen met een (Microsoft-)account en meteen aan de slag.

Soms tref je op een nieuwe computer nog een oudere versie van Windows 11 aan, maar via Windows Update krijg je altijd de nieuwste versie, momenteel is dat 24H2. Uiteraard kun je ook voor een ander besturingssysteem kiezen. MacOS is bijvoorbeeld gebruiksvriendelijk en ziet er fraai uit, al heb je daar uiteraard wel een Mac voor nodig die meestal een flink prijskaartje heeft.

Tot slot kun je ook een pc zonder voorgeïnstalleerd besturingssysteem kopen, wat nuttig is als je Linux Mint, Ubuntu of een andere gratis Linux-distributie wilt proberen.

Via Windows Update krijg je altijd de nieuwste versie van Windows 11 aangeboden.

Tip 2 Grootte behuizing

In tegenstelling tot twintig jaar geleden zijn pc’s nu verkrijgbaar in verschillende formaten. De traditionele desktop, met een rechtopstaande systeemkast (tower), is echter nog altijd vertrouwd. Deze behuizing heeft twee belangrijke voordelen. Ten eerste is er veel ruimte om pc-componenten te vervangen en nieuwe onderdelen toe te voegen, bijvoorbeeld een videokaart of extra opslag. Daarnaast zorgt de grotere behuizing voor een betere luchtcirculatie, waardoor de kans op oververhitting van essentiële componenten afneemt.

Tegenwoordig doen de prestaties van een goede mini-pc niet meer onder voor die van een klassiek torenmodel. Deze systemen zijn vaak stiller, doordat energiezuinige onderdelen minder intensieve koeling vereisen. Sommige modellen zijn bovendien opvallend compact. Zo ontwikkelt de bekende fabrikant MSI met de Cubi-lijn bijvoorbeeld vierkante behuizingen van slechts 12,4 bij 12,4 centimeter. Je kunt zo’n mini-pc volledig uit het zicht plaatsen door de behuizing achterop een pc-monitor te bevestigen, wat werkt via de universele VESA-standaard.

Let bij de aanschaf van een mini-pc op dat sommige modellen, bijvoorbeeld van ASUS en Gigabyte, niet alle componenten bevatten. Dit noemen ze een barebone en dan installeer je zelf nog werkgeheugen en een opslagdrager.

De MSI Cubi 5 is zeer compact, terwijl deze mini-pc evengoed snel kan rekenen.

Tip 3 Rekenkracht

De processor in een pc heeft grote invloed op de uiteindelijke prijs. Hoe sneller hij rekent, hoe meer je met het systeem kunt doen. De beste processor hangt vooral af van de taken die je ermee wilt uitvoeren.

Er zijn twee fabrikanten die op grote schaal desktopprocessors maken: AMD en Intel. Gebruik je de computer voornamelijk voor basistaken, zoals internetten, e-mailen, bankieren, webwinkelen en eenvoudige spelletjes? Dan zijn er betaalbare desktops verkrijgbaar met een AMD Ryzen 3/5- of Intel Core (i)3/(i)5-processor. Gebruik je zware programma’s, zoals beeldbewerkingssoftware en 3D-games, dan is een snelle processor een must. In dat geval is een AMD Ryzen 7/9- of Intel Core (i)7/(i)9-processor een goede optie; hierdoor ondervind je nauwelijks wachttijden. Bij de nieuwste generatie Intel-processors is de ‘i’ overigens uit de productnamen verdwenen.

Elke processor heeft een of meerdere rekenkernen, ook wel cores genoemd, die functioneren op een bepaalde kloksnelheid. Hoe hoger het aantal gigahertz (GHz), hoe sneller de core rekent. Veel moderne processors bevatten meerdere kernen met een variabele kloksnelheid. Naast diverse reguliere cores hebben deze processors vaak twee of vier supersnelle rekenkernen.

Kijk op de productpagina van de beoogde processor om te zien hoe snel dit onderdeel kan rekenen.

Tip 4 Videochip

Elke moderne processor bevat een geïntegreerde videochip (gpu). Deze verwerkt de berekeningen tot een videosignaal, waardoor er beeld op de monitor verschijnt. De kwaliteit van hedendaagse geïntegreerde videochips is doorgaans uitstekend. Je kunt er probleemloos YouTube- en Netflix-video’s mee bekijken en bovendien foto’s bewerken of eenvoudige spelletjes spelen.

Speel je weleens games op hoge resolutie, monteer je films en/of werk je aan 3D-ontwerpen? Dan is een computer met een aparte videokaart doorgaans beter geschikt voor deze complexe grafische taken. Met een gespecialiseerde grafische kaart van AMD of Nvidia verschijnen de beelden vloeiend op de monitor. Om die reden hebben de meeste game-pc’s standaard al een geschikte videokaart. Bedenk wel dat je voor systemen met extra grafische rekenkracht een hogere prijs betaalt. Verder kunnen de prijsverschillen tussen losse videokaarten aanzienlijk zijn. De duurste producten zijn geschikt om videospellen op een resolutie van 3840 × 2160 pixels of hoger te spelen.

Een geavanceerde videokaart is bijvoorbeeld nuttig voor 3D-games en veeleisende ontwerpsoftware.

Tip 5 Beeldaansluitingen

Elke computer heeft een of meer beeldaansluitingen. Controleer vooraf hoe je jouw pc-monitor wilt aansluiten. Vooral bij goedkopere pc’s bezuinigen fabrikanten regelmatig op het aantal uitgangen. Als er een HDMI-uitgang aanwezig is, zit je meestal goed. Vrijwel alle pc-schermen hebben zo’n aansluiting, die je herkent aan twee ‘afgesneden’ hoekjes. Verder zijn veel pc’s en monitors voorzien van een DisplayPort-aansluiting, met slechts één afgesneden hoekje.

Met usb-c is er een extra mogelijkheid om beeld in hoge kwaliteit naar een scherm te sturen. Controleer in de pc-specificaties via welk videoprotocol dat gebeurt, bijvoorbeeld DisplayPort of thunderbolt. De usb-c-poort van de monitor moet dan hetzelfde protocol ondersteunen. Bedenk wel dat niet elke usb-c-aansluiting van de pc automatisch een beeldsignaal kan verwerken: dat hangt af van de toegewezen protocollen.

Als er meerdere beeldaansluitingen op de achterkant van je pc zitten, kun je twee (of meer) schermen aansluiten. Dat is vooral handig als je vaak tegelijkertijd in meerdere programmavensters werkt. Zo kun je bijvoorbeeld op het ene scherm tekst typen en op het andere scherm tegelijk webpagina’s open hebben. Heeft je pc een aparte videokaart, dan heeft het moederbord waarschijnlijk ook beeldaansluitingen. Gebruik in dat geval de aansluitingen op de videokaart.

Deze Medion-pc heeft bovenaan de achterkant een HDMI- en DisplayPort-aansluiting.

Tip 6 Werkgeheugen

De processor gebruikt het werkgeheugen om tijdelijk gegevens op te slaan, zoals data van actieve programma’s. Hierdoor is die informatie snel beschikbaar en kun je vlot programma’s oproepen die al geopend waren. In tegenstelling tot een ssd of harde schijf is het werkgeheugen ongeschikt voor permanente opslag. Zodra je de computer uitschakelt, wordt de inhoud gewist. Dit werkgeheugen wordt ook wel intern geheugen of RAM (Random Access Memory) genoemd.

Hoe meer werkgeheugen een computer heeft, hoe sneller hij data kan verwerken. De goedkoopste computers hebben 4 GB RAM, wat volstaat voor lichte taken zoals internetten en webwinkelen. Sommige apps, bijvoorbeeld foto- en videobewerkingssoftware, slaan veel data in het werkgeheugen op. In dat geval is 8 of 16 GB werkgeheugen een betere keuze. Een hogere capaciteit is ook handig wanneer je regelmatig meerdere apps tegelijk gebruikt. Voor de meest veeleisende gebruikers bestaan er pc’s met 24, 32, 48 of zelfs 64 GB RAM. De meeste computers bieden bovendien de mogelijkheid om later een grotere of extra geheugenmodule toe te voegen. Controleer hiervoor de specificaties van de pc.

©Alejandro Bernal Rodriguez

Zorg ervoor dat je op een later moment een extra geheugenmodule kunt bijplaatsen.

Tip 7 Opslagcapaciteit

Vanzelfsprekend beschikt elke pc over een interne opslagdrager, tegenwoordig vrijwel altijd een ssd. In tegenstelling tot een traditionele harde schijf heeft dit opslagtype geen bewegende onderdelen, wat de kans op een lange levensduur vergroot. Bovendien is een ssd een stuk sneller dan een conventionele harde schijf. De opslagcapaciteit varieert doorgaans van 128 GB tot 2 TB.

Uitgebreide desktops hebben naast een ssd ook een tweede opslagdrager. Dat is handig voor wie een grote muziek-, foto- of videocollectie op de computer wil bewaren. Met name HP levert diverse desktops met een ingebouwde secundaire harde schijf. In de meeste torenmodellen kun je bovendien eenvoudig zelf een interne schijf plaatsen, bijvoorbeeld van 4, 6 of 8 TB. Het toevoegen van een tweede ssd is ook mogelijk, maar dit opslagtype is duurder.

Overweeg je de aanschaf van een mini-pc? Houd er dan rekening mee dat de uitbreidingsmogelijkheden meestal beperkt zijn. Vaak kun je wel een ssd-insteekkaart (voor M.2-ssd’s) toevoegen. Verdiep je vooraf in de mogelijkheden.

©Ruslan Lytvyn

De opslag in een moderne pc is doorgaans een NVMe-M.2-ssd.

Tip 8 Netwerktoegang

Wanneer je een computer met een bekabeld netwerk wilt verbinden, kun je vrijwel altijd een fysieke netwerkpoort aan de achterzijde gebruiken. Voor bepaalde toepassingen is een hoge netwerksnelheid belangrijk, zoals het streamen van video’s, het spelen van netwerkgames en het downloaden van mediabestanden. Dat is doorgaans geen probleem, omdat de meeste aansluitingen snelheden tot maximaal 1000 Mbit/s ondersteunen. Dit wordt ook wel een gigabitaansluiting genoemd. Er bestaan bovendien pc’s met een ethernetpoort van 2,5 Gbit/s of sneller, ook wel multi-gigabit genoemd. Deze systemen zijn vooral gericht op de zakelijke markt; thuis is een multi-gigabitnetwerk meestal nog niet beschikbaar.

Heb je geen vaste internetaansluiting in de buurt, dan kun je de computer eenvoudig via wifi verbinden. De meeste desktops hebben standaard een draadloze netwerkadapter. Controleer bij twijfel in de specificaties met welke wifi-standaard de adapter overweg kan. Hoe hoger de standaard, hoe stabieler en sneller de verbinding. Computers met ondersteuning voor wifi 6 of 6E volstaan prima. Er zijn zelfs al systemen met wifi 7 verkrijgbaar, maar die zijn nog behoorlijk prijzig. Computers met wifi 5 of lager kom je nauwelijks meer tegen.

Deze mini-pc van MSI heeft twee ethernetpoorten met een maximale snelheid van 2,5 Gbit/s.

Kooptips

Ben je van plan een nieuwe computer te kopen? Wij vergelijken drie interessante desktop-pc's in verschillende prijsklassen.

Medion Akoya T80 (MD34580)

Medion, een Duitse fabrikant, produceert al jarenlang degelijke pc’s voor een schappelijke prijs. Dit exemplaar uit de Akoya T80-serie is daar een goed voorbeeld van. Het kloppend hart van het systeem wordt gevormd door de Intel Core i5-12450H, een processor met vier reguliere rekenkernen die een maximale kloksnelheid van 3,3 GHz bereiken. Bij zwaardere programma’s komen er nog vier zogenoemde Performance-cores bij, met een turbosnelheid tot 4,4 GHz. Verder is er 8 GB werkgeheugen aanwezig, dat je kunt uitbreiden tot maximaal 32 GB. Windows 11 Home staat op een ssd van 512 GB, zodat je meteen aan de slag kunt. Tot slot kun je via HDMI en DisplayPort desgewenst twee beeldschermen aansluiten.

HP Victus 15L Gaming Desktop (TG02-0035nd)

Speel gerust videospellen op deze HP-pc, want de systeemkast bevat een aparte videokaart. De Nvidia GeForce RTX 3050 kan 3D-games in Full-HD-kwaliteit verwerken. Daarnaast gebruik je deze computer voor allerlei andere toepassingen, zoals videostreaming en beeldbewerking. De zes rekenkernen van de AMD Ryzen 5 5500-processor presteren op een klokfrequentie van 4,2 GHz. In combinatie met 16 GB werkgeheugen voer je soepel meerdere taken tegelijk uit. Open bijvoorbeeld tientallen tabbladen in de browser en schakel vlot tussen verschillende apps. Op een ssd van 512 GB is Windows 11 Home voorgeïnstalleerd. Wanneer je meer opslagruimte wilt, plaats je er optioneel een tweede opslagmedium bij. Deze desktop is verkrijgbaar in een witte (TG02-0035nd) of zwarte (TG02-0030nd) uitvoering.

Lenovo IdeaCentre Mini 01IRH8 (90W2006JMH)

Ondanks het compacte formaat van 19,1 × 19,5 × 3,9 centimeter biedt deze mini-pc flink wat rekenkracht. De Intel Core i7-13620H-processor heeft tien kernen, waarvan vier Performance-cores op 4,9 GHz en zes kernen op 3,6 GHz draaien. Met 16 GB werkgeheugen werk je soepel met meerdere taken tegelijk. Is dat niet voldoende, dan kun je nog 16 GB RAM bijplaatsen. De ssd van 1 TB biedt voldoende ruimte voor zowel Windows 11 Home, en alle apps, foto’s en video’s. Aan de achterzijde zijn drie video-uitgangen aanwezig: DisplayPort, HDMI en usb-c. De usb-c-poort ondersteunt bovendien het thunderbolt-protocol.

Een wasdroger doet meer dan alleen je kleding drogen. Veel modellen hebben een anti-kreukfunctie, waardoor je minder hoeft te strijken, schakelen automatisch uit wanneer de was droog is of zijn op afstand bedienbaar. In dit artikel lees je welke functies op een wasdroger je allemaal kunt tegenkomen.

Lees ook: Condens of warmtepomp: welke wasdroger moet je hebben

Anti-kreukfunctie met of zonder stoom

Kleding kan flink gekreukt uit de wasdroger komen. Dat komt doordat de hitte de vezels laat samentrekken, waardoor de stof iets krimpt. Bovendien blijft de was vaak nog even in de trommel liggen na het drogen. Die combinatie zorgt voor vouwen en kreukels. Veel moderne wasdrogers hebben daarom een anti-kreukfunctie.

Hoe die precies werkt, verschilt per merk en model. Meestal draait de trommel nog een tijdje zachtjes door nadat het programma is afgelopen. Zo blijft de stof in beweging en ontstaan er minder kreukels. Sommige drogers gaan nog een stap verder en gebruiken stoom. Daarbij wordt na het drogen stoom in de trommel geblazen om de stof soepel te houden. Dat vermindert de kans op kreukels nog meer. Houd er wel rekening mee dat modellen met stoomfunctie vaak wat duurder zijn.

Vochtsensor met automatische uitschakeling

Veel moderne wasdrogers hebben een vochtsensor die tijdens het drogen meet hoe vochtig de was nog is. Zo weet de droger precies wanneer alles droog is en schakelt hij zichzelf automatisch uit. Dat is niet alleen zuinig, maar ook beter voor je kleding. Te lang drogen kan stoffen namelijk beschadigen. Bovendien voorkomt de automatische uitschakeling dat de droger onnodig belast wordt.

Wol- en delicate programma's

Gebruik je altijd het standaard droogprogramma, zelfs voor je kasjmier trui? Geen goed idee. Veel wasdrogers hebben aparte standen voor kwetsbare stoffen zoals wol of zijde. Die werken met een lagere temperatuur en een zachtere droogmethode. Zo blijft je kleding in goede conditie en voorkom je dat je trui krimpt of zijn zachte structuur verliest.

©Viktoria

Kinderbeveiliging

Heb je jonge kinderen in huis, dan is een wasdroger met kinderbeveiliging geen overbodige luxe. Met deze functie kunnen kinderen de droger niet openen of aan de instellingen zitten. En dat is wel zo veilig, want tijdens het drogen wordt de trommel behoorlijk heet. Het kinderslot helpt zo ongelukken te voorkomen. Bij de meeste modellen schakel je het slot in of uit met een combinatie van toetsen. Staat het aan, dan verschijnt er een slot-icoon op het display.

Smart connect

Sommige wasdrogers zijn op afstand te bedienen via wifi, ook wel smart connect of home connect genoemd. Handig als je op je werk bent en wilt dat de was klaar is zodra je thuiskomt – of als de droger op zolder staat en je geen zin hebt om steeds op en neer te lopen.

Je koppelt de droger eenvoudig aan een app op je smartphone of tablet. Daar geef je aan wat voor soort was je wilt drogen, waarna de app het beste programma selecteert. Zodra de was klaar is, krijg je een melding. Zo hoef je niet steeds zelf te controleren. De app laat ook weten wanneer het filter moet worden schoongemaakt of wanneer er onderhoud nodig is.

©Samsung

Stapelbaarheid

Heb je weinig ruimte, dan is het handig als je de wasdroger op de wasmachine kunt zetten. Maar let op: stapelen is niet zo simpel als het ene apparaat op het andere plaatsen. Beide zijn zwaar en kunnen tijdens het centrifugeren bewegen of trillen. Zonder goede bevestiging kunnen ze daardoor gaan schuiven of elkaar beschadigen.

Zorg er dus voor dat ze stevig en veilig staan. Veel wasmachines en drogers hebben standaardafmetingen en zijn stapelbaar, maar controleer dit altijd vooraf. Gebruik bij het stapelen een speciale stapelkit. Die vangt trillingen op en zorgt voor een stabiele verbinding, zodat de droger niet kan verschuiven. Je kunt zo'n kit doorgaans kopen bij de (web)winkel waar je je wasdroger koopt. Hebben ze hem niet in het assortiment, dan kunnen ze hem meestal wel voor je bestellen.

Geschikt voor onderbouw

Een wasdroger is meestal geen blikvanger. Wil je hem netjes wegwerken onder een werkblad of aanrecht, dan heb je een model nodig dat geschikt is voor onderbouw. Deze drogers zijn compacter en hebben een afneembaar bovenblad, zodat ze precies passen.

Om warmte goed kwijt te kunnen, is bij dit type extra gelet op ventilatie. En door hun kleinere formaat zijn onderbouwdrogers vaak ook wat zuiniger dan standaardmodellen. Dat maakt ze niet alleen praktisch, maar ook aantrekkelijk voor wie op energie wil besparen.